بانک مقالات علوم اجتماعی

اين مقاله نسبت پديده "دوجهاني شدن‌ها" را با "جامعه جهاني اضطراب" مطالعه مي‌كند. مطالب اين مقاله در چهار بخش اساسي تنظيم شده است. بخش اول مفهوم، عوامل،خصوصيات و پيامدهاي اضطراب را تحليل مي‌كند. بخش دوم به اختصار مفهوم جهاني شدن را بررسي مي‌كند. در بخش سوم، نسبت جهاني شدن با فشار، تنش،دلواپسي و ريسك مورد مطالعه قرار مي‌گيرد. در بخش چهارم، مفهوم دو جهاني شدنها با تكيه بر نظريه بورديو در خصوص "خشونت نمادين" و ارتباط آن با اضطرابهاي پنهان نقد و تحليل مي‌گردد. پيش فرض اصلي اين مقاله بر شكل‌گيري دو روند در جهاني شدن است؛ يكي توضيح دهنده جهاني شدن در جهان واقعي (جهان اول) و ديگري بيان كننده جهاني شدن در جهاني مجازي (جهان دوم) است. ارتباط آني، همزمان و سريع با جهان مجازي و زندگي در جهان واقعي مستلزم نوعي دوئيتهاي اضطراب زا است كه به وجود آورنده "جامعه جهاني اضطراب" است. اين جامعه، جهان معاصر را از دوره مدرن متمايز مي‌كند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله به تحليل يكي از مباحث مربوط به گفتمان هويت‏هاي جمعي خرد و كلان و ارتباط آن با جهاني شدن مي‌پردازيم و با بررسي ديدگاه‏هاي كلاسيك‌ جامعه‏شناسي و گفتمان پست مدرنيسم  و نيز نظريه انديشمندان متأخر، به نقايص نظري و روش شناختي كار آنها اشاره مي‏كنيم. هدف آن است كه بدانيم چگونه در تحليل اين به يك ديدگاه تلفيقي نايل آييم. در اين بررسي، بر خلاف رويكرد‌هاي ياد شده، بر اين باوريم كه از يكسو، جهاني شدن، فرايندي واقعي و غير قابل اجتناب است و جامعه بشري به سوي برخي الگوهاي فرهنگي و سياسي‌ جهانشمول به مثابه يك هويت عام، حركت مي‌كند و از سوي ديگر، در كنار آن هويت‏هاي خرد و محلي نيز در حال احياء و بازسازي‏اند انديشه  اصلي مقاله حاضر تأييد اين مدعا است.

 نسخه قابل چاپ

در ايران، حوادث و بلاياي طبيعي بيش از ساير ملل دنيا موجب تاخير در روند توسعه بوده است. اما در ادبيات اجتماعي و نظريه پردازي تحولات اجتماعي کشور، توجه بسيار کمي به آنها شده و جايگاه حاشيه اي داشته اند. ادبيات نظري موجود در اين حوزه اساسا متاثر از رويکردهاي علوم پزشکي، مهندسي و مورفولوژي بوده است. يکي از عوامل مهم قابل بررسي در اين زمينه، مطالعه نقش و جايگاه مردم است. در اين مقاله که مبتني بر يافته هاي طرحي پژوهشي در سال 1382 ميان 650 خانوار تهراني است، بر نقش مشارکت مردم در امداد حوادث و عوامل موثر بر آن تاکيد شده است.
بر حسب تحليل نهايي ارتباط ميان عوامل مي توان گفت، ميزان مشارکت امدادي تابع سطح دانش و آگاهي افراد نسبت به حوادث و توصيه هاي ايمني ارايه شده از سوي نهادها و سازمانهاي رسمي مربوط، باور به وجود پيامدهاي مثبت مترتب بر تجربه مشارکت و کمک مستقيم در حوادث گذشته، ميزان همدلي و مسووليت پذيري جمعي، احساس بي قدرتي و ناتواني فرد در برابر نظم عالم و حوادث ناشي از آن بوده است.
اين مقاله ضمن بررسي جايگاه مشارکت مردمي در مطالعات و نظريه هاي مربوط به حوادث، تبييني از وضعيت موضوع مورد مطالعه در ايران ارايه مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

امنيت غذايي پيوسته بعنوان هدف اصلي سياست هاي توسعه و دسترسي به مقدار كافي مواد غذايي و سلامت تغذيه اي همواره بعنوان يكي از محورهاي اصلي توسعه و زير ساخت مهم پرورش نسل هاي آينده كشور در بعد از انقلاب مورد تاكيد بوده است. اين مقاله با بهره گيري از روش اسنادي به بررسي ها رابطه بين سياست هاي توسعه كشاورزي و امنيت غذايي بعد از انقلاب مي پردازد و در پي آن است تا ميزان موفقيت اين سياست ها را در ايجاد امنيت غذايي در سطح كلان و خرد دريابد. اين بررسي نشان مي دهد كه هر چند دولت در چارچوب سياست هاي توسعه روستايي و كشاورزي، اقدامات قابل توجهي را آغاز كرده و به ويژه اين سياست ها بويژه در سال هاي اخير در افزايش ميزان توليد بخش قابل توجهي از محصولات اساسي غذايي موثر بوده اند و حتي با اجراي طرح محوري گندم توانسته است به خودكفايي در اين محصول راهبردي در سال جاري (1383) برسد، ولي در فراهم كردن امكان دسترسي پايدار به امنيت غذايي براي تمام افراد جامعه چندان توفيقي حاصل نشده است. به عبارتي درحالي كه اين سياست ها تا حد زيادي سبب ارتقاي امنيت غذايي ملي شده اند، ولي به علت وجود نابرابرهاي پايدار درآمد و ثروت در توزيع و فراهم كردن بستر موثر و پايدار آن در سطح خرد (خانوار) موفق نبوده است.

 نسخه قابل چاپ

بورديو نظريه پرداز و روش شناسي چند بعدي است. هدف او گذاشتن از دوگانگيهاي مرسوم جامعه شناختي بوده است. دوگانگيهايي چون ذهن گرايي و عين گرايي، سمبوليسم و ماترياليسم، ساختار و عامليت، تحليل خرد و كلان. مقاله حاضر به بررسي ديدگاه هاي بورديو و منابع تأثير گذار بر ديدگاه او اختصاص يافته است. در اين مقاله نويسنده ابتدا به نقش رويكرد ساختارگرايي بورديو اشاره مي‌كند و سپس به توضيح مفاهيمي چون طبيعت ثانوي، عرصه، سرمايه هاي نمادين و تشخيص مي پردازد.

 نسخه قابل چاپ

هدف ما از پژوهش حاضر، بررسي ميزان تاثير تحصيلات و شغل والدين، منشا روستايي داشتن و شغل كشاورزي پدران به عنوان تبار اجتماعي بر موفقيت تحصيلي و عملكرد شغلي دانشجويان كشاورزي دانشگاه تهران است. شاخص هاي موفقيت تحصيلي دانشجويان عبارتند از :معدل ديپلم، معدل ليسانس، قبولي در كارشناسي ارشد و عملكرد تحصيلي (ميانگين نمرات كل، تعداد واحدهاي مردودي و ترم هاي مشروطي) در نظر گرفته شده و عملكرد شغلي بر اساس نظر سنجي از كارفرمايان صورت گرفته است.
داده هاي مورد نياز از طريق ارسال پرسشنامه براي كليه فارغ التحصيلان گردآوري گرديده است. بدين ترتيب 655 پرسشنامه از فارغ التحصيلان و 513 پرسشنامه از كارفرمايان جمع آوري شد. نتايج حاصل از رگرسيون نشان داد كه بين تحصيلات مادر با t محاسبه شده 2.258 با موفقيت تحصيلي (معدل ديپلم) و تحصيلات پدر با t محاسبه شده 2.359 با موفقيت تحصيلي (معدل ليسانس) رابطه معني داري وجود دارد. رابطه خاستگاه سكونتي (منشا روستايي داشتن) و شغل كشاورزي پدران با موفقيت تحصيلي و عملكرد شغلي تاييد نشد. ضمنا هيچ يك از سازه هاي تبار اجتماعي با عملكرد شغلي رابطه معني داري نشان نداد.
بنابراين فرض اينكه چنان چه دانشجويان كشاورزي از بين افرادي كه سابقه زندگي و يا آشنايي با روستا و كار كشاورزي داشته باشند در تحصيل و حرفه كشاورزي موفق ترند درست نيست. اين تحقيق نشان داد كه تفاوت معني داري بين محل تولد دانشجويان (روستا، شهر، مركز استان و تهران) از نظر عملكرد شغلي و موفقيت تحصيلي وجود ندارد.

 نسخه قابل چاپ

نخستين قدم در برنامه ريزي توسعه منطقه‌اي، شناسايي وضع موجود آن مناطق است كه اين شناسايي مستلزم تجزيه و تحليل بخش هاي مختلف اقتصادي،‌اجتماعي و فرهنگي آن است. براي تخصيص اعتبارات و منابع ميان مناطق مختلف، شناسايي جايگاه آن منطقه در بخش مربوطه و رتبه بندي سطوح برخورداري از مواهب توسعه ضروري است. جهت رتبه بندي بخش هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي روشهاي متفاوتي وجود دارد كه الزاما جوابهاي يكساني در پي ندارد. در ميان اين روشها آناليز تاكسونومي با تلفيق نمودن شاخصهاي مختلف توسعه درجه توسعه يافتگي آن مناطق را مشخص مي‌ كند. پژوهش حاضر 16 نقطه شهري استان گلستان و 9 شهرستان اين استان را با توجه به شاخص هاي متعدد مسكن و ساختمان، تاسيسات و تجهيزات شهري، فرهنگي، نيروي انساني و آموزشي. به صورت مجزا و تركيبي از لحاظ سطوح توسعه يافتگي رتبه بندي كرده و با ارايه روشي جديد، ‌توسعه بين بخشي و تعيين نقاط حد بحراني و جايگاه مراكز سكونتگاهي، راهبردهاي بخشي و تركيبي جهت رسيدن به توسعه را ارايه نموده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله جهت درك و تبيين دموكراسي خواهي ايرانيان يك "طرح نظري" پيشنهاد شده است. اين طرح نظري علل ساختاري را براي تبيين دموكراسي كافي ندانسته و تكيه بر علل "ارادي" را براي توضيح دموكراسي لازم مي داند. از اين رو اين مقاله در ابتدا كوشش كرده علل معرفي شده در نظريه هاي جامعه شناختي دموكراسي را معرفي كند؛ سپس با الهام از روش شناسي ريمون بودون و بر مبناي يك رويكرد تركيبي - با تفكيك علل ساختاري- زمينه اي از علل ارادي و مؤثر، طرح نظري خود را معرفي كند. هدف از اين "طرح نظري" يافتن پاسخي روشن درباره روند دموكراسي خواهي ايرانيان است.

 نسخه قابل چاپ

كاربرد فراگير داروها و تكنولوژي بهداشت عمومي و بهبود در توليد مواد غذايي از عمده ترين عوامل كاهش مرگ و مير بوده است ولي دستاوردها در جمعيت‌هاي مختلف بسيار متفاوت است. علاوه بر نابرابري ميان ملتها، عدم تساوي بين طبقات اجتماعي در داخل كشورها نيز قابل توجه است. همراه با دستيابي جوامع به توسعه اقتصادي - اجتماعي، ميزان مرگ و مير كاهش مي‌يابد وعلل مرگ و ميز نيز با تغيير اساسي روبرو مي شود. در گذشته بيماري‌هاي عفوني، انگلي و تنفسي عامل اصلي مرگ بودند، در صورتي كه با مهار اكثر بيماريهاي واگير، طول عمر انسانها افزايش يافته است و در زمان حاضر علل مرگ و مير بيشتر بيماريهاي قلبي، عروقي، سرطانها و سوانح و تصادفات است. ميزان وعلل مرگ ومير در گورههاي مختلف سني و جنسي با درجه توسعه يافتگي جوامع ارتباط دارد، و كاهش مرگ و مير منجر به افزايش اميد زندگي يا عمر متوسط مي گردد. دراين مقاله نشان داده ميشود كه ميزان مرگ ومير جمعيت تهران به سطح پائيني (6 در هزار) رسيده است. همچنين سهم بيماريهاي قلبي، عروقي، سرطانها و سوانح و تصادفات در بين علل مرگ و مير افزايش يافته و به تدريج از درصد مرگ ومير نوزادان كاسته است.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به ضرورت و اهميت روزافزون به كار گيري صحيح دستاورهاي نوين علمي و فني در فرايند توسعه كشاورزي اين پرسش مطرح است كه ترويج به عنوان عامل اصلي اشاعه نوآوريهاي علمي و فني چه نقشي درتوسعه كشاورزي ايران ايفا كرده است؟ براي پاسخ به اين پرسش ضمن مرور منابع و با توجه به ديدگاه نظامهاي پيچيده، چارچوب مفهومي جامعي تنظيم گرديد و در قالب آن توسعه كشاورزي به عنوان تابعي از عملكرد نظام كشاورزي و عناصر دروني آن از جمله ترويج مورد توجه قرار گرفت. به منظور تعيين سهم ترويج در توسعه كشاورزي علاوه بر اعمال روش شبه آزمايش و كنترل ميداني عوامل غير آزمايشي تكنيكهاي پيشرفته كنترل آماري نيز مورد استفاده قرار گرفت. پس از انتخاب نمونه ها، در سطح ملي و گردآوري داده ها و تحليل آنها اين نتايج به دست آمده كه توسعه كشاورزي تابعي از شرايط وعوامل عديده اي است كه يكي از موثرترين آنها ترويج كشاورزي است. ترويج از طريق ارتقاء سطح دانش و مهارتهاي كشاورزان درتوسعه كشاورزي موثر است. ولي ميزان اين تاثير به عوامل ديگري بستگي دارد كه در چارچوب مفهومي اين پژوهش تحت عنوان عوامل كنترل مطرح شده‌اند. عوامل كنترل اعم از آنكه عوامل درون بخشي ترويج و نظام كشاورزي باشند يا عوامل اجتماعي و طبيعي،در افزايش ميزان اثر بخشي ترويج در توسعه كشاورزي موثرند. بنابراين در فرايند توسعه ترويج و توسعه كشاورزي توجه به مجموعه اين عوامل ضروري است.

 نسخه قابل چاپ

هرمنوتيک که در آغاز براي کشف حقيقت متون مقدس به کار گرفته مي شد ،در جريان تحول خود ،مبدل به روش عام کشف معنا شد . هرمنوتيک روشمند شلاير ماخر و ديلتاي درصدد کشف معنايي بود که در ذهن آفريننده اثر وجود دارد .به همين سبب اين نوع هرمنوتيک ،هرمنوتيک مبتني بر بازسازي نام گرفت . شاخص ترين جامعه شناسي که از اين روش سود جست ،ماکس وبر بود که در اثر کلاسيک خود اخلاق پروتستاني و روح سرمايه داري دست به بازسازي دنياي پروتستان ها زد. اما با چرخش زباني که در علوم انساني در آغاز قرن بيستم رخ داد ،توجه به ذهن ،جاي خود را به توجه به زبان داد.
هرمنوتيک زبانمند گادامر با انتقاد از منطق روشمند هرمنوتيک ذهن –مرکز ،کشف حقيقت را به نوعي گفتگوي ميان سنتها در متن تحول تاريخي آنها بدل ساخت. هابرماساس با نقد از گادامر ،هرمنوتيک را روش فهم زيست –جهان و زندگي روزمره به شمار آورد .روشي که با اتکا به ملاک «وضعيت ايده آل گفتار» ارتباط مخدوش را در گفتگو آشکار مي سازد و امکان رسيدن به وفاق را در زندگي روزمره فراهم مي کند.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر به مساله هويت و ابعاد مختلف آن دراستان سيستان و بلوچستان مي ‌پردازد. در اين مقاله با استفاده از داده‌ هاي گردآوري شده در چهارشهر استان سيستان و بلوچستان، تحولات جمعيتي استان در پرتو نگرش ‌هاي اجتماعي بررسي مي ‌شود. داده‌ هاي مورد استفاده، از نمونهاي به حجم 3913 نفر از ساكنان چهار شهر زاهدان، خاش، چابهار و زابل گردآوري شده است. نتايج تحقيق نشان داده است كه دو شيوه نگرش نسبت به هنجارهاي خانوادگي وجود دارد. در يك سو هنجارهاي خانوادگي با تاكيد بر ارزشهاي جمع گرايانه، تشكيل خانواده در سنين پايين و اهميت نقش بزرگترها و در سوي ديگر، هنجارهاي جديد خانوادگي با گرايش‌هاي فرد گرايانه، تشكيل خانواده در سنين بالاتر و گرايش نسبي به برابري در خانواده قرار دارد. اين دو الگوي زندگي با تحصيلات و تمايل به مهاجرت نيز مرتبط هستند.

 نسخه قابل چاپ

طي دهه گذشته سهم ايران در علم جهان به طور چشمگيري افزايش يافته است. در اين مقاله پس از بيان اين واقعيت سعي مي شود تا عملكرد علمي ايران از طريق تعداد مقالات علمي چاپ شده توسط اجتماع علمي آن اندازه گيري شود. سپس ساختار معرفتي علم در ايران به منظور تشخيص هر نوع ناهنجاري بر مبناي طبقه بندي پاپسكويي عرضه شده است. نتيجه آنكه رشته شيمي با توليد استثنايي خود تناسب ميان رشته ها را از ميان برده است.

 نسخه قابل چاپ

مفهوم "طبقاتي اجتماعي" اصل بنيادين تبيين هاي اجتماعي در سنت تفكر جامعه شناختي است. هم پويش هاي اجتماعي و هم هويت اجتماعي اعضاي جوامع مدرن به كمك اين مفهوم تحليل و درك مي‌شود. اما جهت گيري همگراي نظريه هاي اجتماعي اخير به سمت پذيرش اهميت فزاينده حوزه مصرف و فعاليت هاي سبك زندگي در شكل دادن به هويت شخصي و اجتماعي است. اين مقاله در صدد تحليل چگونگي تغيير شالوده اجتماعي هويت در جوامع امروزي است. اين تحليل بر محور سه استدلال مجزا در عين حال همبسته پيش خواهد رفت:(1 تحول در رابطه ميان كار و فراغت؛ 2) چند پارگي ساختار طبقاتي در جوامع مدرن؛ و (3 پيدايش فرهنگ مصرف. نتيجه اين استدلال ها، پذيرش اولويت فرهنگ بر ساختار اجتماعي توليد و پذيرش باز تابندگي شكل گيري هويت ها در برابر جبرگرايي تبيين هاي ساختاري است.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر در زمينه شناسايي اقشار آسيب پذير روستايي در دشت گرمسار صورت گرفته است. هدف از اجراي اين پژوهش در درجه اوّل طراحي دستگاه روش شناسي خاص مرتبط با اقشار اجتماعي در جامعه روستايي است. مدل به كار گرفته در اين تحقيق با استفاده از چارچوب نظري جامعه شناختي پيرامون قشر بندي اجتماعي از طريق كمي سازي مفاهيم نظري با كمك روش هاي تحليل آماري نظير تحليل عاملي و رگرسيون چند متغيره صورت پذيرفته است. به علاوه سعي شده است كه برخي از ويژگي هاي اقتصادي، اجتماعي و جمعيتي اقشار آسيب پذير روستايي بررسي شود. مطالعه نشان مي دهد كه سياست هاي توسعه دهه هاي اخير كه با تكيه بر راهكارهاي تعديل ساختاري، آزاد سازي و خصوصي سازي مورد كاربست مسوولان اجرايي به ويژه در بخش كشاورزي قرار گرفته است، در ايجاد و گسترش اقشار آسيب پذير در جامعه روستايي بي تأثير نبوده است. لذا حمايت از اين گونه اقشار در درجه اوّل به شناسايي آنان از طريق روش هاي علمي ارتباط دارد.

 نسخه قابل چاپ