مقالات ضرورت گسترش مفاهيم قرآن كريم

جمعي از اهل لغت نكاح را به معني وطي گرفته اند و كاربرد آن در معناي ازدواج را مجاز دانسته اند و گروهي ديگر آن را مشترك بين دو معني معرفي كرده اند. اما راغب اصفهاني آن را براي عقد بكار برده و كاربرد آن در معناي جماع را از باب استعاره مي داند. تعاريف گوناگوني از نكاح يا ازدواج شده است كه سه تعريف از تعاريف آن در مقاله آمده است.
كلمه زوج با مشتقاتش هشتاد و يك مرتبه و لفظ نكح نيز بيست و سه بار در قرآن كريم تكرار شده است. نياز جنسي يكي از تمايلات اساسي انسان است كه ارضا صحيح آن غريزه، نقش اساسي در آرامش روح و روان انسان دارد و اگر اين نياز ارضا نشود عوارض و ناراحتيهاي روحي فراواني را ايجاد مي كند در اين مورد قبل از بيان نظر اسلام دو نظر افراطي و تفريطي كه توسط طرفداران آنها عنوان شده است را بيان نموده و سپس به بيان مطالب مربوط به نظر اسلام و جايگاه ازدواج در مكتب اسلام پرداخته ايم. آيين اسلام، ازدواج را يك حكم فطري و هماهنگ قانون آفرينش مي داند كه انسان براي بقا نسل و آرامش جسم و روح و حل مشكلات زندگي احتياج به ازدواج سالم دارد. و در اين زمينه تعبيرات جالب و موثري از سوي بزرگان دين مبين اسلام وجود دارد كه نمونه هايي از آن تعبيرات در اين مقاله ذكر شده است. در آيات و روايات بسياري مسلمانان تشويق به همكاري در ازدواج مجردان شده اند مخصوصا در مورد فرزندان مسووليت سنگيني بر دوش پدران افكنده، و پدراني را كه در اين مساله بي تفاوت هستند شريك جرم انحراف فرزندانشان شمرده است.

اضطراب هيجاني طبيعي و غالبا مفيد است كه فرد را نسبت به خطرات بالقوه محيطي آگاه ميسازد. علايم ناشي از اضطراب شامل افزايش تعداد نبض و تنفس، تعريق كف دست، حركت اضافي دستها، درد شكم، گشادي مردمكها و در مواقع شديد استفراغ و شوك ميباشد. وجود اضطراب با نيازهاي اجتماعي، فرهنگي و مذهبي انسانها ارتباط تنگاتنگ دارد به همين دليل نميتوان يك روش كلي براي برطرف سازي اضطراب را معرفي نمود. به منظور درمان اضطراب شديد و شناخت عوامل اضطراب آور لازم است هر فرد بطور خاصي از نظر فرهنگي، اجتماعي و مذهبي مورد بررسي قرار بگيرد.
بطور كلي اضطراب را به دو روش دارويي و غير دارويي تحت درمان قرار ميدهند. يكي از روشهاي غيردارويي درمان اضطراب موسيقي درماني است كه در فرهنگ اسلامي از آواي قرآن كريم استفاده ميشود. اين روش يك روش غير تهاجمي، ارزان، ساده و موفقيت آميز در كاهش درد و اضطراب است و ميتوان آنرا براي هر فرد معتقد و در هر زمان و مكاني مورد استفاده قرار داد.
آواي قرآن محركهاي رواني را در انسان كاهش داده و بطور موثر موجب فراموشي و ايجاد آرامش و تن آرامي ميگردد.
آواي قرآن يكي از موزونترين و روح انگيزترين موسيقي هاي مذهبي است. آهنگ و آواي موسيقي قرآن كريم داراي چنان ساختار و پيوند استواري است كه وجد و شعفي در شنوندگان به وجود مي آورد و آنان را تحت تاثير قرار ميدهد.
در متن مقاله به اثرات سودمند آواي قرآن كريم در كاهش اضطراب بيماران اشاره شده است.

قرنهاست كه عقب ماندگي مسلمانها و انحطاط جوامع اسلامي درميان متفكرين و رهبران مسلمانان مورد توجه و بحث قرار دارد. از اواسط قرن نوزدهم ميلادي نهضتي در جوامع اسلامي آغازيدن گرفت كه به بازگشت به قرآن و اسلام فرا مي خواند، چرا كه ريشه همه معضلات در كشورهاي مسلمان نشين را دوري از اسلام و عدم شناخت صحيح حقيقت قرآن مي داند. سيدجمال الدين اسدآبادي را بنيانگذار اين نهضت مي دانند. هم او و هم بسياري ديگر از ادامه دهندگان راهش همچون عبده، اقبال لاهوري و علي شريعتي، معتقد بودند كه اسلام در حركت تاريخي اش توسط جهل، خرافه، فرهنگ سنتي، عرف تقليدي و الگوهاي كور بومي و اجتماعي آلوده گرديده و از حقيقت اصلي خود منحرف گشته است. لذا ضرورت بازخواني قرآن و شناخت بنيان و روح اين كتاب مقدس را تاكيد مي كردند. اقبال از بازسازي انديشه ديني سخن گفت و تجديدنظر در دستگاه مسلماني مسلمانها. اينان ميان ديندار بودني كه قرآن به آن دعوت مي كند با پيشرفت كردن و صنعتي شدن هيچگونه منافاتي نمي ديدند، بلكه روح قرآن را متضمن چنين پيشرفتي نيز مي ديدند. براي برخي ديگر از رهبران ديني، بازگشت به اسلام بيشتر صبغه اي سياسي پيدا كرد كه گروه اخوان المسلمين نماينده اين تفكر بوده است. استفاده از سلاح و به كارگيري خشونت نامحدود در برخي از گروههاي مسلمان چنان است كه حتي مردم بيگناه نيز قرباني خشونت ورزي آنها مي شوند. اين رويكرد بيشتر درصدد مقابله با رژيمهاي سياسي است كه آنها را غير اسلامي مي خواند تا بتواند در مقابل استكبار جهاني ايستادگي كند. براي اين گرايش، غرب يك كليت واحد است كه در تماميتش آنرا نفي مي كند، چراكه آنرا نظام جاهليت مي خواند. اما گرايش نوگرايي اسلامي ميان «تمدن غرب» (كه نكات مثبت قابل آموختن بسيار دارد) با «امپرياليزم غرب» (كه درصدد سلطه بر جوامع ديگر است) تفاوت قايل است. در ميانه اين دو گرايش مشخص، افراد و گروههاي بسياري نيز وجود دارند كه كم و بيش از هر دو رويكرد فوق تاثير پذيرفته اند.

ازدواج مقدس ترين و پيچيده ترين رابطه ميان دو انسان از دو جنس مخالف است كه ابعاد وسيع وعميق و هدف هاي متعددي دارد. ازدواج مناسب موجب تداوم حيات مسجود ملائك، جانشين خدا بر روي زمين مي شود همچنين زمينه ساز پيدايش فرزندان و در نتيجه ارضا نياز انسان به جاودانگي وگريز از فنا مي شود ازدواجي كه پيوند انديشه با انديشه باشد سبب طهارت معنوي شده و زمينه ساز كرامت وجودي فرد است. بسياري از سنت هاي ازدواجي ريشه در فرهنگ اسلامي دارد براي فردي كه مي خواهد ازدواج كند آشنايي با نظرات و ديدگاههاي مذهبي مي تواند بسيار راه گشا باشد بنابراين در اين مقاله با توجه به آيات و روايات مطرح شده ازدواج از ديدگاه قرآن، ازدواج در اسلام، فضيلت ازدواج، فوايد ازدواج، آثار اخروي ازدواج، عوامل موثر در استحكام ازدواج و الگوي ازدواج مورد بررسي قرار گرفت.

دين اسلام يك دين فطري است و تمام قوي و نيروي انساني را محترم شمرده، علاقه و پيوستگي دايمي كه در اسلام ميان انسان و خدا وجود دارد پيوند محبت و مودت و اميد است. اسلام عنايت خاصي به پرورش روح دارد چون روح مركز و كانون شخصيت انسان را تشكيل مي دهد. روش اسلام در پرورش روح و روان اين است كه پيوستگي خلل ناپذير را ميان آن و خدا در تفكر و شعور و عمل انساني در هر لحظه و هر جا ايجاد نمايد.
قرآن مي فرمايد: «اگر ايمان داشته باشيد نبايد ترس و اندوه را به خود راه دهد، زيرا شما با همين سرمايه ايمان بر ديگران برتري داريد.» اين آيه شريفه بيان مي دارد كه ايمان در برابر عوامل ناراحتي رواني، سد محكمي براي روح مي سازد و مصونيت خاصي در انسان ايجاد مي كند كه اگر شخص از داشتن ايمان كامل بي بهره باشد و عوامل ناراحتي در كانون جانش مسكن گزيند، باز هم با ايمان است كه نقش رنجها را از لوح دل مي زدايد.

يكي از جنبه هاي زيبا شناختي قرآن كريم، زبان قرآن و توجه به ابعاد گوناگون آن است و از آنجا كه خداوند متعال حقايقي غيبي و قرآني را لباس بيان پوشانده است و همه آن را در قالب لسان در دسترس عارف و عامي قرار داده است، بر اهل فن است كه با عمق و بصيرتي افزون به تتبع پرداخته و حجاب هاي پديد آمده بين قرآن و انسان را هر چه بيشتر بزدانيد و زمينه تجسم حقيقت (هذا بيان للناس) را در برابر ديدگان مردم فراهم آورند از جمله زمينه هايي كه به عنوان اعجاز در اين عرصه عامل هدايت و النفات انسانها به نظم شگفت انگيز قرآن بوده و در ارتباط و تناسب عميق و بسيار دقيق معاني و مقاصد آيات و سوره ها را به زيبايي نمايان ساخته و الفاظ قرآن را روان و شيوا نموده. مساله تصوير فني و نمايش هنري و نظم آهنگ و ... است.

حالا ببينيم آراستگي جوان با توجه به قرآن در چيست؟
در 5 بخش مواردي را به طور خلاصه و سپس مشروحا ذكر مي كنيم.
1ـ ايمان به خدا 2ـ علم 3ـ اخلاق حسنه 4ـ اطاعت پذيري از خدا و رسول خدا و ائمه طاهرين (عليهم السلام) 5ـ داشتن تقوا

هدف اين پژوهش مقايسه سلامت رواني و مصرف سيگار در دانشجويان داراي رفتارهاي مذهبي (قرآن خواندن) و بدون رفتارهاي مذهبي (عدم قرائت قرآن) در دانشگاه محقق اردبيلي مي باشد. نمونه پژوهش شامل «204» نفر از دانشجويان دختر و پسر ساکن در خوابگاههاي دانشگاه محقق اردبيلي در سال 1383 است که به روش تصادفي ساده انتخاب شدند. پس از اجراي آزمون GHQ-28، پرسشنامه محقق ساخته و مشاهده رفتارهاي مذهبي نتايج نشان دهنده آن بود که بين دانشجويان قرآن خوان و غير قرآن خوان از نظر سلامت رواني تفاوت معني داري وجود دارد (p<0.001) و ميانگين افسردگي و علايم جسماني در دانشجويان غير قرآن خوان بيشتر است اما از نظر اضطراب و اختلال در کنش اجتماعي تفاوت معني داري بدست نيامد. بين دانشجويان دختر قرآن خوان و غير قرآن خوان از نظر سلامت رواني تفاوت معني داري بدست آمد (p<0.001) اما اين تفاوت در بين دانشجويان پسر قرآن خوان و غير قرآن خوان معني دار نيست.

امروزه بسياري از اعضاي جوامع انساني از انواع اضطرابها و فشارهاي رواني در رنجند و افسردگي و عدم آرامش روحي و رواني در اشكال مختلف آن، يكي از معضلات لاينحل شده است با وجود درمانهاي مختلف بهبودي بسيار ناچيز است و يا حاصل نمي شود. در دهه هاي اخير گرايش هايي به دين و معنويت براي سلامت روحي و رواني پيدا شده است. و اين اعتقاد بوجود آمده كه در ايمان به خدا و معنويت نيروي خارق العاده اي وجود دارد كه نوعي قدرت معنوي به انسان مي بخشد و در تحمل سختي ها به او كمك مي كند و او را از نگراني و اضطراب بدور مي سازد. قرآن كريم و رسالت محمدي (ص) در امتداد رسالت اديان آسماني در اين ميان نقشي بزرگ ايفا مي كنند. قرآن براي هدايت و دعوت مردم به يگانه پرستي و آموزش ارزشهاي تازه و روشهاي جديد تفكر و زندگي به مردم و ارشاد رفتارهاي بهنجار و نيز راهنمايي به راههاي درست تربيت و پرورش نفس به نحوي كه منجر به كمال انسان شود نازل شده است. قرآني كه خود را تبيانا لكل شي و شفاء و رحمه مي داند چگونه انسان را به اين مرحله از آرامش رواني مي رساند و او را از اضطراب و ناامني حفظ مي كند؟ اصولا آيا قرآن و روايات به آرامش خاطر تاكيد دارد؟ اين مهمترين سوالي است كه در مقاله موجود به آن پرداخته ايم و سلامت و امنيت روحي و رواني انسان را از ديدگاه آيات و روايات ائمه معصومين عليهم السلام بررسي كرده ايم.

انسان تنها موجودي است كه از دو بعد مادي و غيرمادي شكل گرفته است. اين موجود يگانه، چنان كه قرآن كريم به آن اشاره مي كند، رشد خود را از خاك شروع كرده و مراحل مختلف تكامل را پشت سر گذاشته تا آنجا كه روح خدايي در درون او شكوفا شده و همراه و همگام با جسم به حركت درآمده و با طي مراحل گوناگون صفات و ويژگيهايي همچون عقل، عشق و عواطف انساني را از خود به مرحله ظهور و شكوفايي رسانده است.
انسان در پي شناخت خود، گاه به راه درست و گاه به نادرست گام نهاده است. او هنگامي كه خويشتن را در خويش جستجو كرده و با نور خدايي همراه با پيامبران هدايتگرش، در اين راه گام نهاده به مقام نفس مطمئنه دست بازي كرده است، اما آن هنگامي كه از خويشتن خود غافل و ناآگاه بوده و با پيروي و اطاعت كردن از نفس اماره اين مسير را پيموده است، گمراه و سرگردان شده است. قرآن كريم به منظور دستيابي به خودشناسي و رشد شخصيت و ارتقاي نفس انسان به مدارج كمال انساني، مناسبترين و بهترين راهي را كه بتواند زمينه خوشبختي دنيا و آخرت او را فراهم كند به وي نشان داده است. در قرآن كريم آيات متعددي وجود دارد كه فطرت وجودي انسان و حالات گوناگون روان او را متذكر شده و علل انحراف و بيماري و همچنين راههاي تهذيب و تربيت، و معالجه روان انسان را بطور جامع نشان داده است. ما مي توانيم به كمك حقايقي كه در قرآن، درباره انسان و صفات و حالات گوناگون رواني او آمده است، به خوبي شخصيت انساني خويش را رشد دهيم و همچنين انگيزه هاي اصلي محرك رفتار انسان و عواملي كه در هماهنگ كردن شخصيت و تكامل و ايجاد بهداشت رواني او تاثير بسزايي دارند، بشناسيم زيرا قرآن، سخن آفريدگار انسان است و بديهي است كه آفريدگار به طبيعت و اسرار آفرينش مخلوق خود داناتر است. كه آيه چهارده سوره مباركه ملك در اين باره فرمايد: «الا يعلم من خلق و هواللطيف الخبير».

آنچه در اين نوشتار مورد تحقيق و بررسي قرار گرفته، ديدگاه قرآن كريم در باب حيات طيبه است.
از جمله سوالاتي كه در آغاز اين پژوهش ذهن آدمي را به خود مشغول مي دارد عبارتند از: آيا قرآن كريم درباره زندگي پاك و طاهر نظر خاصي دارد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، آيا اين زندگي در همين دنيا قابل تحقق است يا ظرف تحقق آن عالمي ديگر است؟ اساسا حيات و زندگي پاك و طيب چيست و مشخصات، ويژگي ها و مقومات آن كدامند؟زندگي انسان چگونه بايد باشد تا بتوان او را موجودي برخوردار از زندگي پاك و طاهر تلقي نمود؟
از نظر قرآن كريم دستيابي به حيات طيبه در گرو دو عنصر مهم است و آن ايمان و عمل صالح است. اينكه از نظر قرآن كريم ايمان واقعي به همراه عمل پسنديده چيست؟ و مشخصات آن كدام است؟ پرسشي است كه به همراه برخي سوالات ديگر، در اين مقاله مورد بررسي قرار گرفته است. اگر چه طرح پرسش هاي فوق به نوشتار حاضر، بيشتر صبغه كلامي مي بخشد، اما سعي شده است كه با مراجعه به برخي از تفاسير معتبر نظر عالمان و مفسران ديني را نيز جويا شويم.

بر اساس يكي از تفسيرهاي دلنشين از حيات طيبه به حيات ايماني، موضوع ايمان و رابطه آن با عمل صالح و اوصاف و ويژگي هاي عمل صالح از ديدگاه قرآن و معارف اسلامي در اين مقاله به عرصه كنكاش در آمده، و در اين راستا زندگي معنادار به زندگي توام با ايمان و عمل به مقتضيات آن تعريف شده است، و چنين نيتجه گيري شده كه عقيده به سكولاريسم و نيز گرايش به سمت مكتب هاي عرفاني منهاي دين و بدون مباني توحيدي هرگز نمي توانند تفسير معقول و خرد پسندي از معناداري زندگي ارايه دهند، بلكه به عكس نتيجه تفكرشان چيزي جز پوچي و بي هدفي در سرلوحه حيات بشري نخواهد بود. سرانجام با نظر به آموزه هاي قرآني و معارف معصومين، حيات فاقد ايمان مذهبي مجازي و حيات واجد ايمان و يقين حيات واقعي تصوير شده است.

خداوند زماني كه انسان را خلق كرد، دو وجه براي او قايل شد. وجهي از خاك و وجهي از روح خويش، به همين مناسبت انسان مي توانست در دو قلمرو ماديت و معنويت سير كند، هر گاه در مسير ماديت قرار مي گرفت محدوديت و افقي متناهي در پيش چشم خود مي ديد و هر گاه در مسير روح خدايي و معنويت قرار مي گرفت افقي لايتناهي و پايان ناپذير را در جلوي ديدگانش مي يافت. به همين نسبت، روابط و تعامل انساني را مي توان در دو قلمرو ماديت و معنويت تبيين كرد.
به اين ترتيب زنان و مردان در برابر خداوند متعال مي توانند هر كدام در قلمرو ماديت يا معنويت سير كنند و در اين وادي به اعلي اعليين يا اسفل سافلين برسند. ماديت و معنويت هر كدام قلمرويي دارند كه در اين مقاله تلاش بر اين است كه ديدگاه خداوند متعال را در قرآن درباره زنان و جايگاه واقعي آنان را در قرآن بدانيم. بي ترديد اگر پرده هاي تيره كنار روند و آيات روح بخش و زندگي بخش قرآن را درباره زنان بدانيم و زنان مسلمان جايگاه واقعي و منزلت خود را در قرآن بدانند، درهاي سعادت ابدي به روي آنها گشوده مي شود.

كارآمدى تمدن اسلامى در عصر اطلاعات - ارتباطات
نوشتار حاضر درباره كارآمدى تمدن اسلامى در عصر اطلاعات و ارتباطات سخن مى گويد. و بدين منظور شايسته و منطقى به نظر مى رسد كه از تحليل آغاز و به تركيب انجام بپذيرد. معناى اين گزاره اين است كه ابتدا سازه ها و واژگان عنوان ياد شده به طور جداگانه تحليل تفسير و معنى بشوند و سپس معنى و نتيجه اى كه از تركيب آنها بيرون داده مى شود باز نموده شود. به همين جهت از كارآمدى آغاز مي كنيم.

ما سازنده و آفريدگار داريم كه براي راهنمايي ما دفترچه اي را به نام قرآن نازل كرده است و كساني كه به جاي قانون خداوند به سراغ قوانين بشري مي روند مانند كساني هستند كه دفترچه راهنماي سازنده را كنار گذاشته و از ديگران نحوه استفاده از آن را مطالبه مي كنند.
پروردگار عالم نقشه زندگي را در قرآن كريم ترسيم فرموده تا مردم بتوانند بنايي را پي ريزي كنند كه پي ريزي آن بر مبناي نگرش تعقلي باشد. قرآن مي فرمايد به درستي كه در اين مطلب نشانه هايي براي كسانيكه اهل تفكرند وجود دارد.
اما وظيفه ما اين است غواص قرآن كريم شويم و طرح دانش افزايي را يكي از عوامل موثر در خدمت رساني بدانيم تا افراد جامعه با بصيرت و بينش عميق از زندگي مشترك استقبال كنند و نكته هاي ظريف را اشاره نماييم تا اين زندگي مشترك شروع انديشه اي جديد و حركت در مسير نو با امكانات تازه و واقع بيني و پرهيز از سطحي نگري در پيشامدها و حوادث زندگي و برنامه ريزي براي آينده بر اساس واقعيتها باشد.