دانلود مقالات علوم زمين

در اين مطالعه بيش از 1000 متر از رسوبات سازند تاربور در سه برش چينه شناسي مورد بررسي قرار گرفته است. اين برشهاي چينه شناسي شامل كوه خانه كت، چهل چشمه و داريان مي باشند مطالعات سنگ چينه اي بيانگر آن است كه سازند تاربور از دو بخش زيرين و زبرين تشكيل شده است.
بخش زيرين شامل: سنگ آهكهاي متوسط تا ضخيم ستبرا با بقاياي روديست
بخش زبرين شامل: سنگ آهكهاي توده اي به همراه بقاياي روديست، شكمپايان و جلبكهاي سبز مي باشد. بر اساس فرامينيفرهاي شناسادي شده سن سازند تاربور كامپانين تا پالئوسن زيرين تعيين شده است.

در اين مقاله 17 جنس و گونه از استراكدهاي متعلق به نهشته هاي آلبين بالايي - سنومانين زيرين براي اولين بار از اين منطقه گزارش مي شوند. استراكدها، از حفظ شدگي خوبي برخوردار بوده و متعلق به پودوكوپيداو پلاتي كوپيدا مي باشند. مجموعه استراكدهاي موجود نشان دهنده محيط اكولوژي مناسب و مطلوبي در زمان نهشته شدن رسوبات مي باشد.

بررسي و مطالعه مقاطع نازك برشهاي چينه اي مختلف در شمال غرب ايران؛ منجر به شناسايي 40 جنس و 60 گونه روزنبران بنتوز مر بوط به اشكوبهاي مدين؛ جلفين و دوراشامين شده است. جامعه روزنبران شناخته شده هر چند در سطح جنس تا حدي مشابه با فراميني فرهاي گزارش شده از البرز؛ ايران مركزي و آباده بوده و قرابت تتيسي آنها كاملا مشخص است ولي بطور آشكار ايالت شدگي فونستيك را در پرمين بالايي نشان مي دهد. اين مجموعه به خانواده هاي Staffellidae,Schubertellidae , Ozawainellidae از فوزولينيده و خانواده هاي Icthyolaridae, Nodosaroidae, BiseriaminidaeGeinitzinidae ,Cornuspiridae ,emigordiopsidae, روزنبران كوچك تعلق دارند.

براي اولين بار نهشته هاي سازند قم در جزيره قويون داغي درياچه اروميه از نظر گسترش چينه شناسي فرامينيفرا مورد مطالعه قرار گرفت. از اين برش که از سنگ آهک تشکيل شده است، 27 جنس و 30 گونه فرامينيفرا بنتونيک شناسايي شدند. با توجه به تجمع فرامينيفرا سن نهشته ها بورديگالين است. بررسي گونه ها حاکي از آن است که مي توان برش را بر اساس تنوع و فراواني به دسته هاي A تا F گروه بندي کرد. بيشترين تنوع در دسته هاي B،D و F ديده ميشود و بيشترين فراواني را گونه هايMiogypsina spp.،Miolepidocyclina sp.، Asterigerina sp.، Elphidium spp.، Quinqueloculina spp. و Dendritina rangi دارند. تنوع و فراواني فرامينيفرا در قاعده برش مورد مطالعه نشان دهنده محيط lagoon/inner shelf (دسته هايA  وB ) و در ادامه تا انتهاي برش محيط دريايي و inner shelf (دسته هاي C تا F) مي باشد.

به منظور ايجاد راهنمايي براي اکتشاف ذخاير مس پورفيري در يک مقياس منطقه اي، ارتباط مکاني بين انواع ذخاير مس منطقه و اشکال زمين شناسي در بخش جنوبي کمربند آتشفشاني ايران مرکزي (منطقه ميدوک) را مورد بررسي قرار داده ايم. ارتباط مکاني بين انديسهاي معدني به خصوص پورفيري هاي مس با شکستگيها، حواشي پلوتونهاي باتوليتي و مراکز پلوتونها از روش weights of evidence بطور کمي اندازه گيري و تعيين گشت. بر اين اساس بيشترين ارتياط بين انديسهاي معدني و پورفيري هاي مس با شکستگيها، حواشي باتوليتهايومرکز پلوتونها به ترتيب در فواصل 1 کيلومتري، 2.5 کيلومتري و 1 کيلومتري مي باشد. همچنين بيشترين ارتباط بين پلوتونها با شکستگيها، و حواشي باتوليتها به ترتيب در فواصل 1 کيلومتري و 1.5يکيلومتري مي باشد. بر اين اساس مي توان گفت که مناطق بين گسلهاي محلي امتداد لغز زون هاي مناسبي براي جايگيري پلوتونهاي پورفيري و کانه زايي مس مي باشد.

رويداد زمين لرزه چهارم اسفند 1383 زرند بار ديگر لرزه خيزي ايران را مورد توجه قرار داد. بي ترديد اين رويداد آخرين تجربه نخواهد بود و چه بسا در سال هاي آتي نيز رويدادهاي مشابه اي را داشته باشيم. زمين لرزه روز سه شنبه ساعت 5:55:26 (به وقت محلي) با بزرگاي 6.3= Mwدر مختصات جغرافيايي 56.9 درجه شرقي و 30.78 درجه شمالي در شهرستان زرند رخ داد و موجب كشته شدن بيش از 600 نفر و مجروح گرديدن هزاران نفر و آسيب رسيدن جدي به ساختمان ها گرديد. اين زمين لرزه در شمال يكي از شاخه هاي جنوبي گسل كوهبنان و با ‍ژرفاي كانوني حدود کيلومتر به وقوع پيوست. بر اساس شواهد و برداشتهاي زميني با GPS در راستاي شكستگي ها و تطبيق آنها با تصوير ماهواره اي و نقشه زمين شناسي منطقه  چنين برداشت مي شود كه گسل مسبب اين زمين لرزه يكي از شاخه هاي گسل كوهبنان مي باشد كه قسمتي از گسل بسيار فعال در منطقه بوده و سبب ايجاد چنين بزرگي گرديده است ولي تا كنون توجهي به اين گسل در منطقه نشده و بر روي نقشه هاي موجود ترسيم نگرديده است. شيب گسل در طول گسل گوناگون است و هندسه آن از يك گسل معكوس بزرگ زاويه با مولفه راستالغز تا يك گسل راندگي كم زاويه تغيير مي كند. انتهاي گسل در بخش غربي كمي خميدگي داشته و راستاي آن از شرقي - غربي به شمال غربي تغيير مي يابد. گسل زمين لرزه زرند همچنين مقدار كمي مولفه راستالغز راستگرد دارد كه بيشينه مقدار آن حدود 40 سانتي متر برآورد شده است. بر اساس شتابنگاشتهاي تصحيح شده ارايه شده توسط شبكه شتابنگاري ايران بيشينه شتاب ثبت شده مربوط به ايستگاه سد شيرين رود در حدود g مي باشد. شدت اين زمين لرزه در كانون VIII در مقياس EMS تخمين زده شد.

روند فعاليت هاي لرزه خيزي و زمين ساختي در منطقه مكران و طبيعت زمين شناسي آن، مطالعه و تحليل دقيقتري از اطلاعات منطقه را طلب مي كند. شناخت ويژگي هاي زمين لرزه هاي مكران علاوه بر كمك به رعايت ضرايب دقيق تر در محاسبات، اين امكان را فراهم مي سازد كه خصوصيات زمين لرزه هاي آينده را نيز مورد مطالعه و پيش بيني قرار گيرد.
جهت شناسايي بيشتر و تفسير روابط حاكم بر منطقه مكران كليه زمين لرزه هاي دريافتي از 1900 تا 1998 در محدوده 30-23 درجه عرض شمالي و 73-55 درجه طول شرقي جمع آوري و سپس كاوشها و مطالعات زمين فيزيكي در ارتباط با رژيم زلزله خيزي منطقه انجام گرفته است و سپس به كمك رابطه گوتنبرگ - ريشتر مقدار انرژي و اترين و ممان ساليانه متوسط مرتبط منابع لرزه اي دربازه هاي زماني مختلف 5 ساله محاسبه شد.

مطالعه تغييرات زيستي و زماني مرز بين دوره ها و دوران هاي زمين شناسي از موضوعات مهم و جالب توجه است که توجه محققين بسياري را در گوشه و کنار جهان بخود جلب کرده و تاکنون پژوهش هاي زيادي در زمينه سنگ شناسي، رسوب شناسي و فسيل شناسي اين مرزها در اکثر نقاط جهان انجام گرفته است. مرز دونين - کربونيفر نيز يکي از اين مرزهاي مهم است و که در آن و يا کمي قبل از آن يک حادثه زيستي بنام هنگنبرگ براي موجودات جهان (بخصوص موجودات دريايي) رخ داده است. حادثه زيستي هنگنبرگ که با انقراض شديد و يا نرخ پايين ظهور تاکسا مشخص مي شود، بيشترين تاثير را بر روي فوناي آمونوئيدا، تريلوبيت ها و کنودونتها داشته است. جهت بررسي خصو صيات زيستي و سنگي مرز دونين - کربونيفر در البرز شرقي، دو رخنمون از سازند هاي جيرود و مبارك مطالعه شده است. بررسي هاي صحرايي و آزمايشگاهي، منجر به شناسايي و تفکيک افقي از شيل سياه و غني از مواد آلي شده که بر اساس ظهور کنودونت هاي شاخص پيشين ترين بخش تورنزين در اولين لايه هاي آهکي روي آن، سن آن معادل استرونين بوده و با شيل هنگنبرگ قابل مقايسه است.

مطالعه سنگهاي كرتاسه بالايي در ناحيه زفره در شمال شرق اصفهان منجر به شناسايي 10 جنس و 20 گونه از فرامينيفرهاي پلاژيك واليگواستژينيده و چهار بيوزون تجمعي گرديده است. بر اين اساس سن تورونين مياني ـ سانتونين را مي توان براي رسوبات اين ناحيه در نظر گرفت. با توجه به خصوصيات سنگ شناسي 6 واحد سنگ چينه اي نيز تسخيص داده شد. با توجه به بررسي مورفوتايپ هاي فرامينيفراهاي پلانکتون عمق حوضه رسوبي روند افزايشي از تورونين مياني تا سانتونين مياني را نشان مي دهد. هر چند در زمان سانتونين بالايي عمق حوضه کاهش مي يابد.

ناحيه مورد مطالعه قسمتي از ايالت ساختاري سيستان مي باشد. در اين مطالعه ايكنوفسيل هاي رسوبات شمال بيرجند (پالئوسن - ائوسن) مورد بررسي و شناسايي قرار گرفته است. توالي مورد مطالعه با كنگلومراي قاعده اي شروع شده و سپس با تناوبي از رسوبات شيلي و مارني به همراه لايه هاي آهكي دنبال مي شود. سپس توالي ضخيمي از شيل و ماسه سنگ بر روي آنها قرار ميگيرد كه حاوي ايكنوجنس هاي فراوان مي باشد. هفده ايكنوجنس و گونه هاي مرتبط با آنها شامل:
Cosmorhaphe sinuosa, Cosmorhaphe isp., Golckeria isp., Halopoa isp. (Fucusopsis isp.), Helminthoida isp., Helminthorhaphae japonica, Megagrapton irregularis, Megagrapton isp.1, Nerites isp., Ophiomorpha annulata, Ophiomorphae isp., Paleodictyon majus, Paleodictyon strozii, Paleodictyon isp., Paleophycus isp., Planolites isp., Scolicia prisca, Scolicia strozzii, Scolicia isp.1, Scolicia isp.2, Scolicia isp.3, Skolithos isp., Spirophycus isp., Subphyllochorda isp., Thalassinoides isp. and Urohelminthoida appendiculata
مي باشند. ايكنوجنس هاي شناسايي شده در تفسير مشخصه هاي پالئواكولوژيكي همچون اكسيژن و عمق مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر اين رفتار شناسي اين ايكنو فسيلها مطالعه گرديده است

سازند زيارت با توالي آهك، آهك ماسه‌اي، مارن و مارنهاي ژيپس دار، به ضخامت 51 متر در برش چينه شناسي مجن، واقع در 35 كيلومتري شمال غرب شاهرود (البرز شرقي)، جهت مطالعات فسيل شناسي انتخاب گرديد. سازند زيارت در برش مورد مطالعه بصورت پيوسته بر روي سازند فجن و در زير سازند کرج قرار گرفته است. به منظور تعيين سن دقيق طبقات رسوبي و تعيين نوع ميكروفاسيس و بايوفاسيس‌ها، تعداد 59 نمونه بطور سيستماتيك، از برش مورد مطالعه انتخاب و پس از تهيه مقاطع نازك، كليه فرامينيفرهاي آن شامل 42 گونه متعلق به 28 جنس شناسايي شدند.
اين مطالعه منجر به شناسايي پنج بايوفاسيس به شرح ذيل گرديد: 1) روتاليدا-ميليوليدا –بايوكلاست؛ 2) آلوئولينا – ميليوليدا – اربيتوليتس؛ 3) آلوئولينا – نومولتيس؛ 4) نوموليتس - بايوکلاست: 5)نوموليتيده – ديسكوسيكلينيده؛ بايوفاسيس هاي تشخيص داده شده در ناحيه مورد مطالعه نشانگر آن است كه محيط رسوبگذاري از نوع رمپ بوده است. با توجه به موقعيت چينه شناسي سازند زيارت و ميكروفسيل هاي شاخص آن تنها بخش E₁ از سازند زيارت به سن ائوسن زيرين (Ypresian) در برش مورد مطالعه وجود دارد. همچنين فراواني و رشد پوسته (Folsculinized) گونه هاي مختلف آلوئولين و اندازه نسبتا بزرگ آنها بر آب و هواي گرم در زمان ائوسن زيرين دلالت دارند.

سازند جيرود در مقطع چينه شناسي غرب گرمابدر، شمال شرق تهران، با ناپيوستگي فرسايشي کاملا مشخص روي سازند ميلا قرار دارد. نهشته هاي قاعده اين سازند در غرب گرمابدر شامل تناوب ماسه سنگ و کوارتزيت است که با تناوب آهک و شيل سياهرنگ ادامه يافته و در قسمت فوقاني در زير سازند مبارک قرار مي گيرد. پالينوفلوراي تقريبا متنوعي با درجه حفظ شدگي نسبتا خوب در نهشته هاي سازند جيرود در برش چينه شناسي مورد مطالعه وجود دارد. اکريتارکها و اسپورها در مقايسه با پالينومورفهاي ديگر تنوع و فراواني بيشتري دارند. با توجه به حضور فرمهاي فسيلي داراي گسترش چينه شناسي مشخص مانندGeminospora lemurata, Tornacia sarjeantii, Chomotriletes vedugensis,  Daillydium pentaster, Deltotosoma intonsum, Unellium lunatum, سن دونين پسين براي رسوبات سازند جيرود در برش چينه شناسي مورد مطالعه در نظر گرفته مي شود که با تعيين سن انجام شده بر اساس ماکروفسيلهاي جانوري مطابقت دارد. وجود ميکروفيتوپلانکتونهاي دريايي همراه با پالينومورفهاي توليد شده توسط گياهان خشکي (اسپورها) معرف تشکيل رسوبات سازند جيرود در محيط دريايي کم عمق حاشـيه قاره اي است. وجود ميوسپورهايي مانند Geminospora lemurata و فرمهايي از Anapiculatisporites, Ancyrospora, Verrucosisporite حضور ژيمنوسپرم هاي اوليه و وابستـگان سرخسها (Fern allies) را در اطراف محيط تشکيل رسوبات سازند جيرود مشخـص مي کند.

رخنمون مناسبي از سنگهاي کرتاسه زيرين در ارتفاعات قدرون واقع در شمال کرمان وجود دارد. بخش عمده کرتاسه را در اين ناحيه را سنگهاي آهکي همراه با ميان لايه هايي از مارن  به سن بارمين؟ - آپسين - آلبين تشکيل داده است.
مجموعه اي متنوع و فراوان از جلبک هاي آهکي سنگواره اصلي تشکيل دهنده اين برش هستند که با توجه به فراواني و تنوع قابل ملاحظه آنها، نحوه زيست فرامينيفرهاي بنتيک و همچنين پايين بودن P/B ratio، محيط رسوبگذاري در زمان مربوطه اکسيژن دار، کم عمق و فاقد تنش در نظر گرفته شده است.

بيشتر توده هاي نفوذي گرانيتوئيدي در بخش شمال باختري پهنه سنندج - سيرجان شکل عدسي کشيده و بعضا چرخيده دارند که از آن جمله مي توان به توده هاي مهمي مثل الوند، بروجرد، اليگودرز، بوئين - مياندشت و ازنا اشاره نمود. کشيدگي اين عدسي ها در راستاي روند ساختاري غالب مجموعه سنگهاي دگرگون و چين خورده در راستاي شمال باختر - جنوب خاور مي باشد. بعضي از اين توده ها بشدت در محيط تغيير شکل برشي ميلونيتي شده و فابريک موجود در آنها، همسو با فابريک سنگهاي دگرگون دربرگيرنده است (مثل توده هاي نفوذي ازنا و علي آباد دمق)، و در برخي ديگر، تاثير دگرريختي در گسترش برگوارگي تکتونيکي ضعيف در آنها مخصوصا در بخشهاي حاشيه اي توده مشاهده مي گردد (مثل توده هاي گرانيتي سامن و بروجرد) و گروهي که با همسويي روند کشيدگي با روند ساختاري سنگهاي بستر، چرخش نيز نشان مي دهند و دگرريختي آشکاري در آنها مشهود نيست (مثل توده هاي الوند، اليگودرز و بوئين - مياندشت).
خواستگاه ساختاري اين توده هاي گرانيتوئيدي، فضاهاي کششي (extensional shear fractures)، محصول رژيم تکتونيکي ترافشارش (transpression) در فرايند همگرايي ارزيابي مي گردد. دگرريختي در اين توده ها متفاوت بوده است. گروهي داراي دگرريختي شديد بوده اند و به ميلونيت تبديل شده اند متاثر از پهنه هاي برشي امتداد لغز همسو با تکتونيک برشي (synthetic shear zones) مي باشند، و آنهايي که برگوارگي تکتونيکي بصورت ضعيف در آنها گسترش يافته تاثير کمي از فازهاي تغيير شکل برشي گرفته اند و دسته اي با داشتن هندسه عدسي که با فابريک سنگهاي بستر چرخيده اند در فضاهاي کششي ايجاد شده، محفوظ از تاثير آشکار نيروهاي تکتونيکي جاي گرفته اند.

در اين مطالعه انرژي زمين لرزه ها در بازه هاي ده ساله در فاصله زماني صد سال گذشته براي منطقه هندوكش و فلات ايران تهيه گرديده و در بازه هاي مشابه با هم مقايسه شده اند. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه هر دو منطقه نرخ لرزه خيزي بالايي را دارا هستند. ناحيه هندوكش با ناحيه زاگرس از لحاظ تراكم زمين لرزه ها قابل مقايسه است، هر چند كه توزيع انرژي در ناحيه زاگرس از پراكندگي بيشتري برخوردار است و زمين لرزه ها كم عمق تر هستند. بدين ترتيب مي توان نتيجه گرفت كه از لحاظ ساختمان پوسته فلات ايران ناهمگن تر و از لحاظ تكتونيكي پيچيده تر از ناحيه هندوكش مي باشد. بروز زمين لرزه هاي بزرگ بالاي 7 درجه ريشتر با چشمه هاي چند حادثه اي نيز بيانگر پيچيده بودن ساختمان زمين در فلات ايران مي باشد.

سحرگاه روز جمعه 5 دي ماه 1382 در ساعت 5:26:26 به وقت محلي، زمين لرزه اي با بزرگي Mw=6.5 شهر بم و روستاهاي پيرامون آن را به لرزه در آورد و باعث کشته شدن بيش از 26000 نفر از ساکنان اين منطقه ويراني شهر و ارگ تاريخي بم گرديد. بررسي هاي لرزه خيزي تاريخي و سده بيستم اين منطقه نشان مي دهد که تا قبل از رويداد زمين لرزه اخير، شهر بم و مناطق پيرامون آن شاهد رويداد زمين لرزه هاي مخرب نبوده اند. عليرغم تصورات اوليه مبني بر فعاليت دوباره گسله کواترنر بم در اين زمين لرزه، بررسي داده هاي بدست آمده از پس لرزه هاي رويداده در منطقه کلان لرزه اي و همچنين جابجايي هاي سطحي استخراج شده از داده هاي تداخل سنجي مربوط به رادار Envisat نشان داد که زمين لرزه در اثر فعاليت يک گسله پنهان که درست از زير شهر بم عبور مي کند بوجود آمده است. داده هاي شتابنگاري بدست آمده از اين زمين لرزه توسط 27 دستگاه شتابنگار ثبت گرديده که يکي از مهمترين شتابنگاشتهاي نزديک به چشمه زمين لرزه و گسل مسبب آن در ايستگاه فرمانداري بم ثبت شده است. بيشينه شتاب ثبت شده از اين رويداد نزديک به شتاب ثقل زمين در ايستگاه فرمتانداري بم بوده است. اثر جهت پذيري گسل بر روي نگاشت ثبت شده در اين ايستگاه کاملا مشخص است. افزون بر 170 شتابنگاشت از پس لرزه هاي رويداده در منطقه توسط دستگاههاي شتابنگاري که پس از رويداد زمين لرزه بم در منطقه نصب شده اند، تاکنون بدست آمده است. در اين مقاله ضمن بررسي جنبه هاي لرزه زمين ساختي زمين لرزه بم به مطالعه داده هاي بدست امده از جنبش نيرومند زمين از اين زمين لرزه خواهيم پرداخت.