مقالات روشهاي پيشگيري از اتلاف منابع ملي

طي ميليونها سال از آغاز پيدايش حيات، مجموعه موجودات زنده با مواد اوليه محدودي روي كره زمين زندگي خود را ادامه داده و با مشكلات كمبود مواد اوليه و افزايش ضايعات روبرو نشده اند. لذا مي توان عامل اصلي بسياري از بحرانهاي كاهش منابع طبيعي و افزايش مواد زايد را در تفاوت مكانيزمهاي رفتاري انسان و سيستمهاي طبيعي جستجو نمود.
بررسي مقايسه اي استراتژي هاي مصرف ماده و استحصال انرژي در سيستمهاي انساني و اكوسيستم هاي طبيعي بيانگر اين واقعيت است كه دليل عمده موفقيت اكوسيستمهاي طبيعي، برخورداري از مكانيزمهاي خود نظم در جهت تنظيم مصرف مواد اوليه و همچنين برقراري اقتصاد چرخه اي است. سيستمهاي طبيعي به گونه اي طراحي شده اند كه ميزان برداشت هر موجود زنده از طبيعت با نياز واقعيش متناسب است و مكانيزم چرخه مواد نيز به طريقي عمل مي نمايد كه هر يك از جانداران مواد اوليه مورد نياز خود را از محصول فعاليت ساير موجودات تامين مي نمايد و مواد توليدي توسط هر موجود زنده نيز توسط ساير جانداران مورد استفاده قرار مي گيرد. درنتيجه طي دورانهاي طولاني اين سيستمها بدون روبرو شدن با  مشكل كمبود مواد اوليه و يا افزايش ضايعات سير طبيعي خود را طي نموده و تداوم حيات روي كره زمين را موجب شده اند. علاوه بر آن سير تكاملي سيستمهاي طبيعي نيز يك حركت پيشرونده در جهت توسعه اندامها و مكانيزم هاي واجد صرفه جويي بيشتر در مصرف ماده و انرژي را نشان مي دهد.
در اين مقاله ضمن مقايسه ارايه مكانيزمهاي رفتاري طبيعت و سيستم هاي انسان ساخت، الگوبرداري از طبيعت در طراحي سيستمها و گرايش مديريت بهره وري از منابع طبيعي به سمت اقتصاد چرخه اي، به عنوان راهكاري عملي جهت جلوگيري از اسراف و اتلاف منابع پيشنهاد گرديده است.

آفات انباري علاوه بر خسارت كمي، زيانهاي كيفي به محصولات انبار شده وارد مي آورند. آلوده شدن گندم انبار شده به مدفوع و جلدهاي لاروي حشرات و كنه ها، از بين رفتن عناصر اصلي و ويتامين ها، از عوامل مهم كاهش كيفيت گندم مي باشند. زيان هاي بهداشتي ناشي از فعاليت آفات انباري در سيلوهاي گندم قابل توجه مي باشد. تجمع لمبه گندم در گندم انبار شده در سيلو سبب مي گردد كه آرد تهيه شده به موهاي بلند لاروهاي اين حشره آلوده گردد و در دستگاه گوارش مصرف كنندگان اختلالات شديد گوارشي بوجود آورند.
در بررسي آفات انباري سيلوها و انبارهاي غلات در ورامين - گلستان - تهران و كرمانشاه از تاريخ 80/8/1 لغايت 82/1/30 موارد زير مورد توجه و بررسي قرار گرفت و در جداولي كه با فاكتورهاي زير تهيه شده بود:
نوع انبار (سيلوي استوانه اي - سوله و انبار روباز) - ظرفيت - درجه حرارت و رطوبت انبار، مدت زمان نگهداري در انبار - نوع رقم گندم تحويلي (داخلي و خارجي) - مبدا محصول (داخلي و خارجي) ميزان گندم تحويلي (داخلي و خارجي)، وضعيت محصول در زمان تحويل از قبيل رطوبت - افت محصول - درجه سن زدگي - نوع آفت - روش استفاده از آفت كش ها، نوع و ميزان مصرف آنها ذكر گرديد.
از مجموع آفات انباري جمع آوري شده از سيلوها و انبار هاي مورد مطالعه 5 گونه حشره از رديف سخت بالپوشان (coleoptera) و دو گونه از رديف پروانه ها ((Lepidoptera و دو گونه از كلاس كنه ها (Acarina) به عنوان گونه هاي غالب در سيلوها و انبارهاي گندم مورد بررسي مشخص گرديد و طبق پرسشنامه هاي تكميل شده توسط 1500 نفر گندمكار از چهار استان كشور (تهران - گلستان - خوزستان و كرمانشاه) 9 فاكتور موثر در كاهش ضايعات گندم در زمان انبار نمودن (كم بودن رطوبت گندم - انباشته كردن گندم حداكثر تا 1.5 متر ارتفاع - تهويه شدن انبار - زير و رو كردن گندم در انبار هر چند روز يكبار - حداكثر حرارت 18 درجه سانتيگراد در داخل انبار - خشك بودن محيط انبار - غير قابل نفوذ بودن كف انبار - بوجاري و ضدعفوني) تجزيه و تحليل آماري گرديد و تمامي 9 عامل موثر در كاهش ضايعات گندم در زمان انبار نمودن همبستگي مثبت و بسيار معني داري (با احتمال 1%) نشان دادند. هم چنين در زمينه داشتن آشنايي گندمكاران با روش هاي مبارزه با آفات سن، ملخ و شته هاي گندم زياد و با آفات ديگر نظير پروانه ها، تريپس، زنبور و مگس هاي مضر گندم خيلي كم و يا هيچ بوده است ولي رويهم رفته تعداد گندمكاران موافق با كنترل آفات زيادتر مي باشند.

اطلاعات موجود مبتني بر دانش امروزي، قدمت نان را تا 6000 سال قبل تاييد نموده و در بررسيهاي باستان شناسي دلايل غير قابل ترديدي در اين زمينه بدست آمده است. نان يكي از ارزانترين و مهمترين مواد غذايي مورد استفاده انسان مي باشد، گرچه با ارتقاي سطح زندگي در كشورهاي پيشرفته از ميزان مصرف نان كاسته شده است، ليكن نان هنوز هم بخش عمده اي از انرژي روزانه مردم كشورهاي مختلف و بويژه اقشار كم درآمد جامعه را تامين مي كند.
تركيب آرد و كيفيت نان همواره تحت تاثير عوامل مختلف محيطي، توارثي و نوع فرآيندهاي عمل آوري مي باشند. از مهمترين فاكتورهاي موثر بر تركيب و ويژگيهاي آرد و متعاقبا كيفيت نان حاصل، درجه استحصال آرد مي باشد. در اين مقاله ابتدا به تعريف واژه درجه استحصال آرد و روشهاي محاسبه و تعيين آن پرداخته و سپس تاثير درجه استحصال آرد بر تركيب و ويژگيهاي آرد (خاكستر، رنگ، رطوبت، پروتئين، فيبر خام، چربي، گلوتن مرطوب، عدد رسوبي، عدد فالينگ و اندازه ذرات آرد)، خواص رئولوژي خمير وخواص كيفي نان مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته است.

پيشرفت سريع علوم و فناوري پايه اصلي تحولات در عرصه هاي گوناگون اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي در جهان امروز است. علم و نوآوري مبتني بر دانش عمدتا جايگزين منابع فيزيكي در ايجاد فناوريهاي نوين خواهد بود مشروط بر آنكه توسعه سرمايه انساني و سازماندهي و بهره گيري از آن در اولويت قرار گيرد. مهم ترين مانع سرمايه گذاري بر روي منابع فكري و انساني در جهان سوم و اغتنام فرصت هاي محدود براي توسعه يا «مديريت زمان»، ساختار سنتي نظام هاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي آنهاست. در اين ساختارها مسوولان و برنامه ريزان فاقد بينش و توان لازم براي جذب و پرورش استعدادهاي انساني و بهره گيري از سرمايه هاي خدادادي و تامين منافع ملي هستند. بنابراين در دوران گذار توسعه در ايران، مهم ترين چالش پيش روي اصلاحات، ايجاد تحول و دگرگوني در ساختارهاي علمي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي است. پيش نياز و مقدمه ضروري اين تحول ساختاري هم، ايجاد تحول در بينش و نگرش مسوولان، سياستگذاران و برنامه ريزان است. نگرشي كه «انسان» را عامل اصلي و نيز هدف توسعه و آموزش نيروي انساني را زيربنا و شالوده آينده بداند.
اين مقاله به اهم مشكلات ساختاري نظام آموزش عالي ايران از جمله گسستگي ميان مراكز علمي و اجرايي، فقدان تعامل دانشگاه و جامعه و دولت، عدم تناسب بين آموزش و بازار كار و به كار نگرفتن نتيجه تحقيقات و مديريت متمركز دولتي براي اداره دانشگاهها مي پردازد كه نوعي هم شكلي، انجماد سازماني، ديوانسالاري، اتلاف فرصت ها و منابع و عدم بهره وري را در پي داشته است. سپس اصلاحات ساختاري آموزش عالي بر پايه تمركز زدائي و تحقق آزادي علمي و استقلال سازماني دانشگاه را با ارايه شاخص ها و سياستهاي مربوط مورد بحث قرار ميدهد و بر نقش تعيين كننده دانشگاه در توسعه علمي كشور تاكيد مي نمايد.

در قرآن مجيد سه واژه آمده كه بيانگر سه خصلت زشت و مبغوض نزد خداوند است. 1- اتراف 2- اسراف 3- تبذير اتراف به معناي زندگي بر مبناي اصل التذاذ و خوش گذراني و غفلت از هدف داري دستگاه آفرينش و جايگاه انسان در جهان است و اسراف به معناي مصرف بي رويه و يا به تعبير ديگر مصرف غير منطقي از منابع طبيعي است و تبذير به معناي تلف كردن و تضيع منابع است. قرآن معاندين مترفين را رسولان الهي معرفي مي كند، و در مورد مسرفين مي فرمايد: انالله لا يحب المسرفين و نسبت به اهل تبذير مي فرمايد: ان المبذرين كانوا اخوان الشياطين، يعني آنان برادران شياطين اند.
واژه اسراف كاربرد فراواني در بين مردم دارد و همه مصارف بيش از حد را شامل مي شود. دايره اي وسيع دارد كه از دور ريختن اضافي يك غذا تا هدردادن منابع عظيم را شامل مي شود. استقصا همه موارد نيز غيرممكن است در اين فصل تنها پاره اي موارد ذكر مي گردد اين يك اصل كلي است كه هر زياده روي در مصرف اسراف است چنانچه علي (ع) مي فرمايد:
«كلما زاد علي الاقتصاد اسراف» «هر چه از حد ميانه روي بگذرد اسراف است».

تامين نان مورد نياز جمعيت متجاوز از شصت ميليون نفري كشور حجم وسيعي از فعاليت بخشهاي كشاورزي، صنعت، حمل و نقل، ذخيره سازي و توزيع را در بر ميگيرد كه بر مبناي حداقل قيمتهاي بين المللي معادل شش ميليارد دلار ارزش دارد. مطالعات بررسي الگوي مصرف مواد غذايي در استانهاي مختلف كشور نشان مي دهد كه عمده ترين گروه غذايي در تامين انرژي و پروتئين دريافتي روزانه نان مي باشد كه 40 درصد انرژي دريافتي روزانه را تامين مي كند، در خانواده هاي كم درآمد و پر جمعيت كه قدرت خريد كم است و در نتيجه تنوع و مقدار مواد غذايي مصرفي كافي نيست نان قوت اصلي مي باشد. طي بررسي انجام شده در مورد ميزان ضايعات نان در خانواده ها نانواييهاي شهر تهران بالاترين درصد مصرف مربوط به نان لواش 39.1% بوده و نان سنگك و بربري درصد كمتري را به ترتيب 10.7% و 13.8% نشان داده اند و سهولت نگهداري بيشترين علت استفاده از اين نوع نان است. در حالي كه درصد ضايعات آن پس از نان تافتون بالاترين رقم يعني 35% مي باشد. در بين انواع نان، نان سنگك كمترين ميزان ضايعات 28% و نان تافتون 37% و نان لواش 35% بالاترين درصد ضايعات را داشته اند. خمير بودن دور نانها و پايين بودن كيفيت از علل ضايعات توسط مصرف كننده بيان شده است، بنابراين بايد با بكارگيري روشهاي نوين، تكنولوژيكي توليد و مصرف نان را تغيير داده و از صورت فعلي خارج و روند كاملتري را جايگزين نمود.

رشد فزاينده جمعيت جهان، مشكلات عمده اي را در ارتباط با پاكيزه نگاه داشتن زمين ايجاد كرده است. نگراني درباره تامين بهداشت و رفع آلودگي هاي ناشي از صنعت كه سرنوشت و حيات زمين را به مخاطره خواهند افكند برنامه ريزيهاي جدي را براي تغيير و بهبود شرايط زندگي طلب مي كند.
در سالهاي اخير با پيدايش بيماريهايي مانند ايدز و انواع هپاتيت ها و همچنين بازگشت بيماريهاي عفوني فراموش شده اي مانند سل و تداخل آن با ويروس ايدز، اهميت مصرف محصولات بهداشتي بيش از بيش مشخص شده است. به طوري كه تحولات عمده اي در نحوه توليد و مصرف فرآورده هاي شوينده بهداشتي پديد آمده است.
گسترش بيش از حد صنايع صابون و شوينده ها در جهان عليرغم دارا بودن جنبه هاي مثبت فراوان آلودگي هاي نويني را به محيط زيست وارد كرد و توجه مسوولان محيط زيست كشورها را به خود جلب نمود.
ورود شوينده ها به فاضلاب به لحاظ بروز مسايل و عوارض متعدد چون پديده مغذي شدن و تجزيه ناپذيري گروه سخت شوينده ها و ايجاد كف و ... سبب آلودگي منابع آبي و محيط زيست مي شود.
در اين مقاله تركيب شيميايي شوينده ها، مشكلات زيست محيطي ناشي از شوينده ها و تاثيرات فسفات در محيط زيست و راهكارهاي مقابله با اين مشكلات نظير انتخاب مواد اوليه مناسب، تهيه محصولاتي با كارايي بيشتر، كاهش مواد پركننده، تجزيه پذيري شوينده ها و توليد محصولات شوينده كنسانتره بررسي و پيشنهادهايي به منظور كاهش اثرات مخرب شوينده ها در محيط زيست ارايه شده است.

رشد فزاينده آلاينده هاي زيست محيطي در اثر مصرف بي رويه انرژي و منابع طبيعي سبب بروز پيامدهاي ناگوار گشته است. آلودگي هوا، منابع آب، خطر انقراض بسياري از گونه هاي حيات وحش، بر هم خوردن توازن زندگي موجودات زنده، تهديد سلامتي انسان و بروز بسياري از بيماريهاي خطرناك، سبب شده است كه كنترل مصرف انرژي و بهبود وضعيت محيط زيست آلوده، به عنوان چالشهاي حايز اهميتي در پيش روي محققين قرار گيرد. در همين راستا، زيست درماني خاك يا آب آلوده در سالهاي اخير به عنوان روش موثر براي پاكسازي مناطق آلوده، به خصوص مناطق آلوده به آلاينده هاي نفتي شناخته شده است. با به كار گيري اين فرايند، مي توان آبهاي زيرزميني و خاك آلوده را به طور موثري بازيافت نمود و به محيط زيست باز گرداند. در اين پژوهش، اراضي پالايشگاه شيراز به عنوان مطالعه موضوعي مورد بررسي قرار گرفته است. در ابتدا با انجام آزمايش TOC از نمونه هاي آبهاي زيرزميني، ميزان آلودگي نقاط مختلف اين اراضي تعيين شد و آزمايش GC/MS نيز براي شناسايي نوع آلاينده ها انجام گرفت. به منظور بررسي امكان پذيري فرايند زيست درماني انتخاب شده، تاثير عوامل مختلف بر اين فرايند با استفاده از روش تاگوچي مورد بررسي قرار گرفت. در نهايت، با حصول به مقادير بهينه پارامترها در مقياس نيمه صنعتي، عمليات پاكسازي انجام پذيرفت.

تاثير 19 ساله قرق و چرا روي تغييرات پوشش گياهي در منطقه جنوب شهرستان زنجان كه از سال 1364 توسط اداره كل منابع طبيعي استان تحت مديريت قرق قرار دارد، مورد بررسي قرار گرفت. بدين منظور، به تعداد چهار ترانسكت در داخل و چهار ترانسكت 30 متري در مجاور قرق، درجهت عمود بر شيب مستقر گرديد. روش نمونه برداري تصادفي و سيستماتيك بوده و از 16 پلات يك متر مربعي استفاده شد. تركيب گونه هاي گياهي با ارزش خوشخوراكي كلاس يك در داخل قرق نسبت به مجاور قرق تفاوت قابل توجهي داشته و 280 درصد افزايش نشان مي دهد. همچنين تركيب گياهان زياد شونده و مهاجم در داخل قرق نسبت به منطقه چرا از كاهش قابل توجهي برخوردار بوده و ميزان توليدگياهي قرق نسبت به مجاور آن تقريبا دو برابر شده است.

ضرورت اساسي هر گونه تحول و دگرگوني در جامعه تغيير در نفس انسانهاست و در اين زمينه طبق توصيه هاي مكرر امام راحل (ره) انقلاب فرهنگي و تزكيه نفس در جامعه اسلامي از اركان و مباني هر گونه اصلاح و بازسازي سياسي، اجتماعي و اقتصادي مي باشد. لذا موارد زير به عنوان پيشنهادات اصولي براي اصلاح ساختار برنامه ريزي نيروي انساني و جلوگيري از اتلاف و هدر رفتن بهترين اوقات زندگي نسل جوان و نيروهاي فعال ارايه مي گردد.
الف: تغيير تقويم ساليانه ايران و كاهش تعطيلات رسمي و غيررسمي به حداقل ممكن
ب: كنترل و اعمال نظارت مداوم و قاطعانه از ناحيه مسوولين و مديريت سازماني كشور
ج: تهيه و تصويب و اجراي منظم طرح مناسب «تنبيه و تشويق» در كليه سطوح سازماني، آموزشي و اجرايي كشور طبق دستورالعمل جاذبه و دافعه در اسلام
د: طراحي و اجراي منظم و دقيق آموزش هاي كوتاه مدت ضمن خدمت در زمينه معارف اسلامي و دستورالعمل هاي قانوني و توصيه هاي مقام معظم رهبري در زمينه فرهنگ كار و وجدان اجتماعي.
ه: تقويت برنامه هاي علمي، آموزشي و فرهنگي صدا و سيماي جمهوري اسلامي در راستاي اصلاح وضع موجود بطرف وضعيت مطلوب براي تقويت فرهنگ كار و توليد و پرهيز از تنبيل، بيكاري و مصرف گرايي در چهارچوب اخلاق اقتصادي اسلام.

غبار حاصل از كوره ريورب مجتمع مس سرچشمه كه داراي 30% مس مي باشد با تناژ 30 به كمك فيلترهاي الكترواستاتيكي از گازهاي خروجي كوره ها جدا مي شود و بدون هيچگونه فرآوريي به سيستم برگردانده ميشود. اين فرايند مضرات زير را در بر دارد:
1- اتلاف مس موجود
2- آلودگي محيط زيست
3- تخريب آجرهاي نسوز كوره ريورب
مطالعات انجام شده نشان داده است كه با فروشويي ميكروبي تا 90% مس را ميتوان در شرايط بهينه استحصال نمود.

بحث ارايه شده در اين مقاله، طرح يكي از روشهاي بهينه سازي از ديدگاه ساختاري در فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي دانشگاه براي پيشگيري از اتلاف وقت است. در اين رابطه از مدلهاي تئوري گرافها، براي افزايش كارايي و پيشگيري از اتلاف وقت استفاده شده است. انجام مطالعه ميداني در اين حوزه جهت جمع آوري اطلاعات مورد نياز و مستندسازي روشها و طرح مدل مناسب و پيشنهاد چند الگوريتم از مباحث مطرح شده در اين مقاله است. ابتدا نمودار جريان فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي دانشگاه با استفاده از مدلهاي تئوري گرافها ترسيم مي شود. سپس به منظور بهينه سازي، اين گرافها مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد. در اين رابطه براي طرح مدل، واحدها، فعاليتها و زمان انجام هر فعاليت، نماد گذاري شده و داده هاي جمع آوري شده در قالب ماتريسهايي تدوين مي گردد. در ادامه، با طرح چند الگوريتم امكان پردازش داده ها توسط ماشين پيش بيني مي شود. بهينه سازي به دو صورت انجام شده است. يكي با تعيين زير گرافهاي گراف متناظر با چرخه هركار به منظور كوتاه نمودن چرخه هاي فعاليت و ديگري با مينيمم سازي زمان انجام كار در هر مورد انجام شده است. الگوريتم مينيمم سازي زمان بر اساس تشخيص و تعيين يال يا يالهايي با بيشترين وزن به عنوان ماكزيمم زمان، و با جايگذاري زمان محتمل عمل مي نمايد. همچنين عوامل موثر بر اتلاف وقت و ايجاد صف در چرخه فعاليتها شناسايي و حذف يا جايگزين مي گردند.

موضوع بحث انگيز روند افزايشي ضايعات مواد غذايي، يكي از چالشهاي جدي اكثر كشورها به ويژه، كشورهاي در حال توسعه است، سياستمداران و انديشمندان مجامع علمي در جهان سوم درصدد برآمده اند براي كاهش ضايعات محصولات كشاورزي در مراحل كاشت، داشت و برداشت و مراحل توزيع و مصرف چاره انديشي كنند. بر همين اساس ضرورت دارد به خط مشي سياست كلان، راهكارهاي عملي و اجرايي جهت جلوگيري از ضايعات از جانب دولت و نيز بالا بردن سطح آگاهي عمومي در كاهش ضايعات اهميت داده شود. در اين مقاله همچنين مسايل مبتلا به مراحل كاشت، داشت و برداشت و نيز مرحله مصرف، تاثير ضايعات در قيمت غذايي كشور، اثر فرسودگي ماشينهاي كشاورزي در افزايش ضايعات، حمايت از كشاورزان در جهت افزايش بهره وري، اصلاح نظام خريد تضميني، بسته بندي، خود كفايي در غلات در افق ده ساله، سهم كشاورزي در عوامل توليد ملي و ارزش توليد در اقتصاد ملي تجزيه و تحليل شده است. در بخش ديگري از مقاله برنامه كنار گذاري كشت محصول (Set aside)، سياستهاي كاهش هزينه مبادله (Transaction cost)، كاهش يارانه بعضي از محصولات غذايي، بكارگيري مناسب خريد تضميني، افزايش كيفيت بسته بندي، كاهش ضايعات از طريق بازاريابي مناسب (كارايي سيستم بازاريابي و ضايعات در سيستم بازاريابي) و نقش مجموعه فعاليت هاي بازاريابي، وظيفه متخصصين بازاريابي و پرهيز از دور باطل توليدات نامناسب، نقش بازاريابي نامناسب و در افزايش ضايعات مورد بحث قرار گرفته است. با توجه به اهميت استراتژيك بخش كشاورزي در ارزش توليد ناخالص كشور و ارزش صادرات غير نفتي و اشتغال كشور كاهش ضايعات مي تواند علاوه بر افزايش عملكرد محصولات زراعي و باغي، در ايجاد اشتغال، توسعه صادرات غير نفتي و ايجاد امنيت غذايي از اهميت بالايي برخوردار است.

بخش مهمي از ضايعات نان در مراحل حمل و نقل، نگهداري و در موقع مصرف سر سفره و ميز و يا رستورانها به دلايل مختلف تلف مي شود. از بيانات مسوولين، دستاندركاران و گزارشهاي روزنامه اي چنين بر مي آيد كه حدود 30 تا 35 درصد از نان توليدي براي مصرف انسان، بصورتهاي مختلف تلف شده و يا از چرخه مصرف صحيح خود خارج مي شود. اگر چه اين آمار را مي توان به برخي از شهرها نسبت داد و اگر دقيق بررسي شود احتمال ضايعات بيش از اين حد در نقاطي خاص از كشور وجود دارد ولي نسبت دادن آن به كل كشور نمي تواند صحيح باشد. اطلاعات مستند و دقيق وجود ندارد كه بتوان بر اساس آن آمار دقيقي ارايه كرد ولي آنچه مي توان با اطمينان مطرح كرد آنكه مقدار دورريز نان در نقاط شهري و روستايي، رستورانها و سلف سرويسها، خانواده هاي با درآمدهاي متفاوت و در نقاط مختلف با فرهنگها و غذاهاي مصرفي متفاوت يكي نيست. به عبارت ديگر معدل مقدار تلفات نان در كل كشور نمي تواند 30 تا 35 درصد باشد. اما به اين نكته بايد توجه كرد كه اگر دورريز نان كشور از 20 درصد هم بيشتر نباشد تلفات زيادي است و اين ضايعات از نظر اقتصادي ميلياردها تومان به جامعه ضرر مي زند. علاوه بر آن مي تواند اثر نامطلوب بر سلامت انسانها نيز داشته باشد (به علت كپك زدگي نان، دورريز و مصرف آن توسط دام و راه يافتن توكسينهاي توليد شده توسط قارچها در نان و از طريق محصولاتي چون شير به انسان).

قيمت بنزين مانند هر کالاي اقتصادي ديگر از عوامل اثر گذار در ميزان مصرف آن است، با اين فرض که کالاي جايگزين براي آن در مقوله حمل و نقل استفاده از وسايل نقليه عمومي، کم مصرف، دوچرخه و حتي پياده روي باشد. در مدل هاي مختلفي از سيستم اقتصاد کلان کشورهاي توليد (صادر) کننده سوخت هاي فسيلي ازجمله ايران نشان داده شده است که به دليل تعيين نرخ سوخت از سوي دولت، اين عامل بر ساير قيمت ها موثر است. اين مقاله با ارايه يک مدل غيرخطي مبتني بر روابط سيستمي در اقتصاد، چگونگي تاثير تغييرات قيمتي در اين کالا را بر کل تورم بررسي مي نمايد. با تحليل حساسيت و محاسبه کشش ها درصد تاثير اين عامل برون زا در مدل تعيين مي شود. نشان داده مي شود که با وجود عوامل تاثيرگذار متنوع در متغير تورم، تاثير قيمت سوخت بويژه بنزين عامل در دراز مدت قابل صرف نظر است. اين در حالي است که با بازگشت بودجه عظيم يارانه اي اين کالا به خزانه دولت و جبران کسري بودجه، شکاف پولي که خود مهم ترين عامل در تورم است کاهش يافته و در ميان مدت (با فرض اعمال مديريت صحيح مالي) شوک تورمي اوليه را جبران مي کند.