بانک مقالات گوناگون از کلیه رشته ها

بدون ترديد واژه جهاني شدن از رايج ترين اصطلاحات قرن ما است. جهاني شدن به عنوان يک فرامفهوم، بسياري از مفاهيم ديگر را به بازخواني فراخوانده و در راستاي بازساري آنها برآمده است. در عرصه دين نيز جهاني شدن سوالات متعدد جديدي را ايجاد کرده و رويکردهاي متفاوتي را برانگيخته است. هم زمان با جهاني شدن و توسعه ارتباطات بين فرهنگي و ميان ديني، ما شاهد رشد حرکت هاي ناسيوناليستي ـ قومي و مذهبي همگام با افزايش نزاع هاي خشونت بار و جنگ هاي شهري هستيم. اين تحولات جديد سياسي و اجتماعي، تحولات ديگري را در عرصه بين الملل ايجاد کرده است و در نتيجه سوال اساسي اين است که آيا جهاني شدن و بازگشت مجدد دين به عرصه هاي سياسي و اجتماعي و بين المللي، چالش هاي جديدي را ايجاد کرده است؟ اين چالش ها کدامند؟ آيا چالش جديدي بين جهاني شدن و دين همانند چالش دين و مدرنيته در قرن 18 و 19 ايجاد خواهد شد. فرض اساسي ما در اين تحقيق اين است که جهاني شدن ضمن اينکه موجب توسعه ارتباطات ميان فرهنگي و ميان ديني خواهد شد چالش هاي جديدي را نيز در درون کشورها و بين کشورها ايجاد خواهد کرد.

 نسخه قابل چاپ

شکاف هاي اجتماعي برحسب عوامل گوناگون از جامعه اي به جامعه ديگر متفاوت بوده و مي توانند تاثيرهاي متفاوتي برجاي گذارند. شکاف هاي اجتماعي اسرائيل پديده‏اي خاص، متفاوت و قابل توجهند. اين خاص و متفاوت بودن که ناشي از شرايط تاريخي اين جامعه است اهميت مضاعفي به اين شکاف ها داده است. درواقع جامعه اسرائيل ‏وضعيتي منحصر به فرد دارد و از جمعيتي مهاجر شکل  گرفته است به طوري که نمي توان آن را جامعه اي طبيعي محسوب  کرد. مهاجران نيز از مناطق و کشورهاي مختلف در اسرائيل گرد هم آمده و به هم پيوسته اند. اين پديده نتيجه يک فرايند تدريجي و درازمدت نيست بلکه بر اساس مهاجرت يهوديان از نواحي مختلف و در طول سال هاي مختلف است. اين مقاله بر اساس نظريه ريگان کرايس که نگاهي حداکثري به شکاف هاي اجتماعي دارد بر آن است تا شکاف هاي موجود در جامعه اسرائيل را به عنوان يکي از عوامل تضعيف انسجام اجتماعي و هويت ملي مطالعه کرده و تاثير آنها را بر امنيت ملي اسرائيل بسنجد.

 نسخه قابل چاپ

با وجود فرازونشيب هاي موجود در روابط اسرائيل و ايالات متحده در شش دهه اخير، ايالات متحده از زمان شناسايي اسرائيل تا به حال به عنوان مهم ترين متحد و پشتيبان اسرائيل در سطوح مختلف، در کنار اين کشور بوده و تا آنجا پيش رفته که منافع متقابل اين دو در شکل روابط ويژه نمود يافته است و تمام رؤساي جمهوري امريکا اعم از دموکرات يا جمهوري خواه تعهدات همه جانبه اي را در قبال امنيت اسرائيل پذيرفته اند. شکل گيري چنين رابطه ويژه اي باعث شده تا در پيوند راهبردي دو کشور تغيير آن چناني حاصل نشود. اسرائيل براي امريکا سرمايه اي استراتژيک محسوب مي شود. نقش گروه هاي متنفذ و قدرتمند يهودي امريکا، منافع متقابل طرفين، وجود ارزش ها و نگرش هاي مشترک و تاثير ساختارها، نهادها و سازوکارهاي همسان بر رويکردهاي سياست داخلي و خارجي دو کشور و همين طور سياست ابهام هسته اي اسرائيل ازجمله عواملي هستند که در تقويت اين روابط و ايجاد تفاهم بين دو کشور نقشي اساسي ايفا مي کنند. باراک اوباما، رئيس جمهور کنوني ايالات متحده نيز ضمن حمايت خود از اسرائيل يادآور شده که در اتحاد دو کشور خللي وارد نخواهد شد. اين مقاله روابط ويژه ايالات متحده ـ اسرائيل و سياست خاورميانه اي دولت باراک اوباما را مورد بررسي قرار داده و بر تحکيم و تداوم رابطه ويژه دو کشور در آينده نيز تاکيد مي کند.

 نسخه قابل چاپ

هدف از اين پژوهش بررسي جايگاه منطقه اي و بين المللي پادشاهي عربستان سعودي و کاوش اهداف و سمت گيري هاي نويني است که اين کشور در وراي رسيدن به چنين جايگاهي جوياي آنهاست؛ لذا چهارچوب اولويت هاي سياست خارجي عربستان و جهت گيري هاي اين پادشاهي در عرصه هاي خليج فارس، کشورهاي عربي و جهان اسلام مورد بررسي قرار خواهد گرفت و از اين منظر به تحول جايگاه پادشاهي در عرصه هاي مختلف مي پردازيم. تحولات داخلي پادشاهي تا آنجا مورد توجه قرار مي گيرد که به فهم جامع تري از موضوع پژوهش کمک کند. محدوده زماني پژوهش عمدتا بر دوره حکومت ملک عبداله متمرکز مي شود اما در بررسي عرصه هاي مختلف تحول در جايگاه اين پادشاهي، دوره هاي پيشين نيز مورد امعان نظر قرار مي گيرند. در نهايت ميزان صحت و سقم فرضيه با استفاده از داده هاي مطرح شده در اين پژوهش در قالب نتيجه گيري مورد بررسي قرار مي گيرد.

 نسخه قابل چاپ

بررسي عوامل موثر بر تيرگي روابط ايران و روسيه در يک سال اخير موضوع اصلي اين مقاله است. در تحليل اين مساله، از متغيرهايي چون «يک معامله بزرگ» ميان روسيه و امريکا و استفاده از رابطه با ايران به عنوان يک «کارت براي بازي»، «پايان يافتن نقش و کارکرد ايران براي روسيه»، «احساس تهديد از جانب ايران» و سرانجام، «وجود مشکلات اساسي در نوع روابط و انتظارات از يکديگر» استفاده خواهد شد. نگارنده خواهد کوشيد تا با مروري بر روابط ايران و روسيه در بيست سال گذشته و ترسيم وضعيت پيش آمده در يک سال گذشته، به بررسي متغيرهاي بالا پرداخته و متغير آخر را به عنوان يکي از موضوع هاي مهم در اين پژوهش مورد تحليل و کندوکاو قرار دهد. از اين نگاه، روابط ايران و روسيه که در بيست سال گذشته در سايه يک سوء تفاهم متقابل (ادراک ايران از امکان موازنه سازي و پندار روسيه در مورد سياست خارجي ايران)، اينک با مشکلاتي روبه رو شده است؛ اما نگارنده معتقد است که يک سياست واقعي و مناسب براي روابط دو کشور، در پرتو درک درست و انتظار واقعي از وضعيت و ظرفيت هاي دو طرف به عنوان دو همکار مهم در دوره جديد امکان پذير و سودمند خواهد بود.

 نسخه قابل چاپ

يکي از نياز هاي هر کشور به منظور اتخاذ سياست تجاري مناسب، آگاهي از جايگاه کشور هاي طرف تجاري و اولويت هر کشور در برقراري روابط تجاري است. اما از آنجا که اکثر شيوه هاي رتبه بندي کشورها از لحاظ سياسي توسط نهاد هاي غربي صورت مي گيرد، احتمال مي رود که گرايش سياسي کشور هاي غربي در اين محاسبات، چه در تعيين شاخص ها و چه در تعيين امتياز هريک از عوامل تاثيرگذار، بي تاثير نباشد. لذا لازم است که هر کشور، در ارزيابي  هاي بين المللي، با احتياط از آمار و اطلاعات مراکز علمي و تحقيقي بين المللي استفاده کند و ويژگي ها و منافع مختص خود را در نظر گيرد. بر اين اساس، در بررسي عوامل سياسي موثر در تعيين طرف هاي تجاري براي کشور ما، لازم ديده شد با درنظر گرفتن منافع ملي کشور، شاخص هاي مستقلي براي جمهوري اسلامي ايران طراحي شود. يافته  هاي پژوهش حاضر حاکي از آن است که، مي توان با بهره گيري از مولفه ها و ابزار هاي ديپلماسي تجاري، روابط خارجي کشور را به نحوي توسعه داده و عمق بخشيد که اين روابط، با توجه به اصل تعيين کنندگي عوامل اقتصادي در برقراري روابط تجاري در سطح بين المللي و تعاملات موجود کشور هاي جهان، منافع ملي کشور را در بعد توسعه روابط اقتصادي ـ تجاري تامين کند.

 نسخه قابل چاپ

برخي نظريه پردازان سياست امريکا در منطقه خليج فارس را با توجه به موقعيت محوري اين منطقه، در راستاي تلاش هاي اين کشور براي کسب جايگاه هژمونيک در سطح جهاني تعبير مي کنند. با اين حال، امريکا در دوران بعد از جنگ سرد و به رغم تلاش فراوان و صرف هزينه هاي هنگفت براي تثبيت موقعيت هژمونيک خود در منطقه خليج فارس، با چالش ها و موانع جدي در اين منطقه روبه رو بوده است. مخالفت بازيگران منطقه اي مانند ايران با هژموني امريکا و ناکامي هاي اين کشور در عرصه هايي مانند عراق، از موانع منطقه اي هژموني امريکا در خليج فارس محسوب مي شود. از طرف ديگر تلاش ساير قدرت هاي بزرگ براي اعمال نفوذ در منطقه، اقدامي براي موازنه سازي در مقابل امريکا در اين منطقه است. گرچه درهم تنيدگي روابط و برخورداري از منافع مشترک در فضاي جهاني شده، از سطح رقابت و تقابل قدرت هاي بزرگ کاسته و در مقابل، سطح همکاري ها را افزايش داده است، اما اين موضوع به معناي حذف نگراني هاي آنها از برتري کامل يک بازيگر در برابر ساير بازيگران نيست. بنابراين هرچند تلاش موازنه جويانه سخت افزاري، ديگر جايگاه چنداني در استراتژي قدرت هاي بزرگ ندارد، اما تلاش هاي موازنه جويانه در شکل نرم آن همچنان ادامه دارد. ازاين رو، مسئله اصلي در اين مقاله اين است که در دوره پس از جنگ سرد، قدرت هاي بزرگ چه واکنشي نسبت به رفتارهاي هژموني طلبانه امريکا در منطقه خليج فارس از خود نشان داده اند؟ و اينکه تلاش هاي هژموني طلبانه امريکا در منطقه خليج فارس علاوه بر واکنش ساير قدرت هاي بزرگ با چه چالش هايي مواجه بوده است؟

 نسخه قابل چاپ

کليه نظريه هاي روابط بين الملل، برمباني فرانظري خاصي استوارند. همه اين نظريه ها بر مباني هستي شناختي، معرفت شناختي و روش شناختي خاصي مبتني هستند. بر اساس اين اصول، مباني و پيش فرض هاي فرانظري، روابط و نظام بين المللي که هريک از اين نظريه ها، مورد مطالعه قرار مي دهد از ديگري متفاوت است. يک نظريه اسلامي روابط بين الملل، در صورت وجود نيز از اين قاعده مستثني نيست. يعني اين نظريه نيز بر مباني فرانظري خاصي ابتنا مي يابد که آن را از ساير نظريه هاي روابط بين الملل متمايز مي سازد که و رقابت با آنها مي پردازد. در اين مقاله تلاش مي شود تا اين اصول و مباني فرانظري استخراج و تبيين شود. بنابراين، اين نوشتار، زمينه و بستر لازم براي پردازش و ارايه يک نظريه اسلامي روابط بين الملل را بر اساس آموزه هاي اسلام فراهم مي سازد؛ به طوري که اصول و مباني فرانظري استخراج شده مي تواند به عنوان پيش فرض هاي اين نظريه در قالب مباني علم شناسي و دين شناسي آن، مورد استفاده قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

موضوع اسلام در امريکا و تاثيرگذاري آن و حتي تاثيرپذيري از محيط سياسي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي از جمله مسايلي است که از گذشته تاکنون مورد توجه قرار داشته است. برخي، تاثير اسلام را تهديد يا فرصت صِرف و مطلق معرفي کرده و عده اي نيز آن را تهديد و فرصت هم زمان و مرکب مطرح بر لزوم ملت سازي و فرهنگ سازي در ميان مهاجران مسلمان و فرزندان آنها که به صورت اتباع و شهروندان درمي آيند، دانسته اند. فرايند تبديل و تغيير اسلام از يک دين و مکتب جهان شمول و فراگير به يک رويکرد مذهب مدني با راهبرد و رويکرد مشت باز، آغاز مي شود. مسلمانان مهاجر و مقيم، بايد مشت خويش را باز نموده و امريکايي شوند در غير اين صورت در قالب تهديد محض و يا فرصت آميخته با تهديد جدي، مواجه و معرفي مي شوند. اساس مطالعه ايالات متحده امريکا و امريکاشناسي در همين مفهوم مشتِ باز نهفته است. در واقع اين باز کردن مشت ها و باز ماندن آنها و در پي آن، مشت شدن و مشت کردن فضاي باز فرهنگي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و امنيتي در امريکا روايت اصلي تبيين، تحليل و توصيه در مورد جايگاه حضور اسلام و مسلمانان در امريکاست. در اين مقاله به اين رابطه متقابل مشت باز کردن و مشت کردن فضاي باز، پرداخته خواهد شد.

 نسخه قابل چاپ

سياست خارجي اوباما را مي توان تابعي از نيازها و ضرورت هاي ساختاري در ايالات متحده دانست. طي سال هاي 6-2002، زمينه براي نقد الگوهاي رفتاري جورج بوش در ساختار سياسي امريکا به وجود آمد. ساخت هاي بوروکراتيک و نخبگان سياسي امريکا به اين جمع بندي رسيدند که چنين فرايندي، مخاطرات امنيتي فراگيري را براي امريکا ايجاد خواهد کرد. سياست تغيير امريکا در چنين فرايندي سازماندهي شد؛ اما در عمل با دگرگوني هاي مشهود و قابل توجهي روبه رو گرديد. در اين مقاله تلاش مي شود تا عوامل به قدرت رسيدن اوباما در دو سطح داخلي و بين المللي مورد توجه قرار گيرد. از سوي ديگر، شاخص هاي سياست تغيير، تبيين شده و درنهايت پيامد آن در رفتار سياسي و سياست خارجي اوباما مورد بررسي قرار مي گيرد. تبيين اين موضوع بر اساس رهيافت ساختارگرايي در جامعه امريکا انجام مي گيرد؛ بنابراين فرايندهاي برگشت پذير در سياست خارجي اوباما را مي توان تحت تاثير مولفه هاي ساختاري و بوروکراتيک در جامعه امريکا دانست. در چنين شرايطي، نقش مقامات اجرايي تصميم گيرنده کاهش مي يابد.

 نسخه قابل چاپ

در عصر جهاني شدن، نمي توان واحد سياسي سرزميني را تصور کرد که فاقد تعامل جهاني باشد. اگر واحد مزبور، داراي ظرفيت هاي قابل توجه باشد، ضرورت و لزوم تعامل جهاني بيش از پيش مي شود. جمهوري اسلامي ايران که داراي ظرفيت ها، قابليت ها و امکانات اساسي است، بايد داراي تعامل جهاني قابل قبولي باشد. هرچند اين ضرورت در اسناد بالادستي نظام، مورد تاکيد فراواني بوده است، اما عملکردها داراي وضعيتي متعارض با اهداف و سياست گذاري هاست. در اين مقاله در پي تبيين رمز شکاف بين اهداف و عملکردها در مورد تعامل مثبت جهاني هستيم. نگارنده بر اين اعتقاد است که ريشه اصلي کاستي هاي مربوطه، به نوع نگرش نخبگان سياسي در مورد ماهيت نظام بين المللي و محيط جهاني برمي گردد و اين امر کيفيت تعامل جهاني را تحت تاثير خود قرار داده است. از سوي ديگر، ابهام و دغدغه نخبگان سياسي نسبت به مرزهاي خاکستري و گزينه هاي متفاوت ارتباطي، روند ناپايداري را در نحوه و کيفيت تعامل جهاني ايجاد کرده است که محتاج بازنگري است.

 نسخه قابل چاپ

هراس از ايران و تهديد پنداشتن آن به طور وسيعي در ميان دولت هاي منطقه خاورميانه و نيز در پهنه جهاني وجود دارد. در اين مقاله دلايل اين پديده و نيز پيامدهاي آن بر موقعيت بين المللي ايران را مورد بررسي قرار مي گيرد. ايران هراسي، معلول دو دسته عوامل ساختاري و غيرساختاري است. قدرت، مجاورت جغرافيايي و قدرت تهاجمي، از علل ساختاري ايران هراسي هستند و نيات تهاجمي و ترويج ايران هراسي از علل غيرساختاري آن محسوب شده اند. پيامد ايران هراسي، شکل گيري ائتلافي چرخ ـ پره اي با محوريت امريکا و با اتخاذ استراتژي هاي موازنه گري سخت و نرم براي محدود کردن ايران است.

 نسخه قابل چاپ

يکي از ملزومات ورود مناطق گوناگون به جريان جهاني شدن منطقه گرايي است. اين مساله در مورد منطقه آسياي جنوب غربي نيز صادق است. با اين حال اين منطقه با چالش هايي در مورد همگرايي منطقه اي روبه رو است. در اين رابطه به نظر مي رسد مشکلات تاريخي در روابط کشورهاي منطقه با يکديگر و استمرار برخي تنش ها از جمله دلايلي است که روند همگرايي را در منطقه آسياي جنوب غربي کند مي کند. در واقع مي توان استدلال کرد همگرايي منطقه اي در اين منطقه با سه واکنش روبه رو مي شود: عکس العمل رانشي و منفعلانه از خطر روند فزاينده جهاني شدن به سبک شمال، عکس العمل کششي براي جذب شدن منفعلانه در آسياي جنوب غربي، و تمهيد بسيج پيش دستانه نيروها جهت ستيز عليه شمال. در اين رابطه برخي بر وجود اهداف استراتژيک براي تقويت واکنش سوم تاکيد دارند. با اين حال لازم به ذکر است چنانکه اهداف استراتژيک متضمن خواسته تحميل آرمان ها بر واقعيت اجتماعي هم پيمانان باشد، تلاش براي تحميل «آرمان» بر «واقعيت غير پذيرا» موجب سقوط آرمان به آرزوهاي روياگرايانه مي شود.

 نسخه قابل چاپ

در توضيح روابط اتحاديه اروپا-امريکا يک نگاه فرهنگ محور معتقد است زيرساخت هاي فرهنگي و تمدني مشترک، ايالات متحده امريکا و اتحاديه اروپا را به سوي اتخاذ مواضع يکسان و هماهنگ در قبال مسايل بين المللي هدايت مي کند. رويکرد سياست محور اما بر اين اعتقاد است که اتحاديه اروپا و امريکا کشورهاي دموکراتيکي محسوب مي شوند که چون صلح ليبرالي ميان کشورهاي ليبرال و جنگ عليه رژيم هاي اقتدارگر تلويحا يک ارزش محسوب مي شود، بنابراين بنيادهاي سياسي-ارزشي موجب هماهنگي ميان مواضع اتحاديه اروپا و امريکا مي شود. ديدگاه سوم بر اساس رويکرد رئاليستي و قدرت محور بر اين باور است که منافع ملي جوهره اصلي سياست بين الملل و قدرت نيز ابزار اصلي در نيل به اهداف محسوب مي شود. بنابراين ديدگاه اتحاديه اروپا و امريکا تنها در حوزه هايي مواضع همگرا و يکسان دارند که منافع ملي آنها اقتضا مي کند. در اين مقاله ضمن ارايه چهارچوب نظري پژوهش به بررسي همگرايي و واگرايي در روابط اقتصادي اتحاديه اروپا-امريکا، همگرايي و واگرايي در روابط امنيتي-سياسي (درون آتلانتيکي)، و همگرايي و واگرايي در روابط سياسي-امنيتي بين المللي (فراآتلانتيکي) مي پردازيم. همچنين به جايگاه جمهوري اسلامي و منافع آن در روابط دوسوي آتلانتيک اشاره داريم.

 نسخه قابل چاپ

کشور پاکستان همواره از اهميت ژئوپليتيکي و جايگاه استراتژيکي خاصي، چه در دوران جنگ سرد و چه پس از جنگ سرد نزد امريکا برخوردار بوده است، طوري که اسلام آباد به عنوان يکي از مهم ترين سرپل‏هاي امنيتي و ارتباطي در سياست هاي منطقه اي واشينگتن مطرح شده بود. اما با وقوع رويداد 11 سپتامبر 2001 و طرح استراتژي مبازه با تروريسم به عنوان مفهومي جديد جهت حفظ ثبات استراتژيکي ايالات متحده امريکا، پاکستان با نام خط مقدم جبهه مبارزه عليه تروريسم مورد توجه خاص دولتمردان کاخ سفيد قرار گرفت. در حقيقت، امريکا با قرار دادن پاکستان در لبه پرتگاه جنگ و عملياتي کردن سياست چماق و هويج، اسلام آباد را وادار به شرکت در ائتلاف ضد تروريسم و همکاري با واشينگتن جهت مجازات عاملان حادثه تروريستي 11 سپتامبر نمود. اما به رغم پيوستن پاکستان به ائتلاف ضد تروريسم و تعهد براي نبرد با افراط گرايي، زمزمه هايي مبني بر حمايت مخفيانه اين کشور از طالبان مطرح مي باشد.

 نسخه قابل چاپ