بانک مقالات رشته علوم تربیتی

با توجه به کاربرد گسترده زبان در عرصه هاي مختلف تربيتي، مساله زبان در تربيت، از ابعاد مختلفي قابل طرح است. بررسي محدوديت هاي زبان در ارايه و کسب معرفت، راهي است براي آگاهي از تاثير کاربرد زبان بر نتيجه تربيت. در اين مقاله کوشش مي شود تا اين مساله تربيتي، در آرا فيلسوفان و مربيان مورد بررسي قرار گيرد. از بعد فلسفي، اين مساله، ماهيتي معرفت شناختي دارد و فيلسوفان کوشيده اند تا از ديدگاه هاي مختلف، نقش زبان را در کسب معرفت و ابلاغ آن، بررسي کنند. اين مساله، در آرا فيلسوفان، و ديدگاه هاي فلسفي مختلف، اگرچه از زواياي متفاوتي نگريسته شده است، اما، به نظر مي رسد، به برخي نتايج مشترک، انجاميده است. به نظر مي رسد افلاطون، فيلسوف خردگرا، کسب و ابلاغ معرفت، به ويژه معرفت حقيقي مورد نظر خويش را، از طريق زبان، ناممکن، مي داند. ويتگنشتاين، فيلسوف تجربه گرايي است که کوشش هاي فلسفي اش، در زمينه زبان، موجب دگرگوني هايي در فلسفه شده است. وي معتقد است، زبان به انديشه جامه مي پوشاند و مي تواند موجب گمراهي گردد؛ بنابراين، فعاليت فيلسوفان بايد صرف روشن ساختن اشتباهات ناشي از زبان گردد. مساله زبان در تربيت از نظر روسو نيز، ماهيتي معرفت شناختي دارد؛ زيرا او معتقد است کاربرد زبان در فرايند تدريس مفاهيم و موضوعات، براي تربيت شونده معرفتي ايجاد نمي کند، بلکه مانع از کسب معرفت نيز مي شود. ديويي، فيلسوف عمل گرايي است که شعار تربيتي خود، يعني «يادگيري از طريق عمل» را بر اساس معرفت شناسي فلسفه عمل گرايانه خويش، استوار ساخته است. آيزنر، به عنوان فيلسوف و نظريه پرداز برنامه درسي، بر اساس ديدگاه کثرت گرايي شناختي به مساله زبان در تربيت، پرداخته است. وي، معتقد است، معرفت هاي بشري گوناگونند و کاربرد زبان، آنچنان که در مدارس و دانشگاه ها، رواج دارد، در ارايه بخش بزرگي از معرفت بشري دچار محدوديت است. اين معرفت ها، از آن روي که از طريق کاربرد زبان استدلالي بيان ناشدني اند، نادانستني محسوب شده و از دايره دانش هاي مورد توجه در فرايند تربيت، کنار رفته اند. شناخت محدوديت هاي زبان و توجه به آنها مقدمه اي است براي جستجو و به کارگيري روش هاي ديگر کسب معرفت؛ تا از اين طريق، نتايج تربيت بهبود يابد.

 نسخه قابل چاپ

تربيت بدني به عنوان يکي از شاخه هاي علوم تربيتي، نقش موثري در تحقق اهداف تعليم و تربيت کودکان و نوجوانان ايفا مي نمايد. تربيت بدني داراي آثار و فوايد جسماني، شناختي و اجتماعي فراواني است که نقش و جايگاه آن را در نظام آموزشي توجيه مي نمايد. اين مقاله با هدف بررسي رويکردها و الگوهاي طراحي برنامه درسي تربيت بدني صورت گرفته است. پس از بررسي اسناد و مدارک و مباني نظري، خصوصيات و ويژگي هاي مذکور با استفاده از نظرات متخصصان تربيت بدني و برنامه ريزي درسي اعتبار يابي شده است. براي تعيين رويکردها و الگوهاي برنامه درسي، مجموعه اي از آنها تهيه و در اختيار متخصصان قرار گرفت. سپس بر اساس اهداف آموزشي و ويژگي هاي دانش آموزان دوره ابتدايي، نظرات آنها پيرامون رويکردها و الگوها با استفاده از مصاحبه، بررسي و در نهايت جمع بندي گرديد. رويکردهاي شيوه زندگي فعال، حرکات بدني و فردي - اجتماعي به عنوان رويکردهاي اصلي دوره ابتدايي شناخته شدند و الگوهاي تربيت بدني توسعه اي، انسان گرايي، آمادگي جسماني، آموزش حرکات بدني، مطالعات حرکت شناسي، تعليم و تربيت از طريق بازي، خودشناسي، آموزش بر مبناي مراحل رشد و آموزش مبتني بر مفاهيم، الگوهايي هستند که در اين زمينه معرفي شده اند. اما در دوره ابتدايي الگوهاي آموزش حرکات بدني، تعليم و تربيت از طريق بازي، مبتني بر فعاليت و آموزش بر مبناي رشد از بين الگوهاي مذکور به عنوان الگوهاي غالب شناخته شدند. رويکرد تلفيقي و استفاده از همه الگوها به تناسب پايه هاي تحصيلي مورد تاکيد متخصصان قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله به تحليل مفهوم تربيت در انديشه و زبان فارسي اختصاص دارد. تحليل مفاهيم از رويکردهاي اساسي در فلسفه تحليلي تعليم و تربيت است که از نيمه دوم قرن بيستم مورد توجه فلاسفه تحليلي تعليم و تربيت بوده است. از آنجا که تاکنون در باب تحليل مفاهيم تربيتي در زبان فارسي اقدام قابل توجهي صورت نگرفته است، اين نوشتار مي تواند گامي کوچک در اين زمينه باشد. ريشه شناسي واژه تربيت، تحليل مفهوم تربيت و واژه هاي معادل با آن در معتبرترين کتب فارسي و تحليل مفهوم تربيت در نظر انديشمندان معاصر، اهم مطالب اين مقاله است.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش، تاثير آموزش مهارت هاي خودگرداني و افزايش باورهاي خودبسنده گي بر كاركرد تحصيلي دانش آموزان بررسي شده است. 280 دانش آموز سال اول دبيرستان (141 دختر و 139 پسر) از دو مدرسه دخترانه و پسرانه شيراز انتخاب و به طور تصادفي در چهار گروه گواه، آموزش مستقيم، يادگيري هم كارانه، و يادگيري مستقل جاي گرفتند. در طول دوره آزمايشي، گروه گواه هيچ گونه برنامه آموزش خودگرداني و خودبسندگي نداشت. سه گروه ديگر، در يك برنامه آموزش مهارت هاي خودگرداني و خودبسندگي به مدت شش جلسه دو ساعته شركت كردند و با مهارت ها و چگونگي اجراي آن ها آشنا شدند. پس از آن، گروه آموزش مستقيم به شيوه كلاس هاي گروه گواه اداره مي شد، اما دانش آموزان گروه يادگيري همكارانه در بخشي از ساعت كلاسي با تشكيل گروه هاي هم كارانه، مهارت هاي آموخته شده را هنگام يادگيري به كار مي بردند و از هم سالان خود الگو مي گرفتند. آزمودني هاي گروه يادگيري مستقل واداشته شدند كه هنگام مطالعه در خانه، فرم بازبيني مطالعه را پر كنند و براي نمره گذاري به آموزگار بدهند. در همه گروه ها، پيش آزمون و پس آزمون پرسش نامه راه بردهاي انگيزشي براي يادگيري (MSLQ)، پرسش نامه راه بردهاي تنظيم انگيزش، آزمون خودبسندگي درس علوم زيستي، و آزمون پيشرفت تحصيلي درس علوم زيستي انجام شد.
تحليل كوواريانس نشان داد كه گروه يادگيري مستقل بالاترين و گروه گواه پايين ترين نمره را در مقياس هاي خودگرداني و خودبسندگي به دست آوردند و تفاوت گروه هاي يادگيري همكارانه و آموزش مستقيم معنادار نبود. از ديدگاه كاركرد تحصيلي در درس علوم زيستي نيز، ميانگين نمره هاي گروه يادگيري مستقل به گونه اي معنادار از سه گروه ديگر بالاتر بود، اما تفاوت ميان سه گروه ديگر معنادار نبود.
به طور كلي، يافته ها نشان دهنده تاثير بيش تر روش يادگيري مستقل در پي آمدهاي مثبت تحصيلي، يعني خودگرداني، خودبسندگي، و كاركرد تحصيلي در درس علوم زيستي بود.

 نسخه قابل چاپ

بر پايه نگره نظام هاي خانواده بوتن، ميزان تمايز يافتگي مي تواند تعيين كننده كيفيت روابط زناشويي باشد. بنابراين، در اين نوشتار چنين فرض شده كه تمايزيافتگي با تعارض هاي زناشويي رابطه دارد. هم چنين بر اساس فرضيه همانندي بوئن، همساني تمايز يافتگي همسران آزمون شد. براي آزمون گمانه ها، 34 نفر (17 زوج واقعي) از يكي از خوابگاه هاي متاهلي دانشگاه تهران به تصادف گزيده شدند. براي گردآوري اطلاعات دو پرسش نامه تمايز خود (DSI) و تعارض هاي زناشويي به كار گرفته شد.
يافته ها نشان داد كه تمايزيافتگي با تعارض هاي زناشويي رابطه دارد. از ميان خرده آزمون هاي تمايز خود واكنش عاطفي بيش ترين رابطه را با تعارض هاي زناشويي نشان داد و همانندي تمايزيافتگي همسران نيز تاييد شد.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش به شناسايي سرمايه اجتماعي در اعضاي هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد و نيز نقش رهبري آموزش عالي در پديدآوري اين سرمايه در گروه هاي آموزشي دانشگاه پرداخته شده است. در اين پژوهش علي – مقايسه اي، 101 نفر از اعضاي هيات علمي به روش تصادفي طبقه اي براي نمونه برگزيده و بررسي شده اند. براي گردآوري داده ها دو پرسش نامه سرمايه اجتماعي و رهبري دانشگاهي به كار رفت. يافته هاي پژوهش نشان داد كه سرمايه اجتماعي در گروه علوم تجربي كه رهبران دانشگاهي آنان نقش رهبري آموزش عالي را بيش تر ايفا كرده اند، به گونه اي معنادار بيش از گروه علوم انساني است كه رهبران دانشگاهي آنان نقش رهبري آموزش عالي را كم تر ايفا كرده اند.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش، اثربخشي روش شناختي - رفتاري فوردايس در مقابل روش آموزش مهارت هاي اجتماعي در افزايش ميزان شادي دانش آموزان سال دوم دبيرستان شهر اصفهان بررسي شد. نمونه 120 دانش آموز بود كه تصادفي گزيده و به گروه هاي آزمايشي و كنترل گمارده شدند. در اين پژوهش شش گروه وجود داشت: چهار گروه آزمايش و دو گروه كنترل و هر گروه با 20 دانش آموز؛ دو گروه آزمايش و يك گروه كنترل از دختران، و دو گروه آزمايش و يك گروه كنترل از پسران. روش هاي شادي فوردايس و آموزش مهارت هاي اجتماعي به عنوان مداخله به كار برده شد و ابزار پژوهش، آزمون شادي آكسفورد بود. نتايج تحليل واريانس با اندازه هاي مكرر نشان داد كه تفاوت ميان گروه هاي آزمايش و كنترل در افزايش ميزان شادي معنادار بود. نتايج آزمون تعقيبي شفه نشان داد كه روش آموزش مهارت هاي اجتماعي كارآمدتر از روش شادي فوردايس است.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش رابطه هوش هيجاني با موفقيت تحصيلي در دانش آموزان بررسي شده است. 360 دانش آموز پيش دانشگاهي (180 دختر و 180 پسر) به تعداد يكسان از رشته هاي علوم انساني، علوم تجربي، و رياضي در اين پژوهش شركت كردند. از آزمودني ها خواسته شد به پرسش نامه هوش هيجاني پاسخ دهند. موفقيت تحصيلي دانش آموزان بر اساس ميانگين كل ديپلم آن ها برآورد شد. براي تحليل داده هاي پژوهش از شاخص ها و روش هاي آماري شامل فراواني، درصد، ميانگين، انحراف معيار، تحليل واريانس، ضرايب هم بستگي، و تحليل رگرسيون استفاده شد.
يافته ها نشان داد كه هوش هيجاني هم بستگي مثبت و معناداري با موفقيت تحصيلي دانش آموزان دارد. هم چنين سطح هوش هيجاني دانش آموزان دختر بيش از سطح هوش هيجاني دانش آموزان پسر است. هوش هيجاني از راه ويژگي هاي ادراك هيجاني، آسان سازي هيجاني، شناخت هيجاني، و مديريت هيجان ها و با سازوكارهاي پيش بيني، افزايش قدرت كنترل،‌ و تقويت راه بردهاي مقابله كارآمد به افزايش موفقيت تحصيلي كمك مي كند.

 نسخه قابل چاپ

اين پژوهش به بررسي کيفي توانايي نقشه خواني کودکان مي پردازد و در پي پاسخ گويي به اين پرسش است که آيا کودکان کوچک تر از هفت سال توانايي شناختي و دريافت روابط فضايي را براي نقشه خواني محيط پيرامون خود دارند؟ و آيا توانايي مسيريابي و نقشه خواني کودکان زير هفت سال در همه فرهنگ ها يکسان است؟ در اين پژوهش، نمونه اي با 144 کودک چهار تا پنج ساله از مهدکودک هاي شهرهاي تهران در ايران، يورک در انگلستان، مکزيکوسيتي در مکزيک، دوربان در آفريقاي جنوبي، و ئه ونس تون در ايلي نويز آمريکا بررسي و شناسايي بخش هاي يک عکس هوايي و مسيريابي بر روي آن در اين کودکان سنجش شد.
يافته ها نشان مي دهد که تا چهار سالگي توانايي نقشه خواني و درک روابط فضايي، مانند تجسم فضايي، تغيير در مقياس، و چرخش هاي فضايي در کودکان به خوبي رشد مي کند و توانايي کودکان در اين زمينه ها در همه فرهنگ ها همانند است. به سخن ديگر، رشد توانايي نقشه خواني پديده فراگير در جهان است.

 نسخه قابل چاپ

معلمان و متخصصان برنامه درسي به تازگي اصطلاح هوش معنوي را به كار مي گيرند. اين امر بر اين مبنا است كه آيا مي توان معنويت را به عنوان شكلي از هوش توصيف كرد. در اين مقاله، اعتبار و صحت هوش معنوي بررسي شده است. در اين راستا، نخست به مفهوم تجربه معنوي به عنوان يك سازو كار حل مشكل كه خود از موضوع هاي محوري و زيرمجموعه مفهوم هوش است و سپس جايگاه عصبي آن در مغز انسان پرداخته مي شود. سرانجام معنويت به عنوان شكلي از هوش كه مي تواند هم چون مساله اي قابل قبول عرضه شود، بررسي مي شود.

 نسخه قابل چاپ

امروزه، مديريت اثربخش يکي از شناسه هاي توسعه يافتگي در نظام جهاني به شمار مي رود. مديريت کارآمد و توان مند قادر است با به کارگيري پتانسيل ها و امکانات بالقوه و مستعد سازمان، بستري در خور براي توسعه پايدار و همه جانبه پديد آورد. در اين پژوهش، رابطه قدرت مقام، ساختار وظيفه، و روابط رهبر- عضو، با اثربخشي مديران دبيرستان ها و هنرستان هاي شهرستان نجف آباد بررسي شده است. اين پژوهش توصيفي- همبستگي است و جامعه آماري آن 870 دبير و 60 مدير دبيرستان ها و هنرستان هاي شهرستان نجف آباد است. روش نمونه گيري پژوهش طبقه اي متناسب با حجم بوده که بر پايه برآورد حجم نمونه، 180 دبير و 20 مدير به صورت تصادفي گزيده شدند. ابزار اندازه گيري پژوهش، پرسش نامه پژوهش گر ساخته موقعيت رهبري، پرسش نامه پژوهش گر ساخته اثربخشي مديران، و پرسش نامه استاندارد LPC است. روايي پرسش نامه ها با ضريب آلفاي کرون باخ، براي پرسش نامه موقعيت رهبري 0.89، براي پرسش نامه اثربخشي مديران 0.97، و براي پرسش نامه 0.96 LPC برآورد شد.
يافته هاي پژوهش نشان داد قدرت مقام، ساختار وظيفه، و روابط رهبر- عضو همبستگي معناداري با اثربخشي مديران دارد. برآورد ضريب تعيين نشان داد 52 درصد از واريانس قدرت مقام، 48 درصد از واريانس ساختار وظيفه، و 63 درصد از واريانس روابط رهبر- عضو با اثربخشي مديران مشترک است. رگرسيون چند متغيره، همبستگي روابط رهبر- عضو و ساختار وظيفه را با اثربخشي مديران معنادار نشان داد. براساس ضريب تعيين، 63 درصد واريانس اثربخشي را روابط رهبر- عضو تبيين مي کند که با ورود ساختار وظيفه، واريانس تبيين شده به 77 درصد افزايش مي يابد. ضريب همبستگي نمره هاي LPC با اثربخشي مديران r=646 و در سطح اطمينان P£0.01 معنادار است؛ يعني با افزايش LPC، ميزان اثربخشي مديران رابطه مدار افزايش مي يابد.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش، تاثير خودمهاري دانش آموزان بر جو رواني- اجتماعي کلاس هاي دختران و پسران بررسي شده است. امروزه، پژوهش هاي پرورشي و آموزشي، به جاي تمرکز بر پي آمدهاي آزمودني و استاندارد شده مانند هوش و استعداد تحصيلي، بر جنبه هاي پيراموني فرآيند يادگيري متمرکز شده است. به گونه اي که پژوهش هاي فراواني نقش و تاثير فرآيندهاي شناختي و عاطفي فراگير آن را بر جو رواني- اجتماعي چيره بر کلاس کرده اند. توانايي دانش آموزان در خودمهاري، از متغيرهاي مهم تاثيرگذار بر جو رواني- اجتماعي چيره بر کلاس است که در اين پژوهش تاثير آن بر ابعاد برخورد (اصطکاک)، همبستگي، انضباط، و رقابت در جو رواني کلاس بررسي شده است. براي اين کار، 494 دانش آموز دوره راهنمايي (240 پسر و 254 دختر) در شيراز به شيوه تصادفي گزيده شدند و به پرسش نامه هاي جو رواني کلاس و مقياس خودمهاري پاسخ گفتند. يافته ها نشان داد که تاثير دادوستدي خودمهاري و جنسيت بر جو رواني- اجتماعي چيره بر کلاس معنادار است.

 نسخه قابل چاپ

آيا در مدارس به تفاوت هاي جنسيتي دامن زده مي شود؟ آيا کنش ورزي هاي کلاسي ميان آموزگار و شاگردان، پديدآورنده نابرابري هاي جنسيتي در کلاس درس و در پي آن در جامعه است؟ آموزگار به سان عضوي از جامعه، بي گمان متاثر از فرهنگ چيره جامعه اي است که در آن زندگي مي کند. نگرش هاي موجود درباره توانايي دختران و پسران و ميزان موفقيت آنها در رشته هاي گوناگون آموزشي و شغل هاي مختلف، پنداره هاي آموزگار را مي سازد.
در اين پژوهش، تاثير جنسيت دانش آموزان بر روش کلاس داري آموزگار بررسي شده است. براي اين کار، نمونه اي 88 نفري از آموزگاران زن همسردار که دست کم چهار سال پيشينه آموزش در پايه چهارم دبستان داشتند (44 نفر از مدرسه هاي دخترانه و 44 نفر از مدرسه هاي پسرانه) در شهر تهران گزيده شدند. داده هاي پژوهش با پرسش نامه اي پژوهش گر ساخته گردآوري شد.
يافته هاي پژوهش نشان داد که کنش ورزي هاي کلاسي ميان دانش آموزان و آموزگاران، جدا از نگرش ها و انتظارهاي آموزگاران نيست. 56.8 درصد از آموزگاران بازگو کردند که شيوه درس دادن خود را بر پايه جنسيت دانش آموزان تغيير مي دهند و 87.5 درصد آنها بر اين باور بودند که دختران و پسران بايد شغلي در خور جنسيت خود برگزينند.

 نسخه قابل چاپ

از رويکردهاي انديشه در زمينه آموزش و پرورش در دهه هاي گذشته که در ايران کمتر بدان نگريسته شده، پرورش انتقادي است. اين رويکرد که بيشتر از دهه 80 در کانون نگرش انديشه مندان بوده، برگرفته از نگره انتقادي يا مکتب فرانکفورت است. در اين ديدگاه، پرورش وابسته به دگرگوني هاي اجتماعي و سياسي دانسته شده است و از اين رو، در آن برنامه هاي درسي بر بررسي هاي اجتماعي و سياسي پايه گذاري مي شود. نگره انتقادي آموزش و پرورش، بي طرفي دانش را نمي پذيرد و طرح انتقادي مسايل را در مدرسه ها، آشکار سازنده پيوند قدرت و دانش، و پي آمدهاي آن مي داند.
پرورش انتقادي که در سال هاي گذشته بسياري از آموزش گران و به ويژه رنگين پوستان بدان نگاهي ويژه داشته اند، برآيند نگره پردازي برخي از انديشه مندان و فيلسوفان انتقادي در کشورهاي گوناگون، به ويژه اروپا و امريکا است. اين نوشتار، در کنار روشن ساختن پرورش انتقادي، به بررسي پرورش رهايي بخش فريره، پرورش بنيادي ژيرو، و پرورش انقلابي مک لارن مي پردازد. هم چنين، چالش هايي که آموزش گران انتقادي در دوران جهاني شدن با آن رو به رو اند بررسي و اين ديدگاه به کوتاهي ارزيابي مي شود.

 نسخه قابل چاپ

هدف از اين پژوهش، بررسي ميزان تاثير آموزش کتابداري بر شناخت و توانايي دانشجويان تحصيلات تکميلي شاغل به تحصيل در دانشگاه شهيد چمران اهواز در سال تحصيلي 1384-1383 در به کارگيري منابع کتابخانه است.
آزمودني هاي اين پژوهش از ميان دانشجويان تحصيلات تکميلي رشته هاي غير کتابداري دانشگاه و به روش تصادفي گزيده شدند. يک گروه از آزمودني ها با کمک دفترچه راهنما و گروه ديگر در دوره آموزشي آموزش داده شدند. سپس هر دو گروه با گروه گواه مقايسه شدند تا ميزان اثربخشي آموزش بر آنها با يکديگر سنجيده شود.
نتايج نشان دهنده موثر بودن آموزش ها بود و از ميان دو روش آموزش، در 12 مورد، روش آموزش در دوره آموزشي برتري معناداري به روش آموزش با دفترچه راهنما داشته است. در موارد ديگر، با تفاوت آماري معنادار نبود يا تفاوتي ديده نشد. از ميان 34 نکته آموزش داده شده، تفاوت پس آزمون ها با پيش آزمون ها در روش دوره آموزشي در 18 مفهوم و در روش دفترچه راهنما در 15 مفهوم معنادار بود.

 نسخه قابل چاپ