مقالات همايش منطقه اي اتحاد و انسجام اسلامي در آموزه هاي قرآني

1) تعيين رهبران و حاکمان
وقتي مجموعه اي از انسان ها در محلي گرد آمده، زيستن اجتماعي را گردن مي نهند بديهي ترين و ضروري ترين نياز آنها وجود رهبر و رييس جامعه است. اگر چه در فرهنگ سياسي اسلام رهبري يک جامعه مسووليت بسيار سنگيني است و معمولا نخبگان و شايستگان اين منصب چندان علاقه اي به کسب آن ندارند، ولي وظيفه مردم و امت اسلامي تعيين بهترين و شايسته ترين فرد در هر زمان براي اداره امور کشور است.

خداوند متعال با خلقت انسانها، همواره پيامبراني را براي هدايت و رهبري آنها گسيل داشته است كه اولين آن پيامبران، آدم و آخرين آنها حضرت ختمي مرتبت حضرت محمد بن عبداله بود. هر چند اين بزرگواران بخصوص حضرت رسول و امامان پس از وي تلاش فراواني در زمان حيات خويش جهت هدايت بشر انجام دادند اما به دلايلي به نتيجه مطلوب نتوانسته دست بيابند تا اينكه مشيت الهي بر آن قرار گرفت كه دوازدهمين پيشواي معصوم مسلمانان و شيعيان، حضرت مهدي (عج) براي تحقق بخشيدن كه آرزوي تمامي پيامبران و امامان عليهم السلام در پس پرده غيبت به سر برد تا در روز موعود ظهور نمايد و با انقلاب خويش يك حكومت واحد جهاني را تشكيل دهد.
در زمان غيبت آخرين معصوم ولايت فقيه نقشي اساسي در راهبرد جامعه اسلامي و شيعيان بر عهده دارد. بهمين منظور امسال را رهبر معظم انقلاب حضرت آيت اله العظمي خامنه اي سال اتحاد ملي و انسجام اسلامي نامگذاري نمودند. اين مقاله با تاكيد بر نقش و حضور حضرت مهدي (عج) در سرتاسر جامعه اسلامي راهكارهاي زير را ارايه مي دهد.
1- عمل به دستورات و تعاليم الهي، قرآن كريم و عترت مطهر
2- فراموش نكردن آرمانهاي مقدس امام راحل
3- گوش به فرمان رهبري
4- عالم را محضر خدا ديدن
5- اجراي عدالت اجتماعي در سطح كشور
6- تبيين عميق جايگاه اتحاد و وحدت اسلامي در ميان دولتها و به ويژه كشورهاي مسلمان
7- هماهنگي هرچه بيشتر مسوولان جمهوري اسلامي و مردم

سرزمين ايران چه به عنوان يک واحد سياسي مستقل با مرزهاي مشخص و چه به عنوان کشوري اسلامي و جزيي از دنياي اسلام همواره مورد تهاجم و کينه توزي هاي متجاوزين و استعمارگران بوده است. در اين راستا، اتحاد ملي و انسجام اسلامي به عنوان راهکاري براي مقابله با دشمنان همواره مورد نظر بوده است و در اين ميان، نقش زنان به عنوان بخشي از جامعه در اين راستا کاملا برجسته و نمودار بوده و مي باشد.
سالي که از طرف مقام معظم رهبري به عنوان سال اتحاد ملي و انسجام اسلامي نامگذاري شده است. ضمن تاکيد بر اهميت و ضرورت اين مساله در داخل کشور و کل دنياي اسلام، فرصتي فراهم شد تا به نقش تاريخي زنان در ايجاد وحدت ملي و اسلامي پرداخته شود.
مقابله با فتنه ها و خصومت هاي خارجي در طول تاريخ ايران و اسلام همواره مورد تاکيد و در مواقع بروز از حياتي ترين مسايل جامعه بوده است. در اين راستا، زنان با توجه به شرايط اجتماعي و ايجاد فرصت در جهت رشد و اعتلا، نقش مهمي در بوجود آوردن وحدت و دفاع در مقابل تجاوزگران داشته اند. شواهد تاريخي نشان مي دهد که زنان با توجه به ديناميسم هاي موجود، در ايفاي نقش خود براي ايجاد همبستگي، تا پاي جان ايستاده و رشادت هاي زيادي از خود بروز دادند. اسلام نيز در اين راه مددکار و راهنما و حامي زنان بوده و همواره نقش زنان در جوامع اسلامي، جهت ايجاد وحدت و کسب استقلال از حکايت هاي خواندني جهان اسلام است.

در انديشه هاي سياسي حضرت امام علي (ع) در مورد نظام سياسي، نقش مردم و رهبران جامعه، محور بحث مي باشند، و نقش اصلي را در اجراي عدالت اجتماعي ايفا مي نمايند، نقش مردم در احقاق حق بسيار مهم شمرده شده است اتحاد ملي، مشاركت عمومي و نقش مردم براي ياري رهبران در اجراي عدالت، مصداق و معنا پيدا مي كند. البته نياز نخبگان سياسي به كمك مردم براي اجراي عدالت نيز ناشي از شرايط آن زمان بوده كه رهبران، نيروي نظامي و قواي قهريه منسجمي در اختيار نداشتند و به دليل محدود و ساده بودن نظام سياسي، مردم عادي به شدت تاثيرگذار بودند، در دنياي امروز اگر چه اين شرايط وجود ندارد ولي باز هم نمي توان از نقش مردم در احقاق حق و اجراي عدالت غافل ماند. امام علي (ع) براي برانگيختن مردم براي اجراي عدالت اجتماعي مي فرمودند: «خدا بيامرزد كسي را كه حقي ببيند و ياري آن كند و يا ستمي ببيند و آن را بازگرداند و خداوند حق را ياور بود تا حق را بدو برساند» (نهج البلاغه، خطبه 205 ص 240 ترجمه شهيدي).
در اين مقاله سعي شده است به مناسبت اهميت اتحاد ملي و انسجام اسلامي، نقش عدالت در اين مهم بويژه از ديدگاه عادلترين حاكمان بعد از پيامبر اعظم (ص) مورد بررسي قرار گيرد. پس از بحث هاي مقدماتي و تبيين اهميت عدالت به مواردي همچون نقش عدالت در استمرار وحدت و انسجام انسان ها در قيام براي حق و مساله عدالت در شخصيت رهبران و تاثير آن بر اتحاد جامعه و انسجام آن و عدالت رهبران در تقابل با مردم با تاكيد بر سخنان امام علي (ع) و نهج البلاغه اشاره شده است.

در اين مقاله ابتدا با مباني نظري مفهوم «برابري» و تعريف علمي آن آشنا مي شويم و سپس، نظرات حضرت امام خميني (ره) راجع به اين مفهوم را تحت عناوين ذيل مورد مقايسه قرار مي دهيم امام خميني و برابري - امام و شاخص هاي برابري - امام و لغو امتيازات موروثي - امام و وجود فرصت هاي برابر - امام و برابري سياسي - امام و اقليتهاي ديني.
و به اين نتيجه برسيم که بن مايه اتحاد ملي و انسجام اسلامي انديشه «برابري»در انديشه امام خميني است،که جمهوري اسلامي ايران و قانون اساسي بر اساس آن استقرار يافته است و هر جا «عدالت» هست هم «وحدت» هست و هم «انسجام» که « بالعدل قامت السموات و الارض».

براي دوام و بقاي هر امت و ملتي هيچ عامل و وسيله اي برتر و كارآمد تر از اتحاد و اتفاق نيست و جامعه اي كه مبناي آن بر اساس اتفاق و اتحاد بنياد گردد، طوفان هاي سهمگين مكر و خدعه و حيله دشمنان و معاندان و بدخواهان نخواهد توانست در آن رخنه اي ايجاد كند. و بر عكس هر ملت و جامعه اي كه دستخوش تفرقه و اختلاف گردد، ديري نمي پايد كه بنا و اساس آن متلاشي و پايه هاي آن لرزان و اركان آن نيز ويران مي گردد و بومان در ويرانه هاي آن ماوا و مسكن خواهند گزيد؛ پس عقل حكم مي كند كه نبايد از اين امر حياتي و عامل بقا غافل شد و آن را كوچك شمرد.
اگر چه از ديرباز دانشمندان و متفكران و عالمان و از همه مهمتر رهبران الهي به اين مساله حياتي از طرق گونه گون و شيوه هاي متعدد و در قالب الفاظ و عبارات زيبا و در ناب سخن گفته و انسانها و جوامع را از تفرقه. اختلاف بر حذر داشته اند و آئين مقدس اسلام عزيز و آيات نوربخش حصن حصين الهي، قرآن كريم نيز در مواردي گوناگون به اين امر مهم و حياتي تاكيد فراوان داشته اند ولي اين عامل حيات و دوام جوامع بشري به مرور زمان رنگ باخته و جلوه كمتري پيدا كرده است. مثلا، آنجا كه قرآن مي فرمايد: «و اعتصموا بحبل الله جميعا و لاتفرقوا» همگي به ريسمان الهي چنگ زنيد و متفرق نشويد، نشانگر هشدار بيدار باش و انذاري است كه از خطر تفرقه و اختلاف و در نهايت بروز آفت انحطاط و انهدم جوامع برداشت مي شود.
در مقاله اي با عنوان «واژه حبل الله و نقش تمسك به آن در ايجاد وحدت ملي و انسجام اسلامي» موارد، معاني واژه هاي حبل و اتحاد و انسجام، جايگاه واژه هاي حبل در قرآن كريم، آثار تمسك به حبل الله، مفهوم حبل الله و مصاديق آن، علت تعبير حبل الله، نقش پيامبر، اهل بيت، و قرآن به عنوان مصاديق حبل الله در وحدت و انسجام اسلامي مورد بررسي قرار گرفته است.

خلاصه کلام گرد آورنده :
همانطوريکه مي دانيم حضرت امام خميني (ره) داراي يک شخصيتي فراگير و همه جانبه است که مباحث وانديشه هاي مطرح شده از سوي ايشان به زمان، مکان و افراد معيني محدود نيست. کلمات و بيانات و تفکرات حضرت امام خميني (ره)، کلمات، الفاظ و نوعي از تفکري است که نورانيت خاصي دارد. در اين تفکرات کلانگرانه وي که بر آمده از قرآن و ريشه در روايات اسلامي و الهي دارد، بايستي که بيشتر تدبر گردد و بيش از پيش، پژوهش و بررسي شود. چرا که آنچه از وي صادر شده است عقل ها و فهم هاي شرق و غرب و چرخانندگان مجامع بين المللي جهان و صاحبان محافل تحليل هاي سياسي شرق و غرب را متحير و شگفت زده ساخته است. به همين خاطر، ما بايستي امروز اذعان کنيم که تا به اين لحظه، جامعه ما و انديشمندان عصر حاضر، قدر اين گوهر گرانبها و يار سفر کرده را خوب نشناخته اند.
در اين مقاله (به اختصار) که با تاکيد برمفاهيم اصولي، ارزشي، فرهنگي و سياسي ديدگاه و حرکت انقلابي حضرت امام (ره) از کتب مختلف گردآوري شده است، ضمن طرح مباحثي در باب راهبرد و استراتژي انقلاب اسلامي ايران که برخاسته از تفکر حضرت امام در ايران در بستر زماني خاص بوده است، مورد توجه قرار گرفته، و همچنين رابطه آن با ساير حوزه ها نيز بررسي شده است.
علاوه بر آن سعي شده است تا با بهره گيري و عبرت آموزي تاريخي برگرفته از دوران حيات پربرکت حضرت امام (ره) و انقلاب ايران اسلامي- که نمي شود با هيچ انقلابي آن را مقايسه کرد - به مباني فرهنگي و اجتماعي تاثيرپذير از عناصر گوناگون پرداخته و سعي نموده تا تجلي مباني راهبرد و تحرک پويا و ماندگار آن ارباب امانت را در مولفه هاي مختلف به نظر رساند.
در پايان مقاله نيز اشاره نموده و نتيجه گرفتيم که امروزه و در عصر حاضر جامعه نوين عصر هزاره سوم بايستي به مکتب معنوي و الهياتي خود که همانا برگرفته از قرآن کريم و استراتژي رسول اکرم (ص) و ائمه معصومين (ع) است، بازگردند. چرا که تنها راه درمان و تنها طرح و نقشه فرداي بهتر جهان و ايران و ... قرآن کريم و مکتب نوراني رسول اکرم (ص) و رمز و راز آن وحدت و انسجام اسلامي است.
به هر ترتيب، مقاله حاضر که بي ترديد عاري از کاستي و نارسايي نيست با اميد به پويايي سير تکامل، پيشاپيش وامدار رهنمودهاي ارباب نظري است که کاستي را بر نمي تابند و نارسايي را به خود وا نمي گذارند. انشااله تعالي.

«واعتصمو بحبل الله جميعا و لاتفرقوا»
با عنايت به آيه شريفه قرآن مي توان گفت که وسيله پيشرفت مقاصد بزرگ و دخيل تام در تشکيل مدينه فاضله، توحيد کلمه و توحيد عقيده مي باشد.
و همچنان که امام خميني (ره) به آن تاکيد داشته اند رسيدن به عزت و اقتدار مسلمانان نيز در گرو حفظ وحدت بوده و در موارد متعددي مسلمانان را به حفظ وحدت تشويق کرده اند و بيان داشته اند که با اتکاي به وحدت کلمه است که نهضت اسلام به پيش رانده مي شود.
اين مساله از چنان جايگاه ارزشمندي برخوردار است که تمام انبياء و اوليا توصيه به حفظ آن کرده و امام خميني (ره) بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران نيز توجه ويژه اي به اين مساله داشته اند ايشان حتي در وصيت نامه پر بار خود نيز به اين امر تاکيد داشته و مسلمانان را از تفرقه و جدايي بر حذر داشته و عامل پيروزي بر دشمنان را وحدت کلمه دانسته اند.
در اين مقاله سعي بر آن است که به بيان ماهيت وحدت چگونگي ايجاد و آثار مثبت بوجود آمدن آن در جامعه و موارد ديگري در اين ارتباط از ميان سخنان گهربار اين ابرمرد تاريخ ايران بپردازيم هر چند توان بيان تمام موارد نيست لکن به ذکر گوشه اي از اين فرمايشات بسنده مي کنيم.

مقاله حاضر به بررسي مفهوم اتحاد ملي و انسجام اسلامي، راهكارهاي تقويت آن و نقش آموزش عالي و دانشگاه اسلامي در رسيدن به آن مي پردازد. در اين مقاله راههاي بهبود و رسيدن به اتحاد ملي و انسجام اسلامي عبارتند از: تقويت عزت عمومي، ارايه تصوير روشن از تمدن ايران و اسلام، افزايش نظارت همگاني (امر به معروف و نهي از منكر)، خودسازي اخلاقي و تقويت ايمان، حضور در اجتماعات عبادي - سياسي و توجه به دانشگاههاي اسلامي كه به طور مشروح مورد بحث و بررسي قرار گرفته شده است.

جهاني شدن پديده اي است که از روزگاران دور در نهادهاي اجتماعي ملل وجود داشته است و هر زمان به گونه اي و در قالبي دگرگون خود را نشان داده است. زماني که کشت و صنعت توسعه يافت انسان براي رفع نيازهاي خود مجبور به مبادله کالاها و خدمات گرديد و با عبور از فراز مرزها و تمدن ها، ملل و فرهنگ هاي پراکنده تجارت را برقرار کرد. امروزه با انقلاب فناوري اطلاعات و ارتباطات، اين تجارت در قالب دنياي کوچک که دهکده جهاني ناميده مي شود، انجام مي گيرد. پيامبران و انديشمنداني مانند پيامبر اسلام، زردشت، کنفوسيوس، سقراط، افلاطون، رازي، ابن سينا، فارابي، فردوسي، خواجه نصير طوسي، خيام، مولوي، سعدي، حافظ و ... از گذشته بسيار دور پيوسته به سرنوشت جهان و يکپارچگي آن انديشيده اند. نتيجه انديشه، تجربه و يافته هاي آنها در سراسر جهان پراکنده و در دانشگاه هاي معتبر جهان به صورت نظرات جهان شمول تدريس شده و مي شود. در اين مقاله، پس از ارايه مختصري از تاريخچه جهاني شدن و بيان نظرات انديشمندان گوناگون در اين زمينه، جامعه اطلاعاتي و اثرات آن در جامعه جهاني، انواع جهاني شدن، نابرابري ها در اين فرايند، پروژه يا پروسه بودن جهاني شدن، تعاريف فرهنگ، فرهنگ پذيري و تغيير فرهنگي، هويت ملي، تاثيرات جهاني شدن بر مسلمانان و کشورهاي جنوب و جهان سوم و بالعکس، نظرات اسلام در جهاني شدن و ... مي پردازد و در پايان به نتيجه گيري از موارد ذکر شده در کشورهاي گوناگون جهان و بيان توصيه هاي کاربردي در شرايط کشور ايران و فرهنگ ايران زمين مي پردازد.

وحدت و انسجام اسلامي در كليه عناصر و موجودات اسباب تكامل و ترقي است علي الخصوص براي انسان كه خود مظهر خرد و نماد انديشه است. انسجام كليه ملل و آرامش و صلح هدف متعالي است كه نامتصور است. اما اتحاد مسلمين و انسجام ملت ايران با عنايت به چشم هايي كه دوخته شده است و دستهايي كه گشوده گردد يك هدف ضروري و واجب است. در اين مقاله نويسنده به آسيب هايي كه اتحاد و انسجام اسلامي و ايراني را تهديد مي نمايد پرداخته، سپس راهكارهايي كه امت واحده را محقق مي نمايد، پيشنهاد شده است. آسيب هايي كه سالهاست ملل اسلامي را پيكره اي ضعيف و ناتوان كرده است.

مقام عظماي ولايت که همواره در انديشه تحقق وحدت در داخل و در سطح جهان اسلام بوده و هست، سال «1386» را سال «اتحاد ملي و انسجام اسلامي» ناميدند، اين بدان سبب بود که دغدغه آحاد جامعه اسلامي را در جاي جاي جغرافياي جهان اسلام برانگيزد تا هر کسي به فراخور توان و به ميزان نفوذ خود، در تحقق اين امر حياتي گام بردارد و با برداشتن گامهاي بلند و موثر، در رقم زدن به سرنوشت جمعي و حرکت به سمت سعادت جامعه ايفاي نقش نمايد و با سرعت بخشيدن به اين امر مبارک، در گسترش تعاليم حيات بخش اسلام و تامين آسايش و امنيت همگاني سهيم باشد. از اين رو بر اهل قلم و بيان شايسته است با ارايه راهکارهاي کارآمد و آسيب شناسي عالمانه، در ايجاد وحدت و تعميق آن بکوشند و عموم مردم را به همگرايي و همبستگي ديني فراخوانند و از هر نوع پراکندگي و تعصبات موهوم قوم گرايي برحذر دارند و با اصرار بر تحقق وحدت با محوريت توحيد، شعار ياد را شده به مرحله شعور برسانند.
نگارنده که مانند هر شخصي ديگر در آرزوي تحقق اين شعار است، با استعانت از خداوند بزرگ و استفاده از قرآن و آموزه هاي اسلامي بر آن شد تا در پاسخ به نداي هوشمندانه رهبر عزيزمان که سال جاري را سال اتحاد ملي و انسجام اسلامي ناميدند، و به منظور شرکت در همايش «مباني تحکيم وحدت از ديدگاه قرآن و عترت» گامي هر چند کوتاه بردارد.
اين پروژه که با عنوان «حاکميت وحدت در نظام تکوين و تشريع از ديدگاه قرآن و حديث» سامان يافته است گامي در راستاي اين رسالت است. از اين رو مي کوشد تا پس از بيان ضرورتهاي وحياني و عقلاني وحدت و اشاره به پيوند عميق وحدت در نظام اجتماعي اسلام با وحدت در نظام تکوين و تشريع، به بيان اقدامات پيامبر (ص) و ديگر پيشوايان معصوم مبني بر ايجاد وحدت و تعميق آن در جامعه اسلامي بپردازد.

امروزه با توجه به دغدغه ها و چالش هاي ملي و فرا ملي پيش روي كشورمان در سطح منطقه اي و بين المللي «انسجام اسلامي» در درون و در سطح ملي و بين امللي از نيازهاي راهبردي و استراتژيك جمهوري اسلامي ايران محسوب مي شود.
در اين وضعيت ضروري مي نمايد كه گروههاي قومي و مذهبي با هوشياري و با حفظ انسجام و اتحاد به دفع فتنه ها بپردازند. در كشور مسلمان ايران نيز لازم است افراد در عين انسجام ديني، اتحاد ملي خويش را نيز حفظ نمايند.
در اين راستا و به منظور بررسي جامعه شناختي وحدت اسلامي، تحقيق حاضر به شيوه پيمايشي و نمونه گيري تصادفي ساده در شهر اصفهان اجرا گرديد. متغيرهاي مستقل قوميتها و فرقه هاي مذهبي مختلف و متغير وابسته اصلي تحقيق و متغير انسجام اسلامي مي باشد. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه بين مولفه هاي اشتراكات امت اسلامي با انسجام و اتحاد ملي رابطه و همبستگي قوي وجود دارد.