بانک مقالات زبان و ادبیات عربی

طي دهه هاي اخير، سياست خارجي دولت هاي خاورميانه اي عميقا از رشد هويت هاي قومي و مذهبي در اين منطقه تاثير پذيرفته، در حالي که رهيافت رئاليسم همچنان منطق حاکم بر تحليل سياست در خاورميانه باقي مانده است. اين مقاله در قالب رهيافت سازه انگاري به تحليل نقش متغير نوظهور هويت قومي بر سياست خارجي دولت ها در خاورميانه مي پردازد و بر تفکيک ناپذيري حوزه سياست داخلي و مسايل آن، مانند سياست قومي از سياست خارجي اين دولت ها و تاثيرپذيري آنان از مولفه هاي معنايي و هويتي تاکيد دارد.

 نسخه قابل چاپ

مدرنيته پديده اي است که در چهارچوب اصول روشنگري به صورت فرايندي درون جوش و متناسب با شرايط تاريخي و فرهنگي اروپاي غربي شکل گرفت و به تدريج دامنه آن به ساير کشورها و نظام هاي فرهنگي رسوخ يافت. اين مقاله به دنبال بررسي پيامدهاي ورود مدرنيته به کشورهاي غير غربي در سطح روشنفکري است و در اين راستا کشورهاي روسيه و ايران به عنوان موارد مطالعاتي انتخاب شده اند. استدلال نويسنده اين است که ورود مدرنيته به اين کشورها موجب ايجاد بحران هويت در سطح روشنفکران شد و آنها در جستجوي راه حلي براي برون رفت از اين بحران، با تاثيرپذيري از روشنفکران آلماني مخالف جنبش روشنگري غربي، به اصالت گرايي فرهنگي روي آوردند. در انجام اين مطالعه از الگوي جامعه شناسي تاريخي سود برده شده است که بهترين الگو براي انجام مطالعات فرهنگي و مقايسه اي است.

 نسخه قابل چاپ

در بررسي حاضر، سوال اصلي تحقيق اين است که به چه ميزان، آزمون کارشناسي ارشد 1387 گرايش علوم سياسي، با اصول و قواعد آزمون سازي علمي مطابقت دارد؟ براي پاسخ به اين سوال، آزمون فوق، با معيارهايي چون روايي محتوايي، حيطه هاي شناختي مورد سنجش، قواعد طرح و تهيه سوالات و گزينه ها، منابع آزمون و قواعد صوري سوال نويسي تجزيه و تحليل شد.
يافته هاي پژوهش: بيشتر ماده هاي امتحاني، کم و بيش، فاقد روايي محتوايي مناسب بوده؛ ميزان سوالات تکراري در آزمون ها نسبتا زياد مي باشد. اگرچه بيشتر ماده هاي امتحاني، به لحاظ منابع آزمون، قابل قبول هستند؛ به علاوه، سوالات در بيشتر ماده هاي امتحاني، به لحاظ اهداف آموزشي مورد سنجش، معطوف به حيطه شناختي دانش، به مثابه نازل ترين سطح اهداف آموزشي مورد نظر مي باشند. با اين همه، وجود پاسخ هاي متفاوت با توجه به منابع متفاوت، سوال از وجوه فرعي، گزينه هاي نادرست، گزينه مبهم، طراحي سوال نادرست و سوال از ديگر ماده هاي امتحاني، از مشکلات جدي و اساسي آزمون هاست. البته، همه آزمون ها از نظر قواعد صوري سوال نويسي، مشکل چنداني ندارند. در پايان، پيشنهادات و راه حل هاي کاربردي نيز ارايه شد.

 نسخه قابل چاپ

دموکراسي گفتگويي، برخلاف دموکراسي هاي رايج، بر سه پايه اساسي متکي است: الف. حوزه زيست- جهان بازسازي شده؛ ب. زبان يا نيروي زباني که داراي بنياني عقلاني است و به عنوان تنها وسيله رسيدن به اجماع عقلاني تعريف مي شود؛ و ج) مشارکت کنندگاني که همه در يک سطح مشابه «زبان» را به کار مي گيرند که بطرف «اجماع» جهت گيري شده است. در حقيقت هابرماس چارچوب اثبات عقلانيت ارتباطي و امکان دستيابي به اصول عام دعواي اعتبار را که مبتني بر استدلال برتر و بحث عقلاني و اجماع، با ويژگي شرکت آزاد از فشار و اضطرار مشارکت کنندگان و عام بودن دعاوي اعتبار مي باشد، در دموکراسي گفتگويي مي بيند. نهايتا اينکه دموکراسي گفتگويي به لحاظ زماني و مکاني در نظر هابرماس در «حوزه عمومي» يافت مي شود.

 نسخه قابل چاپ

جهاني شدن به عنوان مهم ترين دگرگوني عصر حاضر، ريشه در پيشرفت علم، فناوري و مبادله فزاينده اطلاعات دارد و در اغلب فعاليت ها و انديشه هاي بشري، به ويژه مطالعات اجتماعي و سياسي تحول ساز بوده است. در اين ميان، قدرت که در کانون علم سياست قرار دارد، با رويکردي متفاوت مواجه مي شود، به شکلي که مي توان مفاهيم نشات گرفته از آن، من جمله توسعه سياسي را باز تعريف و باز تبيين کرد. مديريت جديد حکومتي، مطالعه عوامل موثر بر تصميم گيري است و نه تنها اعضا حکومت، بلکه همه کساني را که بر مناسبات عناصر و عوامل قدرت موثرند؛ در سه مبحث ضرورت، تفاوت با حکومت و سازمان دهي در بر مي گيرد. مديريت جديد حکومتي که تابع عوامل کنوني توسعه سياسي است؛ فراتر از حاکميت دولت ها، خصلتي جهاني مي يابد. در نتيجه، مردم، نهادهاي سياسي، حکومت ها و سازمان هاي غير حکومتي با توجه به ملاحظات ملي، منطقه اي، بين المللي و جهاني، در سياست گذاري مشارکت مي کنند. در اين زمينه، نظريه هايي غير تقليل گرا براي توسعه وجود دارد.

 نسخه قابل چاپ

استدلال اصلي اين نوشتار تاثير نفوذ ابرقدرت ها و نظام بين المللي بر شروع، تطويل و پايان جنگ ايران و عراق است. بدون شک تمامي ابرجنگ ها، متاثر از نوع گفتمان حاکم بر نظام بين الملل و نوع سياست کشورهاي بزرگ است. بالطبع جنگ ايران و عراق از اين مورد مستثني نيست. شروع تهاجم ويرانگر عراق عليه خاک ميهمان تا حد زياد بر عناصر و مولفه هاي خارجي و اصول و قواعد نظام بين الملل آن زمان بستگي داشت. به عبارتي اين نوشتار شروع، تطويل و پايان ابرجنگ ايران و عراق را بيش از آنکه بر عناصر داخلي و منطقه اي متکي بداند بر عناصر و جهت دهي نظام بين الملل اشارت دارد. اين ادعا بر نظريه نوواقع گرايي به عنوان يکي از نظريه هاي روابط بين الملل متکي است.

 نسخه قابل چاپ

فرايند جهاني شدن در حوزه هاي فني و تکنولوژيک، اقتصادي، سياسي و فرهنگي قابل مطالعه است. هدف مقاله حاضر بررسي تاثيرات تحولات ناشي از ظهور و گسترش تکنولو‍‍ژي هاي اطلاعاتي ارتباطاتي (بخشي از حوزه فني و تکنولوژيک) بر مولفه هاي سياسي حاکميت ملي است. به اين منظور اين سوال طرح شد که «ظهور و گسترش تکنولوژي هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي چه تاثيري بر مولفه هاي سياسي حاکميت ملي وارد کرده است؟» به عبارت ديگر با ظهور و گسترش تکنولوژي هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي چه تغييري در قدرت و جايگاه دولت- ملت ها، ماهيت حکومت ها و مفاهيم امنيت و قدرت صورت گرفته است؟ با بررسي رويکردهاي نظري مختلف، فرضيه پژوهش صورتبندي شد، تغيير نقش دولت و تضعيف آن، گسترش و تقويت دموکراسي و نرم افزاري شدن مفهوم امنيت و قدرت تحت تاثير تکنولوژي هاي جديد اطلاعاتي و ارتباطاتي به تاسي از فرضيه پژوهش نشان داده شد.

 نسخه قابل چاپ

"اختلاف در جانشيني"مهم ترين عامل شکاف در ميان شيعيان بوده است و شکل گيري فرقه اسماعيليه از اين عامل مهم ناشي مي شود. اين فرقه نقشي مهم در حيات سياسي _ اجتماعي مسلمانان داشته و از زاويه تحليل سياسي کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ايده مقاله اين است که مفهوم مرکزي يا دال برتر گفتمان سياسي اسماعيليان مفهوم "امام" است به گونه اي که همه مفاهيم ديگر و دال هاي حاشيه اي در ارتباطي "التفاتي" با آن قرار دارند و به اعتبار آن اهميت مي يابند. امام اسماعيلي به اعتبار هر عصري و مصلحت گفتمان سياسي حاکم گاه غايب بوده و گاه حاضر، آنچه که مهم است و تغييرناپذير، حرمت فرامين امام است که به جهان اسماعيليان معنا مي بخشد. نگارنده کوشيده است با نگاهي پديدارشناسانه، تصويري از کليت فکر سياسي اسماعيلي را ترسيم کند و ارتباط آن را با مفهوم امام که عنصر بنيادين آن است، بررسي نمايد.

 نسخه قابل چاپ

با وجود پيش بيني نهادها و سازمان هاي گوناگون زمامداري، بر اساس نظام تفکيک قوا با نظارت رهبري و تعيين حقوق و وظايف هر يک در قانون اساسي 1358، تجربه چندين ساله نشان داد که انجام وظيفه و اتخاذ تصميم در برخي از امور با رعايت کامل قانون به راحتي قابل اعمال نيست. در اين مدت، بن بست ها و تنش هايي در کشور به وجود آمد که حل و فصل و رفع آن براي تثبيت اصل نظام ضروري مي نمود. «مجمع تشخيص مصحلت نظام» نهادي است که پس از پاره اي چاره جويي هاي موردي با ابتکار و به موجب فرمان 17/11/1366 امام خميني (ره) تاسيس شد و در بازنگري قانون اساسي در سال 1368 جايگاه قانوني يافت. در اين مقاله، بستر هاي پيدايش منازعات گفتماني در مذاکرات شوراي بازنگري قانون اساسي در جهت تثبيت و قانونمندي اين اصل مورد تحليل و بررسي قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

نقض گسترده حقوق و آزادي هاي اساسي بشر از جمله سرکوب سياسي، تبعيض هاي اجتماعي، عدم رواداري (oleranct) و تحمل در برخورد با اقليت ها (مذهبي، نژادي و ...)، به حاشيه راندن هر گونه صداي مخالف و ... يکي از موجبات اساسي نضج و گسترش خشونت و اقدامات تروريستي است. از سوي ديگر، اعمال خشونت آميزي که عموما «تروريسم» ناميده مي شود - مستقيم و غيرمستقيم- باعث نقض حقوق بشر و آزادي هاي بنيادين شهروندان مي شود. به عبارت دقيق تر از آنجا که مقابله با جرايم تروريستي بايد به صورت سامانه مند (systematic) و مداوم صورت گيرد و مستلزم اتخاذ تدابير نسبتا شديد (در مقايسه با ساير جرايم) است؛ همواره اين نگراني وجود دارد که دولت ها (حتي سامانه هاي مبتني بر مردم سالاري و حاکميت قانون) از مسير اعتدال و عقلانيت خارج شده و در چهارچوب مبارزه با تروريسم، خود مرتکب نقض و يا تحديد (محدوديت) حقوق بشر شوند. بنابراين با نوعي پديدار تسلسل و دور باطل ((circularity «تروريسم- نقض حقوق بشر» مواجه هستيم. از اين رو، هدف اصلي اين مقاله توصيف و تبيين نحوه رابطه علي ( (causalميان اين دو مفهوم و ارايه راهکارهاي مناسب جهت حل اين معضل جهاني است.

 نسخه قابل چاپ

نحوه نگرش امام خميني به مساله حکومت و نظام سياسي و تاثير ديدگاه سنتي يا مدرن بر نگرش ايشان همواره مورد توجه انديشمندان و صاحبنظران بوده است؛ به طوري که برخي نگرش امام به دولت را سنتي و برخي ديگر مدرن مي دانند. براي بررسي دقيق نگرش امام در اين خصوص، يکي از بهترين شيوه ها، بررسي موضع امام درباره ارکان و عناصر اصلي تشکيل دهنده "دولت مدرن" يعني حاکميت، حکومت، سرزمين و ملت است. اين بررسي جامعيت و برتري ديدگاه امام نسبت به ديدگاه غربي را نشان داده است.

 نسخه قابل چاپ

طي سال هاي 1387 – 1384 گفتمان حاکم بر سياست خارجي ايران از «صلح مردم سالار اسلامي» به «اصول گرايي عدالت محور» تغيير کرد. از خصوصيات قابل توجه گفتمان جديد مي توان به زير سوال بردن هنجارهاي بين المللي، اتخاذ رويکرد تهاجمي نسبت به غرب و به چالش کشيدن سياست قدرت هاي بزرگ، بازبيني در سياست هاي ايران بر مبناي اولويت تنظيم روابط بر گسترش روابط و ضرورت تعامل با ملت ها و جنبش هاي عدالت خواه جهان اشاره کرد. اين مقاله در چارچوب مدل پيوستگي «جيمز روزنا» به بررسي علل و عوامل اين تغيير در دو سطح تحليل محيط بين الملل و محيط داخلي مي پردازد و بر آن است که در چارچوب اين نظريه، عامل محيط بين الملل و عامل فرد (انديشه ها و شخصيت محمود احمدي نژاد) بيشتر از ساير عوامل (نقش، حکومت و جامعه) نقش ايفا مي کنند.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به تشديد جريانات بنيادگرا در دهه هاي اخير بالاخص در جوامع اسلامي، هدف اين مقاله بررسي و تحليل تاثير بحران اجتماعي و جهاني شدن بر رشد جريانات بنيادگرا در مصر است. اين پژوهش درصدد پاسخ دادن به اين سوال است که بحران اجتماعي به عنوان متغير اصلي و جهاني شدن به عنوان عامل تشديد کننده چه تاثيري در ظهور بنيادگرايي در مصر داشته است؟ فرضيه پژوهش حاضر اين است که مجموعه بحران هاي اجتماعي و جهاني شدن علت اصلي ظهور بنيادگرايي در جوامع مسلمان و در مطالعه موردي مصر است. بدين منظور در مقدمه به طرح مساله، چارچوب نظري، تعاريف و مفاهيم و سپس تاثير بحران اجتماعي و جهاني شدن بر ظهور بنيادگرايي در مصر پرداخته شده است. در آخر نتيجه گيري و جمع بندي بحث ارايه مي شود.

 نسخه قابل چاپ

حکومت هخامنشيان در سال 550 ق م با سقوط دولت ماد به دست کورش بزرگ تاسيس شد. از همان نخستين نبردي که به سقوط مادها منجر شد، اساسي ترين اصل سياست خارجي و داخلي کورش يعني تسامح و مدارا پايه گذاري شد. پادشاهان بعدي کمابيش اين سياست را ادامه دادند. کمبوجيه، سياست توسعه ارضي پيش گرفت و پس از تسخير مصر همان سياست ملايم پدرش را دنبال کرد. داريوش بزرگ سياست تسامح و مداراي سلف خويش را به يک دکترين سياسي تبديل و تلاش کرد با روش هاي مسالمت جويانه به اهداف خود برسد. در پي حملات خشايارشا به يونان اتحاديه دلس به رهبري آتن شکل گرفت. اردشير اول در قبال يوناني ها سياست صبر و مماشات و داريوش دوم و اردشير دوم سياست تفرقه بينداز و حکومت کن پيش گرفتند. سرانجام با حملات مقدوني ها در زمان داريوش سوم، آفتاب عمر امپراتوري معظم هخامنشي غروب کرد.

 نسخه قابل چاپ

يکي از موضوعات اساسي در جامعه شناسي سياسي هر جامعه اي، ماهيت دولت در آن جامعه است. دولت ها ماهيت اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي گوناگون دارند. در اين نوشتار ماهيت سياسي دولت در ايران دوره پهلوي از نظر ميزان گذار به دموکراسي بررسي مي شود. هدف از بررسي ماهيت سياسي دولت آن است که چگونگي اعمال حاکميت مردم و تعامل ميان شهروندان و حاکميت روشن شود. با اين رهيافت، پرسش اساسي اين است که ماهيت دولت در ايران دوره پهلوي در چارچوب چه گفتمان يا خرده گفتمان شکل مي گيرد؟ فرض نگارنده آن است که نوع رابطه ميان مردم و حاکميت نقشي تعيين کننده در ماهيت سياسي نظام از نظر ميزان گذار به دموکراسي دارد. بر اين اساس، ماهيت دولت در ايران در دوره مورد مطالعه دستخوش دگرگوني بوده و فرايند دموکراتيزاسيون در چهارچوب گفتمان دولت استبدادي شبه مدرن، خرده گفتمان هاي دولت خودکامه، دولت اقتدارگراي بوروکراتيک و دولت اقتدارگري رانتير را تجربه کرده است.

 نسخه قابل چاپ