مقالات لجستيك و زنجيره تامين

همانطور كه پيشرفت و توسعه هيجان انگيز اينترنت، دنيا را به اندازه دهكده اي كوچك كرده، بر بازار تجارت جهاني نيز تاثير شگرفي داشته است. فلسفه بازاريابي در دنياي كسب و كار بر اساس اين فن آوري جديد تحول چشمگيري داشته است. در اين فلسفه نوين، رويكرد سنتي محصول گرايي به مشتري مداري تغيير كرده است. استراتژي مديريت ارتباط با مشتري يا CRM براي حمايت از چنين رويكردي پا به حريم سازمان ها گذاشته است. سيستمهاي نرم افزاري بسياري براي پشتيباني ابزاري از اين استراتژي به سازمان ها ارايه مي شوند ولي مديراني در استفاده از اين نرم افزارها موفق خواهند بود كه مفاهيم استراتژيك آن را درك كرده باشند و ديدگاه فلسفي آن را در گستره سازماني به عنوان يك فرهنگ كسب و كار اشاعه داده باشند. لذا باتوجه به اهميت موضوع سعي شده است تا اصول راهنماي مناسبي به مديران ارايه گردد. در اين مقاله ابتدا ادبيات مختصري ازCRM  ارايه مي شود و سپس رويكردي براي برنامه ريزي استراتژيك آن بيان مي شود و در آخر يك مدل براي توسعه اين راه حل معرفي ميگردد.

در اين مقاله نحوه اندازه گيري عملكرد زنجيره تامين در چهار صنف كليدي كسب و كار ايران شامل صنايع خودروسازي، صنايع فلزي، صنايع غيرفلزي و خدمات در چارچوبي سيستماتيك ارايه شده است. اين چارچوب مبتني بر رهيافتهاي علمي تدوين شده است. توليد ناب به عنوان رويكرد نوين در حركت جامع سازمانها جهت كيفيت مداوم، هزينه قابل رقابت، توليد و تحويل به موقع مطرح شده است. مديريت زنجيره تامين يكي از اركان كليدي در دستيابي به توليد ناب محسوب ميگردد. مديريت زنجيره تامين بايد در سه سطح استراتژيك، تاكتيك و عمليات انجام پذيرد. فرآيندهاي اصلي هر زنجيره تامين، طرح ريزي، منابع و مديريت منابع، تحقق محصول و تحويل به مشتري مي باشد. در اين زمينه مطالعات در سازمانهاي ايراني بسط يافت و پس از جمع آوري اطلاعات از مديران صنايع در بخشهاي مختلف، تحليلهاي آماري مناسب جهت كسب نتايج معتبر انجام پذيرفت. نتايج اين تحقيق ميتواند در پياده سازي توليد ناب، اندازه گيري عملكرد زنجيره تامين، انجام پروژه هاي بهبود مورد استفاده قرار گيرند.

در اين مقاله با رويكرد جريان نقدي تنزيل يافته با مدل موجودي ارايه شده برخورد شده است. اقلام توليدي با نرخي متغير با زمان كه از يك توزيع ويبول پيروي مي كند، دچار خرابي مي شوند. هر دو نوع كمبود، تقاضاي پس افت و فروش از دست رفته، مجاز مي باشد. تقاضا تابعي خطي و نزولي از قيمت محصول مي باشد. تابع هدف بصورت تعيين سياست بهينه قيمت گذاري محصول و طول مدت توليد در يك سيكل كامل مي باشد بطوري كه ارزش فعلي كل سود حاصله در طي افق برنامه ريزي محدود، ماكزيمم شود. در بازه اي كه سيستم موجودي با كمبود مواجه است، تقاضا با نرخي كه تابعي از زمان مي باشد دچار حالت پس افت مي شود. در انتها مثالي جهت تبيين مدل به همراه روش حل مدل ارايه شده است.

جمع آوري قطعات توليدي تامين كنندگان و ارسال آن به سازنده محصول نهايي از مسايل مهم حمل و نقل در سيستم هاي لجستيك ميباشد. اين مقاله به مدلسازي و حل مساله توزيع قطعات در شرايط عدم قطعيت در بخش داخلي لجستيك مي پردازد، بطوريكه استفاده از وسايل نقليه موجود در يك بازه زماني معلوم نوسانات زيادي نداشته و هزينه نگهداري موجودي در بخش تامين كنندگان حداقل گردد. اين مساله در دو مرحله حل مي شود. در مرحله اول با توجه به ساختار و محدوديتهاي مدل رياضي پيشنهادي، اين مدل ابتدا با بكارگيري از روش برنامه ريزي خطي فازي حل شده و سپس با استفاده از روش ميانگين، مقادير مختلف متغير تصميم به يك مقدار قطعي تبديل مي گردد. در مرحله دوم به منظور هماهنگ نمودن فعاليتهاي تحويل قطعات به شركت توليدي و حداكثر استفاده از ظرفيت وسايل نقليه موجود، با استفاده از يك رويكرد ابتكاري مبتني بر خوشه بندي فازي، بهترين نحوه چيدمان قطعات در داخل وسايل حمل و نقل مشخص مي گردد. براي نشان دادن كارايي مدل پيشنهادي نيز يك مثال حل شده است.

ادبيات موضوعي جايابي تسهيلات دامنه گسترده اي را با راه حل هاي مختلف در مباحث برنامه ريزي رياضي شامل مي شود كه هدف آن تعيين بهينه مكانهاي نگهداري كالا مي باشد. مساله تعيين مكان نگهداري قطعات جمع آوري شده از تامين كنندگان در يك منطقه و ارسال آن به انبار مركزي در منطقه ديگر يكي از انواع مسايل جايابي تسهيلات در سيستم هاي لجستيك مي باشد. ما در اين مقاله يك مدل رياضي چند هدفه فازي را براي مساله جايابي تسهيلات در بخش داخلي لجستيك توسعه داده ايم كه با رتبه بندي مكان هاي كانديد بطور همزمان مكانيابي تسهيلات و تامين تقاضاي توليد كننده براي توليد محصول نهايي را از تامين كنندگان فراهم مي نمايد. در واقع تعداد و مكان باراندازهاي موقتي به گونه اي تعيين مي گردد كه ضمن تخصيص سازندگان و تامين كنندگان به هريك از باراندازهاي موقتي، از حداكثر ظرفيت وسايل نقليه در ارسال قطعات از سازنده به بارانداز موقتي و از آنجا به انبار مركزي توليد كننده استفاده مي شود. اين مساله در دو مرحله حل مي شود. در مرحله اول با توجه به معيارهاي تصميم گيرندگان، مكان هاي كانديد از پيش تعيين شده با روشAHP  رتبه بندي مي شوند و سپس مدل رياضي چند هدفه فازي پيشنهادي با تبديل به مدل رياضي دقيق و با استفاده از روش برنامه ريزي آرماني حل مي شود. براي نشان دادن كارايي مدل پيشنهادي نيز يك مثال حل شده است. اين مدل قابل استفاده در دنياي واقعي مي باشد.

در اين تحقيق، با استفاده از فنون تصميم گيري گروهي (MADM) عوامل موثر و شاخص هاي اصلي كه در طراحي يك نظام ملي كالا و يا انتخاب يكي از نظامهاي موجود و توسعه آن بعنوان يك نظام ملي بايد در نظر گرفته شود مورد شناسايي قرار مي گيرد و سپس اولويت بندي مي شود. در خصوص اولويت بندي شاخص ها و معيارهاي ارجحيت دار موثر در طراحي نظام ملي كالا چه از جنبه معيارها و شاخص هاي اصلي و چه از جنبه معيارهاي فرعي، از تكنيك فرآيند تحليل سلسله مراتبي (مدل(AHP بعنوان يكي از مدلهاي تصميم گيري چند معياره (MADM) استفاده شده است.
در اين رهگذر جهت تعيين و بدست آوردن معيارها و شاخص هاي موثر در يك نظام ملي كارآمد، نظامها و سيستم هاي فعال در زمينه كالا و خدمات و اموال منقول در سطح ملي و فراملي مطالعه گرديد. در اين راستا نظامهاي طبقه بندي، ISIC، HS NCS، CPC،EAN/UCC در سطح فراملي و نظام سماپل كه در سطح نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران طراحي و پياده سازي شده است مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفت. در خلال مطالعه اين نظامها، خصوصيات و ويژگيهاي لازم كه يك نظام ملي كالاي كارآمد بايد داشته باشد استخراج گرديده و نظرات صاحبنظران و كارشناسان آشنا به نظامهاي ملي و بين المللي در قالب ۳ پرسشنامه جمع آوري و مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج پرسشنامه اول جهت تعيين شاخص ها و معيارهاي اصلي و فرعي و پرسشنامه دوم جهت بررسي وضعيت نظامها و پرسشنامه شماره سه جهت مقايسه نظامهاي موجود مورد توجه قرار گرفتند. در اين مسير از تكنيك تصميم گيري گروهي و نرم افزارEXPERT CHOICE 2000  جهت تحليل داده ها استفاده گرديده است. نتيجه تجزيه و تحليل داده ها نشان داده است كه شاخص ها و معيارهاي استخراج شده با قوت در تحقق يك نظام ملي اطلاعات موثر بوده، اما ميزان تاثير آنها متفاوت مي باشد. در انتها نيز با استفاده از نظرات كارشناسان و متخصصان، نقاط قوت و ضعف گزينه هاي منتخب استخراج گرديده است كه مطمئنا در انتخاب و يا طراحي يك نظام ملي كالا داراي اهميت بسزايي خواهند بود.

سازمان ها براي بقا خود مجبورند خود را جزيي از زنجيره تامين قرار دهند. در واقع اين يك الزام است. هدف سازمان ها از پيوستن به يك زنجيره تامين، بالا بردن كارايي، سودآوري و كاهش موجودي ها و همچنين در بلندمدت، افزايش رضايت مشتري، سهم بازار و ايجاد هماهنگي بيشتر بين اجزا زنجيره مي باشد. درا ين مقاله به بحث و بررسي پيرامون استراتژي بهبود مديريت زنجيره تامين خواهيم پرداخت. عناوين مورد توجه در اين بررسي عبارتند از: ارايه تعاريف جديد از مديريت زنجيره تامين، استراتژي انتخاب تامين كننده، استراتژي توسعه تامين كنندگان، اهميت انتخاب و توسعه تامين كنندگان و راهبردهاي تصميم گيري نهايي و از اين طريق قصد داريم چارچوبي را براي بكارگيري مدل تركيبي در انتخاب تامين كننده بدست دهيم.

در اين مقاله ابتدا ادبيات موضوع مديريت زنجيره تامين، مديريت لجستيك، يكپارچه سازي فعاليتهاي زنجيره تامين، سيستمهاي اطلاعاتي زنجيره تامين و برون سپاري فعاليتهاي زنجيره تامين مورد بررسي قرار گرفته است. سپس به عنوان مطالعه موردي، با توجه به الزام شتاب زاي پيش روي صنعت خودرويي كشور به ويژه شركتهاي زير مجموعه آنها با عنوان شركتهاي تامين كننده قطعات خودرويي، به سمت فن آوري اطلاعات از جمله تجارت الكترونيك، بر آن شديم تا سيستم فعلي زنجيره تامين شركت ماشين سازي سپاهان از جمله شركتهاي تامين كننده قطعات خودرويي را از لحاظ بعد فيزيكي و اطلاعاتي مورد بررسي قرار داده و پس از تجزيه و تحليل مشكلات فعلي سيستم آن، با توجه به ادبيات موضوع، يك سيستم زنجيره تامين جامع از دو بعد فيزيكي و اطلاعاتي براي شركت نام برده پيشنهاد كنيم. اعتبار مدل پيشنهادي از طريق شبيه سازي فيزيكي و اطلاعاتي زنجيره تامين بررسي شده و شاخصهاي كليدي جهت ارزيابي سيستم شبيه سازي شده پيشنهادي معرفي شده است. در پايان سعي شده است به كمك نرم افزارAccess  یك سيستم اطلاعاتي جامع براي شركت پيشنهاد شود و به كمك نرم افزار Ms Project جريان اطلاعاتي شركت در، دو وضعيت موجود و بهبود يافته مقايسه گردد و همچنين نتايج كمي قابل پيش بيني شاخصهاي ارزيابي سيستم شبيه سازي شده پيشنهادي نسبت به سيستم فعلي زنجيره تامين شركت بيان شوند.

در اين مقاله ابتدا به تعاريف علمي و برداشتهاي عملي وكاربردي از ناب، تفكر ناب، توليد ناب در سازمان ناب و در مسير ناب شدن مي پردازيم و از آنجا كه در مسير ناب شدن اولويت و تاكيد به شناسايي و حذف ضايعات در تمامي سطوح و اشكال است ابتدا به تعريف ضايعات و اشكال هشتگانه آن خواهيم داد. سپس به تجربيات اين شركت در استقرار توليد ناب و اجراي پروژه كانبان داخلي خط توليد و بكارگيري سيستم براي كانبان پيمانكاران اشاره خواهيم كرد كه بعنوان ابزاري كارآمد منجر به حذف توقفات توليد، و جلوگيري از حركات اضافي و كاهش ضايعات در توليد گرديده است كه با توجه به در نظر گرفتن مباحث ارگونومي و كارسنجي و اجراي كانبان داخلي بصورت پالتي و كارتي در خط توليد در اين شركت و توسعه اين سيستم براي پيمانكاران و تامين كنندگان شركت، اثربخشي و رضايت كلي ذينفعان ازجمله كاركنان، پيمانكاران را بهمراه داشته است.

شركتهاي بازرسي حلقه اتصال خودروساز و سازنده در زنجيره تامين خودرو هستند كه وظايف آنها با مرور زمان از بازرسي مطابق با مشخصات مورد نظر كارفرما به فعاليتهاي مهندسي مثل تهيه مشخصات فني و كمك به ارتقا سازندگان گسترش يافته است. سيستمهاي ارزيابي اين شركتها در جهان عموما برمبناي استاندارد ISO/IEC 17020 بنا شده در صورتي كه شركتهاي خودروساز ايراني هر يك سيستم مخصوص به خود را براي ارزيابي شركتهاي بازرسي دارند. در اين مقاله اشكالات اين سيستمها با استفاده از نظر خبرگان و روش گروههاي اسمي استخراج شده است. در آخر پيشنهاد شده است تا فعاليت شركتهاي بازرسي جهت حفظ استقلال آنها زير نظر سازماني مستقل از خودروسازها صورت گيرد و ارزيابي اين شركتها نيز با استفاده از سيستم مناسب توسط همان سازمان انجام پذيرد.

استفاده از بسته بندي مطلوب در شرايط كنوني به دلايل متعدد مانند نقش بسته بندي درحفاظت كالا، تامين ايمني لازم، اطلاع رساني و بازاريابي امري الزامي تلقي مي شود. عرضه كالاها در بسته بنديهاي برخوردار از كيفيت بالا و مطابق استانداردهاي معتبر هزينه اي را بر بنگاه ها تحميل مي كند، اما بسته بندي استاندارد مزاياي گوناگون نيز دارد مانند استفاده بهينه از فضاي وسيله حمل و نقل، تسهيل جابه جايي و حمل و نقل كالاها، جلوگيري از اتلاف وقت در بارگيري، و كاهش هزينه هاي ناشي از نگهداري و استفاده از تجهيزات مورد نياز براي انبارداري و ... از سوي ديگر، نامناسب بودن بسته بندي كالاهاي عرضه شده مي تواند به آسيب ديدگي محتويات بسته بنديها منتهي شود يا توزيع كنندگان، عرضه كنندگان، مصرف كنندگان و ساير افراد داراي تماس با كالاهاي مزبور را با افزايش هزينه ها و مخاطراتي مواجه سازد و به بروز خساراتي منجر گردد. اين مقاله براي نماياندن اهميت نقش استانداردهاي بسته بندي در كاهش هزينه هاي زنجيره تامين تهيه شده و تاثير بسته بنديهاي استاندارد در فعاليت هاي اين زنجيره را تبيين كرده است. بر اساس مطالعات انجام شده درباره بسته بندي مي توان اظهار داشت دستيابي به اثر بخشي و كاهش هزينه ها كه از اهداف مديريت اين زنجيره است، با بهره گيري مناسب از نقش بسته بندي هاي استاندارد در هر يك از حلقه هاي زنجيره تامين، امكان پذير مي شود.

هر سازماني براي انجام ماموريت اصلي و رسيدن به اهداف مورد نظر بايد از تداركات و پشت يباني عملياتي كافي و مناسب برخوردار باشد و همه احتياجات واحدهاي عملياتي خود را برآورده كند تا اين واحدها بتوانند به نحو مناسب و قابل قبولي به اجراي وظايف محوله بپردازند. بر اين اساس كيفيت تداركات رساني و پشتيباني از عمليات اصلي، نقش بسيار مهمي در دسترسي به هدف دارد و هرگونه ضعف و قوتي در اين زمينه، اثرات خود را بر ميزان توليد واحدهاي عملياتي باقي مي گذارد. سيستم هاي لجستيك كنوني به سبك و روش سنتي مي باشد. به نحوي كه در اين روش ابتدا تقاضا پيش بيني مي شود سپس مواد اوليه سفارش داده مي شود و سپس با تخمين تقاضاي موجود به سفارشات پاسخ گفته مي شود. روشن است كه اين زنجيره به اندازه ضعيفترين پيوند خود توانمند است و هر گونه اشتباه در هر جايي از اين زنجيره مي تواند فرآيند دروني زنجير را با تهديد مواجه سازد. اين مساله باعث مي شود كه ما به فناوري هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي كه تاثير قابل ملاحظه اي در عرصه لجستيك و مفاهيم مربوطه روي آوريم. يكي از مفاهيم تغيير يافته بر اساس پيشرفت علم و توسعه تجارت الكترون يكي، لجستيك الكترونيك مي باشد. در مقاله حاضر تلاش بر اين بوده است كه ابتدا به تعريف مختصري از مفاهيم و تار يخچه بپردازيم و سپس به بررسي ابعاد مختلف فناوري هاي اطلاعاتي در زمينه لجستيك الكترون يك پرداخته و راه كارهاي عملي جهت پياده سازي لجستيك الكترونيك در سطح يك سازمان ارايه شود.

در سالهاي اخير رويكردهاي متعددي براي يك شركت به منظور ارزيابي و انتخاب ساير شركتها به منظور برون سپاري بخشهاي غير كليدي مطرح شده است تا در اثر آن بتوان هزينه ها را كاهش داد و در راستاي بهترين تجارب صنعت گام برداشت. در صنعت خودرو كه مورد تاكيد مطالعات انجام شده در اين زمينه است، منابع گسترده اي صرف سرمايه گذاري هاي مرتبط با فرآيندهاي خريد و تامين شده است. هدف از اين مقاله، مطالعه تجربي روشها و مدلهاي ارزيابي تامين كنندگان از ديدگاه مالي است. اين مطالعات مبنايي را براي پيشنهاد يك مدل براي ارزيابي مالي تامين كننده ارايه مي نمايد تا بتوان فعاليت هاي خريد و تامين را از اين ديدگه توجيه نمود.

امروزه توليدكنندگان به دنبال كاهش هزينه هاي خود هستند. ناب سازي لجستيك ابزاري مناسب براي كاهش هزينه ها است. لجستيك ناب مفهومي جديد است كه به تازگي به صورت علمي به آن پرداخته شده است (با اين حال، برخلاف توليد ناب، اصول مربوط به نابسازي لجستيك هنوز به صورت مدون در نيامده است). بخش عمده اي از پروژه هاي ناب سازي با شكست مواجه ميشوند. مهمترين دليلي كه براي اين امر وجود دارد، ضعف در اجراي مراحل مختلف ناب سازي است. به منظور پيشگيري از بروز شكست پروژه هاي توليد ناب، رويه هاي اجرايي مختلفي ارايه شده است، اما تحقيق بر روي ارايه چنين رويه اي براي نابسازي لجستيك در مراحل ابتدايي قرار دارد. در اين مقاله پس از بررسي اجمالي ادبيات موجود در زمينه لجستيك ناب، عوامل موثر در توقف و شكست در دستيابي به نتايج مناسب در پروژه هاي ناب سازي لجستيك معرفي ميشود. در مرحله بعد رويكرد مناسب ناب سازي لجستيك به منظور به حداقل رساندن احتمال شكست چنين پروژه هايي در مراحل اجرا ارايه ميشود. در ارايه اين رويكرد مطابق اصول مربوط به طراحي بديهه گرا (Axiomatic Design) كه ابزاري سودمند در طراحي رويه ها است، استفاده ميشود.

مديريت زنجيره تامين به دليل پيچيدگي هايش نيازمند كاربري چندين سيستم و زيرسيستم است. يكي از مشكلات موجود در زنجيره هاي تامين، ارتباط ضعيف بين اين سيستمها است. طراحي و توليد سيستمهاي اطلاعاتي كوچك داراي پيشينه طولاني بوده و روشهاي زيادي براي آن ارايه شده است (مانند طراحي و ساخت بر اساس روشهاي شي گرا). روش هاي پيشين نميتوانند در مورد سيستمهاي بزرگتري كه حاوي چندين زيرسيستم هستند مفيد واقع شوند. سيستمهاي اطلاعاتي بزرگي كه خود متشكل از چند سيستم كوچكتر هستند نيازمند نگرشي كلان و همه جانبه به مساله هستند تا بتوان اين جزاير اطلاعاتي را به هم مرتبط ساخت. معماري سازماني ابزاري مناسب براي كسب اين نگرش كلان و همه جانبه است. در اين مقاله پس از معرفي معماري سازماني و مقايسه اين روش با متدولوژيهاي تحليل و طراحي سيستمها مانندSSADM و UML تلفيقي از ابزارهاي موجود معماري سازماني به منظور طراحي جامع سيستم لجستيك معرفي ميشود. سپس با، استفاده از فرآيندهاي مطرح در مدلSCOR ساختاري مفهومي در چهار سطح (سطح استراتژيك، سطح فرآيندهاي كاري، سطح داده هاي عملياتي و سطح تكنولوژي) براي توسعه سيستم اطلاعاتي زنجيره تامين ارايه ميشود.