مقالات لجستيك و زنجيره تامين

بدليل نقش اساسي كه تامين كنندگان در معيارهاي كيفيت، هزينه و خدمات در دستيابي به اهداف زنجيره تامين دارند، مساله تخصيص سفارشات خريد به تامين كنندگان يكي از مهمترين فعاليتهاي مديران خريد در يك زنجيره تامين مي باشد. اين مساله يك مساله چند هدفه مي باشد كه در آن اهداف با يكديگر در تعارض بوده و بسته به موقعيت خريد اهداف داراي اهميت و اولويتي متفاوت مي باشند. در پرداختن به اين موضوع، مشخص نبودن و مبهم بودن اطلاعات مربوط به محدوديتها و پارامترهاي مساله، تصميم گيري را سخت و پيچيده مي سازد. تئوري فازي يكي از ابزار هايي است كه مي تواند به خوبي اينگونه مسايل را حل نمايد. در اين مقاله يك مدل چندهدفه فازي براي از بين بردن ابهامات اطلاعات و عدم قطيت در اي ن مساله توسعه داده شده است. مدل توسعه داده شامل سه تابع هدف، كمينه سازي هزينه هاي كل و بيشينه سازي كيفيت و سطح سرويس كل كالاهاي خريداري شده مي باشد. در اين مدل با استفاده از مجموع وزندار توابع عضويت، تابع تصميم گيري مناسب را ساخته بطوريكه در آن وزن معيار ها متناسب با اهميت آنها در زنجيره تامين باشند. در خاتمه مدل با يك مثال توضيح داده شده است.

در دنياي رقابتي امروز با توجه به ويژگيهاي محيطهاي جديد توليدي و طبيعت مشتريان، ديگر شيوه هاي مديريت توليد گذشته كه يكپارچگي كمتري در فعاليتهايشان دنبال مي كردند كارايي خود را از دست داده اند و امروزه شركتها نياز دارند تا يكپارچگي منظمي را در تمام فعاليتهاي توليدي خود -از مواد خام تا مصرف كننده نهايي- ايجاد كنند مديريت زنجيره تامين به عنوان يك رويكرد براي مديريت مناسب جر يان مواد و كالا، اطلاعات و جريان پولي توانايي پاسخگويي به اين شرايط را داراست. مديريت زنجيره تامين داراي سه فرايند عمده و اصلي مي باشد كه عبارتند از: مديريت اطلاعات، مديريت لجستيك و مديريت روابط، كه در آن مد يريت اطلاعات نقش مهم و موثري را در كل مديريت زنجيره تامين و همچنين بهبود عملكرد آن بازي مي كند. اين مقاله در صدد است تا علاوه بر معرفي سيستم شناسايي با امواج راديوييRFID  نقش اين تكنولوژ ي را در شناسايي خودكار كالاها و مديريت اطلاعات در تمام اعضاي زنجيره تامين و مفاهيم موجود براي بررسي و تحليل روابط ميان شركا (خريداران و تامين كنندگان) بپردازد.

مفهوم و كاربرد لجستيك به دليل تغييرات عديده ايجاد شده در نظامهاي اجتماعي، نظامهاي فني-توليدي و محيط هاي گوناگون فعاليتي، بتدريج تكامل يافته و از برداشت هاي خرد و موردي، همچنين برداشت اجرايي، گرايش پذير به سمت برداشت هاي برنامه ايي-توسعه ايي شده است. در واقع تكامل يابي لجستيكي از سمت سيستم هاي سخت مانند جريان مواد و كالا در سطح خرد، به سمت سيستم هاي نرم خاصه زنجيره هاي فعاليت و نگرشهاي حوزه ايي در سطح كلان، كاملا ملموس مي باشد. تعمق يابي كاركردي مفهوم لجستيك بشكل همزمان، با گسترش حوزه هاي معنايي يا طراحي واژگان تخصصي صورت مي پذيرد. از جمله الگوهاي گسترش حوزه هاي معنايي لجستيك نيز، پيونددهي برخي از كلمات با لجستيك يا تدوين مفاهيم مضاف است. برخي از اين مفاهيم مضاف، قبل از پيدايش لجستيك استراتژيك (SL) وجود داشته (لجستيك معكو س، لجستيك يكپارچه، لجستيك متمركز) و برخي ديگر در روند تكامليابي و گسترش كاركردي و معنايي لجستيك ايجاد شده اند (لجستيك شهري و روستايي، لجستيك بومي، لجستيك جنسيتي لجستيك ناب، لجستيك جهاني). از طرف ديگر از عمده آسيب هاي مطرح در نظام برنامه ريزي و توسعه اي كشور (آمايش سرزمين، افق ١٤٠٠ و برنامه هاي پنج ساله) فعاليت جزيره اي و بخشي، فعاليت بين بخشي با ضمانت اجرايي پايين و برنامه ريزي آرمانگرايانه و غيرواقع گرا بوده كه به نظر مي رسد از دلايل اصلي ايجاد آن، عدم توجه به اصول لجستيك استراتژيك و غفلت از كاربردهاي آن در روند برنامه ريزي هاي توسعه اي كشور باشد. نوشتار حاضر بر اين اساس در سه گام اقدام به نقد مفهوم و دورنماي لجستيك، تبيين وضعيت لجستيك استراتژيك و وضعيت پيوندها و مفاهيم مضاف لجستيك در كشور، با نگاهي آسيب شناسانه مي نمايد.

در اين مقاله به بررسي سود حداكثر بنگاه هاي اقتصادي (مثل: واسطه ها يا تامين كنندگان و توليد كنندگان) در بازار را طي «چندين مرحله» چند قطبي مي پردازم. فرض مي كنم كه محصول، قبل از آنكه به مشتريان نهايي برسد، بايد كند و در هر مرحله نيز چندين قطب تامين كننده وجود دارند كه از قطب هاي مراحل قبل، محصولات را دريافت كرده و به قطبهاي مراحل بعد مي رسانند و ما مي خواهيم سود بنگاههاي اقتصادي (تجاري) را مستقلا و يا مجموعا بيشينه نماييم، در حاليكه هزينه بنگاه ها و نيز تابع عرضه و تقاضاي آنها را نسبت به مدل هاي موجود به شكل واقعي تر، كلي تر و معقول تري فرض كرده ام كه بر اساس آنها، دو مدل (كرنوي نوين و سازش) ارايه داده و آنها را در حالت كلي و نيز دو حالت خاص تر با استفاده از برنامه ريزي غير خطي حل مي كنم.

در ا ين مقاله بر روي انتخاب محل و ظرفيت تسهيلات ارتباط دهنده بخشهاي مختلف با در نظر گرفتن ارزش زماني پول بحث و بررسي صورت مي پذيرد. محل بهينه تسهيلات ارتباط دهنده از بين محلهاي كانديد، موسوم به مفصل انتخاب مي شود. يك مفصل، عبارت است از محل ارتباط دهنده بخشهاي مختلف كه با قرار گرفتن تسهيل ارتباطي در محل مفصل امكان ايجاد ارتباط بين بخشها و جابجايي مواد و قطعات بين آنها فراهم ميشود. هدف از اين مقاله تعيين ظرفيت و محل بهينه تسهيلات ارتباطي است. به طوري كه مجموع هزينه هاي ثابت و متغير نصب و راه اندازي، هزينه متغير جابجايي اقلام و استهلاك تسهيلات با در نظر گرفتن ارزش زماني پول كمينه شود. مدلهاي ارايه شده، غير خطي مي باشند. اين مدلها با استفاده از لمهاي ارايه شده به شكل خطي درمي آيند. مدل حالت پيوسته براي دو حالت ظرفيت محدود و نامحدود بررسي شده است.

شركتها براي بالا بردن توان رقابتي خود مي بايست زنجيره تامين خود را به طور كارآمد مديريت كنند. يكي از شاخص هاي كارآمدي در مديريت زنجيره تامين يكپارچگي ميباشد. در اين مقاله يك مدل توليد- موجودي يكپارچه از منظر تامين كننده، توليدكننده و خرده فروش ارايه شده است. در مدل مطرح شده، فساد  (Deteriorating)و بهبود (Ameliorating) كالا در زنجيره در نظر گرفته شده است. اقلام فاسدشدني در طي زمان از ارزش يا مطلوبيتشان كاسته ميشود. اما بهبود براي اقلامي است كه در طي زمان به ارزش يا مطلوبيت آنها افزوده ميشود. مدل ارايه شده در اين مقاله براي كالاهايي است كه در يك بازه زماني فساد و بهبود را توامان دارند و در بازه هاي زماني ديگر تنها فساد يا بهبود را دارند. در اين مدل فرض شده است كه فساد و بهبود داراي توزيع وايبل است، تقاضا ثابت و قطعي است و كمبود مجاز نمي باشد. همچنين افق زماني محدود و مشخص مي باشد.

انتخاب مجموعه مناسبي از عرضه كنندگان براي كار با آنها، در جهت موفقيت يك شركت امري بسيار مهم و حياتي مي باشد، زيرا در بيشتر صنايع، هزينه مواد خام و اجزاي تشكيل دهنده محصول، قسمت عمده اي از بهاي تمام شده محصول را در بر مي گيرد و انتخاب عرضه كنندگان مناسب مي تواند به شكل قابل ملاحظه اي هزينه هاي خريد را كاهش و قابليت رقابت پذيري سازمان را افزايش دهد. اخيرا با حضور مفهوم مديريت زنجيره عرضه(SCM)  بيشتر محققين، دانشمندان و مديران پي برده اند كه انتخاب عرضه كننده مناسب و مديريت آن، وسيله اي است كه از آن مي توان براي افزايش رقابت پذيري زنجيره عرضه استفاده نمود.
ادبيات موضوع نشان دهنده آن است كه به مدلهاي تخصيص سفارش به تامين كنندگان در شرايط منبع يابي چندگانه، معيارهاي چندگانه و محدوديتهاي ظرفيت عرضه كنندگان توجه كمي مبذول شده است و تنها مدلهاي رياضي اندكي براي تحليل چنين تصميماتي ارايه شده است. در اين مقاله يك مدل برنامه ريزي غيرخطي مختلط عدد صحيح براي حل مسايل منبع يابي چندگانه با لحاظ هزينه هاي كل لجستيك و محدوديتهاي خريدار مانند تقاضا، كيفيت، و ظرفيت انبار ارايه شده است. همچنين اين مدل، كاهش تعداد تامين كننده را نيز در نظر مي گيرد. با توجه به ماهيت غيرخطي و پيچيده بودن مدل، مطالعه موردي اين تحقيق بوسيله الگوريتم ژنتيك و يكي از روش هاي جستجوي الگو حل شده است.

اين مقاله يك سناريو تعيين اندازه محموله موجودي چند دوره اي را در حالتي كه چندين محصول و چندين تامين كننده وجود دارد، ارايه مي دهد و تقاضاي محصولات چندگانه گسسته، براي بيش از افق يك دوره برنامه ريزي در نظر گرفته شده است. هر كدام از اين محصولات مي توانند از طريق مجموعه اي از عرضه كنندگان انتخاب شده، تامين شوند. هزينه انجام معامله وابسته به عرضه كننده به آن دوره اي تعلق مي گيرد كه سفارش كالا در آن صادر شده است. هزينه نگهداري موجودي وابسته به محصولات در هر دوره براي هر واحد از محصولات كه در آن دوره حمل شده است، و در افق برنامه ريزي در نظر گرفته شده است، اعمال مي گردد. تصميم گيرنده نيازمند آن است كه در مورد اينكه چه محصولاتي با چه مقاديري از كدامين عرضه كنندگان و در كدامين دوره خريداري شود، تصميم گيري كند. با توجه به ماهيت غيرخطي و پيچيده بودن مدل، مطالعه موردي اين تحقيق بوسيله روش فراابتكاري الگوريتم ژنتيك حل شده است.

بحث زنجيره تامين از جمله مباحث مطرح درفضاي امروز صنعت كشور است. اما زنجيره تامين هنگامي در يك سازمان صنعتي داراي توان رقابتي خواهد بود كه ضمن برخورداري از اجزا توانمند و رقابت پذير، داراي چابكي نيز باشد به اين معنا كه زنجيره تامين يك شركت هم از تامين كنندگان رقابت پذير كه داراي توانمنديهاي قابل رقابت در سطح جهاني باشند برخوردار بوده و هم زنجيره داراي مفاهيم چالاكي نيز باشد؛ مقاله حاضر با نگاه به اين نكته به تبيين موضوع زنجيره تامين چابك پرداخته و در پايان ضمن بررسي اجمالي صنعت خودرو و قطعه سازي ايران بهترين موانع چابكي زنجيره تامين را در اين صنعت مشخص مي سازيم.

با گذشت زمان و با افزايش آگاهي عمومي از وجود، اهميت و نقش زنجيره تامين، واحدهاي صنعتي و خدماتي ذهن خود را معطوف به جنبه هاي مختلف تامين كنندگاني كه با آنها كار مي كردند، نمودند و با پيشرفت تكنولوژي و خدمات رساني به اين نكته دست يافتند كه تنها قيمت پيشنهادي تامين كنند گان ملاك انتخاب و همكاري با آنان نمي باشد، بلكه قيمت فقط يكي از فاكتورهاي انتخاب است. در حقيقت فرآيند انتخاب تامين كنندگان بسيار پيچيده است و مي بايست بصورتي كاملا دقيق صورت گيرد. در اين رابطه مدلهاي زيادي ارايه گرديده كه هر يك داراي نقاط قوت و ضعف خاص خود مي باشند. ولي تاكنون روش پرموتاسيون در حل مسايل تصميم گيري زنجيره تامين بكار گرفته نشده است. اين مقاله مدلي را بر اساس تكنيك جايگشت Permutation كه يكي از تكنيكهاي علمي در قالب  MCDMبراي حل مسايل تصميم گيري و انتخاب مناسب ترين گزينه ميباشد، ارايه داده است.

از عوامل مهم بقا در محيط پر رقابت امروزي كاهش هزينه هاي توليد محصول مي باشد. انتخاب عرضه كنندگان مناسب مي تواند به شكل قابل ملاحظه اي هزينه هاي خريد را كاهش و قابليت رقابت پذيري سازمان را افزايش دهد، چرا كه در بيشتر صنايع، هزينه مواد خام و اجزاي تشكيل دهنده محصول، قسمت عمده اي از بهاي تمام شده محصول را در بر مي گيرد. در اين مقاله يك مدل برنامه ريزي غير خطي مختلط عدد صحيح براي حل مسايل منبع يابي چندگانه كه هزينه هاي كل لجستيك را شامل قيمت خالص، هزينه هاي نگهداري، حمل و نقل و سفارش را در بر مي گيرد ارايه شده است كه محدوديت هاي خريدار مانند بودجه، كيفيت، عدد صحيح بودن تعداد سفارش، حداقل تعداد سفارش تخصصي به هر تامين كننده و كاهش تعداد تامين كنندگان را نيز در نظر مي گيرد. در اين مدل فرض بر اين است كه محموله ارسالي از طرف عرضه كنندگان، در يك واحد زماني بصورت آني دريافت مي شود.

با اينكه در سال هاي اخير توجه زيادي به مفهوم مديريت زنجيره تامين شده وليكن توجه به ارتباط متقابل آن با ديدگاه مديريت كيفيت در اغلب موارد بسيار سطحي و در قالب موضوعات فرعي پرداخته شده است. اگرچه اهميت مديريت كيفيت جامع در سراسر دنيا پذيرفته شده، جا دارد محققين دانشگاهي رويكرد تمركز يافته تري براي ارزيابي موضوعات مديريت كيفيت در بستر زنجيره تامين داخل و خارج شركت به كار بندند. در اين مقاله سعي مي شود چاچوبي براي مديريت كيفيت در طول زنجيره تامين ارايه شود.

يكي از معضلات موجود در زنجيره تامين، خوردگي و زنگ زدگي قطعات فلزي و تجهيزات در چرخه توليد و پس از آن طي نقل و انتفال و انبارداري مي باشد. خوردگي يكي از معضلات اصلي صنايع محسوب مي شود. رطوبت نقش عمده اي در فرآيند خوردگي بازي مي كند. هر اتمسفري، حاو ي ميزاني از رطوبت مي باشد و به علت نوسان دماي بالا بين شب و روز، رطوبت به صورت شبنم بر روي تجهيزات جمع شده و موجب تسريع خوردگي فلزات و اتصالات الكتريكي، كاهش مقاومت الكتريكي عايق ها و سيمها، از بين رفتن تميزي و صافي سطح فلز و ... مي شود. بنا بر اظهارات متخصصين علم خوردگي مي توان با بكارگيري روشهاي كنترل خوردگي، حدود يك سوم از آسيب هاي خوردگي را جلوگيري كرد. معمول ترين روشهايي كه جهت كنترل خوردگي قطعات فلزي استفاده مي شوند عبارتند از: استفاده از جذب كننده هاي رطوبت، پوششهاي محافظ موقت و بازدارنده هاي خوردگي فاز بخار. در اين ميان، روشهاي نوين بسته بندي قطعات فلزي بويژه با استفاده از بازدارنده هاي خوردگي فرار، نقش مهمي در پيشگيري از خوردگي و زنگ زدگي و كاهش هزينه ها داشته و به سرعت رو به گسترش مي باشد.

زنجيره تامين از طريق كاهش هزينه ها و حداكثر بهره برداري از ظرفيت ماشين آلات توليدي و ... دستيابي به جايگاه رقابتي را در سازمانهاي توليدي مقدور مي سازد. زنجيره تامين كه شبكه لجستيك نيز ناميده مي شود، تامين كنندگان، مراكز توليدي، مراكز تهيه و توزيع و همچنين جريان مواد خام، محصول نيمه ساخته (WIP) و جريان كالاي ساخته شده بين تجهيزات و ماشين آلات را در بر مي گيرد. عمليات لجستيك با هدف كاهش هزينه ها از طريق انسجام بين تامين كنندگان، توليدكنندگان، انبارها و محل هاي ذخيره مواد و محصول نيمه ساخته، بخشها و فرآيندها را به صورت غير منفك بهينه نموده و تغييرات را در نقاطي كه استعداد افزايش ارزش و يا كاهش اتلاف ها را دارا مي باشند، مدنظر قرار مي دهد. كاهش زمان بيكاري، موجوديهاي ميان فرآيندي و سيكل زماني جريان (به عنوان هزينه هاي فرصت از دست رفته) از جمله عواملي است كه با بكارگيري تئوري محدوديتها ميسر مي گردد. در اين مقاله، براي رفع مشكلات ناشي از وجود گلوگاه در طول فرايند توليد لوله و كاهشWIP  در حين فرآيند، از شبيه سازي كامپيوتري استفاده شده است. اين تكنيك امكان تعيين متوسط زمان انتظار هر محصول، گلوگاه هاي توليدي و نحوه جابجايي آن در ازاي تغيير محصول و همچنين تاثيرات گلوگاه فرآيند برWIP  و زمان سيكل كاري، به استناد تئوري توليد بهنگام وTOC  را فراهم مي سازد. براي شناسايي و بهبود گلوگاه سيستم، نيازمند مدلي هستيم تا بدون موجودي اضافي، در كوتاه ترين زمان و با كمترين هزينه در سطح بهره وري و بهره گيري مناسبي از ايستگاههاي كاري باقي بمانيم.

از مهمترين مسايلي كه در مديريت زنجيره تامين مورد بررسي قرار مي گيرد و توجه به آن باعث دگرگوني در زنجيره تامين خواهد شد مساله به اشتراك گذاري اطلاعات در زنجيره تامين است. براي يكپارچه سازي، به خصوص در زنجيره هاي چند مليتي كه هر نهاد از زنجيره در كشور جداگانه اي قرار دارد، بايد اطلاعات موجود در زنجيره را در طول زنجيره به اشتراك گذاشت و در واقع زنجيره را به طور مجازي يكپارچه كرد. گاهي زنجيره تامين يك كالا از كشورهاي مختلفي عبور مي كند كه در نتيجه فرايند جديدي در زنجيره به نام گمرك ايجاد مي گردد. اين فرايند گاهي بسيار وقت گير بوده و در دنياي تجارت امروزي كه حجم مبادلات به سرعت افزايش مي يابد كاهش زمان فرايند هاي گمركي تاثير زيادي بر بهبود و آسان سازي تجارت بين المللي دارد. در واقع نهاد گمرك در آخرين حلقه زنجيره صادرات كشور فرستنده كالا و اولين حلقه وارداتي كشور وارد كننده كالا قرار دارد، بطور كلي تمام مراحل آن شامل كنترل و تاييد اطلاعات دريافتي از منا بع متفاوت است. هر چقدر اين اطلاعات دقيقتر و به موقع دريافت شوند، گمرك قادر خواهد بود وظايف خود را بهتر انجام دهد. بكارگيري گمرك الكترونيكي باعث مي شود كه كليه اطلاعات مربوط به كالا و توليد كننده آن در بين كليه نهادهاي زنجيره تامين بين المللي، در هر لحظه موجود باشد. كه اين خود باعث افزايش كارايي زنجيره تامين مي شود.