بانک مقالات زبان و ادبیات عربی

تحريم به عنوان ابزار فشار و اجبار در پيشبرد اهداف سياست خارجي کشورها همواره مد نظر بوده و ادبيات آن نيز يکي از بحث انگيزترين و غيرقطعي ترين ادبيات ها در روابط بين الملل است. با توجه به فضاي موجود داخلي و بين المللي درباره تحريم ايران، اين پژوهش تلاش دارد برخي از اين رهيافت ها و ديدگاه هاي نوين را در ارتباط با کارايي تحريم ها بويژه تحريم اقتصادي از منظر اقتصاد سياسي - بين المللي بررسي و تبيين کند.

 نسخه قابل چاپ

موضوع اسلامي سازي دروس حوزه علوم انساني به ويژه علوم سياسي و روابط بين الملل در نظام آموزشي دانشگاهي ايران در سه دهه گذشته مورد توجه مسوولان فرهنگي نظام جمهوري اسلامي بوده است. در اين مقاله ضمن انجام يکسري تحقيقات ميداني سعي شده يک الگوي پيشنهادي نظري براي اسلامي تر کردن مفاد آموزشي رشته علوم سياسي و روابط بين الملل عرضه شود. در ابتداي مقاله، الگوهاي نظري موجود درباره ارتباط ديانت و علم مورد بحث قرار گرفت و سپس ضمن ارايه نتايج يک نظرسنجي ميان دانشجويان چهار دانشگاه دولتي و سه دانشگاه آزاد اسلامي الگوي پيشنهادي تحت عنوان "بومي سازي دانش سياست به موازات سيال سازي معرفت ديني" به عنوان راه حل معرفي شد. تاکيد بر اهميت دادن بيش از پيش به عنصر خرد نخبگان و دانشمندان کشور اسلامي به عنوان يک منبع شناخت احکام ديني از جمله راه حلها است.

 نسخه قابل چاپ

در طول سال هاي اخير به اين مساله که استراتژي نظامي ايران، استراتژي بازدارندگي است در محافل عمومي و آکادميک بسيار پرداخته شده است. اما سوالي که به موازات آن کمتر مورد توجه قرار گرفته و يا اصلا به آن پرداخته نشده علل گرايش ايران به اين استراتژي است. اين پژوهش تلاش دارد با توجه به دو فرضيه برهم خوردن موازنه قدرت در منطقه خاورميانه و تشديد فشارهاي آمريکا بر ايران اين موضوع را مورد بررسي بيشتر قرار دهد.

 نسخه قابل چاپ

جهاني شدن بارزترين وجه دوران پس از دولت ملي است. جهاني شدن در معنا و مفهوم نوين پديده اي جديد است که تصميم دارد جهان را دگرگون کند و همه را تحت يک قانون به صورتي يکپارچه در آورد؛ سلطه خود را بر جهان حاکم و حاکميت دولت ها را محدود نمايد. جهاني شدن از مباحث روز دنيا است و کشورهاي مختلف هر کدام بر اساس جهان بيني و رويکرد فرهنگي خود به گونه اي متفاوت اين مقوله ها را تفسير و تبيين مي کنند. جهاني شدن به دنبال محدود کردن قدرت دولت ها و تضعيف مرزهاي سياسي و حاکميت ملي است، در اين مقاله عواملي که در راستاي جهاني شدن به تضعيف حاکميت ملي مي پردازد از جمله مداخله در حاکميت دولت ها به بهانه انساني و بشردوستانه و يا دخالت به بهانه ارزش هاي اخلاقي و مواردي از اين قبيل مورد بررسي قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

نوع حکومت ها و نظام هاي اداره جوامع با حقوق انسان ها و در نتيجه حقوق و جايگاه زنان در طول تاريخ جهان، ارتباط مستقيم داشته است. زنان از ابتدا در پي بدست آوردن حقوق خود تلاش مي کرده اند اما در پاره اي از زمان ها شکاف بين زنان و مردان کم بوده و حتي گاهي زن سالاري وجود داشته است. بتدريج رشد اقتصاد و توسعه مالکيت و انباشت کالا، تمرکز ثروت در دست عمدتا مردان، گرايش به سمت تمرکز تصميم گيري و سياست گذاري را به همراه آورد و رفته رفته زنان را در جايگاهي نابرابر قرار داد به نحوي که براي تعديل وضعيت موجود گاهي نياز به تبعيض مثبت به نفع زنان است. گسترش توجه جهاني به حقوق بشر و دستاوردهاي گوناگون همراه با حرکت هاي استعمارزدايي، پيشرفت زنان را تقويت کرده است. آثار اين تحولات در کشورهاي جهان اسلام نيز بازتاب يافته است.

 نسخه قابل چاپ

همگي ما تاکنون عبارت "معجزه آسياي جنوب شرقي"را بارها شنيده ايم. در فضايي که نظريه هاي وابستگي و نظام جهاني، رويکرد قالب داشتند، کشورهاي اين حوزه سريع ترين رشد اقتصادي تاريخ جهان را تجربه کردند. به باور بسياري از محققين، کشورهاي اين منطقه با تقدم بخشيدن به توسعه اقتصادي و به تعويق انداختن ساير جنبه هاي توسعه به اين مهم نايل آمده اند. در اين مقاله ما بر آنيم جنبه هاي مختلف اين موضوع را بررسي کرده و نشان دهيم که توسعه اقتصادي در اين منطقه نه تنها همراه با توسعه فرهنگي و اصلاحات سياسي بلکه تا حدود زياد نيز ناشي از موارد مزبور بوده است. در اين راستا، چارچوب وبري توسعه را اتخاذ کرده ايم تا نشان دهيم جنبه هاي مختلف توسعه کاملا اندرکنش داشته و تنها بر بستري مساعد از فرهنگ توسعه يافته و نظام سياسي اصلاح ساختار شده، امکانپذير است.

 نسخه قابل چاپ

يکي از مهم ترين سازوکارها و ابزار تامين هدف سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران که بر گسترش فرهنگ ايراني- اسلامي و الهام بخشي در ساير جوامع ابتنا دارد، تدوين و اعمال ديپلماسي فرهنگي کارآمد است. ضرورت اعمال ديپلماسي فرهنگي جمهوري اسلامي در منطقه خليج فارس اهميت و اولويت مضاعف دارد. از اين رو، اين مقاله در پي توضيح و تبيين ديپلماسي فرهنگي جمهوري اسلامي در حوزه خليج فارس است. هدف اصلي، پاسخگويي به اين پرسش اساسي است که: تحولات سياسي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي در کشورهاي حوزه خليج فارس چه بازتابي بر ديپلماسي فرهنگي ايران در اين منطقه دارد؟ پاسخ موقت آن است که: تغيير و تحولات فرهنگي- اجتماعي کشورهاي حوزه خليج فارس، باعث ناکارآمدي ديپلماسي فرهنگي سنتي شده و بازنگري و بازتعريف آن را اجتناب ناپذير مي سازد.

 نسخه قابل چاپ

سياست خارجي در مقايسه با امور داخلي، حوزه اي است که نومحافظه کاران در آمريکا از دهه 1970 به بعد تمرکز بيشتر نسبت به آن مبذول داشته و معتقد بودند که استثناگرايي آمريکايي بويژه بعد از فروپاشي شوروي اين فرصت را براي آنها فراهم آورده که ارزش هاي آمريکايي را در سطح بين المللي با توجه به موقعيت هژمونيک آن در جهان اعمال نمايند. حادثه يازدهم سپتامبر 2001 فرصتي مناسب را براي عملياتي کردن اين ايده هاي انباشت شده فراهم آورد که آن را مي توان خيزش هژموني آمريکايي در قرن بيست و يکم نام نهاد که از نظر اين گروه، آمريکا نه تنها براي جهان امن تر بلکه براي جهان بهتر فعاليت خواهد کرد. با اتمام حاکميت هشت ساله سياست خارجي دولت بوش، ارزيابي ها از اين سياست ها نشان مي دهد که اين سياست ها با محدوديت هاي داخلي و خارجي متعدد مواجه بوده است که تغيير در آنها را اجتناب ناپذير مي کرد؛ تحولات عيني سياست خارجي دور دوم دولت بوش و همچنين استمرار برخي از آنها موارد مويدي بر اين محدوديت ها است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله از منظري جامعه شناختي و روانشناختي به بررسي لايه هاي مختلف تاريخ ايران، از ديدگاه صاحبنظران و پژوهشگران در ارتباط با فرهنگ سياسي پرداخته شده است، که اين خود مي تواند مقدمه اي براي شناخت مولفه هاي تاثيرگذار بر فرهنگ سياسي ايران باشد که شاخصه هاي اين فرهنگ نيز محسوب مي شود. بر اين اساس با استفاده از روش اسنادي به عنوان رويکردي غالب به شناخت مولفه هاي تاثيرگذار بر فرهنگ سياسي ايران پرداخته شده است. در اين ميان آنچه که برجسته مي نمايد، اين است که؛ جغرافياي طبيعي و فرهنگي، گذشته تاريخي، فرهنگ عمومي، دين و ساختار قدرت در ايران نقشي موثر و تعيين کننده در سير تحولات سياسي اجتماعي جامعه و شکل گيري فرهنگ سياسي ايران داشته است.

 نسخه قابل چاپ

نگاهي گذرا به تاريخ قرن بيستم نشان گر آن است که نظام سرمايه داري همواره با بحران هاي سياسي، نظامي و اقتصادي همچون جنگ هاي جهاني اول و دوم، بحران هاي 1929 و 1973، بحران اقتصادي جنوب شرقي آسيا در دهه 90 و بحران جاري مواجه بوده است. هر چند نظريه هاي اقتصاد سياسي بين الملل در خصوص اصل وجود بحران اشتراکاتي دارند، اما در باب ماهيت، علل، عمق و راهبردهاي خروج از آن با هم اختلاف نظرهايي دارند. در اين ميان، نظريه ثبات هژمونيک با نگاهي متفاوت و با ديدي علمي و تاريخي در پي شناخت بحران و علل بروز آن است. از چشم انداز اين نظريه، مهم ترين عامل رونق و شکوفايي اقتصاد سياسي بين الملل به وجود يک هژمون برمي گردد، همان طوري که بحران در اقتصاد سياسي جهاني ناشي از افول آن است. بدين معنا، همان طور که رونق و شکوفايي اقتصاد جهاني در دهه 50 و 60 م. ناشي از هژموني آمريکا و سازوکارهاي ساخته شده آن مثل گات (بعدها WTO)، صندوق بين الملل پول، بانک جهاني در کنار تضمين امنيت غرب از طريق ناتو و امنيت انرژي بود؛ بروز بحران در اقتصاد جهاني طي دهه 70 و پس از آن ناشي از افول هژموني آمريکا است.

 نسخه قابل چاپ

در جستجوي علل ناکامي روشنفکر ايراني در حوزه انديشه و سياست مقاله حاضر با مروري اجمالي بر آرا احسان طبري و جلال آل احمد، تلاش دارد، تاثير نگاه صوري و فرماليستي به سياست و سيطره فرماليسم سياسي بر انديشه اين دو روشنفکر مطرح ايران معاصر را نشان دهد و در بازبيني نقادانه به ايضاح اين موضوع بپردازد که چگونه درک سطحي و صوري آنان از سياست و اولويت قرار گرفتن اهداف سياسي، تفکر آنان بيش از پيش از انديشه راستين فاصله گرفته و به ايدئولوژي هايي مبهم در خدمت فرماليسم سياسي بدل شده است.

 نسخه قابل چاپ

دولت روسيه در سال هاي 2006 تا 2008 به يک سياست خارجي "هجومي" نسبت به غرب روي آورد. نگارنده در تحليل چنين رفتاري، عامل اصلي را در "احساس خطر در مرزهاي اروپايي روسيه" و به بيان روشن تر، به مخاطره افتادن جدي موازنه استراتژيک اروپايي از نگاه مقامات روس، جستجو کرده و کوشش نموده است تا در چارچوب نظريه سازه انگاري به عوامل و دلايل هجومي شدن سياست خارجي روسيه بپردازد. براي اين منظور، با طرح مسايل مهم سياست خارجي روسيه در ده سال اخير و وضعيت هجومي آن در سال هاي 2006 تا 2008، اهميت مفهوم موازنه اروپايي را ارايه و موضوع سپر موشکي امريکا را به عنوان عامل اصلي برهم زننده اين وضعيت بررسي نمايد.

 نسخه قابل چاپ

ارزش ها مبناي امنيت هستند بطوريکه هرگونه تلاش امنيتي، در جهت حفاظت از آنها يا جلوگيري از تهديد عليه آنها است. با فروپاشي نظام دو قطبي و تحول در نظام بين المللي گذار از مفهوم «امنيت بين المللي» به «امنيت جهاني» آغاز شد که تبعات بسياري در پي داشت. در پرتو امنيت جهاني که بازيگراني جديد از جمله افراد، سازمان هاي غيردولتي، جنبش هاي اجتماعي و هويت ها وارد عرصه بين المللي شدند حيطه تهديدات امنيتي تا به آن حد گسترش يافت که تاکنون سابقه نداشته است. در اين مقاله ضمن توضيح دو مفهوم امنيت بين المللي و امنيت جهاني، ارزش هاي مورد توجه اين دو رويکرد و سرچشمه هاي تهديد اين ارزش ها و همچنين روش هاي تامين امنيت ارزش هاي مرتبط به آنها مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفته تا تبييني مناسبتر از وضعيت امنيت در محيط بين المللي امروزي بدست آيد.

 نسخه قابل چاپ

براي بررسي نقش و جايگاه سازمان همکاري شانگهاي در سياست هاي منطقه اي و بين المللي، بايد عوامل موثر در سياست خارجي روسيه و چين در آسياي مرکزي از جمله عوامل ژئوپليتيک و ژئواستراتژيک را مورد توجه قرار داد. پاسخ به اين سوال که آيا شکل گيري سازمان همکاري شانگهاي به معني رقابت براي کنترل اوراسياي مرکزي و آغاز يک "بازي بزرگ" جديد در ميان قدرت هاي منطقه اي و فرا منطقه اي است، نيازمند توجه به تعريف دولت هاي عضو از منافع خود در منطقه است. نويسندگان اين مقاله به مهم ترين پيامدهاي امنيتي فعاليت اين سازمان بر ساختار امنيتي آسياي مرکزي مي پردازند. در اين مقاله نشان داده مي شود منافع ژئوپليتيک و ژئواستراتژيک روسيه و چين در آسياي مرکزي، آنها را به سوي ايجاد موازنه اي نرم در مقابل امريکا، در چارچوب سازمان همکاري شانگهاي سوق داده است.

 نسخه قابل چاپ

يکي از اهداف اصلي اين پژوهش، ارايه چارچوبي نظري و تحليلي براي شناخت بهتر و سنجش دقيق پيامدهاي افزايش نابرابري در توزيع درآمد و گسترش فقر در سطوح مختلف در کشورهاي در حال توسعه است. فرضيه پژوهشي تحت آزمون اين است که پديده جهاني شدن به افزايش نابرابري اقتصادي در درون کشورها و در بين آنها منجر شده و احتمال حکمراني اقتدارگرايانه را افزايش داده است. مهم ترين پرسش هاي پژوهشي در اينجا عبارتند از: ميزان فقر و نابرابري در جهان چيست؟ آيا نابرابري بين کشورها و در درون آنها بر اثر جهاني شدن افزايش يافته است؟ از چه سياست هايي بايد براي رسيدن به هدف برابري اقتصادي، و فقرزدايي استفاده کرد؟ نتيجه کلي اين پژوهش اين است که جهاني شدن تاثير منفي بر فقر و برابري در بيشتر کشورهاي رو به توسعه داشته است.

 نسخه قابل چاپ