مقالات بررسي ضايعات محصولات كشاورزي

خرماي ضايعاتي يك ماده غذايي با ارزش است كه در مناطق جنوبي كشور به مقدار زيادي حاصل و در تغذيه انواع دام ها استفاده مي شود. بنابراين شناخت مواد مغذي و ارزش غذايي آن از اهميت بالايي برخوردار است. در اين مطالعه تعداد 24 نمونه مورد تجزيه ترکيبات شيميايي قرار گرفت. ميانگين تجزيه شيميايي نمونه هاي مورد آزمايش نشان داد که ميزان ماده خشك، پروتئين خام، چربي خام، الياف خام، ADF، عصاره عاري از ازت، كلسيم، فسفر و انرژي خام خرماي استان هرمزگان بترتيب برابر 4/85، 48/3، 84/0، 43/9، 58/26، 05/83، 16/0، 077/0 درصد و 4191 كالري در گرم ماده خشك مي باشد. نمونه هاي ياد شده در قالب يک طرح کاملا تصادفي بوسيله 12 راس بز نر اخته شده نژاد سياه مويي مورد تغذيه قرار گرفت. قابليت هضم ماده خشك، ماده آلي، پروتئين خام، الياف خام، ADF، عصاره عاري از ازت و انرژي خام بترتيب در خرماي منطقه ميناب برابر 62/66، 5/69، 82/27، 05/31، 84/27، 66/86 درصد و 58/2 مگاكالري در كيلوگرم و خرماي منطقه رودان برابر 64/59، 81/63، 34/18، 33/27، 46/21، 59/81 درصد و 3/2 مگاكالري دركيلوگرم و خرماي منطقه فين برابر 98/60، 82/64، 99/21، 49/28، 81/19، 99/79 درصد و 3/2 مگاكالري در كيلوگرم ماده خشك انرژي قابل هضم اندازه گيري شد. در ميزان مصرف اختياري خرماي سه منطقه مورد مطالعه اختلاف معنيداري وجود نداشت (5%<P).

به منظور مطالعه اثرات استفاده از سطوح مختلف پودر بقاياي كشتارگاهي طيور در تغذيه جوجه هاي گوشتي، آزمايشي با استفاده از تعداد 228 قطعه جوجه گوشتي سويه تجاري آرين با وزن اوليه يكسان در قالب طرح آماري كاملا تصادفي با 4 تيمار و 3 تكرار انجام گرفت. جوجه ها بعد از توزين در پايان هفته اول تقسيم بندي شده و به تعداد 19 قطعه در هر جايگاه قرار گرفتند. جيره هاي آزمايشي با استفاده از سطوح، صفر، 2، 4 و 6 درصد پودر بقاياي كشتارگاهي طيور تنظيم گرديد. انرژي، پروتئين، كلسيم، فسفر، متيونين، ليزين و متيونين+ سيستين جيره ها در هر دوره بين تيمارها يكسان بود و جيره ها بر اساس احتياجات قيد شده در دفترچه راهنماي پرورش جوجه آرين تنظيم شدند. در طول دوره آزمايش آب و غذا به طور آزاد در اختيار جوجه ها قرار گرفت. در پايان آزمايش از هر تكرار دو جوجه انتخاب، كشتار و درصد اجزا لاشه آنها تعيين گرديد. صفات مورد بررسي در طول آزمايش عبارت بودند از: افزايش وزن هفتگي، مصرف خوراك، ضريب تبديل غذايي، وزن نهايي و درصد تلفات. صفات تجزيه لاشه نيز در پايان آزمايش ركوردگيري و مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفتند. بر اساس نتايج بدست آمده مشخص شد، در كل دوره آزمايش (49 روز)، با استفاده از پودر بقاياي كشتارگاهي طيور در جيره جوجه هاي گوشتي بين تيمارهاي مختلف از نظر صفات خوراك مصرفي و افزايش وزن تفاوت معني دار آماري وجود داشت (P<0.05). از نظر صفت خوراك مصرفي در كل دوره، تيمارهاي شاهد و سطح 6 درصد با مقدار يكسان بيشترين خوراك مصرفي را داشته و تيمارهاي 2 و 4 درصد به ترتيب در مراتب بعدي قرار داشتند. از نظر صفت افزايش وزن در كل دوره، تيمار سطح 6 درصد بيشترين مقدار افزايش وزن و سپس تيمارهاي 4 درصد، شاهد و 2 درصد به ترتيب در مراتب بعدي قرار داشتند. ولي صفات ديگر ازجمله ضريب تبديل غذايي، درصد تلفات، و صفات مربوط به تجزيه لاشه اختلاف معني داري نشان ندادند (P>0.05). بطور كلي استفاده از اين پودر در جيره تا سطوح 2 و 4 درصد در كل دوره منجر به كاهش معني دار مصرف خوراك نسبت به گروه شاهد شده (P<0.05)، اما افزايش آن تا سطح 6 درصد تغيري در ميزان خوراك مصرفي نسبت به گروه شاهد ايجاد نكرد (P>0.05). از نظر صفت افزايش وزن در كل دوره، سطح 6 درصد بيشترين و سطح 2 درصد كمترين ميزان افزايش وزن را داشتند (P<0.05)، اما سطح 6 درصد با سطوح 4 درصد و گروه شاهد تفاوت معني داري نشان نداند (P>0.05). از نظر صفات ضريب تبديل و درصد تلفات در كل دوره، تغيرات تيمارها نسبت به هم معني دار نبود (P>0.05). از نظر هزينه خوراك مصرفي به ازاي هر كيلوگرم وزن زنده، سطح 6 درصد كمترين (8/3445 ريال) و گروه شاهد بيشترين (4/3954 ريال) هزينه را داشته و سطوح 4 و 2 درصد (به ترتيب با 4/3526 و 3/3671 ريال)، در مراتب دوم و سوم قرار داشتند.

 اثر ميزان چربي شير در سطح 7/2، 5 و 7 و 9 % بر رشد و فعاليت متابوليكي باكتريهاي آغازگر در طي زمان تخمير و خصوصيات حسي نمونه هاي ماست غليظ شده با ماده جامد كل 23% بررسي شد. صفات مورد بررسي در حين تخمير شامل PH، اسيديته و تعداد باكترهاي آغازگر (استرپتوكوكوس ترموفيلوس و لاكتوباسيلوس بولگاريكوس) و در محصول نهايي شامل ارزيابي طعم و بافت نمونه ها هستند. آزمايشات در سه تكرار انجام گرفت. بررسي آماري نتايج نشان داد كه افزايش سطح چربي اثر معني داري بر افزايش PH نداشته ولي باعث كاهش اسيديته نمونه ها شد. به طوري كه با افزايش درصد چربي از 7/2 به 9% اسيديته از 97/0 به 78/0 رسيد. افزايش سطح چربي از 7/2 به 9% باعث كاهش تعداد استرپتوكوكوس ترموفيلوس از 391×10⁶cfu/ml به 279×10⁶cfu/ml شده در حالي كه ميزان چربي اثر مشخصي بر رشد باكتري ديگر (لاكتوباسيلوس بولگاريكوس) نداشت. افزايش چربي تاثير مشخصي بر پذيرش حسي نمونه ها نداشت.

علي رغم آنكه حدود نيم قرن از فعاليت هاي مستمر صنعت طيور كشور مي گذرد، پايين بودن بهره وري در اين صنعت ناشي از وجود ضايعات زياد آن است. به منظور جلوگيري و كاهش ضايعات در صنعت طيور كشور يك طرح پژوهشي مصوب شوراي عالي پژوهش هاي كشور در سال 1377 آغاز و در سال 1378 به پايان رسيد و گزارش كامل آن در سال 1380 تهيه و به شوراي مذكور ارايه گرديد. دستاوردهاي آن در اين مقاله، به طور خلاصه و در قالب الگوي راهكارهاي جلوگيري و كاهش ضايعات در صنعت طيور كشور آمده است نظير آنكه عوامل موثر بر افزايش ضايعات به سه دسته اصلي تقسيم ميشوند: غير عقلايي بودن فعاليتهاي مدير، انجام كارهاي بيهوده توسط مدير، و استفاده ناصحيح از مواهب. ضمنا اين الگو در يكي از استان هاي مورد پژوهش به صورت آزمايشي اجرا گرديد و نتايج نشان داد كه الگوي مذكور مي تواند در كاهش ضايعات بسيار موثر باشد و براي انجام پژوهش هاي بيشتر در اين صنعت و پيدا كردن راه هاي بيشتر و متنوع به منظور بهره وري در صنعت طيور كشور بكار برده شود.

به منظور بررسي عوامل موثر بر تلفات ماهي قزل آلا در واحدهاي پرورشي استان آذربايجان شرقي، جامعه مورد مطالعه به سه گروه تقسيم و از روش نمونه گيري طبقه اي تصادفي جهت تعيين حجم نمونه استفاده شد. نتايج نشان داد متوسط تلفات در واحدهاي استان، بين 4 الي 25 درصد است و متغيرهاي سطح توليد، تعداد و وزن بچه ماهي، دبي آب ورودي، مقدار غذا و وزن برداشت از عوامل موثر و معني دار بر ميزان تلفات مي باشند به طوري که با افزايش توليد، وزن بچه ماهي و دبي ورودي، ميزان تلفات کاهش و با افزايش مقدار غذاي مصرفي، تعداد بچه ماهي و وزن برداشت تلفات گسترش مي يابد. نتايج محاسبه کششها مشخص نمود توليد و تعداد بچه ماهي به ترتيب بيشترين تاثير منفي و مثبت را بر تلفات دارند. بنابراين جهت کاهش تلفات در واحدهاي استان، افزايش توليد به همراه انتخاب بچه ماهي با وزن بيشتر، افزايش دبي آب ورودي، و کاهش تعداد بچه ماهي، غذاي مصرفي و وزن برداشت توصيه مي شود.

پيشرفت اقتصادي و اجتماعي و تحقق هدف هاي مورد نظر، مستلزم تخصيص مناسب منابع محدود مانند نيروي كار، مديريت، سرمايه، ارز و منابع طبيعي است .هدف هاي توسعه اقتصادي كشورها متفاوت است و در نتيجه منابع محدود بايد در جهت تحقق هدف هاي توسعه به كار گرفته شود. به كارگيري منابع محدود براي تحقق تنها يك هدف، موجب عدم تحقق هدف هاي ديگر مي شود. بنابراين استفاده منطقي و اصولي از منابع، امكان تحقق هدف هاي بيشتري را فراهم مي آورد. برنامه هاي توسعه اقتصادي-اجتماعي مستلزم تعيين اهداف و اولويت ها و استفاده كارآمد از منابع محدود است.
از اين رو استفاده بهينه از منابع و جلوگيري از اتلاف منابع، هدف هر برنامه توسعه اي مي تواند باشد. به همين دليل در برنامه هاي توسعه کشور مکررا به روش هاي استفاده بهينه از منابع و جلوگيري از ضايعات پرداخته شده است. از آنجايي که شير يکي از مفيدترين و با ارزشترين ماده غذايي انسانها و ماده اوليه بسياري از صنايع محسوب مي شود ، لذا بررسي ضايعات توليدي اين محصول و روشهاي جلوگيري از آن مي تواند هدف برنامه توسعه کشور را که همانا امنيت غذايي و افزايش بهره وري در بخشهاي اقتصادي را به دنبال داشته باشد. با توجه به اين مهم، نتايج ميداني نشان مي دهد که بيشترين دلايل ضايعات شير به علت نبودن امكانات جمع آوري و توزيع و فرآوري محصول مي باشد. به دليل اهميت انتقال سريع شير به بازار فروش لازمست كه امكان نگهداري و حفظ اين محصول با توجه به دوري مسافت به مركز جمع آوري شير و يا كارخانجات شير، تهيه و تدارك ديده شود به خصوص در فصل هاي گرم سال كه تمهيد اين امكانات هم به دليل سلامت مصرف كننده و هم افزايش درآمد توليد كنده از جايگاه ويژه اي برخوردار است.

تجزيه و تحليل عوامل شكست و اثرات آن يا به اختصار FMEA، از جمله تكنيك هاي بسيار موفق در جلوگيري از بروز خرابي و شكست در صنايع مختلف نظامي، هوايي، دارويي و خوروسازي مي باشد كه با يك روش سيتماتيك موارد منجر به بروز خرابي و شكست از قبل پيش بيني شده و راه كارهاي جلوگيري از بروز آنها ارايه مي شود. در بخش كشاورزي به دليل ماهيت كار كمتر به مانيتورينگ يك فرايند كشاورزي پرداخته شده و موارد منجر به بحران و شكست كمتر بصورت سيستماتيك تحليل شده است. اين عدم توجه ضايعاتي سنگين و گاها جبران ناپذيري را به اين بخش تحميل كرده است. با توجه به اهميت راهكارهايي در كاهش يا حذف ضايعات محصولات كشاورزي، در اين مقاله سعي به ارائه يك روش سيستماتيك در نحوه برخورد با عوامل بالقوه بروز ضايعات در توليد محصولات كشاورزي شده و در رابطه با نحوه بكارگيري تكنيك FMEA به منظور پيشگيري وقوع خرابي هاي محتمل در توليد يك محصول كشاورزي بحث خواهد شد.

اهداف مطالعه شامل بررسي ارزش اقتصادي ضايعات گندم در مراحل مختلف قبل و بعد از برداشت بر اساس تحقيقات موجود، ارايه راهكارها و تعيين صرفه جويي ريالي ناشي از اثر بخشي راهكارها در كاهش ضايعات بوده كه در سال 1382 تحليل شده است. جهت دستيابي به اهداف مطالعه، ابتدا بر اساس تحقيقات موجود ميزان ضايعات شناسايي و آنگاه سهمي را كه هر يك از مراحل در ايجاد ضايعات داشته تعيين و سرانجام پس از محاسبه ارزش ريالي آن، راهكارهاي كارشناسي براي كاهش ضايعات ارایه شده است.
طبق نتايج، متوسط ضايعات گندم در اثر ريزش يا افت طبيعي 31/2%، ضايعات مرحله كاشت و داشت بترتيب 2% و 3%، ضايعات مرحله برداشت شامل تاخير در برداشت 5% و شيوه برداشت 79/5% گزارش شده است. متوسط كل ضايعات درمراحل قبل از برداشت 1/18% معادل 6/1846 هزار تن برآورد شده است. متوسط ارزش ضايعات حاصله 9/2769 ميليارد ريال معادل 25/346 ميلون دلار محاسبه شده است. ضايعات گندم در مراحل بعد از برداشت (حمل و نقل و ريخت و پاش، بوجاري، انبارداري و تبديل) تا پخت نان 16% مشخص گرديد. ضايعات حاصله در مرحله پخت نان و مصرف خانوارها جمعا 65/16% محاسبه شده است. متوسط ضايعات گندم در مراحل بعد از برداشت تا مصرف خانوارها جمعا 65/32% معادل 05/1812 هزارتن به ارزش 1/2718 ميليارد ريال (6/339 ميليون دلار) مشخص شده است. طبق برآورد كارشناسي، اتخاذ راهكارهاي ارايه شده در مراحل مختلف قبل وبعد از برداشت محصول،مي تواند سالانه از ضايع شدن 04/3028 هزار تن گندم جلوگيري نمايد، بطوري كه صرفه جويي ريالي اين ميزان 9/2473 ميليارد ريال محاسبه شده است.

كمپوست كردن ضايعات آلي كشاورزي روشي پايدار براي استفاده مجدد از اين ضايعات است. کمپوست به عنوان فراورده نهايي تجزيه کنترل شده مواد آلي قادر به اصلاح خصوصيات فيزيکوشيميايي خاک و بهبود رشد و عملکرد گياهان است. به منظور بررسي تاثير دو نوع کمپوست ضايعات کشاورزي، کمپوست ضايعات چاي (Tea Waste Compost) و کمپوست پوست درختان (Tree Bark Compost)، به عنوان اصلاح کنندگان خاک بر رشد و عملکرد محصول کاهو و نيز تعيين بستر کاشت بهينه براي آن، آزمايشي در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با چهار تکرار پياده شد که در آن تاثير سطوح مختلف کمپوست بر رشد و عملکرد کاهوي گلخانه اي مورد بررسي قرار گرفت. تيمارهاي مورد بررسي عبارت بودند از نه ترکيب بستر کشت شامل SOIL، 1TWC+3SOIL، 1TWC+1SOIL، 3TWC+1SOIL ، 1TBC+3SOIL، 1TBC+1SOIL، 3TBC+1SOIL، 1TW+1TB و 1TW+1TB+1SOIL. نتايج نشانگر بهبود رشد با افزايش ميزان کمپوست بود. کاربرد کمپوست تاثير مثبتي در زودرسي گياهان داشت به طوري که محصول در بستر کاشت بدون خاک (1TW+1TB) نسبت به ساير تيمارها زودرس تر بودند، اما در خاک گياهان دو هفته ديررس تر بودند. به علاوه بين عملکرد و کاربرد کمپوست رابطه مثبت و معني داري ديده شد، به عبارتي با افزايش نسبت کمپوست بستر کاشت، ميزان محصول نيز افزايش پيدا کرد. بين عملکرد گياه و نوع کمپوست مورد استفاده هم رابطه معني داري ديده شد، عملکرد در تيمارهايي که از TWC براي اصلاح بستر کاشت استفاده شده بود در مقايسه با تيمارهايي که از TBC براي اصلاح بستر کاشت استفاده شده بود بيشتر بود. با توجه به زودرسي و عملکرد بالاي گياهان در بستر داراي کمپوست ضايعات چاي، استفاده از آن براي بستر کاشت کاهو توصيه ميشود.

توت فرنگي علاوه بر عطر و طعم خوشمزه به لحاظ دارا بودن مقادير قابل توجهي آنتي اکسيدان، ويتامين C و الاجيک اسيد (Ellagic acid) از ارزش غذايي بالايي برخوردار است. از محدوديت هاي مهم توليد توت فرنگي، پايين بودن عمر انباري، فسادپذيري وضايعات قابل توجه پس از برداشت اين محصول مي باشد. توت فرنگي از جمله ميوه هايي است كه شدت تنفس آن در مقايسه با ساير ميوه ها بسيار بالاتر بوده و درجه حرارت نقش اصلي را در كاهش فعاليت هاي تنفسي و افزايش مدت نگهداري ميوه ايفا مي نمايد. مهمترين عامل آلودگي ميوه توت فرنگي، كپك خاكستري (قارچBotrytis cinerea ) مي باشد و در تمام نقاط كشت و كار توت فرنگي بيشترين خسارات را وارد مي سازد.
در اين مقاله راه هاي جلوگيري از ضايعات و افزايش عمر انباري توت فرنگي در دو بخش روش هاي كنترل ضايعات قبل از برداشت (استفاده از قارچکش ها و تغذيه برگي با کلريد کلسيم) و روش هاي کنترل بعد از برداشت (دادن پيش سرما، انبارهاي سرد، انبارهاي CA، بسته هايMAP، کنترل شيميايي، پرتوتابي، کنترل بيولوژيکي و محلولپاشي ترکيبات عصاره ميوه) آمده است.

سيب زميني از محصولات عمده زراعي استان همدان به شمار مي رود، سطح زير كشت و توليد اين محصول به ترتيب 22158 هكتار و 615235 تن مي باشد. اين استان با 13 درصد از سطح زيركشت و 8/17 درصد از توليد سيب زميني كشور در جايگاه خاصي قرار دارد. يكي از راههايي كه ميتوان عرضه اين محصولات را در استان افزايش داد جلوگيري از ضايعات در مراحل سه گانه توليد، توزيع و مصرف مي باشد. در مرحله توزيع شرايط نامطلوب نگهداري منجر به افزايش ضايعات مي شود. كشاورزان اين استان سيب زميني را معمولا به منظور تامين بذر و يا عرضه به بازار در ماه هاي آتي در انبار نگهداري مي كنند. به دليل محدوديت انبار فني در اين منطقه، كشاورزان سيب زميني كار محصول خود را در شرايط نامطلوب و در انبار نيمه فني و گاه خانگي انبار مي كنند. اين وضعيت باعث مي شود كه مقدار زيادي از محصول از بين برود. در اين راستا تحقيق حاضر به بررسي ضايعات سيب زميني در مرحله انبارداري و تعيين ارزش اقتصادي آن پرداخته است. براي اين منظور دو رقم اگريا و مارفونا را به مدت 6 ماه در چهار نوع انبار (فني، نيمه فني، نيمه سنتي و سنتي) نگه داري و در طي اين مدت با نمونه برداري از محصول و ثبت دما ورطوبت ميزان افت محصول اندازه گيري شده است. سپس مقدار ضايعات را بر اساس قيمت محصول محاسبه و ارزش ضايعات در انبارهاي مختلف مورد مقايسه قرار گرفته است. نتايج حاصل از تحقيق نشان مي دهد ضايعات سيب زميني رقم اگريا كمتر از رقم ماروفونا است. همچنين در انبار سنتي ضايعات رقم آگريا 45 درصد و رقم ماروفونا 6/47 درصد مي باشد. اين نسبت در انبارهاي فني براي ارقام آگريا و مارفونا به ترتيب 1/15 و 9/18 درصد برآورد شده است.

خرما يکي از محصولات عمده کشاورزي ايران و يکي از منابع مهم تحصيل ارز براي کشور مي باشد. معاونت باغباني وزارت جهاد کشاورزي ميزان توليد خرما را در سال 1382 حدود 850 هزار تن پيش بيني نموده است که با توجه به مصرف حدود 250 الي 300 هزار تني داخلي و صادرات حدود 100 هزار تني خرما حدود 500 هزار تن اين محصول به هدر مي رود و يا به مصرف خوراک دام مي رسد و اين نشان دهنده بالا بودن ضايعات خرما در ايران مي باشد. در اين تحقيق باکتري کرينه باکتريوم گلوتاميکومCECT 690  بر روي سوبستراي ضايعات خرما کشت داده شد.
از آنجايي که رشد باکتري مورد نظر بر روي محيط مايع صورت مي پذيرد روش تخمير به صورت غوطه وري انتخاب شد و رقيق سازي سوبستراي اصلي ضايعات خرما و غني سازي اين سوبسترا با مواد معدني و ويتامين ها صورت پذيرفت. با بررسي و مطالعه تحقيقات انجام شده در گذشته و انجام يک سري آزمايشات شرايط مناسب براي رشد باکتري و توليد اسيد آمينه شامل هوادهي 150 دور در دقيقه، دما 32 درجه سانتي گراد و 7.6=PH در نظر گرفته شد.
نتايج حاصل از اندازه گيري کمي قند و عناصر موجود در خرمانشان داد که اين ماده براي رشد باکتري بسيار غني مي باشد. اندازه گيري کيفي اسيدهاي آمينه به وسيله روش کروماتوگرافي لايه نازک و اندازه گيري کمي به وسيله روش کروماتوگرافي مايع با فشار بالا انجام گرفت و صحت توليد اسيدهاي آمينه به خصوص اسيد گلوتاميک که مصرف صنعتي فراواني دارد به وسيله اين دو روش مورد تاييد واقع شد.

در ايران بيش از 30 درصد محصولات توليدي بخش كشاورزي به ضايعات تبديل مي شود. سيب زميني يكي از محصولاتي است كه درصد ضايعات آن زياد است. در زراعت سيب زميني غده هاي ريزي توليد مي شود كه اندازه آنها از اندازه بذري (35 تا 55 ميلي متر) كمتر بوده و قسمت اعظم آنها به ضايعات تبديل مي گردد. برآوردها نشان ميدهد كه پنج تا هفت درصد از محصول سيب زميني توليد شده در ايران را اين غده ها تشكيل ميدهد. اين در حالي است كه هزينه تامين بذر حدود 35 درصد از كل هزينه هاي توليد سيبزميني را به خود اختصاص ميدهد. از طرف ديگر بر اساس بررسي هاي انجام شده و نتايج اجراي طرح در مركز تحقيقات كشاورزي زنجان، عملكرد محصول در زراعت سيب زميني به شدت به تعداد ساقه در هكتار بستگي دارد. بنابراين براي به دست آوردن تعداد معيني ساقه در مترمربع با توجه به هدف توليد (توليد سيب زميني بذري يا خوراكي) بايستي تعداد غده هاي كاشته شده بر اساس تعداد ساقه هايي كه از غده انتظار مي رود در نظر گرفته شود. اين تحقيق به منظور بررسي امكان استفاده از ضايعات سيب زميني در كشت و ارايه راهكارهايي براي افزايش بهره وري توليد اين محصول صورت گرفته است. در اين تحقيق روش جديدي براي جلوگيري از ضايعات سيب زميني ارايه و ريزغده هاي سيب زميني به عنوان جايگزين غده هاي بذري در توليد سيب زميني استفاده و نتايج موفقيت آميزي حاصل شده است. در اين تحقيق به منظور بررسي انطباق نتايج حاصل از اجراي طرح با شرايط زارعين و مقايسه كارآيي استفاده از ريزغده با روش متداول در راستاي كاهش هزينه توليد و ضايعات سيب زميني آزمايشي در قالب طرح تحقيقي-ترويجي در سه منطقه از استان زنجان در قطعاتي به مساحت نيم هكتار و با دو تيمار مصرف 2-3 عدد ريزغده و غده اندازه بذري (شاهد) به اجرا درآمد. نتايج حاصل از آزمون t وz  وتجزيه مركب و مقايسه ميانگين هاي تيمارها ضمن تاييد فرضيه امكان استفاده از ريز غده در توليد سيب زميني نشان داد كه اختلاف معني داري بين تيمارها از نظر تعداد ساقه هاي اصلي، درصد ماده خشك و عملكرد محصول وجود ندارد كه در تاييد نتايج سه ساله طرح مي باشد. متداول كردن مصرف ريزغده موجب صرفه جويي در استفاده از نهاده هاي توليد شده و سودآوري و بهره وري توليد را افزايش مي دهد. بطوري كه محاسبه هزينه فرصت ضايعات سيبزميني نيز نشان داد كه استفاده از غده هاي ريز در توليد سيب زميني مي تواند از طريق صرفه جويي در مصرف بذر موجب افزايش توليد اين محصول به ميزان حدود 190 درصد، كاهش هزينه هاي بذر به ميزان 7/3 برابر و افزايش دريافتي خالص توليدكنندگان به ميزان 3/3 برابر شود. ضمن اينكه اين كار موجب صرفه جويي در سطح زير كشت سيب زميني به ميزان بيش از 23 هزار هكتار مي شود بدون اينكه مقدار توليد اين محصول دچار نقصان شود. مضاف بر اينكه استفاده از اين روش بالغ بر 500 هزار ميليون كيلوكالري انرژي مازاد توليد مي كند كه برابر با نياز فيزيولوژيكي 217 ميليون نفر در يك روز است.

از آنجايي كه در آينده عمدتا براي تامين سلامتي جامعه بشري، كشاورزي جهان بر مبناي كشاورزي آلي خواهد بود، تهيه كود هاي آلي در اين امر جاي خاصي داشته و نياز به تحقيق در اين بخش احساس مي گردد. در سال 1379 در طي آزمايشي، پس از توليد كود بيولوژيك مايع (ورمي واش) در بشكه هاي پلاستيكي 60 ليتري كه از پايين به بالا بالايه هايي از قلوه سنگ، شن درشت، خاك لوم شني، كود دامي و كاه پر شده و تعداد 50 عدد كرم خاكي سطحي زي (فعال در توده هاي كود دامي) و 50 عدد كرم خاكي عمقي زي (خارج شده از عمق خاك زراعي) به آن اضافه شده بود استخراج شده و اين كود با استفاده از طرح پايه بلوكهاي كامل تصادفي با 6 سطح (0 ،20 ، 40 ، 60 ،80 و 100 سانتي متر مكعب) و سه تكرار در سال اول بر گياه برگ زينتي ديفن باخيا D. amoena  و در سال دوم بر آگلونما A. commutatum بصورت دو بار در هفته محلول پاشي شد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده ها نشان داده كه محلول پاشي در سطح احتمال 1% بر شاخص هاي رشد چون ارتفاع، قطر، وزن تر، وزن خشك و نيتروژن در ديفن باخيا و ارتفاع، تعداد برگ، وزن تر، وزن خشك، نيتروژن و فسفر در آگلونما موثر مي باشد. نتايج حاصل از مقايسه ميانگين ها نشان داده كه در بيشتر شاخص ها افزايش سطوح محلول پاشي موجب بهبود و افزايش شاخص هاي رشد شده و بطور متوسط محلول پاشي با 100 ميلي ليتر از اين محلول مي تواند اثر مطلوبي بر روي بيشتر شاخص ها داشته باشد.

در سال هاي اخير برنامه ريزان امور كشاورزي جهت جلوگيري از بدتر شدن وضع فعلي نان از نظر افزايش يارانه، کاهش کيفيت آن و از طرفي بالا بردن سطح توليد گندم، توانسته انداز طريق اجراي سياست هايي از قبيل طرح محوري گندم، زارعين را به تداوم سرمايه گذاري در امر توليد تشويق نمايند. بمنظور اجراي اين سياست، دولت در مراحل كاشت، داشت و برداشت، بطور مستقيم و غير مستقيم يارانه به توليدكنندگان ميدهد. علاوه بر آن براي اينكه مصرف كننده نيز از اين كمك دولت بي نصيب نماند و ضمنا از ضايعات روزانه نان جلوگيري شود و از خسارات هاي جبران ناپذيري که به بودجه كشور از اين طريق وارد مي شود ممانعت بعمل آيد. سعي شده است در اين مقاله ضمن بررسي علل ضايعات نان در شهرستان شهركرد، پيشنهاداتي در جهت بهبود وضعيت توزيع نان ارايه گردد.
آمار جمع آوري شده از طريق نمونه گيري دو مرحله اي مي باشد که با استفاده از الگوي رگرسيون مرکب، اطلاعات و داده ها، مورد تحليل و بررسي قرار گرفته اند که نتايج بدست آمده از پردازش اطلاعات بشرح زير ارايه مي گردد:
اولا، يارانه به عوامل توليد و نهاده هاي مورد نياز تعلق ميگيرد ولي بخاطر کاهش قيمت آنها، خسارت جبران ناپذيري براي جامعه ايجاد مي کند.
ثانيا، خريد گندم به نرخ تضميني توسط دولت به زارعين خرده پا كه محصول خود را مصرف مي كنند كمكي قابل توجهي نمي نمايد.
ثالثا، يارانه باعث عدم دقت در امر پخت، نگهداري و در نهايت ضايعات نان مي گردد.