بانک مقالات رشته علوم تربیتی

در اين مقاله كوشيده شده، پس از توضيح اجمالي بعضي ناخشنودي هاي مدرنيته، تاثير آن را بر گستره موضوعي جامعه شناسي كودكي در سه دهه آخر قرن بيستم بر پايه پژوهش هاي نظري تحليل كند. در همين راستا مي توان دهه هفتاد را متاثر از رويكرد به كودكي براي آماده سازي براي بزرگ سالي، دهه هشتاد را متاثر از شكل هاي مختلف زندگي كودكي برآمده از تغييرات اجتماعي و دهه نود را دوره استقلال نسبي كودك دانست. در اين راستا كوشش جامعه شناسان براي تحليل نظري مقطع هاي سه گانه فوق جهت تكوين جامعه شناسي كودكي داراي اهميت فراوان است.

 نسخه قابل چاپ

هدف پژوهش حاضر بررسي تاثير آموزش پيش دبستاني بر مهارت هاي رواني - حركتي و سازگاري اجتماعي دانش آموزان سال اول، دوم و سوم ابتدايي است. پژوهش حاضر، يك پژوهش پس رويدادي (علي - مقايسه اي) است که در آن، آزمون مهارت هاي رواني - حرکتي لينکلن - ازرتسکي و پرسشنامه رفتار سازشي بر روي 320 دانش آموز كلاس هاي اول، دوم و سوم دبستان (که 160 نفر از آنان آموزش پيش دبستاني ديده و 160 نفر فاقد آموزش پيش دبستاني بودند و از سه منطقه شمال، جنوب و مرکز تهران به صورت نمونه گيري تصادفي طبقه اي انتخاب شده بودند) اجرا گرديد؛ و نتايج آن مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته هاي اين پژوهش نشان داد که بين دو گروه آموزش ديده و آموزش نديده در متغير مهارت هاي رواني-حركتي و سازگاري اجتماعي، به طور کلي تفاوت معنادار وجود نداشت. نتايج پژوهش حاضر تاييد کننده اين نظر است که نمي توان كودكان را به اين اميد که صرفا تجربه پيش دبستاني در تحول رواني - حرکتي و سازگاري اجتماعي آن ها تاثير مثبت دارد، به مراکز پيش دبستاني فرستاد؛ بلکه شايد کيفيت برنامه هاي اين مراکز، شخصيت و نحوه ارتباط معلم، فضاي مرکز، و ميزان تجربه پيش دبستاني است که در اين قلمرو اهميت دارد.

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق به دنبال شناسايي عامل هاي اصلي درون سازماني مرتبط با تغيير سازماني در دانشگاه هاي جامع دولتي، از طريق تحليل عامل ها و طراحي يك مدل مناسب مديريت تغيير سازماني است. براي انجام اين تحقيق پيشينه تحقيق در سازمان هاي آموزشي و غيرآموزشي مورد مطالعه قرار گرفت؛ تعداد 21 عامل شناسايي شد. سپس از سوي محقق اين عامل ها در سه دسته، عامل هاي مديريتي، سازماني و فردي دسته بندي شدند. پس از آن براي هر دسته از عامل ها، پرسشنامه هايي طراحي گرديد؛ و به کمک آن ميزان وجود اين عامل ها در ارتباط با اجراي برنامه پژوهانه در دانشگاه هاي جامع مورد بررسي قرار گرفت. براي تلخيص عامل ها و شناسايي عامل هاي اصلي در اين تحقيق از روش تحليل عامل هاي اکتشافي استفاده شده است. جامعه آماري اين تحقيق 10 دانشگاه جامع کشور مي باشد، که به نسبت تعداد اعضاي هيات علمي آنها، تعداد 300 نفر به طور تصادفي نمونه گيري شده است. يافته تحقيق نشان مي دهد که عامل هاي مديريتي به شش عامل (به نام هاي: استراتژي نيروي انساني، استراتژي تسهيل ساز، نظارت و پي گيري، استراتژي تثبيت سازي، رهبري تحولي، و سياست گذاري) كاهش يافت. در دسته عامل هاي سازماني، شش عامل (به نام هاي: پيام برنامه تغيير، ساختار سازماني، منابع، فرهنگ سازماني، جو سازماني و عدالت سازماني) خلاصه شد. عامل هاي فردي از شش عامل به پنج عامل (به ترتيب: احساس خودکفايتي، نگرش به برنامه تغيير، تعهدسازماني، احساس مالکيت، و اعتماد به مديران تغيير) منحصر شد. سپس با توجه به عامل هاي استخراج شده، الگوي مناسب مديريت تغيير سازماني براي دانشگاه هاي جامع دولتي ارايه شده است.

 نسخه قابل چاپ

خودگرداني فردي ايده اي است که با دو واکنش متفاوت صاحب نظران تربيتي روبرو شده است. در حالي که طرفداران اين ايده آن را هدفي مثبت ارزيابي کرده اند که توانايي انتخاب آزاد و مستقل را در فرد ايجاد مي کند، مخالفان آن بر اين باورند که در نظر گرفتن خودگرداني فردي به عنوان هدفي تربيتي ممكن است منجر به جدايي فرد از جامعه شده و او را به سمت خودشيفتگي و عدم تبعيت از اصول و ارزش هاي جمعي سوق دهد. به نظر مي رسد که منشا اين مخالفت ها، به سوء برداشت ها و اختلاف نظرهايي بر مي گردد که درباره «مفهوم» و «درجه» خودگرداني فردي وجود دارد. در اين مقاله، مدلي از خودگرداني بر اساس «مفهوم عقلاني» و «درجه حداقلي» آن معرفي شده است که مي توان آن را به عنوان مدلي توجيه پذير و متعادل از خودگرداني فردي پذيرفته شده، به مثابه «هدفي تربيتي» پيشنهاد كرد.

 نسخه قابل چاپ

هدف اصلي اين مقاله بررسي تاثير ميدان وابستگي دبيران دبيرستان هاي ناحيه سه مشهد بر روش تدريس آن ها است. در اين مطالعه از روش «تحقيق کمي غيرآزمايشي گذشته نگر تبييني»، استفاده شده است. براي گردآوري داده ها از آزمون «شکل هاي گروهي نهفته» و پرسشنامه روش تدريس، و به منظور آزمون فرضيه از «آزمون T» استفاده شده است. نتيجه هاي به دست آمده نشان داد که بين روش تدريس دبيران ميدان وابسته و ميدان ناوابسته، تفاوت معناداري وجود دارد؛ و دبيران ميدان ناوابسته بيش از دبيران ميدان وابسته، روش تدريس غيرمستقيم را ترجيح مي دهند.

 نسخه قابل چاپ

هدف اصلي اين پژوهش بررسي رابطه بين ذهنيت فلسفي و روش تدريس دبيران مدارس متوسطه شهر اصفهان است. روش انجام اين پژوهش توصيفي-همبستگي است. به منظور گردآوري داده ها از دو پرسش نامه محقق ساخته ذهنيت فلسفي و روش تدريس استفاده شد. نمونه آماري مشتمل بر 90 نفر از دبيران و 300 نفر از دانش آموزان مدارس متوسطه شهر اصفهان در سال 87-1386 بود که از طريق نمونه گيري خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند. تجزيه و تحليل داده ها در دو سطح آمار توصيفي و استنباطي و از طريق نرم افزار SPSS انجام پذيرفت. نتايج نشان داد بين ذهنيت فلسفي و ابعاد آن شامل جامعيت، تعمق و انعطاف پذيري با روش تدريس دبيران همبستگي معناداري وجود دارد. هم چنين بين ذهنيت فلسفي و روش تدريس دبيران بر اساس متغيرهاي جنسيت، رشته تحصيلي، مدرک تحصيلي و سابقه خدمت نيز همبستگي معناداري مشاهده شد.

 نسخه قابل چاپ

هدف اين پژوهش بررسي رابطه بين مهارت هاي ارتباطي مديران و كارآيي آن ها از ديدگاه مديران مدارس متوسطه شهر شيراز بوده است. متغير پيش بين مهارت هاي ارتباطي مديران با سه بعد فردي، گروهي و سازماني و متغير ملاک، كارآيي مديران است. تعداد 130 نفر از مديران دبيرستان هاي دولتي شهر شيراز در سال تحصيلي 87- 86 به شيوه نمونه گيري تصادفي سهميه اي به عنوان گروه نمونه انتخاب شد. ابزارهاي مورد استفاده اين پژوهش، دو پرسش نامه مهارت هاي ارتباطي و كارايي مديران بود. يافته ها نشان داد كه بر اساس ادراكات مديران، بين مهارت هاي ارتباطي مديران و كارآيي آن ها رابطه معنادار وجود دارد. نتايج به دست آمده از تحليل رگرسيون نشان داد كه بعد فردي مهارت هاي ارتباطي از نظر مديران قدرت پيش بيني كنندگي كارايي مديران را دارد (P£0.250 و B=0.30)‎؛ ولي دو بعد مهارت هاي گروهي و سازماني نمي تواند كارايي مديران را پيش بيني كند. هم چنين مقايسه ميانگين نمرات مديران زن و مرد در زمينه مهارت هاي ارتباطي و كارايي نشان داد، مديران زن مهارت هاي ارتباطي و كارايي بيش تري نسبت به مديران مرد دارند.

 نسخه قابل چاپ

اين مطالعه در زمينه تاثير ارزشيابي توصيفي بر خلاقيت، مشاركت يادگيري و عملكرد تحصيلي دانش آموزان دختر و پسر پايه سوم دبستان در شهر بندرعباس انجام شد، كه در نظام ارزشيابي توصيفي و سنتي شركت داشتند. در اين پ‍‍ژوهش، براي نمونه گيري، از روش نمونه گيري تصادفي استفاده شده؛ و 52 دانش آموز كه با روش ارزشيابي توصيفي ارز يابي شدند و 50 دانش آموز كه به روش سنتي مورد ارزشيابي قرار گرفتند، به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار هاي اين پ‍‍‍ژوهش عبارت بودند از پرسشنامه خلاقيت عابدي، مصاحبه ساخت مند با معلمان در زمينه مشاركت دانش آموزان در امر يادگيري، نظم و انضباط در كلاس و چگونگي تعامل دانش آموزان با يكديگر و با معلم در كلاس و همچنين عملكرد تحصيلي آن ها در پايان سال تحصيلي بوده است. نتيجه هاي به دست آمده از تجزيه و تحليل اطلاعات نشان داد كه بين ميزان مشاركت در يادگيري دانش آموزان با روش توصيفي و سنتي تفاوت معناداري وجود دارد. اما بين پسران و دختران در روش توصيفي و سنتي تفاوت وجود ندارد. همچنين بين خلاقيت دانش آموزان با نظام ارزشيابي توصيفي و نظام ارزشيابي سنتي تفاوت معناداري وجود دارد. اما بين پسران و دختران تفاوت معناداري وجود ندارد. در بخش كيفي، نتيجه ها نشان داد كه مشاركت و فعاليت در كلاس، تعامل دانش آموزان با يكديگر و با معلم، نظم و انضباط حاكم در كلاس در گروه ارزشيابي توصيفي بيش تر از گروه ارزشيابي سنتي بوده است. همچنين، در گروه ارزشيابي توصيفي، مشاركت و فعاليت در كلاس و نظم و انضباط و تعامل با يكديگر و با هم، در بين دختران بيش تر از پسران بوده است.

 نسخه قابل چاپ

هدف اين تحقيق مقايسه عملكرد دانش آموزان پايه اول در دروس علوم، رياضي، بخوانيم و بنويسيم، و معدل اين دروس برحسب جنسيت و آموزش هاي پيش دبستاني با كنترل هوش مي باشد. جامعه آماري تحقيق را دانش آموزان پايه اول ابتدايي نواحي پنجگانه سازمان آموزش و پرورش شهر تبريز در سال تحصيلي 84-85 تشکيل دادند. نمونه گيري تصادفي چندمرحله اي بود. براي نمونه گيري از هر ناحيه آموزش و پرورش 6 مدرسه پسرانه و 6 مدرسه دخترانه و در كل 60 مدرسه و از هر مدرسه يك كلاس پايه اول و از هر كلاس دو دانش آموز كه دوره آموزش هاي پيش دبستاني را گذرانده و دو دانش آموز كه اين دوره را طي نكرده بودند، انتخاب شد و در كل 240 دانش آموز پايه اول در اين تحقيق شركت كردند. از آزمون هاي هماهنگ در دروس رياضي، علوم، بخوانيم بنويسيم، معدل اين دروس، آزمون ريون رنگي مخصوص كودكان استفاده گرديد. روش آماري به كار رفته جهت تجزيه و تحليل نتايج، تحليل كواريانس (ANCOVA) مي باشد. نتايج به دست آمده نشان داد كه با کنترل هوش، بين عملكرد دانش آموزان در دروس رياضي، علوم، بخوانيم و بنويسيم و معدل اين دروس برحسب آموزش هاي پيش دبستاني در p<0.05 تفاوت معنادار وجود دارد. با کنترل هوش، بين عملكرد تحصيلي دانش آموزان در دروس رياضي، علوم، معدل اين دروس برحسب جنسيت تفاوت معنادار وجود ندارد. بين نمره هاي درس بخوانيم و بنويسيم بر حسب جنسيت در p<0.05 تفاوت معنادار وجود دارد و ميانگين نمره هاي دختران بيشتر از پسران است. اما بين معدل دانش آ موزان پايه اول برحسب جنسيت و آموزش هاي پيش دبستاني اثر تعاملي معنادار مشاهده نشد.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر با هدف نيازسنجي براي تدوين برنامه درس مهارت هاي زندگي در دوره متوسطه نظري و بر اساس مدل تحقيقاتي «کلاين» انجام گرفته است .عمده ترين يافته هاي پژوهش از اين قرار است: 1- از ديدگاه متخصصان تعليم و تربيت، تناسب اهداف با نيازهاي دانش آموزان، وجود ارتباط منطقي بين انواع محتوا، انتخاب فعاليت هاي يادگيري بر اساس آمادگي دانش آموزان، انتخاب روش هاي تدريس فعال، و ارزشيابي بر اساس مشارکت و همکاري معلم و دانش آموزان در برنامه درسي مهارت هاي زندگي حايز بيش ترين درجه اهميت بودند. 2- از ديدگاه معلمان، طراحي اهداف بر اساس نيازهاي دانش آموزان، تناسب محتوا با توانايي هاي يادگيري دانش آموزان، به کارگيري روش هاي تدريس فعال و مفيد واقع شدن خود ارزيابي در برنامه درسي مهارت هاي زندگي در اولويت هاي نخست بودند. 3- از ديدگاه دانش آموزان تناسب فعاليت هاي يادگيري با معلومات و تجارب فعلي دانش آموزان، به کارگيري روش هاي تدريس فعال، مفيد واقع شدن خود ارزيابي در برنامه درسي مهارت هاي زندگي از بيش ترين درجه اهميت برخوردارند. 4- از ديدگاه هر سه گروه مورد مطالعه، فعاليت دانش آموزان در گروه هاي کوچک، مديريت زمان جلسات و مفيد واقع شدن فضاهاي آموزشي خارج از مدرسه در برنامه مهارت هاي زندگي از اهميت بيشتري برخوردارند.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر با هدف بررسي رابطه ميان دانش فرا شناخت اخلاقي با استدلال و رفتار اخلاقي در ميان دانش آموزان سال سوم راهنمايي انجام شد. جامعه آماري پژوهش، 140 دانش آموز پايه سوم مدارس راهنمايي شهر تهران هستند که به روش تصادفي انتخاب شدند. نتايج آشکار ساخت که ميان فرا شناخت اخلاقي و استدلال و رفتار اخلاقي و ميان استدلال اخلاقي و رفتار اخلاقي رابطه اي معنادار وجود دارد. همچنين نتايج تحليل رگرسيون گام به گام نشان داد که از ميان طبقات فرا اخلاق، طبقه شخص بهترين پيش بيني کننده استدلال و رفتار اخلاقي دانش آموزان است.

 نسخه قابل چاپ

برنامه هاي درسي بستر تمامي ارزشها، انتظارات و نيازهاي فردي و اجتماعي است و به همين دليل تشخيص و شناسايي نيازها و اولويت يابي آنها محوري ترين عنصر در تصميم گيري هاي آموزشي محسوب مي شود. اهميت درک مسايل، تقاضاها و احتياجات آموزشي فراوان بزرگسالان، ضرورت توجه به نيازهاي آموزشي اين قشر را بيش از پيش آشکار مي سازد. در اين ميان برنامه هاي آموزش مهارتهاي زندگي به بزرگسالان، به دليل بالا بردن ظرفيتهاي رواني- اجتماعي آنان براي مقابله موثر با چالشها و مسايل زندگي روزمره، به شدت مورد توجه نظام هاي تربيتي قرار گرفته است. متاسفانه به رغم اهميت موضوع، مطالعات انجام شده در اين زمينه در کشور بسيار ناکافي و نارساست. مقاله حاضر بر آن است تا از طريق مطالعات ميداني به شيوه توصيف- پيمايشي مهارتهاي زندگي مورد نياز بزرگسالان را شناسايي، سپس آنها را اولويت بندي نمايد و با فراهم ساختن اطلاعات صحيح و کافي، گامي موثر در زمينه برنامه ريزي آموزش مهارتهاي زندگي به بزرگسالان بردارد. به همين منظور از طريق مطالعات اسنادي در يک رويکرد بين المللي طيفي وسيع از مهارتهاي زندگي مورد نياز بزرگسالان شناسايي شد و در 6 گروه (مهارتهاي ذهني- شناختي، مهارتهاي فردي- زيستي، مهارتهاي ارتباطات ميان فردي، مهارتهاي محل کار، مهارتهاي زندگي خانوادگي و مهارتهاي شهروندي) طبقه بندي شد.
سپس با استفاده از نظرات 28 نفر از متخصصان تعليم و تربيت، 45 نفر از کارشناسان برنامه ريزي درسي متوسطه نظري و 365 نفر از دانش آموزان بزرگسالان مدارس شبانه تهران با توجه به شرايط و نيازهاي بزرگسالان ايراني اولويت يابي گرديد. تجزيه و تحليل اطلاعات تحقيق از طريق آزمونهاي خي دو، آزمون فريدمن، آزمون t گروههاي مستقل، تحليل واريانس و آزمونهاي تبعي صورت گرفت. نتايج تحقيقات نشان داد که همه 6 گروه مهارتهاي زندگي تعيين شده از ديدگاه گروههاي مورد مطالعه به منزله نيازهاي آموزشي بزرگسالان، مهم و اساسي ارزيابي شده اند. در اين ميان مهارتهاي شهروندي و فردي- زيستي بيشترين اولويت را به خود اختصاص داده اند.

 نسخه قابل چاپ

اصول و فلسفه تعليم و تربيت يکي از درس هاي تربيتي مهم و ضروري متقاضيان حرفه دبيري است. در توصيه نامه بين المللي يونسکو، فلسفه تعليم و تربيت به عنوان يکي از مواد درسي ضروري آنها لحاظ شده است، اما متقاضيان حرفه معلمي همواره با ترديد به اهميت اين درس نگريسته اند. گويي آن را بي ارتباط با حرفه خود مي دانند.
اين مقاله براي تبيين اهميت و ضرورت داشتن تفکر و بينش فلسفي براي معلمان، روشنگري هاي فلسفه و فلسفه تعليم و تربيت را در حرفه معلمي کنکاش نموده و پيامدهاي آموختن مباحث فلسفي را براي معلمان تبيين کرده است. از اين رو ابتدا ويژگي هاي ضروري يک معلم خوب، در يک الگوي چند سطحي پياز مانند تبيين شده است که اين سطوح عبارتند از: رفتارهاي معلم، صلاحيت ها، اعتقادها، هويت حرفه اي و رسالت معلم، فلسفه تعليم و تربيت در اغلب اين سطوح داراي رهنمودهايي ارزشمند براي معلمان است. در ادامه مقاله، اين رهنمودها، در ارتباط با ويژگي هاي ضروري يک معلم خوب مورد تحليل و بررسي قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

مديريت کلاس، متغيري کليدي در ايجاد جو مطلوب براي آموزش و يادگيري دانش آموزان به شمار مي آيد. امروزه، تجهيز معلمان به مهارتهاي کارآمد مديريتي، در برنامه ريزي براي آموزشهاي حرفه اي، ضرورتي غير قابل انکار است؛ بنابراين شناخت عوامل موثر بر سبکهاي اثربخش مديريتي کلاس به منزله پيش نيازي در طراحي روشهاي توسعه سبکها و مهارتهاي مديريتي، اهميت دارد.
اين مقاله سبکهاي مديريت کلاس مبتني است بر چارچوب نظري ولفگانگ و گليکمن (1996) که عبارتند از: سبک مداخله گر، سبک غير مداخله گر و سبک تعاملي. در اين جا از اين پرسش پيش مي آيد که؛ آيا ميان عوامل مربوط به معلمان (مدرک تحصيلي، رشته تحصيلي، سابقه خدمت و جنسيت معلمان) و سبک مديريتي آنها رابطه وجود دارد؟ براي پاسخ به اين سوال، در ميان جامعه معلمان پايه پنجم ابتدايي مدارس دولتي دخترانه و پسرانه ناحيه 6 مشهد در سال تحصيلي (1385-1384) پرسشنامه اي تکميل شد که نتايج آن نشان مي دهد: تفاوت ميان سبک مديريت کلاس معلمان بر اساس مدرک تحصيلي معنادار است؛ يعني معلمان داراي مدرک کارشناسي بيشتر به سبک تعاملي تمايل دارند در حالي که معلمان داراي مدرک ديپلم به سبک مداخله گر گرايش دارند. همچنين تفاوت ميان سبک مديريت کلاس معلمان بر اساس رشته تحصيلي نيز معنادار است؛ به اين معنا که معلمان تحصيل کرده در رشته هاي مرتبط با آموزش و پرورش، تمايل بيشتر به سبک تعاملي و معلمان تحصيل کرده در رشته هاي غير مرتبط، گرايش به سبک مداخله گر دارند؛ ليکن ميان سابقه خدمت و جنسيت معلمان با سبک مديريت کلاس رابطه معنادار مشاهده نشد. در مجموع يافته هاي پژوهش، بر اهميت نقش آموزش معلمان در ايجاد تحول و تغيير در سبکهاي مديريت کلاس تاکيد دارند.

 نسخه قابل چاپ

به اعتقاد کانت عقل واحد است، اما اطلاقهاي آن دو گونه اند که شامل عقل نظري و عقل عملي مي شود که به زعم او منشا دستورات اخلاقي عقل عملي است؛ به عقيده او هر انسان به دليل برخورداري از قوه عقل، احساس وظيفه اخلاقي مي کند و عمل اخلاقي انجام مي دهد. فوکو مخالف اخلاق عقل باور کانت است. از نظر او اخلاق مدرن متاثر از گفتمان است که ساختاري اجتماعي و زباني دارد و ساخته و پرداخته صاحبان قدرت است. وي آزادي کانتي را نوعي توهم و فريب مي داند و آن را اخلاق مقرراتي نام مي نهد و در مقابل او معتقد به اخلاق زيبايي شناسانه است که نوعي اخلاق عملي است.
رويکرد تربيت اخلاقي کانت (مدرن) عقل گرا و خردباور است. در ديدگاه او عقل انساني به عنوان يک قاعده گزار مطلق و جهان شمول مورد توجه است، اما فوکو به عنوان فيلسوف پست مدرن مخالف کليت، جهان شمولي و قاعده گزار بودن عقل است و تربيت اخلاقي مدنظر وي، تربيت محلي خاص و متفاوت و فاقد بنيانهاي ثابت و جهاني است. کانت هدف تربيت اخلاقي را پرورش انسان آزاد مي داند. فوکو نيز معتقد به آزادي اخلاقي است، اما نه از نوع کانتي؛ به عقيده او آزادي کانتي به دليل پيروي از دستورالعمل و مقررات اخلاقي نوعي بردگي و محدوديت محسوب مي شود. آزادي حقيقي را فرد بايد خود به طريق دروني تجزيه کند.

 نسخه قابل چاپ