بانک مقالات جغرافیا

گردشگري صنعتي است درآمدزا، داراي صرفه اقتصادي، و همراه با تبادل هاي فرهنگي و اجتماعي و در عين حال کمترين آلودگي هاي زيست محيطي. امروزه، اين صنعت مورد توجه فراوان واقع شده است. جاذبه هاي طبيعي هر کشور، در جذب گردشگر نقش بسزايي دارد. ايران از جمله کشورهاي داراي جاذبه هاي طبيعي خاص و بي نظير است که مي تواند در کنار پيشينه تاريخي و فرهنگي خود از آنها نيز براي جذب گردشگر بهره گيرد.
دره سيمين در جنوب شرق شهر همدان از نقاط ديدني اي است که در کنار جاذبه هاي تاريخي و فرهنگي اين شهر مي تواند با جاذبه هاي خاص خود توجه هر گردشگر علوم طبيعي را علاوه بر گردشگران ديگر علوم به خود معطوف کند.
در اين مقاله در پي آنيم که با بررسي نمونه کوچکي از قابليت هاي ژئوتوريستي کشور به گسترش اين رويکرد نوين به فضاهاي طبيعي کمک کنيم، بدين منظور براي ارزيابي قابليت هاي طبيعت گردي در محدوده مورد مطالعه از دو عامل راه هاي دسترسي بر اساس ضريب فشردگي pr و قابليت گردشگري بر مبناي ضريب Ep استفاده کرده ايم. براي انجام تحقيق، از روش هاي اسنادي، ميداني و آزمايشگاهي بهره گرفته ايم و با استفاده از نقشه هاي زمين شناسي و توپوگرافيکي منطقه و تهيه تصاوير بلورشناختي و کاني شناسي در فضاي آزمايشگاهي، عوارض ژئومورفولوژيکي و زمين شناختي منطقه را بررسي کرده ايم.
يافته هاي تحقيق بيانگر آن است که محدوده مطالعاتي به لحاظ جاذبه غني طبيعي، مجاورت با شهر تاريخي همدان، وجود الگوهاي زيستي روستايي - عشايري و همچنين برخورداري از شبکه دسترسي مناسب از قابليت زياد براي گردشگري در حوزه هاي اکوتوريستي برخوردار است. علاوه بر آن، تکتونيک فعال منطقه، آن را به آزمايشگاهي طبيعي براي مطالعه چين خوردگي ها و گسل خوردگي ها، ماگماتيسم، دايک ها، پگماتيت ها و باتوليت زايي، و نيز مطالعه هاي سنگ شناسي، کاني شناسي، فرايندهاي دگرگوني و آذرين براي پژوهشگران علوم زمين، و محدوده اي جاذب براي ژئوتوريست ها تبديل کرده است.

 نسخه قابل چاپ

شورا از ريشه دارترين اصول عرفي و مقررات سنتي، و از بارزترين شيوه هاي عقلايي در زندگي جمعي است و حتي قديمي ترين شيوه هاي مديريت در تکاپوي اجتماعي نوع بشر، نشانه هايي از نظام شورايي را با خود دارد، به اين علت، تاکنون زواياي مختلفي از عمل‏ کرد شورا بررسي شده است. در اين پژوهش، ميزان موفقيت عملکرد شوراهاي اسلامي روستا در تحقق اهداف توسعه روستايي را در دهستان آلاداغ بجنورد ارزيابي کرده ايم.
روش تحقيق در اين مقاله از نوع توصيفي - تحليلي است؛ بنابراين، پس از تهيه چهارچوب نظري، به تدوين پرسش نامه و انجام عمليات ميداني پرداخته ‏ايم. پرسش ‏نامه ها در پانزده روستا و از ‏سوي 225 نفر از افراد ساکن مناطق روستايي، به صورت تصادفي طبقه اي تکميل شده اند. براي ارزيابي عمل ‏کرد شوراها در تحقق اهداف توسعه روستايي، از آزمون t تک نمونه اي و ضريب همبستگي مبتني بر جدول توافقي استفاده کرده ايم. نتايج تحقيق نشان مي دهد که اعضاي شوراهاي اسلامي روستايي در نظارت بر اجراي مقررات بهداشتي، تشخيص کمبودها و نارسايي هاي موجود و نيز کمک رساني در مواقع بحراني موفق نبوده اند.

 نسخه قابل چاپ

تقسيمات کشوري فرايندي سياسي - اداري است که با هدف اصلي تقسيم کشور به واحدهاي همگن، براي رشد هماهنگ و به منظور اداره قلمرو ملي و عرضه خدمات بهتر صورت مي گيرد و در نهايت، امنيت، وحدت و مشارکت ملي را تامين مي کند. بر اين اساس، تقسيمات کشوري بر ساختار اداري - مديريتي سرزمين، شتاب بخشيدن به روند توسعه و رشد هماهنگ ملي، تاثير بسزايي دارد، از آنجا که استان زنجان از تغييرهاي صورت گرفته در اين زمينه، بي تاثير نبوده است، اين مقاله را با هدف بررسي چگونگي تاثير الگوي تقسيمات کشوري بر توسعه فضاي جغرافيايي استان زنجان، تدوين کرده‏ايم. براي پاسخ دادن به اين سوال، فرضيه ذيل مطرح مي گردد: ارتقاي سطح واحدهاي تقسيمات کشوري به توسعه فضاي جغرافيايي در استان زنجان منجر شده است.
در پژوهش حاضر، علاوه بر تصويرسازي آنچه هست، وضعيت مساله و ابعاد آن را تشريح و تبيين کرده‏ايم، بنابراين، تحقيق به ‏لحاظ هدف، ازنوع کاربردي و به ‏لحاظ روش توصيفي - تحليلي است. اطلاعات لازم براي مقاله را با استفاده از سه شيوه گردآوري کرده‏ايم:
الف) شيوه کتابخانه اي و اينترنتي، ب) شيوه اسنادي و آرشيوي، ج) شيوه ميداني
در نتيجه اين تحقيق، مشخص شد که اثرهاي تقسيمات کشوري بر توسعه استان زنجان، در بيشتر زمينه ها منفي است و جدايي قزوين، به بازماندگي توسعه اي در استان منجر شده است، ولي با توجه به قابليت هاي موجود و موقعيت جغرافيايي برتر، نزديکي به عمده ترين کانون هاي جمعيتي و قطب هاي صنعتي کشور، قرار گرفتن در مسير دالان‏هاي ارتباطي و داشتن تنوع معدني زياد، برخورداري از جاذبه هاي گردشگري طبيعي و تاريخي، دارا بودن آب و هوايي مناسب و دشت هاي حاصل ‏خيز مي تواند نقش بسيار مهمي در فرايند توسعه ملي و منطقه اي اين استان ايفا کند.

 نسخه قابل چاپ

طرح ديدگاه هاي جديد در حوزه معرفت و دانش بشري، همواره سبب ايجاد افق هاي نو گرديده است. اين طرح واره ها گاه توانايي هاي ما را در حل مشکلات و مسائل بشري افزايش داده و علاوه بر آن توانسته است به مسائل بشري به‏ گونه ديگري بنگرد، بنابراين، با جايگزيني ديدگاه جديد، بخشي از مشکلات بشري تغيير يافته و نحوه تحليل، شيوه تحقيق، معيار هاي ارزيابي و .. دگرگون شده است. از جمله ديدگاه هايي که طرح آن در جغرافيا و علوم وابسته بدان تحولي عميق در نوع مساله يابي، چگونگي تحليل و روش شناسي تحقيق و ادبيات آن ايجاد کرده، نگرش يا ديدگاه فضايي است. ژئومورفولوژي به ‏عنوان يکي از زيرمجموعه هاي علوم جغرافيايي از اين قاعده مستثني نيست.
بديهي است آشنايي با تبلور هسته اوليه نگرش فضايي و نحوه ورود آن به حوزه دانش ژئومورفولوژي مي تواند ما را در درک بهتر اين مفهوم ياري دهد؛ بنابراين، براي دست يابي به چنين هدفي با انتخاب چهار تن از ژئومورفولوژيست ها و دو تن از جغرافي دانان صاحب نظر، و واکاوي نوشته هاي آنان از مفهوم فضا کوشيده ايم به سير شکل‏ گيري و طرح در حوزه ژئومورفولوژي بپردازيم. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد که مفهوم فضا در ژئومورفولوژي با واژه Flexus در نوشته هاي جيلبرت در سال 1886 براي اولين بار به صورت تلويحي در ژئومورفولوژي طرح شده است، اگرچه هرگز وي با چنين بينشي - آن چنان که بعدها مطرح گرديد - آشنا نبوده است.

 نسخه قابل چاپ

دفترهاي آژانسهاي مسافرت هوايي، يکي از زيرساخت هاي اساسي براي توسعه گردشگري محسوب مي شوند و ميزان عمل ‏کرد آنها بيانگر وضعيت توسعه گردشگري و خدمات وابسته به آن در هر جامعه است. بر اين اساس، در پژوهش حاضر به تحليل فضايي عوامل موثر بر عمل‏ کرد دفترهاي مورد مطالعه در ايران مي پردازيم. اهداف ما در پژوهش، علاوه بر تعيين عوامل موثر بر عمل ‏کرد آژانس ها، ارزيابي درجه گسترش عمل ‏کرد آنها در استان هاي کشور و اولويت بندي عامل ها براي متعادل تر شدن منافع حاصل از عمل ‏کرد آژانس هاست. روش پژوهش از نوع توصيفي - تحليلي است و تحقيق با استفاده از الگوهاي تحليل عاملي، ضريب توزيع، تحليل خوشه اي و فرايند تحليل سلسله مراتبي و با به کارگيري نرم افزارهاي SPSS و Arc view صورت گرفته است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد که از 51 نماگر اوليه، 32 نماگر انتخابي - که به شش عامل معنادار کاهش يافته اند و در ‏مجموع، 66.15 درصد واريانس جامعه را تبيين ميکند، بر عمل ‏کرد آژانس هاي هوايي کشور موثر هستند. به ‏لحاظ توسعه عمل‏ کردي آژانس ها، استان تهران در سطح بالا (عمل‏ کرد مطلوب)، هشت استان در سطح دوم (عمل ‏کرد نيمه ‏مطلوب به بالا)، يازده استان در سطح سوم (عمل ‏کرد نيمه مطلوب به پايين) و ده استان در پايين ترين سطح (عمل ‏کرد نامطلوب) قرار دارند. براي بهبود عمل‏کرد آژانس ها، فرايند تحليل سلسله مراتبي، نقش عامل کارکردي - نهادي را موثرتر از ديگر عامل ها پيش گويي ميکند.

 نسخه قابل چاپ

در ايران، رژيم بارش بيشتر از ‏نوع زمستاني است و بارش هاي تابستاني، اندک و به صورت اتفاقي رخ مي دهند، در اين پژوهش، بارش هاي ايجاد‏کننده سيل در استان خراسان رضوي را- که در تاريخ 24/6/88 اتفاق افتاد و در شهر درگز و ديگر شهرهاي استان سيلاب به وجود آورد- بررسي کرده ايم. براي شناسايي اين رگبار مخرب، داده هاي بارندگي ايستگاهاي همديد و اقليم شناسي را در روز ياد شده استفاده کرده ايم، بعد از تعيين مقدار بارندگي، ويژگي هاي ترموديناميک رگبار مورد نظر را با استفاده از داده هاي راديوسوند و نمودار اسکيوتي ايستگاه مشهد تحليل کرده ايم؛ در‏نهايت، با استفاده از داده هاي جو بالا - که از مرکز ملي پيش بيني محيطي و مرکز ملي مطالعات تحقيقات جوي ايالات متحده گرفته شده - تحليل همديد جهت پديده مورد نظر را انجام داده ايم. بدين منظور، نقشه هاي فشار تراز پانصد هکتوپاسکال و همچنين نقشه هاي فشار تراز دريا براي دو روز قبل از رگباري و روز رگباري را به صورت شش ساعته ترسيم کرديم. تحليل همديدي نقشه ها بيانگر آن است که سامانه ايجاد‏کننده اين رگبار در اثر حرکت رو به شمال و شرق پرفشار آزور، و عقب نشيني شاخه جنوبي آن در اثر عميق شدن ناوه کم فشار قطبي ايجاد شده و نيز اندر کنش با کم فشار گنگ، ناپايداري و رگبار را ايجاد کرده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين تحقيق، تاثير سردچال ها را بر وقوع بارش هاي شديد در نواحي جنوب غرب و مرکز ايران، بررسي کرده ‏ايم. بدين منظور، نخست پنج مورد از وقوع سردچال را از مرکز پيش بيني سازمان هواشناسي استخراج کرديم و سپس به دليل اختصار، موردي را که داراي بيشترين تاثير در بارش منطقه مورد مطالعه بود (نهم تا سيزدهم آذر 1387)، بررسي و تحليل کرديم. بدين منظور، 21 ايستگاه هواشناسي واقع در جنوب غرب و مرکز ايران را برگزيديم. براي تحليل اين پديده از آمار بارش روزانه ايستگاه هاي واقع در جنوب غرب و مرکز کشور و همچنين نقشه هاي سطح دريا و سطوح 850، 500 و 300 هکتوپاسکال استفاده کرده ايم. پس از بررسي موقعيت جغرافيايي ايستگاه هاي مورد مطالعه، نقشه هاي هوا و داده هاي بارش روزانه ايستگاه هاي سينوپتيک منطقه را به کار گرفتيم، همچنين براي تعيين شدت ناپايداري ها، شاخص هاي ناپايداري Si و Ki را در ايستگاه هاي شيراز و اهواز بررسي کرده‏ايم. آرايش الگوي همديدي و روند آن در نقشه هاي هوا طي يک دوره انتخابي پنج ‏روزه بررسي شده است. نتايج مطالعه نشان مي دهد که عامل اصلي ايجاد بارش هاي شديد در منطقه مورد مطالعه، نفوذ و استقرار سامانه پرفشار سيبري و تشکيل سردچالي وسيع بر روي جنوب درياي خزر و مرکز ايران بوده است. در همين زمان، سامانه هاي ناپايدار غربي در برخورد با اين سردچال، تغيير مسير داده و به ‏سمت عرض هاي پايين تر منتقل شده اند، در‏ نتيجه، سامانه هاي غربي با حرکت از روي آب هاي جنوبي کشور، رطوبت زيادي را کسب کرده و از سمت جنوب غرب به داخل کشور نفوذ کرده اند و در استان هاي جنوب غربي و مرکزي، بارش هاي قابل توجهي را پديد آورده اند.

 نسخه قابل چاپ

بررسي و مطالعه فرايند رشد و توسعه کلان شهرهاي جهاني، نمايانگر شکل گيري شرايط کيفي نابه سامان و در پاره اي موارد بحراني در محيط هاي سکونتي به عنوان يکي از مهم ترين آثار و پيامدهاي سياست هاي توسعه شهري است. اين واقعيت در کشورهاي در حال توسعه در شکل هاي حادتري بروز و ظهور پيدا کرده و زمينه ساز پديدار شدن مسائل عديده سياسي، اجتماعي و اقتصادي شده است. با وجود اين معضل نبود يا سطح نازل کيفيت در محدوده هاي مسکوني شهري منحصر به کشورهاي جهان سوم نبوده و در کشورهاي پيشرفته صنعتي نيز به مثابه يکي از مهم ترين چالشهاي پيش روي نظام سياست گذاري و مديريت شهري اين کشورها محسوب شده و در نتيجه مي توان آن را مساله اي با وسعت و دامنه جهاني دانست. از سوي ديگر نگاهي به مباحث مطرح در ادبيات شهرسازي سال هاي اخير نشانگر توجه متفکران و نظريه پردازان شهري به مفهوم «کيفيت محيط سکونت» و نگارش مقالات و کتاب هاي متنوع و متعددي در اين زمينه است.
در اين ميان بحث کيفيت در محيط هاي سکونتي خاص (مانند مجتمع هاي مسکوني بلندمرتبه) به واسطه برخورداري اين سکونتگاه ها از ويژگي هايي مانند سطح بالاي تراکم جمعيتي، ساختماني و تمرکز در محيطي محصور و گاهي اوقات فاقد ارتباطي ارگانيک با ساختار شهر، داراي حساسيت و پيچيدگي مضاعفي نسبت به ساير بافت هاي مسکوني است.
در اين پژوهش، هدف اصلي سنجش کيفيت محيط سکونت در شهرک اکباتان به عنوان يکي از بزرگ ترين شهرک هاي خاورميانه و نيز يکي از مهم ترين مجتمع هاي بلندمرتبه شهر تهران است. روش انجام اين تحقيق بر مبناي تکنيک تحليل رگرسيوني چند متغيره سلسله مراتبي استوار بوده و مدل استفاده شده در فرايند تحليل نيز به مدل تجربي سنجش کيفيت محيط سکونت موسوم است. اين مدل داراي ساختاري سلسله مراتبي بوده و متشکل از معيارها و ج‍‍زء معيارهايي است که در سطوح مختلف آن قرار مي گيرند. در اين ميان جزء معيارهاي سطح آخر مدل، مبناي تنظيم پرسشنامه تحقيق قرار گرفت و بر اساس ميزان رضايت مندي يا نارضايتي ساکنان محيط مورد نظر امتيازدهي شدند. پس از انجام تحليل هاي آماري مناسب، سطح کيفي سکونت در محدوده مطالعه شده (شهرک اکباتان) در حد متوسطي (1<2.98<5) ارزيابي و وجود رابطه معنادار (P<0.05) بين معيارها و جزء معيارهاي واقع در سطوح مختلف مدل با متغير وابسته کيفيت محيط سکونت تاييد شد.

 نسخه قابل چاپ

انحلال سنگ هاي آهکي در منطقه تخت سليمان، دولين هاي متعددي را با اندازه هاي مختلف به وجود آورده است. اندازه گيري متغيرهايي مانند مساحت، پيرامون، عمق، قطر بزرگ، قطر کوچک، شاخص دايره واري، نسبت کشيدگي و ارتفاع از سطح دريا براي 36 دولين مورد بررسي، اين امکان را فراهم کرد تا دولين ها را به‏ روش تحليل خوشه اي، دسته‏بندي و تجزيه و تحليل کنيم. اندازه گيري و ثبت ويژگي هاي مورفومتريک دولين ها از طريق نقشه برداري دقيق محدوده مورد مطالعه، پردازش و تحليل آنها با نرم افزارهاي آماري و گرافيکي، و همچنين بررسي هاي ميداني صورت گرفته است. در تحليل خوشه اي که به ‏روش فاصله از نزديک ترين همسايه انجام شده است، کوشيده ايم تا دولين هاي محدوده مورد مطالعه را در گروه هايي با ويژگي هاي نسبتا همسان دسته بندي کنيم. دولين هاي اين محدوده در پنج گروه بدين شرح دسته بندي شده اند؛ 32 دولين در گروه اول جاي گرفته و هر‏ کدام از دولين هاي شماره 3، 5، 16 و 21 به تنهايي در يک گروه جداگانه قرار گرفته اند. دولين هاي گروه اول ويژگي هاي مورفومتريک نزديک به هم دارند، اما دولين هاي گروه هاي ديگر، به ويژه گروه چهارم و گروه پنجم، با آنها تفاوت زيادي دارند. نقش عوامل زمين ساختي و فرسايشي در پيداش و تغيير شکل دولين هاي گروه اول و با چهار گروه ديگر تا حدودي متفاوت است. گسل ها در شکل گيري و تحول دولين ها، به ويژه دولين گسلي و دولين هلالي‏ شکل نقش مهمي دارند. تمرکز انحلال و شدت فرسايش در تحول دولين دريژچال و عامل ارتفاع از سطح دريا در گسترش دولين سنگ صخره اي داراي نقش بيشتري است.

 نسخه قابل چاپ

پيچان رودهاي سطوح دلتايي از ناپايدارترين عرصه هاي رودخانه اي در حيطه ژئومورفولوژي ساحلي محسوب مي شوند. در اين پژوهش، با مطالعه مورفولوژي رودخانه هاي شمال تنگه هرمز مي کوشيم دگرگوني ‏هاي ژئومورفولوژيکي و تغييرهاي زماني و مکاني بستر آنها را بررسي و تجزيه و تحليل کنيم. بدين منظور، نخست مورفولوژي رودخانه ها و عرصه هاي تغيير مسير آنها را در ‏قالب نرم افزارهاي GIS بررسي مي کنيم و تغييرهاي الگو و صورت هاي مختلف تغيير شکل و جابجايي بستر رودخانه را تعيين مي کنيم. روش کار بيشتر از ‏نوع تجربي و ميداني است و طي آن، داده هاي موثر بر تغييرهاي مورفولوژي پيچان رودهاي منطقه، تحليل مي شود. تکنيک کار نيز مقايسه و تحليل دگرگوني هاي صورت‏ گرفته طي زمان هاي متوالي، با استفاده از ابزارها و روش هاي ياد ‏شده است. نتايج نشان مي دهد که نسبت تغييرها و ضريب هاي پيچان رودي در‏ جهت شيب و به سمت پايين دست دلتا افزايش مي يابد. با توجه به کم شيب بودن سطوح دلتاها و ريز‏بافت بودن رسوب ها، حرکت‏ هاي پيچان رودي تشديد شده است و مشخص ترين آثار فعاليت ديناميکي رودخانه هاي منطقه، وجود بسترهاي درهم، متعدد و متروک اين پيچان رودهاست. در مجموع، اين تغييرها به طور مستقيم، پيرو تغيير بافت رسوب و سپس حالت هاي سيلابي رودخانه هاست.

 نسخه قابل چاپ

يکي از مهم ترين متغيرهاي ورودي براي محاسبه ‏هاي بيلان آب و تهيه مدل هاي هيدرولوژيکي، توزيع مکاني بارش مي باشد؛ بنابراين، خطاي ناشي از آن، اثرهاي مستقيمي در برنامه ريزي منابع آب خواهد داشت. از طرفي ديگر، به دليل عدم پوشش کامل ايستگاه هاي اندازه گيري باران، برآورد بارش منطقه اي و يا تخمين بارش در منطقه ‏هاي ميان ايستگاه ها ضروري است. در اين مطالعه، دو روش کريجينگ (ساده و معمولي) و رگرسيون خطي بر پايه مدل ارتفاعي رقومي زمين را براي برآورد بارش سالانه، با استفاده از آمار بيست‏ ساله (1986-2005) داده هاي بارش در 23 ايستگاه باران سنجي در استان اصفهان، ارزيابي کرده ايم. بدين منظور، نخست به ‏ازاي هر مدل در روش کريجينگ، نيم پراش نگار آن را محاسبه کرديم، و با استفاده از تکنيک ارزيابي متقابل، خطاي نقشه ها را برآورد کرديم و از ‏ميان چهارده نقشه، يک نقشه را به عنوان نقشه بهينه برگزيديم، سپس داده هاي بارش و ارتفاع ايستگاه هاي مورد نظر را با استفاده از مدل رگرسيون خطي در محيط نرم افزار Curve Expert فراخواني کرديم و با شانزده مدل برازش داديم تا مدل بهينه مشخص شود؛ در نهايت، به منظور تعيين توزيع مکاني بارش و انجام ميان ‏يابي، مدلهاي برتر هر‏ دو روش را با يکديگر مقايسه کرديم. بررسي هاي صورت گرفته نشان مي‏دهند که تابع رگرسيوني کسينوسي براي ميان يابي بارش در استان اصفهان، مناسب است.

 نسخه قابل چاپ

وزن قواعد از جمله مواردي است که در ساخت مدل سيستم استنتاج فازي اهميت به سزايي دارد، با اين وجود در بسياري از تحقيقات از اعمال آن صرف نظر مي شود. در اين تحقيق تاثير وزن قواعد سيستم استنتاج فازي در تهيه نقشه پتانسيل معدني طلاي اپي ترمال در منطقه تکاب مورد بررسي قرار گرفت. در مدل سيستم استنتاج فازي، ابتدا يک الگوي هدفمند بر اساس نوع ماده معدني مورد نظر طراحي گرديد و عوامل تاثير گذار شامل اطلاعات زمين شناسي، آنومالي هاي ژئوشيميايي، اطلاعات ژئوفيزيکي، آلتراسيونهاي حاصل از پردازش تصاوير ماهواره اي مورد بررسي قرار گرفتند. در مرحله بعد وزن و اهميت عوامل و قواعد تعيين شد. نهايتا اين عوامل ترکيب شده و نقشه خروجي به دست آمد. معمولا در تحقيقاتي که در زمينه سيستم استنتاج فازي صورت مي گيرد نقش وزن قواعد در نظر گرفته نمي شد. اين تحقيق نشان داد که وزن قواعد موجب تدريجي شدن مرز بين سطوح کاني زايي شده و آن را واقعيتر نشان مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

شوراهاي روستايي از نهادهاي محلي و مردمي هستند که با توجه به تمرکززدايي اداري واجرايي،مديريت امور روستايي را بر عهده گرفتند. به نظر مي رسد شوراهاي روستايي از توانايي لازم در مديريت روستايي برخوردار نيستند و بيشتر کارگزار نهادهاي دولتي هستند تا اينکه به صورت نهادهاي مستقل و مردمي عمل کنند. سوال اساسي تحقيق اين است: چرا شوراي روستاها، برخلاف انتظاراتي که از آن ها مي رود، در توسعه يافتگي روستاها نقش چنداني ايفا نمي کنند؟ به منظور پاسخ به اين سوال، متغيرهاي رضايت، آگاهي و اختيار اعضاي شوراي روستايي دو شهرستان خوي (از شهرستان هاي استان آذربايجان غربي) و نور (از شهرستان هاي استان مازندران) بررسي شده است. روش تحقيق، توصيفي تحليلي و ابزار گردآوري اطلاعات، پرسش نامه است. پس از اثبات رابطه معناداري بين متغيرها مشاهده مي شود که متغير رضايت از نقشي که شوراها بر عهده دارند بيشترين تاثير مستقيم را نسبت به متغيرهاي آگاهي و اختيار بر توسعه روستايي دارد و مي تواند به تنهايي 40 درصد از واريانس متغير توسعه روستايي را تبيين کند. متغير اختيار از طريق متغير واسط عملکرد شوراها نيز بيشترين تاثير غيرمستقيم را بر توسعه روستايي دارد. در مجموع، 68 درصد از شوراها اعلام کرده اند اختيارات آن ها محدود است و 57 درصد اظهار داشته اند به طور کامل از وظايف خود آگاهي ندارند و درنهايت 53 درصد بيان کرده اند از کار خود رضايت کامل ندارند. (اين متغيرها بر اساس شاخص سنجيده شده و تحليل علل آن در تحقيق تشريح شده است).

 نسخه قابل چاپ

مرز يکي از مفاهيم اساسي و مهم در جغرافياي سياسي است؛ اما امروزه بحث هاي زيادي درباره از ميان رفتن و بي اهميت شدن مرز در عصر جهاني شدن وجود دارد. بحث درباره جهاني شدن و تاثير آن بر مرزها آن چنان گسترش يافته است که در باور برخي صاحب نظر آن به ويژه علوم اجتماعي چنين جلوه مي کند که با توجه به پيشرفت هاي علمي و تکنولوژيک، ديري نخواهد گذشت که خآنواده بشري شاهد از ميان رفتن جدايي هاي مرزي و سرزميني و هويتي خواهد بود و جهان سياسي در عمل به «دهکده» اي يکدست تبديل خواهد شد. اين تحقيق با رويکرد جغرافياي سياسي سعي دارد تا تاثير فرايند جهاني شدن را بر ماهيت مرزها بررسي کند. به اين معنا که شکل گيري جنبه هاي مختلف جهاني شدن اگرچه باعث تحولات زيادي در ابعاد مختلف شده است، اين تحولات نتوانسته ماهيت مرزها را تحت تاثير قرار دهد. استدلال اصلي تحقيق اين است که ماهيت مرز با توجه به فرايند جهاني شدن، تحت تاثير قرار نگرفته است. در اين باره اين باور وجود دارد که از ابتدا جهان خلقت براساس تفاوت و نيز ديدگاه و منافع متفاوت انسان ها بنا شده است و تا زماني که انسان وجود دارد مرزها نيز وجود خواهند داشت و جهاني شدن و گسترش ارتباطات و غيره، جايگاه و نقش مرزها را در زندگي اشتراکي انسان ها از بين نمي برد.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به تاثير فناوري اطلاعات و ارتباطات بر تمام ارکان زندگي و ظهور سيستم هاي فعاليتي مرتبط با خدمات شهري در فضاي مجازي، در اين مقاله فضاي مجازي و رابطه آن با فضاي شهري بررسي شده است؛ همچنين از بعد کارکرد اجتماعي فضا، کارکرد اين فضاي خدماتي مجازي در فضاي شهري تحليل شده و با مطالعه موضوع در محدوده منطقه شش تهران، سهم فضاي مجازي در برخي از فعاليت هاي منتخب در اين پژوهش نمايانده شده است. در مرحله بعد، به ارتباط خصوصيات فردي شهروندان با ميزان استفاده از اين فضا پرداخته شده است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد هر چند فضاي مجازي به ميزان اندک و برنامه ريزي نشده در سيستم هاي فعاليتي مرتبط با خدمات کارکرد دارد، اين کارکرد در حوزه هاي مختلف متفاوت است. دستاورد ديگر پژوهش اين است که خصوصيات فردي از قبيل ميزان وقت آزاد، سطح آشنايي با کامپيوتر و نوع دسترسي به آن با استفاده از فضاي مجازي خدمات ارتباط مستقيم دارد و خصوصيات جنسيتي و سطح تحصيلات با استفاده از اين فضا ارتباطي ندارد. در صورت مديريت مناسب تغييرات ناشي از ظهور فضاي مجازي خدمات، ضمن استفاده از ظرفيت هاي آن در طرح هاي توسعه شهري، از شدت کاربري شهري در برخي از مناطق کاسته مي شود و مي توان انتظار داشت که اين رويکرد به تنهايي به تشديد فرصت هاي استفاده از خدمات به واسطه تفاوت هاي جنسيتي و اجتماعي منجر نشود.

 نسخه قابل چاپ