بانک مقالات علوم اجتماعی

چند دهه اي است كه در مناطق غرب كشور، خودكشي، اغلب خودسوزي زنان، يگانه راه دايم فرار از واقعيت هاي تلخ زندگي پنداشته شده است. براي اين مساله علل متعددي ذكر شده است. پژوهش حاضر به روش كيفي و با مصاحبه هاي متواتر در خصوص 53 مورد اقدام به خودکشي طي سال هاي 1363 تا 1385 در روستاهاي دهستان افرينه از شهرستان پلدختر لرستان اجرا شده است. هدف مقاله بررسي رابطه فقر، خشونت هاي خانوادگي و خودکشي در منطقه مذکور است. نتايج پژوهش نشان مي دهد که در ميان افراد مطالعه شده، فقر از راه «خشونت خانوادگي» بيشترين تاثير را بر خودکشي گذاشته است. زنان و جوانان برخوردار از زندگي توام با محروميت و خشونت خانوادگي بيش ترين اقدام به خودكشي را داشته اند. استدلال محوري مقاله اين است كه خودكشي تابعي از نحوه جدال فرد با نقش هاي اجتماعي محول است. فرد به سبب احساس حقارت در ستيز با نقش هاي اجتماعي ترجيح مي دهد نه نقش، بلكه خود را از سر راه بردارد.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر در صدد است از دريچه روابط حاکم درخانواده به بررسي تاثير سرمايه اجتماعي خانوادگي و مولفه هاي آن بر خشونت خانگي عليه زنان در شهرستان خرم آباد بپردازد. جامعه آماري در اين تحقيق زنان شوهردار تحت پوشش مراكز بهداشتي-درماني شهري شهر خرم آباد بوده اند كه با استفاده از فرمول كوكران، 383 نفر انتخاب بررسي شدند. يافته هاي تحقيق حاکي از آن است که 1. کمترين تجربه خشونت خانگي در حوزه خشونت فيزيکي مستقيم و بيشترين موارد در حوزه خشونت فيزيکي غير مستقيم و رواني-عاطفي است، 2. در حدود نيمي از افراد بررسي شده داراي سرمايه اجتماعي خانوادگي در حد زياد و خيلي زياد و ما بقي داراي سرمايه اجتماعي متوسط و کم بودند، 3. سرمايه اجتماعي و مولفه هاي آن نقش تعيين کننده اي در خشونت خانگي عليه زنان داشتند، به نحوي که سرمايه اجتماعي به تنهايي 58 درصد واريانس خشونت خانگي را تبيين مي کند، 4. در تحليل چند متغيره، پس از سرمايه اجتماعي، متغير تحصيلات زن مهمترين تبيين کننده خشونت خانگي عليه زنان و موثرترين منبع با ارزش اجتماعي در فرايند توانمندسازي زنان شناخته شد.

 نسخه قابل چاپ

تاکنون تحقيقات متعددي درباره خشونت عليه زنان و دختران انجام شده است که وجه مشترک اکثريت قريب به اتفاق آنها تبيين رفتار فاعلان خشونت است. در مقاله حاضر، از ديدگاه عقلانيت رفتاري ادعا شده است که فاعلان خشونت با آگاهي از نابهنجار بودن رفتار خشونت آميز سعي مي کنند قربانيان خود را از بين کساني انتخاب کند که از کمترين حمايت اجتماعي برخوردارند. اين مقاله بخشي از نتايج تحقيقي است که با جامعه آماري دختران و زنان 18 تا 30 ساله ساکن در شهر مشهد به روش پيمايشي صورت گرفته است. ابزار اصلي گردآوري داده ها در اين تحقيق پرسشنامه و مشاهده و روش هاي اصلي آماري به کار گرفته شده تحليل عاملي، تحليل خوشه اي و رگرسيون چندگانه بوده است. نتايج تحقيق نشان مي دهد که مزاحمت از طريق وسايل نقليه، زل زدن و خيره شدن و متلک پراني از اشکال رايج رفتارهاي خشونت آميزي است که بيش از دوسوم زنان و دختران در طول دوره بررسي لااقل يکبار آن را تجربه کرده اند. ضعف پايگاه اجتماعي-اقتصادي و رفتار غيراجتماعي قربانيان متغيرهاي مستقلي اند که احتمال قرباني شدن زنان و دختران را در زمينه خشونت افزايش مي دهند و برعکس، پايبندي مذهبي زنان و دختران مهم ترين عاملي است که احتمال رفتار خشونت آميز عليه آنان را کاهش مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

طرح ملي نگرش ايرانيان به مصرف مواد مخدر، به عنوان اولين طرح جامع ملي در 30 سال گذشته در 24 استان كشور در سال 4-1383 در مركز تحقيقات آموزش و فناوري اطلاعات دبيرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر اجرا شده است. روش تحقيق پيمايشي و داده ها از طريق پرسشنامه استاندارد به دست آمده است. جامعه نمونه آماري 14000 نفراز مردم در 24 استان کشور بوده اند. نتايج نشان مي دهد: باورهاي مذهبي و خانواده و انسجام آن مهمترين عوامل در نگرش منفي به مصرف مواد مخدراند. جوانان نگرشي مدارا جويانه تري نسبت به مصرف مواد مخدر دارند. داده ها نشان مي دهند مردم هيچ اميدي به اينكه دولت اين معضل را حل کند ندارند. به همين علت حس مسوليت پذيري بر خلاف اخلاق عمومي ايرانيان در اين حوزه زياد است، مهم ترين نقشي كه مردم براي اقدامات دولتي قايل اند ايجاد فضاهاي فراغتي، ايجاد اشتغال، اجراي برنامه هاي فرهنگي و اجتماعي و ايجاد مراكز درمان و كاهش آسيب است.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله به اندازه گيري پيوند با مدرسه و بررسي عوامل موثر بر آن در ميان دانش آموزان مقطع ابتدايي بر اساس تئوري هاي کنترل اجتماعي، مي پردازد. بدين منظور، نمونه اي به حجم 412 نفر (149 پسر و 263 دختر) از دانش آموزان پنجم ابتدايي شهرستان کرج به شيوه تصادفي انتخاب شدند. يافته ها پيوند با مدرسه را نتيجه چهار عامل دلبستگي به معلمان، دلبستگي به مدرسه، تعهد به مدرسه و مشارکت نشان مي دهند. نتيجه آزمون کروسکال-واليس نشان داد که پيوند با مدرسه در بين مدارس تفاوت معني داري از هم ندارد، اما در بين کلاس ها تفاوت معني دار بود؛ که علت اين امر را مي توان در وابسته بودن پيوند با مدرسه به دلبستگي به معلم، متفاوت بودن جو کلاس ها نسبت به هم و عوامل ديگر در اين سن دانست. متغير معدل با پيوند با مدرسه رابطه داشت، از سوي ديگر متغير جنسيت رابطه معناداري با پيوند با مدرسه دانش آموزان در اين سن نداشت.

 نسخه قابل چاپ

تحقيق حاضر به منظور دستيابي به راهکارهاي غيرقيمتي به منظور کاهش مصرف انرژي در جمهوري اسلامي ايران صورت گرفته است. اين مقاله برآمده از پژوهشي كاربردي و مبتني بر استفاده از روش پژوهش پيمايشي و ميداني است. يافته هاي تحقيق حاضر نشان از آن دارند که در کشور ايران، به سبب اينکه تقريبا همه زنجيره تامين و عرضه انرژي در اختيار دولت است، دولت ميتواند با عطف توجه به ابعاد اجتماعي و فرهنگي به موفقيت فراواني، در کاهش ميزان مصرف انرژي نايل شود. مديريت تقاضاي انرژي از جمله مواردي است که آموزش، ارتقا فرهنگي، بهبود هنجاري و سبک زندگي نقش فراواني در سياستگذاري هاي آن دارند.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

به ضعف گراييدن فضاهاي شهري مدرن در ايران طرد تقريبي اين ساحت از زندگي جمعي را، از حيطه نظريه پردازي معمارانه به دنبال داشته است. در مقاله حاضر، نويسندگان با شناسايي گرايش هاي اصلي در نظريه پردازي هاي مزبور، به شناسايي مولفه هاي اجتماعي و جامعه شناختي آن ها پرداخته و سپس، با مرور تحولات اخير در حوزه جامعه شناسي تاريخي، امکان به کارگيري آن را در تشخيص دلايل و زمينه هاي تضعيف فضاهاي شهري مدرن در ايران بررسي کرده اند. به زعم نويسندگان، جامعه شناسي تاريخي، اگرچه در دوره اخير، مورد تهاجم وسيع گرايش هاي پسامدرن بوده است، همچنان از توانمندي هاي لازم، به منظور نظريه پردازي در ارتباط با ضعف فضاهاي شهري در دوره معاصر برخوردار است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر بر اساس بخشي از نتايج يك فراتحليل مربوط به تحقيقات انجام شده در حوزه اعتياد در ايران بين سال هاي 1370 تا 1384 با رويكرد رواني اجتماعي تدوين شده است. عمده ترين و اساسي ترين اهداف مترتب بر كاربرد فراتحليل در مطالعات مربوط به سوء مصرف مواد در تحقيقات داخلي حصول به فهمي كلي از نتايج تحقيقات انجام شده در باب سوء مصرف مواد از طريق تركيب و تلفيق نتايج پيشين و وصول به برآيند كلي از نتايج، تميز و تشخيص يافته ها و نتايح متفاوت، متضاد يا متشابه در تحقيقات برگزيده، تميز و طبقه بندي فرضيه هاي مورد آزمون و تعين و برآورد ميزان اثرگذاري و اندازه اثر هر يك از متغيرها و عوامل دخيل در اعتياد و سوء مصرف مواد بوده است.
فراتحليل 49 اثر تحقيقي با رويكرد رواني اجتماعي مربوط به پيشگيري از سوء مصرف مواد، نشانگر نتايج زير است: با توجه به تعدد متغيرهاي مستقل اثرگذار بر گرايش به سوء مصرف بر اساس ضرايب اثرگذاري درجه بندي كوهن به ترتيب ميزان هاي تاثير، متغيرهاي آموزش مهارت هاي زندگي و مقاومت اجتماعي و گروه همال و نوع دوستان هر يك با 43 درصد ميانگين اثرگذاري بر متغير وابسته (رفتار اعتيادي و گرايش به سوء مصرف مواد)، آگاهي از اثرات مواد با 42 درصد ميانگين اثرگذاري، كيفيت مناسبات و روابط فاميلي با 41 درصد ميانگين اثرگذاري، عوامل خلقي و شخصيتي و جابجايي هاي مكاني و مهاجرت هر يك با 39 درصد ميانگين اثرگذاري، سن با 38 درصد ميانگين اثرگذاري، نظارت و كنترل والدين و بيماري افسردگي هر كدام با 36 درصد ميانگين اثرگذاري، متغيرهاي رفتاري شخصيتي با 35 درصد ميانگين اثرگذاري، تعاملات درون گروهي و عملكرد تحصيلي هر يك با 34 درصد ميانگين تاثير، تاثيرات فيلم و كاريكاتور، عوامل خانوادگي و وضعيت فعاليت اقتصادي هر يك با 33 درصد ميانگين اثرگذاري، گروه درماني و اعتياد پدر هر يك با 32 درصد ميانگين اثرگذاري، سابقه اعتياد در خانواده، اعتياد پدر و حساسيت در روابط متقابل و سرند اختلال همراه هريك با 31 درصد ميانگين اثرگذاري و آگاه سازي از طريق پوستر و كاريكاتور با 3â درصد ميانگين اثرگذاري به عنوان عوامل موثر بر رفتار اعتيادي در مطالعات مرور شده مطرح اند كه بر اساس ضرايب اثرگذاري درجه بندي كوهن در حد اثرات بالنسبه موثر مي توان آنها را طبقه بندي كرد.

 نسخه قابل چاپ

برنامه ريزي وکالتي اصطلاحي بود که پال ديويدوف براي نخستين بار در مقاله اي در مجله انجمن برنامه ريزان آمريکا به کار برد. اين نظريه در نيمه دوم دهه شصت شکل گرفت و در دهه هفتاد مورد اقبال و توجه قرار گرفت و در انگلستان و آمريکا با جرح و تعديل هايي به اجرا درآمد. ديويدوف پيشنهاد مي کند که گروههاي مختلف اجتماعي اجازه داشته باشند که طرح ها و برنامه هاي رقيب براي توسعه شهر، منطقه يا محله پيشنهاد کنند. اين طرح ها مي توانند با هم رقابت کنند و از ميان آنها بهترين طرح يا برنامه براي توسعه انتخاب شود. وي مطرح مي کند که اگر آنطور که نظريه برنامه ريزي سنتي ادعا مي کند، برنامه ريزي فرايندي عقلاني و تکنوکراتيک باشد، قاعدتا همه اين برنامه ها بايد مثل هم باشند. زيرا همگي بر اساس روش شناسي و مباني نظري واحدي تهيه شده اند. اما در جاهايي که اين اتفاق افتاده است برنامه ها مثل هم نبوده اند و همين نکته نشان مي دهد که برنامه ريزي موضوعي فني و تکنوکراتيک نيست بلکه با ارزش ها و اولويت هاي مردم رابطه دارد. با ا پذيرش کثرت گرايي در برنامه ريزي، واژه وکالتي معنا پيدا مي کند، زيرا برنامه ريز به عنوان يک متخصص نقش وکيل اجتماعات شهري يا روستايي، گروههاي شغلي، قومي و نژادي، شهرها، منطقه ها، و يا حتي کشورها را بر عهده مي گيرد. نکته مهم در اينجاست که برنامه ريزي که وکيل يک گروه يا اجتماع مي شود مي بايست ارزش ها، منافع و اولويت هاي آن گروه را باور داشته باشد، با آنها همدردي کند، به نفع اهداف آنها تبليغ کند و در جهت تحقق اهدافشان بکوشد.

 نسخه قابل چاپ

تخمين حدود10 % معلوليت جامعه جهاني، براي کشور ايران اسلامي نيز که بر اساس آمار عمومي سال 1385 جمعيتي بالغ بر حدود 70 ميليون نفر است مي تواند بطور تقريب 7 ميليون نفر معلول در انواع مختلف داشته باشد که با توجه به گستردگي و وسعت کشور و مشکلات ناشي از آن مخصوصا در روستاها به نوعي نيازمند خدمات توان بخشي بويژه از نوع دانش و روشهاي بومي و سنتي روستاها مي باشد.
هدف از اين بررسي شناخت بيشتر مسايل و مشکلات معلولين و نيازهاي توانبخشي آنان و مختص ساخت الگوهاي سنتي حل مشکلات معلولين در روستاها است.
روش اين مطالعه بصورت مقطعي پيمايشي در 23 روستاي استان تهران و از طريق مصاحبه و تکميل پرسشنامه محقق ساخته از 134 خانواده داراي معلول يا سالمند نيازمند در روستاها بصورت نمونه گيري غير تصادفي (Judemental) که به تعيير کرلنجر نمونه گيري (propositional)است انجام شده است.
از مجموع يافته هاي اين بررسي 13 درصد معلولين جسم حسي و 35 درصد حسي حرکتي و 21 درصد معلولين ذهني و 28.5 درصد چند معلوليتي و 2.5 درصد نيز فاقد بعضي اندامها بوده اند.
از جامعه مورد مطالعه 26 درصد معلولين در سن کار، ناتوان در اثر معلوليت هستند در اکثر چند معلوليتي جمعي حرکتي بوده و تنها 20 درصد معلولين کمک کار خانواده بوده اند. ضمنا 66 درصد از معلولين مورد مطالعه در سن ازدواج در اثر معلوليت ازدواج نکرده و تنها 30 درصد آنها متاهل بودند.
در نتيجه مي توان گفت احساس نياز خانواده هاي روستايي در زمينه پيشگيري از معلوليتها، سواد آموزي، حرفه آموزي و اشتغال اقدامات درماني و توانبخشي از جمله نتايج است.
ضمن اين که تامين هزينه هاي درماني و خدمات توانبخشي نيز براي معلولين روستايي به هر نوع ممکن از ضروريات است.
احيا و توسعه روشهاي توانبخشي سنتي از جمله پيشنهادات اين تحقيق است.

 نسخه قابل چاپ