بانک مقالات الهیات و معارف اسلامی

توسعه هر چه بهتر روابط صحيح اجتماعي افراد يك جامعه، بستگي به تدوين و ارايه تربيت اجتماعي بر پايه فرهنگ، عقايد، اهداف و سياست هاي تربيتي آن جامعه دارد. از آنجا كه فرهنگ جامعه ما فرهنگ اسلام است، بر پيروان اين مكتب، خصوصا اولياي تعليم و تربيت جامعه لازم است در مرحله اول به تبيين و تشريح قواعد موجود در تربيت اجتماعي مطلوب و منطبق بر موازين اسلامي اقدام كنند.
اين مقاله براي وصول به اين مقصود نخست به ارايه تعريف تربيت اجتماعي بر اساس سخنان حضرت علي (ع) پرداخته، آنگاه مباني و اصول تربيت اجتماعي را بر مبناي نهج البلاغه استخراج و تبيين خواهد نمود. تحقيق حاضر، از نوع تحقيقات كاربردي است.
در اين تحقيق براي تجزيه و تحليل اطلاعات، از تحليل محتوا استفاده شده است. اين روش، در پي برجسته سازي محورهاي يك موضوع يا يك متن با هدف تحليل، توصيف و ارايه موقعيت ها مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

يكي از اصلي ترين موضوعاتي كه هر مكتب ديني و فلسفي به آن مي پردازد،‌ ماهيت انسان و كمال اوست و مكاتب مختلف نگرش هاي گوناگوني نسبت به اين موضوع دارند. ديدگاه اديان آسماني به ويژه ديانت اسلام نسبت به انسان كل نگرانه است و كمال او را در رشد متعادل تمام ابعاد وجودي او مي دانند. يكي از جديدترين رويكردها در علوم انساني و روان شناسي، انسان گرايي است كه در مقايسه با ديدگاه هاي قديمي اهميت و توجه بيشتري براي انسان قائل است. نكته اي كه مورد تاكيد مكتب اسلام نيز هست. اما با وجود مشتركات بين دو ديدگاه مي توان نكات اختلافي را نيز بين نظرات دو مكتب مشاهده كرد. در اين مقاله ابتدا به بررسي نظرات روان شناسان انسان گرا و بالاخص راجرز نسبت به ماهيت و كمال انسان مي پردازيم و در ادامه نظر مكتب اسلام را با تكيه بر آيات قرآن كريم در اين رابطه بيان مي كنيم. در پايان بحثي تطبيقي در ارتباط با نكات اشتراك و اختلاف دو ديدگاه نسبت به ماهيت انسان خواهيم داشت.

 نسخه قابل چاپ

هدف اين مقاله بررسي رويكرد حاكم بر تدوين برنامه هاي درسي علوم تجربي در ايران، پيش و پس از پيروزي انقلاب اسلامي و تبيين لزوم استفاده از رويكرد ديني در تدوين برنامه درسي علوم تجربي است. نويسنده معتقد است رويكرد حاكم بر تدوين برنامه درسي از ابتداي تاسيس مدارس و دبيرستان ها به سبك موسسات آموزشي مغرب زمين در ايران رويكردي سكولار بوده كه به ديدگاه هاي منبعث از آموزه هاي ديني در خصوص شناخت طبيعت و جانداران توچهي نداشت. پس از پيروزي انقلاب اسلامي نيز تلاش هايي كه براي زدودن آثار اين تفكر صورت گرفت و كوشش هايي كه به عمل آمد تا صبغه سكولاريستي از سيماي برنامه هاي درسي علوم تجربي زدوده شود، به نتيجه مطلوب نينجاميد. براين اساس، استفاده از رويكرد ديني در حوزه برنامه درسي علوم تجربي به جاي رويكرد سكولار امري ضروري است. در رويكرد ديني، برخلاف رويكرد سكولار، شناخت جهان هستي در قالب دروس علوم تجربي بر پيش فرض هاي متافيزيكي مطرح شده در منابع ديني استوار مي شود و ميان مطالعه طبيعت و آموزه هاي ديني پيوندي وثيق به وجود مي آيد؛ در نتيجه، طبق اين رويكرد دانش آموزان براي شناخت جهاني هستي ضمن استعانت از روش هاي تجربي، از دانش مبتني بر پيش فرض هاي متافيزيكي مربوط به پديده ها و موجودات نيز سود مي جويند و به اين سان به هنگام مطلعه محيط اطراف فراترازيك چشم انداز مادي به جهان هستي مي نگرند و به فهم عميق تري از جهان نائل مي آيند و با جهان بيني از جهان نائل مي آيند و با جهان بيني مبتني بر دين به مطالعه محيط طبيعي مي پردازند.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

آينده مفهومي است كه انديشه و تامل در خصوص آن، براي همگان لازم و پرجاذبه است. افراد دوست دارند بدانند سرنوشت جهان در آينده چگونه رقم خواهد خورد؟ انسان چه اهداف و برنامه هايي براي آينده بايد داشته باشد؟ با توجه به پيشرفت هاي صورت گرفته در عرصه هاي مختلف، آيا بشر در آينده به عدالت،‌ امنيت، رفاه و آسايش دست خواهد يافت؟ چگونه مي توان از رخدادها و موقعيت هاي پيش آمده فعلي، جهت كيفيت بخشي به فعاليت هاي آينده بهره جست؟ امروزه فهم آينده و تصويرسازي واقع بينانه از آينده، امري بايسته و ضروري به نظر مي آيد. از آنجا كه خداوند مدبر و آگاه،‌ نظام هستي را با غايت مندي ترسيم نموده است؛ قطعا چشم اندازهاي آينده نگرانه اي را براي روشن شدن مسير حركت آدمي مورد نظر قرار داده است كه آگاهي افراد از اين دورنماها و كسب معرفت صحيح در خصوص آنها مي تواند نقش اساسي در جهت دهي و كيفيت بخشي به بينش،‌ نگرش،‌ گرايش و اعمال و رفتار آدمي ايفا نمايد. بدين منظور اين نوشتار به دنبال آن است كه مفاهيم مورد اشاره در آموزه هاي دين اسلام را كه دلالت آشكار و ضمني بر مفهوم آينده نگري دارند شناسايي و آثار تربيتي آنها را در ابعاد فردي و اجتماعي بيان دارد.

 نسخه قابل چاپ

از منظر امام علي (ع) هر کدام از اعضاي جامعه عضوي از پيکره امت اسلامي اند که داراي ارتباط عميق و صميمي و داراي حقوقي متقابل نسبت به يکديگرند. تربيت اجتماعي نيز در پي آن است تا بين مسلمانان همبستگي و اتحاد به وجود آيد، افراد نسبت به امور جامعه اهتمام بورزند، با انصاف و عدالت خواهي حقوق ديگران را رعايت نمايند، در انجام امور اجتماعي همکاري و تعاون داشته باشند و به برقراري روابط مهرآميز و معاشرت با ديگران بپردازند. به همين سبب، در اين نوشتار مفهوم، اهداف، اصول و روش هاي تربيت اجتماعي از منظر نهج البلاغه مورد بررسي قرار مي گيرد.

 نسخه قابل چاپ

هدف پژوهش حاضر بررسي فلسفه ابوحامد غزالي و استخراج آراي تربيتي وي است. بدين منظور سعي شده با استفاده از منابع موجود و در دسترس، افكار و روش فلسفي غزالي بررسي شده و با روشن ساختن مباني فلسفي او بتوان جايگاه فلسفه اسلامي را در مقايسه با فلسفه يوناني و غرب شناخت و هم چنين مشخص كرد كه آراي دانشمندان اسلامي درباره تربيت و به خصوص تربيت كودكان تا چه اندازه در زمان حاضر كاربرد داشته و مورد تاييد نظريات تربيتي معاصر مي باشد.
نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه روش فكر و فلسفه غزالي با وجود اينكه با ديگر فيلسوفان مسلمان و فيلسوفان غرب شباهت هايي دارد، منحصر به فرد است؛ چرا كه وي با شك بنيادي خود و با تكيه بر متون و اعتقادات اسلامي بسياري از آراي فيلسوفان و حتي فيلسوفان اسلامي را مورد انتقاد قرار داده و با باريك بيني ديني و محور قرار دادن قرآن و سنت بر ضد آنها اقامه دليل كرده است. در واقع، فلسفه غزالي بيش از آنكه جنبه سازندگي داشته باشد، جنبه انتقادي به خود گرفته است. هم چنين نظريات تربيتي او حداقل در جهان اسلام تحول عظيمي ايجاد كرد و امروزه نيز بسياري از روش ها و اصول تربيتي وي راهنماي كار دست اندركاران تعليم و تربيت كودكان است.

 نسخه قابل چاپ

مطالعات موردي بر روي زنان و مرداني كه در زندگي مشترك دچار تنش شده اند، نشان داده است كه نگرش هاي غيرواقع بينانه به زندگي زناشويي، ضعف اخلاق، نبودن مهارت هاي ارتباطي و كمبود آگاهي از مسايل جنسي در بروز و افزايش تنش در زندگي آنان موثر بوده است. همچنين تحقيقات نشان مي دهد كه آموزش هاي صحيح و همه جانبه درباره هدف زندگي، نگرش ها و باورها، مهارت هاي اخلاقي و ارتباطي و آشنايي با مسايل جنسي، ‌تاثيرات تربيتي رواني خوبي بر همسران داشته و در كاهش تنش و بهبود روابط آنها موثر بوده است.
هدف اين مقاله بررسي نتايج آموزش هاي حديثي در زمينه هاي ياد شده بر بيست همسر (ده زوج) مراجعه كننده به مركز مشاوره موسسه مطالعاتي مشاوره اسلامي در قم است كه آموزش هاي فوق را ديده اند. روش در اين تحقيق آن بوده است كه پس از مصاحبه تشخيصي و پيش آزمون هر يك از همسران در شش جلسه به صورت گروهي و يا انفرادي (در صورت عدم حضور يكي از همسران) آموزش مي ديدند و پس از پايان آموزش، از آن ها پس آزمون گرفته مي شد. اولين پس آزمون دو هفته پس از پايان آموزش و پس آزمون دوم پنج ماه پس از آن. سپس يافته هاي پس آزمون نخست و پيش آزمون مقايسه مي گرديد. پس آزمون دوم نيز با پس آزمون اول مقايسه مي شد. مقايسه يافته ها نشان داد كه آموزش هاي روانشناختي در بهبود روابط همسران و كاهش تنش بين آن ها موثر افتاده است. همچنين اين بررسي نشان داد كه آموزش به يكي از دو همسر، نيز،‌ در كاهش تنش در زندگي آنان تاثير داشته است. همچنين به دست آمد كه آموزش ها تاثيرات طولاني مدتي در كاهش تنش بين همسران داشته است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

فرزندپروري، به شيوه غالب بر تربيت فرزندان از سوي والدين اشاره دارد و بر چگونگي رشد و تكوين شخصيت كودكان تاثير به سزايي دارد. در كشورهاي غرب تحقيقات گسترده اي در مورد سبك هاي فرزندپروري و پيامدهاي آن صورت گرفته است و بر آن اساس چهار سبك فرزندپروري مطرح شده است. فرزندپروري مقتدرانه، فرزندپروري مستبدانه، فرزندپروري سهل گيرانه و فرزندپروري مسامحه كارانه. اين طبقه بندي بر پاسخ دهي و تقاضاهاي والدين مبتني است. در متون و احاديث اسلامي نيز به شيوه تربيت فرزندان از ديدگاه معصومين (ع) اشاره شده است. از ديدگاه اسلامي مسووليت اصلي فرزندپروري، به عهده پدر و مادر است. آنها بايد براي آموزش و تربيت فرزند، بهترين شيوه ها را به كار گيرند. هر يك از سبك هاي فرزندپروري با بروز و نگهداري رفتارها و ويژگي هاي خاصي در فرزندان رابطه نشان داده اند؛ براي مثال عزت نفس بالا، پيشرفت تحصيلي و كفايت هاي اجتماعي از جمله متغيرهايي است كه با فرزندپروري مقتدرانه رابطه دارد. همچنين مشكلات رفتاري، افسردگي و ساير مشكلات روان شناختي با فرزندپروري مسامحه كارانه مرتبط اند. با توجه به اينكه پژوهش هاي مربوط به فرزندپروري غالبا در كشورهاي غربي صورت گرفته اند و با توجه به اهميت فرزندپروري و تاثيرپذيري آن از مسايل فرهنگي، مطالعه حاضر با هدف بررسي تطبيقي سبك هاي فرزندپروري در كشورهاي غربي و از ديدگاه دانشمندان اسلامي صورت گرفته است. به اين منظور سبك هاي فرزندپروري و تاثير آن بر رابطه والدين و فرزندان و بروز مشكلات رفتاري، شناختي و روان شناختي توصيف و تبيين شده است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق با هدف بررسي وضعيت اقامه نماز فرادي،‌ جماعت و جمعه و عوامل مرتبط با آنها در بين دانش آموزان دبيرستان ها و دانشجويان دانشگاههاي شهر كرمان در سال 1380 انجام شده است. روش تحقيق، توصيفي و همبستگي مي باشد. جامعه آماري تحقيق، كليه دانش آموزان 94 دبيرستان شهر كرمان بوده كه 27 دبيرستان با روش نمونه گيري سيستماتيك و تعداد 291 دانش آموز با روش نمونه گيري تصادفي ساده به عنوان نمونه از بين آنها انتخاب گرديده است؛ همچنين جامعه آماري دانشجويان نيز شامل كليه دانشكده هاي مختلف دانشگاه شهيد باهنر بوده كه 400 نفر از آنان با روش نمونه گيري طبقه اي از بين آنها انتخاب شدند. ابزار جمع آوري داده ها، پرسشنامه بوده و تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از روش هاي آماري آزمون هاي دوجمله اي، مان- ويتني، كروسكال واليس و اسپيرمن صورت گرفت. نتايج تحقيق نشان داد كه جنس، پايه تحصيلي و نوع مدرسه بر نمازخواندن (فرادي) دانش آموزان تاثير ندارد. در مورد دانشجويان، جنسيت دانشجويان فقط بر شركت آنان در نماز جماعت تاثير دارد. فقط بين سن دانشجويان و شركت در نماز جماعت آنان رابطه وجود دارد. نوع دانشكده دانشجويان فقط بر شركت در نماز جمعه آنان تاثير دارد. معدل ديپلم دانشجويان فقط بر شركت در نمازجمعه آنان تاثير دارد. بين معدل دانشجويان و نماز خواندن آنان رابطه معني دار مثبت ضعيفي وجود دارد. بين تعداد واحد اخذشده و وضعيت نماز دانشجويان رابطه معني دار وجود ندارد. وضعيت بومي بودن دانشجويان بر نماز خواندن آنان تاثير دارد. وضعيت سكونت دانشجويان بر شركت آنان در نماز جماعت و نمازجمعه تاثير دارد. وضعيت تاهل دانشجويان بر نماز خواندن، شركت در نماز جماعت و شركت در نماز جمعه آنان تاثير ندارد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ