بانک مقالات زبان و ادبیات عربی

هدف اصلي اين مقاله بررسي اين موضوع است که با توجه به افول قدرت نرم ايالات متحد آمريکا پس از اشغال عراق در مارس 2003 - به علت تکروي مبتني بر قدرت سخت افزاري - جمهوري اسلامي ايران مي تواند با توجه به اشتراکات مذهبي، تاريخي و فرهنگي با کشور همسايه خود جهت ايجاد تغييرات راهبردي و بنيادي به تقويت منابع نرم افزاري قدرت در قبال عراق جديد بپردازد. عراق جديد به عرصه تقابل قدرت نرم ايران و آمريکا مبدل شده است. اين مقاله نخست پس از مروري بر مولفه هاي قدرت نرم، ديپلماسي عمومي و نيز سنت هاي موجود در سياست خارجي آمريکا در ارتباط با قدرت نرم به بررسي و تحليل قدرت نرم و جذابيت هاي سياست هاي آمريکا و ايران در عراق جديد مي پردازد. در پايان با توجه به رهيافت قدرت نرم، ضرورت ها و الزامات سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران در عراق جديد تبيين و تشريح خواهد شد.

 نسخه قابل چاپ

تفکر استعاري بدين معني است که مجموعه اي از روابط ساختاري که معمولا در يک حوزه شناخته شده و کاربرد دارد؛ در حوزه اي ديگر نيز اعتبار شود و به کار رود. استفاده از استعاره يکي از روش هاي آفرينش و خلاقيت در انديشه سياسي است و انديشمندان مسلمان نيز از کاربست هاي استعاره در فقه و فلسفه سياسي به طور مصرح يا ضمني، استفاده کرده اند. استعاره هاي «عبد و مولي»، «وقف»، «قضا و محکمه» و نيز استعاره شبان، راه، بدن، اجاره يا ارباب رجوع، از جمله استعاره هايي هستند که در تبيين نظام سياسي در اسلام معاصر اهميت بسيار داشته و برخي نيز از يک صد سال تاکنون وارد قانون اساسي ايران شده اند. در اين نوشته کوشش خواهيم کرد تنها دو نمونه از مهم ترين اين استعاره ها را در فقه سياسي معاصر شيعه برجسته کرده و اشکال هندسي دولت و نهادهاي سياسي متناسب اين استعاره ها را متمايز کنيم؛ استعاره عبد و مولي و استعاره وقف.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

هدف مقاله حاضر بررسي وضعيت سياسي و اقتصادي نيروها و طبقات اجتماعي در ايران در سال هاي 1380-1360 است. نويسنده اين بحث را با تکيه نسبي به تئوري پولانزاس مورد تجزيه و تحليل قرار داده است. اين مقاله مي گويد در سال هاي فوق برخي از اقشار و طبقات مانند بورژوازي تجاري و طبقه متوسط سنتي به دليل برخورداري از منابع سياسي و اقتصادي بيشتر، قوي تر از ديگر گروها بودند. تحت چنين شرايطي در اين سال ها دولت جمهوري اسلامي ايران تحت کنترل لايه ها و اقشار مزبور به صورت متناوب قرار گرفت؛ در دهه 1360 از نقطه نظر اقتصادي دولت از طبقه حاکم تجاري به صورت نسبي استقلال پيداکرد؛ اما در دهه 1370 دولت تا حدودي به عنوان نيروي ابزاري عمل کرد و به دفاع از مناسبات سرمايه و سوداگري بيش از دوره قبل برخاست.

 نسخه قابل چاپ

هدف اين مقاله بررسي تلاش هاي مجمع عمومي سازمان ملل متحد درباره تروريسم و تاثير آن بر رفتار دولت ها طي سه دهه اخير است. مجمع تروريسم بين المللي را به دو صورت مورد توجه قرار داده است: ايجاد چارچوب هنجاري براي تعريف تروريسم به عنوان موضوعي مشترک براي دولت ها و ترغيب آنان به اقدام براي تدوين قواعد حقوقي داخلي و بين المللي براي مقابله با تروريسم. اين اقدامات از طريق قطعنامه هاي مصوب مجمع قابل ملاحظه است. تلاش ها براي ارتقا هماهنگي و همکاري ميان دولت ها، نتايج مختلف داشته است. در عين حال به نظر مي رسد که دولت ها هنوز در اتخاذ زمينه ها و اشکال قوي همکاري همه جانبه در مواجه با تروريسم، آنگونه که رهيافت مجمع عمومي به آن تاکيد دارد، به عنوان جرمي فراملي آمادگي ندارند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله سعي بر بررسي تعاريف ارائه شده از «ثبات سياسي» و تعيين ويژگي هاي آن است. سپس در پي رسيدن به تعريف مفهومي از ثبات سياسي خواهيم بود تا بوسيله آن بتوان تاثير ثبات و بي ثباتي بر تحقق توسعه را مورد بررسي قرار داد. اين كار مستلزم فراتر رفتن از سطح تعاريف محدود مطرح شده در مورد ثبات سياسي خواهد بود که مفهوم آن را به صورت گسترده تر و در بردارنده شرايط سياسي و اجتماعي تامين کننده محيطي امن و با آرامش مطرح مي کند. از اين رو، ثبات سياسي به معناي وجود فضاي سياسي و اجتماعي آرام و قابل اعتماد، تداوم در قوانين، مديريت و سياست ها و همچنين به معناي عدم وجود شرايطي مثل جنگ، شورش، کودتا، هرج و مرج و بي نظمي، تهديدات نسبت به نظام و جامعه است. ما معتقديم براي تحقق توسعه در ارکان مختلف سياسي، اجتماعي و اقتصادي به عنوان نخستين گام، بايد محيط داخلي و شرايط خارجي متضمن ميزاني از ثبات باشند که برنامه ريزي، پي گيري اهداف و انباشت در توسعه ميسر شود.

 نسخه قابل چاپ

يكي از مجادله برانگيزترين منازعات فكري در حوزه نظريه هاي سياسي بحث در باب چرخش مفهوم قدرت در ديدگاه ميشل فوكو است. اين مساله كه فوكو با طرح ديدگاهي بديع، با عدول از ديدگاه هاي رايج، قدرت را نه صرفا در ارتباط با سازوكارهاي ساختارهاي رسمي يا در قالبي صرفا سياسي؛ بلكه منتشر در تمام حوزه هاي اجتماعي مي داند. فوكو خود مي گويد كه مي خواهد راهي ديگر پيشنهاد كنم كه ما را زودتر به «اقتصاد جديد روابط قدرت» برساند؛ راهي كه تجربي تر، داراي ارتباط نزديك تر با وضعيت جاري ما و متضمن رابطه اي بيشتر ميان نظريه و عمل است. اين راه عبارت است از اينكه اشكال مقاومت در مقابل انواع مختلف قدرت را به عنوان نقطه عزيمت خود اتخاذ كنيم. با بهره گيري فوكو از روش تبارشناسي، مطالعات وي در باب قدرت جدي تر مي شود و درصدد برمي آيد به بررسي رابطه قدرت، دانش و پيكر آدمي بپردازد. مساله اصلي در تبارشناسي، اين است كه چگونه انسان ها به واسطه قرار گرفتن در درون شبكه اي از روابط قدرت و دانش، به عنوان سوژه و ابژه تشكيل مي شوند. از اين رو، با بحث در باب مسائلي مانند زندان و مجازات، بيمارستان و مدرسه درصدد رديابي فنون جديد قدرت در عصر مدرن برمي آيد. در اين مقاله، ادراك و تحليل فوكو درباره مفهوم قدرت و سپس تصورات پسافوكويي از قدرت به بحث خواهد گذاشته شد.

 نسخه قابل چاپ

تاسيس حساب ذخيره ارزي در ايران عمدتا با اين هدف بود که اقتصاد ايران از نوسانات ناشي از تغييرات قيمت نفت مصون باشد تا بتواند با ايجاد اندوخته مکفي در زماني که کشور با کاهش درآمدهاي نفتي مواجه شد آن را جبران کند. اما عملکرد حساب ذخيره ارزي با برداشت هاي بي رويه و عدم تخصيص بهينه اعتبارات به مرور از اهداف خود دور شد. در اين نوشتار با استفاده از الگوي ارزيابي رسمي، حساب ذخيره ارزي بر اساس مقايسه ميان اهداف رسمي و عملکرد آن بررسي مي شود تا شکاف ميان اهداف و آنچه که در عمل اتفاق افتاد آشکار شود.

 نسخه قابل چاپ

امروزه اهميت کانوني دموکراسي بر کسي پوشيده نيست و کمتر گرايش يا نحله فکري را مي توان يافت که در فرمول بندي ديدگاه هاي خود نسبت به اين موضوع بي تفاوت باشد. همين اهميت کانوني دموکراسي موجب تغيير و تحول در ايستار بسياري از نظريه هاي سياسي نسبت به دموکراسي شده است. شايد يکي از مهم ترين اين تلاش ها به شاغلان در فلسفه سياسي بر مي گردد که کوشيده اند تا ايستارهاي منفي اين گرايش نسبت به دموکراسي را مورد تجديدنظر و بازبيني قرار دهند. مقاله حاضر مي کوشد ضمن بيان مولفه هاي اصلي اين تجديدنظر طلبي به ارزيابي انتقادي آن بپردازد.

 نسخه قابل چاپ

در جهان امروز، اينترنت مسايل متعدد و متنوع را مطرح کرده که بدون شک صاحبنظران سياسي و حقوقي نمي توانند از کنار آن بي تفاوت بگذرند. مسايل و مشکلاتي که جامعه جهاني ناچار است براي آن راه حلي بيابد. نخستين مساله در ارتباط با اينترنت، موضوع راهبري شبکه است. اينترنت بوسيله يک موسسه آمريکايي به نام ايکان مديريت مي شود که ايالات متحده تمايل دارد به هرنحو ممکن چنين وضعيتي را حفظ کند. در اين نوشتار ابتدا راهبري اينترنت بوسيله موسسه مزبور بررسي مي شود و سپس اين موضوع را مطالعه خواهيم کرد که آيا از نظر حقوق بين الملل اقدامات آن قابل انتساب به دولت آمريکا هست و موجب ايجاد مسووليت بين المللي براي اين کشور مي شود؟ در جهت تحقيق اين مبحث اسناد بين المللي در زمينه نحوه مديريت شبکه جهاني اينترنت که در اجلاس هاي جهاني سران درباره جامعه اطلاعاتي به تصويب رسيد، بررسي خواهد شد.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش ميزان تمايل به مشارکت سياسي دانشجويان دانشگاه هاي دولتي شهر تهران و عوامل موثر بر آن بررسي مي شود. اين پژوهش به روش پيمايش و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شده و در آن داده هاي 667 پرسشنامه از مجموع 700 پرسشنامه توزيع شده بين دانشجويان يازده دانشگاه دولتي مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد. يافته هاي حاصل از پژوهش بيانگر آن است که ميزان تمايل به مشارکت سياسي دانشجويان «کم» است. بر اساس تحليل هاي آماري انجام شده وجود رابطه مثبت بين ميزان تمايل به مشارکت سياسي دانشجويان با احساس کارايي سياسي، حساسيت سياسي و آگاهي سياسي آنها تاييد شده است. بر همين اساس، رابطه اي بين پايگاه اجتماعي - اقتصادي دانشجويان و ميزان تمايل آنها به مشارکت سياسي وجود ندارد.

 نسخه قابل چاپ

فرانظريه سياسي پوزيتيويستي برپايه اصل وحدت روشي ميان علوم، فروکاست موضوعات سياسي را به طبيعي و در نتيجه مطالعه تجربي نظم هاي علي حاکم بر پديدارهاي آنها را مورد تاکيد قرار مي دهد.بر اين اساس، عمل سياسي به صورت تجربي تابع نظمي علي تلقي شده و فرانظريه پوزتيويستي معطوف به تبيين و پيش بيني آن در قالب ساختار قياسي نظريه علمي و الگوي قياسي ـ قانون شناختي است. پوزيتيويسم با تاکيد بر بي طرفي ارزشي و ضرورت تفکيک واقعيت - ارزش، ارزش هاي سياسي را فاقد معيارهاي عينيت، معناداري و علمي بودن در نظر مي گيرد. بدين ترتيب، مطالعه نظم تجربي اعمال در قالب نظريه هايي همچون انتخاب عقلايي و کارکردگرايي سيستمي با پيش فرض انفعال فاعل شناسا در مقابل واقعيت و بي طرفي ارزشي نسبت به آن که معطوف به شناخت و کنترل ابزاري در قالب سياستگزاري هاي کلان است، مورد تاکيد قرار مي گيرد. نتيجه اينکه، ضمن مفروض شدن پيروي اعمال سياسي از عينيتي تجربي و همچنين ذهني فرض شدن ارزش ها در قالب اصل بي طرفي ارزشي، جايگاه عيني کارگزاري اخلاقي و سياسي در نقد، اصلاح و دگرگوني سياسي مورد انکار قرار مي گيرد.

 نسخه قابل چاپ

رابطه حکومت و مردم مساله انسان است که انديشه غالب متفکران بزرگ را به خود مشغول داشته است. مولانا محمد بلخي نيز اين مساله را در سراسر آثارش مطرح ساخته و با تاکيد بر ويژگي هايي چون عدالت، دانش، فضيلت و معنويت که بيانگر صلاحيت حکومت اند حکومت مطلوب را حکومت باطني و معنوي مي داند که پي آمدش حکم راندن بر دلهاست. رهبر چنين حکومتي ولي خدا (انسان کامل)است که حکمراني اش مظهر شاهي و تدبير اوست و نمونه عيني آن فرمانروايي پيامبر اسلام (ص) است. چنين حکومتي داراي چهار ويژگي عدالت، معنويت، فضيلت و تدبير است. در نگاه مولانا رابطه حکومت و مردم در اصل نگهباني، پرورشي و مهرورزي است نه قيموميت و سلطه. او با توجه به تاثير بنيادين حکومت بر مردم اين رابطه رابا تشبيهاتي چون «روح و جسم» و «حوض و لوله ها» و...بيان مي داردو بر مسووليت هاي تساهل، تسامح، مهرورزي، عدالت، خدمتـگزاري،و...تاکيد مي ورزد.

 نسخه قابل چاپ

از آغاز تاکنون، سياست با انديشه هاي موجود در جوامع داراي پيوند بوده است که برحسب ضرورت ها، وقايع و گزينش گري به نتايجي خاص منجر شده است. "پراگماتيسم" از جمله انديشه هايي مي باشد که همگام با ساير نظريه ها، تاثيرات اساسي در نگرش و رفتار سياسي از خود بر جاي گذاشت و حتي به صورت رويکرد غالب در حوزه هاي علمي، آموزشي و سياسي برخي جوامع درآمد. از اين رو، برقراري رابطه ميان انديشه عمل گرايي با سياست به ويژه براي جوامعي که بيشتر ذهني محسوب مي شوند، اقدامي ضروري مي باشد. در اين مقاله، قصد پاسخ بدين سوال را داريم که در صورت به کارگيري تفکر پراگماتيستي در حوزه سياست، چه تاثيراتي بر آن خواهد گذاشت؟ مساله اي که مي تواند بخشي از زواياي گسترده و پنهان سياست را آشکار ساخته و به عنوان يک روش در پژوهش هاي سياسي مورد استفاده قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

دوره پس از جنگ سرد همواره شاهد مباحث بسياري در باره ساختار نظام بين الملل از سوي نويسندگان و پژوهشگران روابط بين الملل بوده است. با وجود آن، اين پرسش همچنان مطرح است که ساختار نظام بين الملل پس از جنگ سرد چه مدلي است و تاثير اين ساختار بر سياست خارجي کشورها بويژه قدرت برتر چگونه بوده است؟ يکي از نظريه هاي مطرح شده در اين باره اين است که ساختار موجود، با در نطر داشتن جميع ملاحظات، يک ساختار تک قطبي است. اما يک نظام تک قطبي چه ويژگيهايي دارد. اين پرسشي است که کمتر به آن پرداخته شده است. به نظر مي رسد با استفاده از نظريه سياست بين الملل کنت والتز و مفهوم ساختار موردنظر وي بتوان ساختار نظام بين الملل پس از جنگ سرد را به صورت تک قطبي تبيين و سپس، رفتار واحدهاي اصلي نظام بويژه قطب برتر را بررسي کرد. به همين دليل، در پايان نيز با توجه به موقعيت جهاني امريکا در دوره پس از جنگ سرد نگاهي به نقش اين کشور در اين دوره تاريخي خواهيم افکند تا تفاوت هاي رفتار امريکا به عنوان قدرت برتر با دوره جنگ سرد روشن تر گردد.

 نسخه قابل چاپ