مقالات راهنمايي و مشاوره شغلي

اگرچه بازار کار طبق مباني تئوري هاي اقتصاد کلاسيک تحت تاثير عامل دستمزد حقيقي است و رفتار بسياري از کارجويان را توضيح مي دهد اما به دليل گسترش اقتصاد دانش محور و توسعه ارتباطات بازار کار نيز متحول گرديده است و عواملي ديگري همچون تخصص گرايي کارجويان و تنوع مشاغل، دسترسي به اطلاعات و کيفيت کارها بيش از پيش در تبيين رفتار کارجويان (عرضه) تاثير گذاشته است. از طرف ديگر به دليل يکسان سازي آموزش ها در دانشگاه ها و توسعه اين آموزشها شدت رقابت براي دستيابي به موقعيتهاي شغلي رو به فزوني بسيار دارد اين عامل در اقتصادهايي که داراي نرخ بيکاري بالا مثل کشورهاي در حال توسعه دارند بسيار شديدتر است. در اين مقاله با در نظر گرفتن دو عامل فوق و بکارگيري مباني تئوري بازاريابي، رويکرد جديدي در چگونگي دستيابي به موقعيتهاي کاري بهتر بر مبناي مشاوره شغلي پيشرفته و خلاقيت طرح گرديده است که مي تواند رقابت پذيري کارجويان (عرضه يا ارايه کننده کار) را بالا برده و موفقيت را در پي داشته باشد.

«چيستي؟» واژه اي که ذهن بشر را به سمت شناخت محيط پيرامون خود رهنمون ساخت و چرايي و چگونگي روش هاي بهتر زيستن را پيش روي او قرار داد. و اکنون نام گذاري عصري به نام اطلاعات و طرح موضوعاتي چون جامعه دانايي محور، اهميت طرح و پاسخگويي به اين سوالات را بيش از پيش نمايان مي کند: چرا که دانسته قدم برداشتن، اطمينان رسيدن به هدف را تقويت مي کند.
مشکلات آموزشي يکي از موانعي است که باعث سرخوردگي و دلزدگي نخبگان در دانشگاه شده و آنان را از ادامه کار و فعاليت در ايران باز مي دارد حتي پس از طي اين مرحله در مورد اشتغال اين جوانان و بهره برداري از توان ايشان در پيشبرد اهداف صنعت و اقتصاد کشور با معضلاتي روبروييم که از مشکلات آموزشي، پژوهشي براي اين قشر ناشي مي شود. خلاقيت فرايندي است که طي زمان ادامه داشته و ابتکار، انطباق پذيري و تحقق از خصوصيات بارز آن به شمار مي آيند و مي تواند جوابگويي براي اين معضلات باشد.
خشنودي شغلي که با ابعاد ماهيت کار، حقوق و پرداخت، فرصتهاي ارتقا، نظارت و سرپرستي و همکاران شغلي براي اين افراد با توجه به استعداد و توان بالقوه دانشجويان طراحي صنعتي در راستاي اهداف و سياستگزاريهاي درست از اهميت خاصي برخوردار است که سعي شده در اين مقاله به چند و چون اين عوامل در بالفعل کردن توانمنديهاي افراد خلاق پرداخته شود.

دنياي کار با سرعت سرسام آوري در گردش است. دورنماي کار در هزاره جديد غير قابل پيش بيني تر از هر زمان ديگري است. شرکت ها و سازمان ها دستخوش کاهش يا تعديل تعداد کارکنان، سازمان بندي مجدد و تامين منابع از خارج هستند. اين تحولات موجب شده فرصت هاي شغل براي افراد جوياي کار محدود شود و بالطبع کارفرمايان نيز در انتخاب و به کارگماري افراد شايسته مورد نظر خويش دچار مشکلات بي شماري شوند.
در چنين فضايي کارفرمايان در تنگناي سختي قرار مي گيرند. بطوري که در تشخيص و به کارگيري کارجويان توانمند و شايسته دچار سردرگمي و کوشش و خطا مي شوند. کارفرمايان براي يافتن فرد مورد نظر خود گاها ماهها زمان صرف مي کنند و افراد متعددي را مورد آزمايش قرار مي دهند. کارجويان نيز در اکثر اوقات به خاطر عدم شناخت نسبت به توانمنديهاي خود و فرصت هاي شغلي موجود در بازارکار، در دام يک انتخاب نامناسب گرفتار مي شوند و به دنبال آن يک زندگي همراه با نارضايتي را سپري مي کنند.
بررسي تجربيات کشورهايي که در حل معضل بيکاري موفقيت هاي قابل توجهي داشته اند، نمايانگر اين مطلب است، در هر جايي که مشاورين شغلي متخصص، کارآزموده و علاقمند به تغيير شرايط موجود در قالب مراکز ساماندهي بيکاران و موسسات کاريابي وارد عمل شده اند، روند رو به رشدي در کاهش نرخ بيکاري و افزايش رشد اقتصادي مشاهده شده است.

از زماني که بشر زندگي غارنشيني را ترک نموده و به اجتماع بشري پيوست، شالوده کارآفريني پايه ريزي شد، اما در ابعاد جديد و استانداردهاي امروزي، مفهوم و ارزش جديدي دارد که طبق آنها، چند سالي بيشتر از ظهور آن نمي گذرد. مفهومي که کشورهاي رشد يافته پيشرفت هاي خود را مديون آن ساخته و آن را موتور توسعه اقتصادي و اجتماعي مي نامند.
زماني که کارآفريني به عنوان يک روش زندگي توسط اکثريت افراد يک جامعه پذيرفته شود، آن جامعه مسيرهاي تعالي و پيشرفت را با سرعت طي خواهد نمود.
در اين ميان کارآفرين خانگي مي تواند با ايجاد و هموار نمودن راههاي مناسب براي راه اندازي کسب و کارهاي کوچک، زمينه ساز توسعه اقتصادي خانواده به عنوان زيربنايي ترين واحد جامعه و به دنبال آن توسعه اقتصادي کشور گردد.
شيوه هاي کارآفريني خانگي يا کار در منزل و يا مشارکت در شغل منجر به تقويت حضور گروه هاي خاصي از اجتماع مثل زنان در فرآيند توسعه مي شود با توجه به برنامه توسعه چهارم کشور که تاکيد بسياري بر نهاد و جايگاه خانواده قرار داده است. استفاده از اين شيوه ها، شايد گزينه اي براي ارتقاء مشارکت زنان در نيروي کار باشد. بکارگيري کارآفريني خانگي، تغيير در سيستم هاي جذب، آموزش و توسعه و نگهداري نيروي انساني شاغل در منزل را الزامي مي کند.

اشتغال به عنوان يک فعاليت ضروري براي گذراندن زندگي فردي و اجتماعي تلقي شده و تاکيد بر آن است که همه انسانها با هر وضعيت و موقعيتي بايد در همه زمانها کار کنند. از طريق اشتغال انسان بين خود و دنياي پيرامون رابطه منطقي و پويا برقرار مي سازد و تاکيد فراوان در دين مبين اسلام بر کار کردن و تذکر ان در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و اصل 43 مبني بر «تامين شرايط و امکانات کار براي همه به منظور رسيدن به اشتغال کامل و قرار دادن وسايل کار در اختيار همه کساني که قادر به کارند ولي وسايل کار ندارند» مويد اين ادعاست. متاسفانه در حال حاضر، بحران بيکاري (هم در افراد عادي و هم در بين معلولين) در جامعه ما شديد است و به طراحي و اجراي برنامه هاي دقيق و سنجيده براي غلبه بر اين وضعيت نابسامان ضرورت دارد (شفيع آبادي، 1382) و ارزيابي توانمنديهاي شغلي اين افراد به منظور اشتغال مناسب و به صرفه يکي از اين برنامه هاست که براي اهداف متفاوتي مورد استفاده قرار گرفته و ممکن است بر اساس فرهنگ يک کشور و سيستم اجتماعي آن متفاوت باشد.

رشد جمعيت و جوان گرايي جامعه، تغييرات در سبک زندگي که به سطوح بالاتري از ارضاي نيازها و خواسته ها ارتقا يافته است، با محدوديت هايي که در کسب موقعيت هاي شغلي دلخواه در جوامع وجود دارد، چالش هاي جديدي را فرا روي افراد به ويژه جوانان قرار داده است. در اين رقابت سخت براي ورود به يک کسب و کار جديد و يا مسير شغلي مناسب، گاهي اوقات تهديدهايي نيز به وجود مي آيد که در ظاهر امر و مانند يک سراب، يک فرصت ارزنده براي موفقيت، پول سازي و ترقي محسوب مي شود. يکي از پديده هاي جديد سراب گونه که با کمک تکنولوژي اطلاعات و اينترنت در سال هاي اخير رشد زيادي يافته و جوانان را به گونه اي فريبنده به خود جلب کرده است، بازاريابي شبکه اي از نوع هرمي آن است که مسايل زيادي را ايجاد کرده است.
به دليل فقدان پژوهش هاي علمي در ارتباط با اين مساله، يک پژوهش توصيفي از نوع پيمايشي اعضاي شبکه گلدکوئست در ايران را مورد بررسي و نمونه انتخابي اعضاي اين شبکه در شهر شيراز مي باشند.
يافته هاي پژوهش با 99 درصد اطمينان نشان مي دهد که هدف اصلي افراد از عضويت در شبکه کسب درآمد بوده و نه خريد محصولات / خدمات، به منظور ارضاي نيازهايشان، از طرف ديگر نتايج نشان مي دهد اغلب اعضا در اين شبکه موفق به کسب درآمد نشده اند، بنابراين آنان نتوانسته اند به هدف خود از عضويت در شبکه دست يابند که نتيجه، نارضايتي از عملکرد شرکت مي باشد. همچنين بايد توجه داشت اعضايي که محصولات شرکت را خريداري کرده اند از هيچ يک از عناصر اصلي آميخته رضايت نداشته اند، در حالي که اعضايي که خدمات شرکت را خريداري کرده اند، از کيفيت و قيمت خدمات رضايت داشته و نسبت به ساير عوامل آميخته بازاريابي، نارضايتي خود را ابراز کرده اند.

انتخاب يک حرفه (انتخاب شغل) متناسب با علايق و تواناييهاي فرد، يکي از مهمترين مراحل زندگي براي همه افراد است. در حقيقت همه ما نه تنها از حرفه انتخابي خود کسب درآمد مي کنيم، بلکه با اين انتخاب پايگاه اجتماعي خود را نيز تعيين مي کنيم. انتخاب شغل تنها مساله جوانان نيست، بسياري از افراد در دهه هاي سوم و چهارم عمرشان حرفه خود را تغيير داده و يا آن را گسترش مي دهند. حتي در بسياري از موارد افراد پس از بازنشستگي شغل جديدي را انتخاب مي کنند. طبيعي است که همه افراد مايل هستند از اين مرحله مهم زندگي خويش با موفقيت عبور کرده و به طور موفقيت آميزي از تحصيلات خود در راستاي آغاز زندگي شغلي خود سود ببرند. دانش آموختگان دانشگاهها و افراد جوياي کار، براي تصاحب فرصتهاي استخدامي و ورود به بازار کار در قرن حاضر نياز به برنامه ريزي دقيق تر دارند و اين برنامه ريزي بهتر است در دوران تحصيلات پذيرد. دانشجوي عصر حاضر بلافاصله بعد از ورود به دانشگاه بايد خود را از نظر مهارتهاي مورد نياز بازار کار مجهز نمايد و در اين کار خود مي تواند تجربياتي جداي رشته تحصيلي خود را نيز کسب نمايد، به عبارت ديگر فرد نبايد خود را فقط مقيد به رشته تحصيلي خود نمايد و از مهارتهاي اساسي مورد نياز بازار کار غافل بماند، کما اينکه همين مهارتهايي که در فعاليتهاي فوق برنامه دانشگاه کسب کرده، بيشتر از مدرک تحصيليش در بازار کار خريدار داشته باشد! در ادامه به شرح مرحله دشوار گذار از زندگي تحصيلي به محيط کار مي پردازيم.

مهارتهاي مشاوره اي و مقابله اي از گذشته به عنوان يک رابطه ياورانه براي حل مشکلات مورد استفاده بوده است. با آموزش مهارتهاي مقابله اي و مشاوره اي در فرد احساس رضايت خاطر از شغل و زندگي فرد ايجاد مي شود.
براي آموزش مهارتهاي مقابله اي توجه به امکانات و استفاده مطلوب از نيروي انساني موثر است. انتخاب شغل يکي از مهمترين تصميماتي است که هر فرد در زندگي خود با آن روبروست. پس بايد براي دادن راه ها و برپايي برنامه هاي آموزشي (مهارتهاي مقابله اي) به تفاوتهاي فردي و منابع و شيوه هاي مقابله اي براي هر فرد توجه لازم و کافي را داشته باشيم.

سازمان همياري اشتغال دانش آموختگان در راستاي اهداف خويش مبني بر جستجوي راههاي تسهيل جذب شغلي دانشجويان و فارغ التحصيلان از حدود 6 ماه پيش سايت مشاوره شغلي را به عنوان بخشي از خدمات www.jobiran.ir راه اندازي کرده است. استقبتال دانشجويان و کارجويان در اين مدت کوتاه نشانگر نيازها و خلاهايي است که در اين رابطه وجود داشته و دارد. اميد است شرايط و امکانات سازمان امکان گسترده تر کردن حوزه فعاليت هاي مشاوره شغلي و ديگر خدمات وابسته به آن را فراهم آورد. در اينجا به منظور نشان دادن گوشه هايي از مشکلات تحصيلي - شغلي دانشجويان بطور خلاصه تجربيات شش ماهه سايت را در زمينه مشاوره شغلي مرور مي کنيم.

هرگاه بحث از راهنمايي و مشاوره شغلي به ميان مي آيد، تمامي توجهات به راهنمايي حرفه اي، انتخاب شغل، انتخاب مشاغل، تطابق شغل با شاغل، آزمون هاي استخدامي، مصاحبه و ... معطوف است. توجه عمده محققان متمرکز بر راهنمايي و مشاوره شغلي گروه هاي مختلف چون: تازه واردين به بازار کار، جويندگان کار، اخراجي ها و نيروهاي مازاد بر احتياج سازمان ها است و کمتر به راهنمايي و مشاوره کارکنان به ويژه کارکنان داراي مشکل توجه کرده اند.
امروزه در کشورهاي پيشرفته دنيا رشته تحصيلي جديدي تحت عنوان «مشاوره سازماني» تهيه و تدوين شده که مشکلات کارکنان سازمان ها را پس از استخدام (يعني در حين اشتغال به کار) مورد بررسي قرار مي دهد. از آنجا که کارکنان يک سازمان هميشه در معرض مخاطراتي چون استرس شغلي و خشونت در کار هستند مطالعه درباره اينگونه متغيرها و ارايه راهبردهايي براي پيشگيري از وقوع و شيوع آنها از اهميت خاصي برخوردار است.
در اين مقاله تلاش گرديده که مشاوره سازماني را به عنوان رويکردي جديد براي پيشگيري از استرس و خشونت در کار مطرح نمايد. از اينرو ابتدا به طرح جديدترين تعاريف مفاهيم و طبقه بندي ها از استرس و خشونت در کار پرداخته سپس شناسايي استرس و خشونت در سطوح فردي و محيط کار ارايه مي شود به دنبال آن به معرفي محيط هاي کار پر استرس و بالقوه و مستعد و آماده براي بروز خشونت مي پردازد و بالاخره شيوه هاي پيشگيري از استرس و خشونت در کار را مطرح مي نمايد که تمامي اين فرآيندها بخشي از فعاليت ها و وظايف مشاوران سازماني است.

واژه کارآفريني از کلمه فرانسوي Entrepreneur به معناي «متعهد شدن» نشات گرفته است. بنابر تعريف کارآفرين کسي است که متعهد مي شود مخاطره هاي يک فعاليت اقتصادي را سازماندهي، اداره و تقبل کند. کارآفريني عبارتست از فرآيند ايجاد ارزش از راه تشکيل مجموعه منحصر به فردي از منابع به منظور بهره گيري از فرصتها.
کارآفرين فردي است که مسووليت اوليه وي جمع آوري منابع لازم براي شروع کسب و کار است و يا کسي که منابع لازم براي شروع و يا رشد کسب و کاري را بسيج مي نمايد و تمرکز او بر نوآوري و توسعه فرآيند، محصول يا خدمات جديد مي باشد. به عبارت ديگر، کارآفرين فردي است که يک شرکت را ايجاد و اداره مي کند و هدف اصلي اش سودآوري و رشد است. مشخصه اصلي يک کارآفرين، نوآوري مي باشد.
با افزايش جمعيت بر ميزان توليد زايدات افزوده مي شود که مشکل زيست محيطي فراواني را به دنبال دارد، علاوه بر آن اين حجم قابل توجه زايدات بايد به طرز صحيح و اصولي مديريت شوند و نبايد تنها به دفن زايدات اکتفا کرد.
کمپوست يک روند تدريجي در طبيعت است که بوسيله آن مواد آلي با حضور هوا توسط ميکرو ارگانيسم ها و قارچ ها تجزيه مي شوند و حاصل آن کود با ارزشي است که مي تواند در جاهاي مختلف و حتي در باغچه هاي خانگي مورد استفاده قرار گيرد تا جايي که به کمپوست خانگي به عنوان «ثروتي که ديده نمي شود» اشاره شده است. فرهنگ سازي و آموزش مردم در جهت تبديل زباله هاي خانگي با شيوه ها و مسايل مربوطه به کمپوست، کاهش زباله هي تر در خانه ها (مبدا) و مزيت استفاده از کود حاصل از آن براي باغچه هاي منازل مسکوني حايز اهميت است.
در اين مقاله به امکان سنجي ايجاد واحدهاي توليد کود کمپوست در کشور و فازهاي مطالعاتي آن پرداخته شده است.

بيشتر اوقات دانشجويان و دانش آموختگان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي وقتي به مراکز مشاوره شغلي و کلينيکها مراجعه مي کنند اولين سوال آنها اين است که «کدام مورد تضمين مي کند که ما بعد از فارغ التحصيل شدن صاحب کار شويم؟» بعضا بقيه سوال مي کنند که «بهترين شغل قابل دسترسي بعد از فارغ التحصيلي ما کدام شغل ها هستند؟» در هر دو مورد افراد به دنبال کسب اطلاعات درباره چيزهاي خارج از محدوده خويش جهت اتخاذ يک تصميم شغلي هستند، معمولا در چنين شرايطي افراد نقش خود و خويشتن پنداري حرفه اي را در تصميم گيري شغلي ناديده مي انگارند و بيشتر به عوامل بيروني و جامعه توجه مي کنند ولي توجه به هر دو عامل دروني و بيروني در تصميم گيري شغلي بسيار امر مهمي به نظر مي رسد. با اين وجود بهتر است اين فرآيند از قسمتي از قلمرو دانش به نام «شناخت خويشتن» آغاز شود، زيرا در نهايت اين فرد جوياي کار است که بايد مسووليت انتخاب شغل و تصميم گيري شغلي را براي خود بر عهده بگيرد. همچنين اگر فرآيند طرح ريزي شغلي را با جستجو در درون خود آغاز گردد هم راحت تر است و هم کمتر گيج کننده مي باشد.

در برنامه ريزي اقتصادي مملکت شايد داشتن سرمايه (پول، طلا، ذخاير ارزي و معدني و غيره) حرف اول را در برنامه ريزي مطرح مي سازد، اما سرمايه گذاري انساني به نحو علمي و اصولي کليه اين ذخاير را هم به صورت بهينه نگهداري مي کند و هم در توسعه و آباداني مملکت نقش افزايشي دارد. براي رسيدن به اين نقش، مسايل و مشکلات عديده اي پيش رو است که اهميت اين سرمايه گذاري را بيش از پيش برجسته مي سازد.

در جوامع گذشته مردم در سنين بسيار پايين جواني شغل مورد نظر خود را انتخاب مي نمودند و قسمت اعظم عمر خود را در همان شغل سپري مي کردند. کشاورزان تمام عمر خود را در مزارع سپري مي کردند و کارمندان در طول عمر اداري مشغول انجام کارهاي معمول اداري بودند و آموزگاران تا زمان بازنشستگي به تدريس مي پرداختند. اما با تغييرات سريع اجتماع و تحولات اقتصادي، مشاغل سنتي کمرنگ تر شده و ديگر پاسخگوي نياز بشر امروزي نمي باشند. در دنياي حاضر تقاضا در بازار کار به سرعت در حال تغيير است و افراد ممکن است در طول زندگي به دفعات شغل و حرفه خود را تغيير دهند.

با آروزي شادي روح امام عزيز و طول عمر با عزت براي مقام معظم رهبري و آرزوي توفيق براي رياست جمهوري و آرزوي شادي براي ارواح طيبه شهداي انقلاب اسلامي، ايام دهه فجر را پشت سر گذاشتيم با حضور موثر مردم عزيزمان در سراسر کشور و بار ديگر عزم و اراده خود را براي استمرار انقلاب اسلامي نشان دادند اميدواريم که اين گونه مراکز که در حقيقت عناصر محرک و بالنده و تحول آفرين را تقويت مي کنند و موتور محرکه اي مي شوند براي توسعه همه جانبه کشور.
اگر دقت کرده باشيد شغل داراي دو موقعيت و منزلت است يکي منزلت اجتماعي است و ديگري جايگاه اقتصادي و معيشتي است که معمولا در کشور ما همه مشاغل داراي منزلت اجتماعي نيستند و از نظر منزلت اجتماعي متفاوتند که همين تفاوت ها است که بر تصور عمومي باعث مي شود که جوانان و جويندگان کار به سمت آن منزلت ها حرکت کنند تا اين که تقاضاي بازار کار را نداشته باشند.