بانک مقالات زبان و ادبیات عربی

ديک الجن حمصي، يکي از شعراي بزرگ شيعه در عصر عباسي، با آنکه ازشعراي طراز اول اين عصر و استاد و الهام بخش شاعران بزرگي همچون ابوتمام بود و در زمان حيات خود در ميان ادبا شهرت والايي داشت، ولي بعد از مرگ به شدت مورد ستم قرار گرفته و آنچنان که شايسته اوست در طول تاريخ معرفي نگرديده است. وي عاشق و دلباخته اهل بيت پيامبر (ص) بوده و قصايد زيبايي در فضايل و مصائب آنان سروده است که هرچند بسياري از آنها از بين رفته، اما اندک باقيمانده آن قابل تامل و بررسي است.
در اين مقاله ضمن معرفي ديک الجن و بيان مظلوميت وي، به جايگاه رفيع شاعر در بين شعراي عصر عباسي و به نوآوريهاي وي و به بيان گوشه هايي از فضايل و مصائب اهل بيت (ع) که در اشعار زيباي شاعر آمده است، پرداخته ايم.

 نسخه قابل چاپ

گوناگوني مسايل جامعه، شاعران را برآن داشت تا گستره نمادهاي خويش را به حوزه خاصي محدود نکنند و آن را به ديگر نمادهاي مختلف ازجمله نمادهاي ديني گسترش دهند. دراين ميان پيامبران نقش سازنده اي به عهده دارند. شاعران، اين شخصيت ها را به دليل برخورداري از دلالت هاي بالقوه و سازگار با تجربه ها دروني خويش به کار گرفته اند، تا ابعاد فراموش شده آنها را با نگاه ذره بيني خويش برجسته نمايند و از آنها جهت انتقال داده هاي ذهني خود به شکل نمادين بهره ببرند. اما از آنجا که اين نمادها در کنار ديگر واژگان در متن رشد مي کنند، از گونه هاي دلالتي خاص و متعددي برخوردار مي شوند که از لحاظ فني درخور توجه است. اين مقاله به بررسي و بيان ارزشهاي فني برخي از اين دلالت ها از جمله، غربت و رنج، صبر و ايمان، انتظار و رهايي، ستروني و نوزايي، و قيام، فدا و سازش مي پردازد.

 نسخه قابل چاپ

از مهم ترين مسايلي که فکر بشر را از ديرباز به خود معطوف کرده، مساله مرگ و زندگي است که مکاتب فلسفي، ادبي و هنري معاصر نيز از آن غافل نبوده اند و تلاش کرده اند از زاويه ديد خود بدان بپردازند و راز آن را بگشايند. در ادبيات معاصر عرب، ابوالقاسم شابي، شاعر تونسي، از جمله کساني است که در ديوان کم حجم خود بارها به اين مساله پرداخته و به تاثير از انگيزه هاي مختلفي چون گرايش ادبي، بيماري قلبي، مرگ عزيزان و اعتقادات ديني، اشعاري پيرامون مرگ و زندگي سروده است. او در اين اشعار تعابير تناقض گونه اي دارد و اين مقاله درصدد تحليل و بيان، به علت اين تناقض گويي است.

 نسخه قابل چاپ

مقوله باورها و ارزش هاي ديني همواره يکي از محورهاي مهم و تکويني سياست خارجي جمهوري اسلامي و نيز تبلور آن در عرصه تصميم گيري بوده است. با درک اين مهم، پژوهش حاضر ضمن در نظرگيري هويت اسلامي به عنوان عنصر احيا شده در کشورهاي آسياي مرکزي و نيز عدم توانايي در ايفاي نقش سازنده بوسيله اين هويت در تامين منافع ملي ايران، اين سوال را فراروي خويش مي بيند که چرا اين هويت نتوانسته واجد کارايي درخور و قابل ملاحظه باشد؟ ادعاي اين نوشتار اين است که فرهنگ سياسي پيشيني و بحران هويت در سطح واحد و نيز مداخله قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي تاکنون مانع از بسط همگرايي ميان ج.ا.ايران با کشورهاي آسياي مرکزي از رهگذر هويت اسلامي شده است. از اينرو توجه به نوعي عملگرايي در سياست خارجي ضمن آنکه مي تواند حوزه رقابت را به رقابت توام با همکاري تبديل کند، افزايش پيوندهاي اقتصادي با قدرت هاي منطقه اي و نيز کشورهاي آسياي مرکزي مي تواند موجد ثباتي در اين جوامع باشد که نتيجه آن از بين رفتن زمينه هاي توجيه حضور قدرت هاي فرامنطقه اي است.

 نسخه قابل چاپ

بي شک يکي از مسائلي که در دنياي کنوني از اهميت شايان توجهي بر خوردار بوده و بسياري از مسائل نظامي، اقتصادي و سياسي را جهت داده و بر آن تاثير مي گذارد، پديده فناوري اطلاعات و ارتباطات است. انقلاب اطلاعات را مجموعه اي از دگرگوني هاي اساسي در حوزه اطلاعات و اطلاع رساني تعريف کرده اند که سرعت فوق العاده، گستردگي و وسعت انتشار آزاد مطالب، مهم ترين ويژگي آن است. اين تکنولوژي علاوه بر افزايش شمار بازيگران در حوزه عمومي قواعد بازي جديد را ايجاد کرده و عرصه و حوزه اي جديد را به وجود آورده که واقعا جهاني است. از آن جا که اين تکنولوژي در ذات خودش امري سياسي است که مي تواند آثار سياسي را نيز در سطوح فردي، دولتي و بين المللي داشته باشد، هدف اصلي ما در اين مقاله بررسي ديدگاه هاي نظري در حوزه روابط بين الملل در خصوص تاثير اين انقلاب بر مقوله امنيت ملي است. بدين منظور در مبحث مقدماتي اين مقاله به بيان ارتباط ميان تکنولوژي و سياست بين الملل و تعريف انقلاب اطلاعات پرداخته و سپس در سه مبحث بعدي مقاله سه ديدگاه متفاوت از تاثير انقلاب اطلاعات بر امنيت ملي را مورد بررسي قرار داده و مقاله را با نتيجه گيري به پايان مي رسانيم.

 نسخه قابل چاپ

به نظر مي رسد نظريه جامعه شناختي بورديو حاوي تمامي عناصر و مولفه هايي است كه بنيادهاي يك نظريه سياسي را تشكيل مي دهند. در اين مقاله با بازخواني آثار و انديشه هاي بورديو، تلاش شده است: اولا، اين عناصر و مولفه ها بررسي شده و ثانيا، با تركيب و تاليف دوباره آنها در چارچوبي نظري، نظريه سياسي بازسازي شود. چنين كاري از آن جهت بديع و نوآورانه است كه تاكنون به سرانجام نرسيده است. بنابراين در اين مقاله از امكانات سياسي نظريه جامعه شناختي بورديو در راستاي توليد نظريه سياسي بهره برده ايم.

 نسخه قابل چاپ

فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در سال 1991/1370 فرصت هاي اقتصادي قابل توجه در اختيار جمهوري اسلامي ايران قرار داد. به همين دليل ايران با اتخاذ سياستي عمل گرايانه در منطقه اي كه اقتصاد بيشترين زمينه را براي همكاري هاي دو جانبه و چند جانبه فراهم كرده بود، درصدد بهره برداري از اين شرايط برآمد؛ اما اهميت سياسي، اقتصادي و استراتژيك اين منطقه موجب جلب توجه قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي و حضور آنها در حوزه خزر شد. اين شرايط، چالش ها و تهديدهايي را به ويژه از سوي آمريكا، قدرتمندترين بازيگر اين منطقه، متوجه جمهوري اسلامي ايران كرد. نوشتار حاضر با هدف بررسي اين چالش ها و تهديدها به اين پرسش اصلي که «اهداف و منافع آمريكا در حوزه خزر چه تاثيراتي به لحاظ اقتصادي و امنيتي بر منافع ايران در اين منطقه داشته است؟» پاسخ مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

منطقه آذربايجان در تكوين انديشه هاي روشنفكري و انقلابي پيش از مشروطه و همچنين در پيروزي انقلاب مشروطه نقشي تاريخي داشته است. پايداري مردم تبريز در «حصر تبريز» به فتح تهران بوسيله مشروطه خواهان آذري، شمالي و بختياري انجاميد. درباره انقلاب مشروطه اين پرسش مطرح است كه اكثريت هاي قومي چه نقش ايجابي يا سلبي در آن داشتند؟ فرضيه مقاله مي گويد «منطقه آذربايجان از نظر داخلي و خارجي در تكوين و پيروزي انقلاب مشروطه نقشي بنيادين داشته است». از نظر داخلي منطقه آذربايجان كه مقر وليعهد قجر و يكي از قطب هاي اقتصادي كشور بود، نسبت به ساير مناطق كشور پيشرفته تر بود. جنگ ايران-روس و پيامدهاي ناشي از آن نيز در مخالفت مردم با قاجار نقش اساسي داشت. همچنين عوامل خارجي يعني انديشه هاي انقلابي صادره از اروپا و روسيه، بازرگاني خارجي و حضور استعمار بريتانيا و روسيه موجب شدند مردم منطقه آذربايجان به مخالفت با حكومت و اصلاحات بنيادي گرايش پيدا کنند. در بخش نتيجه گيري دلايل اثبات فرضيه تشريح شده است.

 نسخه قابل چاپ

جهان اسلام در دو قرن اخير در کنار عوامل تاريخي و فکري که بر فرآيند عمومي تمدن اسلامي و رکود آن اثر گذشته، با چالش جدي تر رشد و گسترش تمدن غربي روبرو بوده است. در قبال چنين چالشي، متفکران مسلمان کوشش هاي گسترده انجام دادند تا ضمن بازسازي فکر ديني، پاسخي درون ديني براي رهايي جهان اسلام از سلطه تمدن و فرهنگ غرب ارائه کنند. بدون ترديد اين بازسازي راه را براي گشايش مرزهاي تجديد حيات تمدن اسلامي باز کرد که در واقع مهم ترين جلوه آن را بايد در انقلاب اسلامي ايران به عنوان متکامل ترين حلقه از حلقات جنبش هاي اسلامي معاصر جستجو کرد. کوششي که به نحوي موفقيت آميز از انزواي اسلام در جهان زيست خود و در شرايط نوين جهاني ممانعت به عمل آورد. مقاله حاضر سعي خواهد کرد که ضمن بررسي فرآيند بازسازي فکر ديني در چارچوب دو مقوله «نسبت دين و سياست» و نيز «موعود گرايي» در ايران معاصر، تاثير آن را بر احيا تمدن اسلامي توضيح دهد.

 نسخه قابل چاپ

دولت صهيونيستي كه به عنوان دولتي كارگزار در منطقه خاورميانه ايجاد شد، پس از ناكامي در دستيابي به اهداف خويش در نبرد سي و سه روزه لبنان و بيست و دو روزه غزه با چالش هاي جدي در جامعه آمريكا مواجه شد كه از آن جمله پرسش از چرايي و علت حمايت اين كشور از دولت صهيونيستي، علي رغم ناتواني اين رژيم در دستيابي به اهداف تعيين شده بود. در پاسخ به اين پرسش، برخي پژوهشگران به محافظه كاران، يهوديان آمريكا و صهيونيست هاي مسيحي به عنوان اضلاع سه گانه موثر در حمايت آمريكا از رژيم صهيونيستي اشاره کرده اند. بدين ترتيب، نگارندگان اين سطور با فرض بر اطلاع پژوهشگران ايراني از دو ضلع نخست -يعني محافظه كاران و يهوديان آمريكا- كوشيدند تا ضمن بررسي كاركردهاي صهيونيسم مسيحي در دو عرصه سياست داخلي و خارجي ايالات متحده آمريكا به بررسي فعاليت هاي پاره اي از مهم ترين سازمان هاي صهيونيسم مسيحي در اين كشور بپردازند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله هدف کشف علتي جديد براي تروريسم و يا تقليل عوامل گوناگون اين پديده اجتماعي به صرف يک مساله ايدئولوژيک نيست، بلکه نشان خواهيم داد چگونه يک ساختار نظري مي تواند به سازماندهي نظامي از رفتارها و تنش ها ياري رساند و چگونه اين نظام در رسيدن به اهداف شکل يافته کاربرد مي يابد. تروريسم رفتاري هدف محور است و تروريست ها افرادي با رفتارهاي حساب شده در جهت اهدافي خاص هستند. مطالعات صورت گرفته نشان مي دهد که تروريست ها جانياني ديوانه يا داراي شخصيت منحرف و يا متاثر از شرايط اقتصادي نامناسب نيستند. افراد در پي پذيرفتن يک ايدئولوژي موجه و هماهنگ با شرايط خود به يک گروه مي پيوندند، در پي يک روند هويت يابي و پذيرش اهداف و آرمان هاي گروه، وسايل تحقق اهداف از سوي گروه در اختيار آنها گذاشته مي شود؛ اين هدف و وسيله توجيه شده از سوي ايدئولوژي مورد نظر، ارتکاب هر نوع رفتار نامتعارف و خشن را براي فرد آسان مي کند.

 نسخه قابل چاپ

يكي از مفاهيم اساسي در اسلام و قرآن نظريه امت است. اين مفهوم بر آمده از انديشه سياسي اسلام در بر گيرنده مفاهيمي چون قوم، قبيله، عشيره، گروه هاي نژادي و نيز ملت با عناصر قوام بخش ارزش هاي آسماني مذهب تحت رهبري پيامبر و سپس جانشينان آن اطلاق مي شود. نظريه امت در انديشه جغرافياي سياسي اسلام ابتدا منحصر به جامعه مسلمانان نبود و غير مسلمانان را نيز شامل مي شده و بر خاسته از ايدئولوژي اسلامي با ملي گرايي فرا آمده از ارزش هاي عرفي انسان گرايانه در سرشت و اهداف در تضاد با يکديگرند. در جهان اسلام ملي گرايي نقشي قابل توجه در ساخت شبه دولت هاي فاقد ملت نداشته است. مي توان يكي از دلايل آن را تاثير ارزش هاي جهان گرايي اسلام در فرايند امت سازي دانست.

 نسخه قابل چاپ

ضعف نسبي دانش نظري دانشجويان رشته روابط بين الملل كه مورد تاييد خود آنها هم كم و بيش هست، نه تنها خود را در كلاس هاي درسي مقاطع تحصيلات تكميلي نشان مي دهد بلكه در بسياري از رساله ها و پايان نامه ها به صورت ناتواني در ايجاد ارتباط مناسب ميان نظريه و پژوهش تجربي نمايان مي شود. هدف از پژوهشي كه در اين مقاله يافته هاي آن آمده، يافتن عوامل احتمالي موثر بر اين وضعيت است. سه مجموعه از عوامل (كميت و كيفيت تدريس، كميت و كيفيت منابع نظري به زبان فارسي و علاقه مندي و نگرش دانشجويان نسبت به نظريه ها) به عنوان عوامل موثر در دانش نظري دانشجويان در نظر گرفته شده اند كه در قالب 9 فرضيه مورد وارسي قرار گرفته اند. در مجموع يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كميت واحدها و كيفيت تدريس دروس در برخي ابعاد و همچنين كميت و كيفيت منابع، عواملي موثر در ضعف نسبي نظري در ميان دانشجويان رشته روابط بين الملل است و بي علاقگي يا نگرش منفي آنها نسبتا پايين بوده و نمي تواند عاملي موثر باشد.

 نسخه قابل چاپ

گرچه در پيش نويس قانون اساسي به موضوع بازنگري اشاره شد و در مذاكرات بررسي نهايي قانون اساسي نيز مورد بحث قرار گرفت اما به دليل شرايط زماني انقلاب، اين اصل مورد تصويب قرار نگرفت. ده سال تجربه حكومت اسلامي (68-1358) پاره اي اشكالات در قانون اساسي كه ناشي از تعدد مراكز تصميم گيري و وجود تشكيلات موازي در كشور در سطوح اجرايي، تقنيني و قضايي بود را آشكار کرد. امام خميني (ره) با فرصت مقتضي بعد از جنگ فرمان بازنگري را صادر كردند كه بدنبال آن تمركز در ساختار مديريتي كشور ايجاد شد و اصل بازنگري نيز به عنوان اصل 177 جايگاه قانوني يافت.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله رابطه بين دو پديده جهاني شدن و القاعده بررسي مي شود. نويسنده معتقد است القاعده به مثابه جنبشي تروريستي ضد جهاني شدن در واکنش نسبت به سلطه آمريکا در سطح جهاني به ويژه کشورهاي مسلمان شکل گرفته است. در ضمن اين جنبش از جهتي نيز از ابزارهايي که جهاني شدن در بعد فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي در اختيار آن قرار داده به نحو احسن بهره برده است. در اين پژوهش ابتدا پديده جهاني شدن و آثار، پيامدها و مقاومت هاي در برابر آن تشريح مي شود. سپس به شرايط جهان اسلام در عصر جهاني شدن اشاره شده و نگرش كل جهان اسلام و عرب در باره جهاني شدن بررسي قرار مي شود. مبحث پاياني نيز به تشريح رابطه بين جهاني شدن و تروريسم ضد آمريكايي القاعده اختصاص يافته است.

 نسخه قابل چاپ