دانلود مقالات علوم زمين

سازند کنگان (ترياس پيشين) به همراه سازند دالان بالايي مهمترين سنگ مخزن گاي ايران را تشکيل ميدهند. بررسي رخساره هاي موجود در سازند كنگان نشان مي دهد که بطور کلي دو نوع رخساره اوئيدي-گرينستوني و مادستوني-دولومادستوني بيش از 75 درصد از رخساره هاي اين سازند را تشکيل مي دهند. بنابراين شناسايي فرايندهاي کنترل کننده کيفيت مخزني در اين رخساره ها مي تواند کمک زيادي در پيش بيني توزيع خصوصيات مخزني سازند داشته باشد. در اين مطالعه، ابتدا رخساره هاي ميکروسکوپي و محيط رسوبي اين دو گروه رخساره اي شناسايي شده و سپس تاثير فرايندهاي مختلف رسوبي و دياژنزي کيفيت مخزني رخساره ها با رسم نمودارهاي تخلخل-تراوايي توضيح داده شده است. نتايج حاصله نشان مي دهد كه بهترين زون هاي مخزني از رخساره هاي دانه غالب تشکيل شده اند و انحلال آلوكم ها در اين رخساره ها و نيز دولوميتي شدن باعث افزايش خصوصيات مخزني سازند كنگان شده است. در حالي كه سيماني شدن كلسيتي، انيدريتي شدن و تراكم سبب كاهش كيفيت مخزني شده اند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه آناليز رخساره هاي سنگي به منظور تفسير محيط رسوبي و موقعيت تكتونيكي منشا نهشته هاي سيليسي-آواري اليگوسن زون بينالود در برش باغشن گچ واقع در شمال نيشابور انجام گرفته است. مطالعات انجام شده منجر به شناسايي 14 رخساره سنگي و 4 عنصر ساختاري در ضخامتي حدود 160 متر شده اند. رخساره هاي سنگي در 3 گروه دانه درشت (Gmg, Gcm, Gmm, Gh, Gp, Gt)، دانه متوسط(Sh, Sp, ST, Sr, Sm, Sl)   و دانه ريز(Fl, Fm)  دسته بندي شده اند. عناصر ساختاري شناسايي شده شامل ,LV SB و CH مي باشند. برمبناي شواهد موجود، محيط تشکيل اين نهشته ها محيط رودخانه بريده بريده مي باشد. آناليز پتروفاسيس هاي ماسه سنگي نشان مي دهد كه اين رسوبات از منشايي با موقعيت تكتونيكي كمان ماگمايي در آب و هواي گرم و خشک سرچشمه گرفته اند. آناليز جهت جريان قديمه نشان دهنده جهت جريان شمال شرقي به جنوب غربي براي اين نهشته ها مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

سازند ايلام (سانتونين-کامپانين) که يکي از سنگ مخزن هاي نفتي در حوضه زاگرس است، از رخساره هاي کربناته تشکيل شده است. در اين مطالعه در دو برش سطح الارضي (در تاقديس کبيرکوه و تاقديس پيون) و يک برش تحت الارضي (چاه دانان- a) مجموعا 6 ميکروفاسيس تشخيص داده شده است. اين ميکروفاسيس ها در محيط لاگون تا درياي عميق ته نشين شده اند. تعداد 446 مقطع نازک از اين سازند مورد مطالعه پتروگرافي و تعداد 93 نمونه مورد آناليز ژئوشيميايي قرار گرفته است. بر اساس مقدار عناصر اصلي و فرعي و ايزوتوپ هاي اكسيژن و كربن در نمونه هاي سازند ايلام و مقايسه آنها با نتايجي که توسط محققين مختلف براي تركيب کاني شناسي آراگونيتي و کلسيتي ارائه شده است، کاني شناسي اوليه مخلوط آراگونيت و کلسيت در مقاطع مورد مطالعه در سازند ايلام تعيين شده است. ايزوتوپ هاي اکسيژن و کربن همچنين نشان مي دهند که اين کربنات ها عمدتا تحت تاثير فرايندهاي دياژنز متائوريکي قرار داشته اند. دماي قديمه آب دريا در زمان ته نشست کربنات هاي سازند ايلام با استفاده از سنگين ترين نمونه ايزوتوپ اكسيژن (%-3.60 PDB)، در حدود 28 درجه سانتيگراد محاسبه شده است. مقادير عناصر اصلي، فرعي و ايزوتوپي در کربنات ها به مينرالوژي آن ها وابسته بوده و مينرالوژي نيز به نوبه خود تحت تاثير فرايندهاي دياژنزي تغيير مي يابد. با مطالعات پتروگرافي به تنهايي نمي توان به مينرالوژي اوليه کربنات ها و نوع فرايندهاي دياژنزي حاکم بر آن ها پي برد، در نتيجه بايد از مطالعات عنصري و ايزوتوپي به عنوان مکمل مطالعات پتروگرافي ياري جست. کاني هاي مختلف کربناته در شرايط دما، شوري و نسبت هاي مختلف Ca/Mg تشکيل مي شوند. همچنين علاوه بر تغييرات عناصر اصلي (Ca, Mg)، عناصرفرعي (Mn, Fe, Na, Sr) و ايزوتوپ هاي اکسيژن و کربن نيز در آن ها تغيير مي يابد.

سازندهاي پادها و بهرام در ناحيه شاهزاده محمد به ضخامت 597 متر حاوي پالينومرفهاي فراوان از قبيل آکريتارک ها، اسپورها، کيتينو زوآ و اسکلوکودونت مي باشند. در اين تحقيق تنها گونه هاي مربوط به آکريتارک و پرا سينوفيتاي اين دو سازند مورد مطالعه قرار گرفته است. که مهمترين گونه هاي آن عبارتند از:

Chomotriletes vedugensis, Gorgonisphaeridium abstrosum, Gorgonisphaeridium condensum Gorgonisphaeridium sp., Lophosphaeridium deminutum, Maranhites perplexus, Papulogobata annulata, Naivifusa exilis, Stellinium micropolygonale, Stellium comptum, Dictyotidium prolatum, Helosphaeridium microclavatum, Deltotosoma intonsum, Somphophragma miscellum, Tornacia sarjeantii, Veryhachum downiei, …

آکريتارک هاي مذكور قابل مقايسه با نمونه هاي رسوبات دونين بالايي (فراسنين- فامنين) ساير نقاط ايران از جمله البرز، زاگرس، ايران مرکزي و کشورهاي عربستان سعودي، جنوب اروپا، استراليا، کانادا و شمال آفريقا مي باشند. از سوئي ديگر، بر مبناي خصوصيات آکريتارک هاي موجود، محيط دريايي کم عمق براي تشکيل رسوبات دونين بالايي در ناحيه شاهزاده محمد کرمان پيشنهاد مي گردد.

 نسخه قابل چاپ

سنگ هاي دربرگيرنده کانسار سرب و روي معدن ايرانکوه عمدتا سنگ هاي کربناتي کرتاسه و شيل ژوراسيک است. نهشته هاي ژوراسيک در منطقه، شامل شيل هاي خاکستري تيره، شيل زيتوني و ماسه سنگ مي باشند که سنگ هاي کربناتي کرتاسه با دگرشيبي زاويه دار بر روي آن ها قرار مي گيرند. کانه زايي عمدتا در نهشته هاي کربناته صورت پذيرفته ولي به دليل تمرکز قابل توجه فلزات سنگين در شيل ها، در اين تحقيق به بررسي نقش آن ها به عنوان منشا فلزات کانسار پرداخته ايم. در راستاي اين هدف مطالعه صحرايي، ژئوشيميايي و بررسي کاني شناسي شيل ها انجام شد. از آنجاييکه سيالات درگير از شواهد کليدي براي تعيين منشا کانسار مي باشد، با انتخاب و تهيه تعدادي نمونه از کانسار به اين موضوع نيز پرداخته شد. نتايج حاصل از تجزيه ژئوشيميايي جذب اتمي عناصر سرب، روي، نقره و نيکل تغييرات بارزي را در غلظت اين فلزات در نقاط گسل خورده، نمونه هايي که کمتر تحت تاثير محلول هاي آبگين قرار گرفته اند و يا نواحي داراي کانه زايي نشان مي دهد. بر اساس مطالعات ميکروترمومتري و رسم نمودار شوري- دماي همگن شدن سيالات درگير، نمونه هاي مربوط به اين کانسار دماي همگن شدگي بين 100 – 160^o C و شوري 22 - 17 درصد وزني معادل نمک طعام دارد و در محدوده ذخاير سرب و روي تيپ دره مي سي سي پي قرار مي گيرد. بر اساس اين مطالعات سيالات مسبب کانه زايي شباهت زيادي با شورابه هاي حوضه اي دارند و به نظر مي رسد که محتوي فلزات اين سيالات با شستشوي شيل هاي ژوراسيک بالا رفته و در امتداد گسل ها و شکستگي ها صعود کرده و در نهايت اين سيالات در اثر مخلوط شدن با آب هاي جوي بار خود را در آهک کرتاسه به جا گذاشته است.

 نسخه قابل چاپ

به منظور پالينواستراتيگرافي سازند چمن بيد، از قسمتهاي مختلف اين سازند در برش الگو نمونه برداري صورت گرفت اما تنها نمونه هاي قسمت فوقاني داراي پالينومورفهاي متنوع و با حفظ شدگي خوب بود. علاوه بر ميكروفلورا (اسپورهاي ترايلت و منولت دار و پولنها)، پالينومورفهاي ديگر شامل داينوفلاژله، اسكلوكودونت، اسپور قارچ، اسپور آلگ و پوسته داخلي فرامينيفرا نيز وجود دارند. در پالينوفلوراي مورد مطالعه Corollina، Klukisporites و Cicatricosisporites فراواني بيشتري نسبت به ساير پالينوفلوراها دارند. بر اساس گسترش چينه شناسي پالينوفلوراهاي موجود سه بايوزون بصورت محلي در برش مورد مطالعه شناسايي شد كه از پايين به بالا عبارتند از:
Assemblage zone A با ظهور Ruffordiaspora australiensis از ابتداي رسوبات مورد مطالعه آغاز مي شود، Assemblage zone B با ظهور همزمان Laevigatosporites ovatus و Trilobosporites trioreticulatus مشخص مي شود وAssemblage zone C  با ظهور Plicatella sp. آغاز مي شود. بر اساس حضور Ruffordiaspora australiensis (با بازه زماني (Tithonian-Campanian و Ruffordiaspora ludbrookiae (با بازه (Tithonian-Albian زماني سن برش مورد مطالعه تيتونين پيشنهاد مي گردد كه با سن ارائه شده بر اساس آمونيتها (تيتونين پيشين براي بخش بالايي سازند چمن بيد در برش الگو) مطابقت دارد.

با توجه به اهميت استراکدها در تشخيص محيط ديرينه و سن رسوبات، در اين تحقيق استراکدهاي موجود در مارن هاي واحدهاي 1 و 3 سازند تاربور در کوه چهل چشمه خرامه مورد بررسي قرار گرفته است. سازند تاربور در اين منطقه 712 متر ضخامت دارد و به شش واحد سنگي تفكيک شده است. در اين مطالعه تعداد 60 نمونه از مارن هاي واحدهاي 1 و 3 برداشت شده که پس از شستشو و مطالعه نمونه ها تعداد 21 گونه از استراکدها شناسايي شدند که با توجه به مجموعه آنها سن ماستريشتين و محيط رسوبي گرم، پراکسيژن و کم عمق براي اين واحدها در نظر گرفته مي شود.

 نسخه قابل چاپ

جزيره قشم، بزرگترين جزيره خليج فارس در منتهي اليه خاوري رشته کوه زاگرس، به موازات ساحل قرار داشته و جزئي از زاگرس چين خورده و زير پهنه بندرعباس است. واحد هاي چينه نگاري موجود در اين جزيره شامل سري هرمز، سازند ميشان، سازند آغاجاري و نهشته هاي کواترنري است. پادگانه هاي آهکي دريايي بخش مهمي از مجموعه رسوبات منتسب به کواترنري بوده که معرف تغييرات نسبي سطح آب درياي خليج فارس در پليستوسن و هلوسن هستند. با برداشت 40 نمونه از اين نهشته ها و مطالعه سنگ نگاري، 10 ريزرخساره کربناته، مادستون، وکستون حاوي فرامينيفرهاي بنتيک، پکستون حاوي اويستر، مادستون بيوکلاستي، وکستون بيوکلاستي، پکستون بيوکلاستي، پکستون تا گرين استون بيوکلاستي، پکستون اووليتي، پکستون اينتراکلاستي و پکستون بيوکلاست ماسه اي متعلق به 5 زير محيط رسوبي پهنه فراکشندي، بين کشندي، لاگون، سد و کانال هاي جزرومدي شناسايي شده است. بر اساس تجزيه و تحليل ريزرخساره ها شرايط محيطي رمپ داخلي با فراواني کانال هاي جزرومدي براي اين پادگانه ها معرفي گرديد. کاني هاي متشکله اين پادگانه ها شامل کلسيت، کوارتز، پلاژيوکلاز، هاليت و کاني هاي رسي (ايليت و کلريت) است. مجموعه کاني هاي فوق نشان دهنده ورود رسوبات از خشکي توسط جريان هاي رودخانه اي و توزيع توسط جريان هاي دريايي هستند. مطالعات ژئوشيمي پادگانه هاي آهکي دريايي جزيره قشم بيانگر ميزان شوري پايين، شرايط نيمه احيايي تا احيايي در هنگام رشد گونه هاي زيستي (مرجان ها، دوکفه اي ها، بريوزوا) تشکيل دهنده اين پادگانه ها و ترکيب اوليه کلسيت زيستي پرمنيزيم اين نهشته ها بوده است.

 نسخه قابل چاپ

به منظور تعيين انواع کمربندهاي رخساره اي، محيط رسوبي، ترکيب کاني شناسي اوليه، دماي قديمه و محيط دياژنزي سازند گرو، 624 متر از اين سازند در برش نمونه (واقع در يال جنوب غربي کبيرکوه) متعلق به نئوکومين-آپسين مورد مطالعات ژئوشيمي و پتروگرافي قرار گرفته است. در اين برش مرز زيرين سازند گرو رخنمون ندارد ولي در چاه شماره 1 کبيرکوه، مرز زيرين اين سازند با سازند تبخيري گوتنيا گزارش شده است. بر روي اين سازند آهک هاي سازند سروک به سن آلبين-تورونين قرار مي گيرند. اعتقاد بر اين است که سازند گرو به عنوان سنگ منشا در حوضه زاگرس عمل کرده است.
مطالعات رخساره اي منجر به شناسايي کمربند رخساره اي بخش عميق دريا در اين سازند شد. عدم وجود رخساره هاي چارچوب ساز، حضور رخساره هاي پلوئيدي و نبود رخساره هاي دوباره نهشته شده تائيدکننده ته نشست اين توالي کربناته بر روي پلاتفرم کربناته از نوع رمپ مي باشد.
نتايج حاصل از بررسي عناصر اصلي، فرعي و ايزوتوپهاي پايدار اكسيژن 18 و كربن 13 و رفتار آنها نسبت به يكديگر تركيب كاني شناسي اوليه آراگونيتي را نشان مي دهد. مطالعات ژئوشيميايي (ترسيم مقادير ايزوتوپ اکسيژن 18 در برابر منگنز و نسبت Sr/Ca در برابر منگنز) حاكي از اين است كه سنگ آهكهاي منطقه تحت تاثير دياژنز در يك سامانه دياژنزي باز قرار داشته اند. دماي محاسبه شده بر اساس سنگين ترين ايزوتوپ اكسيژن در نمونه هاي ميکريتي سازند گرو 29.2 درجه سانتي گراد است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

سازند آيتامير (آلبين- سنومانين) در حوضه رسوبي كپه داغ در شمال خاوري ايران گسترش دارد. اين سازند عمدتا از ماسه سنگ، شيل، سيلتستون و چند افق كربناته تشكيل شده است. در رسوبات سيليسي آواري سازند آيتامير، كاهش محسوسي در ميزان آشفتگي زيستي در طبقات گلي در مقايسه با طبقات ماسه سنگي مشاهده مي شود. بر اساس مطالعه اثر فسيل هاي اين سازند، تعداد نه اثر فسيلي شامل Thalassinoides suevicus ، Thalassinoides isp. (اثر رخساره گلوسي فانجيتس)، Ophiomorpha nodosa، Palaeophycus tubularis و Skolithos isp. (اثر رخساره اسكولايتوس) وThalassinoides isp. ، Planolites isp.، Chondrites isp.، Cylindrichnous concentricus، Teichichnus isp.، Palaeophycus tubularis و Ophiomorpha nodosa (اثر رخساره كروزيانا) در لايه هاي ماسه سنگ، سيلتستوني و كربناته تشخيص داده شدند. اثر رخساره اسكولايتوس در شرايط با انرژي بالاتر نسبت به اثر رخساره گلوسي فانجيتس و اثر رخساره كروزيانا تشكيل شده است. اثر رخساره اسكولايتوس با تنوع كم اثر فسيل ها و حضور اسكولايتوس و افيومورفاهاي عمودي تا مايل با كف بستر ماسه اي با جورشدگي خوب همراه با طبقات مورب تراف و پشته اي نشانگر مجموعه محيط سدي با شرايط نسبتا پرانرژي است. در صورتيكه اثر رخساره كروزيانا و اثر رخساره گلوسي فانجيتس با تنوع بيشتر اثر فسيل ها عمدتا افقي تا كمي مايل و كف بستر ماسه اي با جورشدگي متوسط و ضعيف در شرايط كم انرژي تر در محدوده حاشيه ساحلي (Shoreface) تشكيل گرديده است. شواهد رسوبي و مطالعه اثر رخساره ها در توالي قائم حاكي از آن است كه رسوبات ماسه سنگي بخش ابتدايي سازند آيتامير در محيط سدي و رسوبات ماسه سنگي بخش هاي بالايي در محيط حاشيه ساحلي ته نشست پيدا كرده اند.

 نسخه قابل چاپ

سازند داريان يکي از مهم ترين سنگ مخزن هاي هيدروکربوري در ميدان گازي پارس جنوبي است. با توجه به گسترش زياد اربيتولين ها در اين توالي ها، بخش عمده اي از آناليزهاي رخساره اي بر اساس ويژگي هاي ديرينه بوم شناسي اربيتولين ها انجام شده است، بررسي رخساره اي در چاه هاي SPOa و SPOb نشان مي دهد که سازند داريان در اين ميدان، ماهيت بافتي و رسوبي کاملا متفاوت نسبت به مقطع تيپ و بخش هاي ديگر حوضه زاگرس دارد. بررسي هاي دقيق رسوب شناسي اين واحدها و مقايسه آن ها با سازند شوئيبا (معادل داريان در کشورهاي عربي) در گنبد شمالي و تلفيق آن ها با جغرافياي ديرينه آپتين حاکي از آن است که سازند داريان در پلاتفرم کربناته رمپ در يال پشت به باد حوضه اينتراشلف نهشته شده است. با تکيه بر روش هاي متفاوتي از چينه نگاري سکانسي سعي شده است ضمن تلفيق تغييرات رخساره اي با نمودار لاگ گاما و کنش متقابل زيستمندان به نوسانات سطح آب، دسته هاي رخساره اي هر چاه مشخص شده که ديد مناسبي جهت مهندسي مخزن ايجاد مي کند. بررسي تغييرات عمودي رخساره هاي سازند داريان نشان مي دهد که در کل اين چينه ها شامل يک سکانس رده سوم و يک دسته رخساره اي HST از واحد زيرين مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

آستروئيدها (گروهي از ستاره هاي دريايي) بخش مهمي از فوناي بنتيک دريايي را از زمان اردويسين تا عهد حاضر به خود اختصاص داده و اوسيکل هاي منفرد آنها در بسياري از نهشته هاي دريايي به ويژه در زمان کرتاسه پسين مشاهده شده اند. با اين حال تاکنون گزارش منتشر شده اي از اين فسيل ها در توالي هاي کرتاسه پسين ايران ارائه نشده است. نمونه شناسايي شده در اين پژوهش متعلق به گونهMetopaster parkinsoni  از خانواده گنياستريده و راسته والواتيدا است که براي اولين بار از ايران و آسيا معرفي مي شود و اهميت آن از اين جهت است که گونه حاضر، خاوري ترين نمونه گزارش شده در حوضه تتيس است. اين نمونه از دومين واحد سنگ آهک گل سفيدي سازند آب دراز در برش پادها، خاور حوضه رسوبي کپه داغ در شمال خاوري ايران به دست آمده است. حفظ شدگي خوب آن باعث شده تا تمامي پارامترهاي موثر در تعيين گونه نظير شکل، اندازه، تعداد، ميزان کشيدگي و تزئينات اوسيکل هاي مارژينال و نيز ميزان زاويه اوسيکولار آن قابل مشاهده، بررسي و اندازه گيري باشد. علاوه بر اين، خراش هايي متعلق به اثر گاز گرفته شدن بدن اين آستروئيد توسط جانوران شکارگر يا لاشه خوار دريايي کرتاسه پسين نيز بر روي سطح اوسيکل هاي مارژينال مشهود است که نشان دهنده اولين آثار فرآيندهاي بيواستراتينوميکي به هنگام مرگ و اندکي پس از مرگ جانور پيش از تدفين نهايي است. گونه M. parkinsoni پيش تر در بسياري از نقاط دنيا به ويژه سنگ آهک هاي گل سفيدي حوضه پاريس و انگلستان (سازند سيفورد) شناسايي و بيشترين فراواني آن از بيوزون ماکروفسيلي Micraster coranguinum که دربردارنده مرز اشکوب هاي کنياسين- سانتونين مي باشد معرفي شده است. دومين واحد سنگ آهک گل سفيدي سازند آب دراز در برش پادها نيز که نمونه مذکور از آن شناسايي شده است، همانند سازند سيفورد انگلستان مرز اشکوب هاي کنياسين- سانتونين را در خود جاي داده است.

 نسخه قابل چاپ

مدل سازي يك بعدي فرايند نفت زايي از روش هاي مورد استفاده در بررسي سيستم هاي نفتي است. بدين منظور با استفاده از اين روش سنگ هاي منشا نفت هاي ميدان پازنان مورد بررسي قرار گرفت و تاريخچه پختگي و هيدروكربن زايي سنگ هاي منشا آن بدست آمد.
مدل سازي فرايند نفت زايي ميدان پازنان در تاقديس و ناوديس هاي جنوب و شمال براي سنگ هاي منشا پابده، كژدمي، گرو و سرگلو انجام شده است. بر اساس بررسي هاي انجام شده مشخص گرديد كه وضعيت نفت زايي سنگ هاي منشا در چاه هاي نفت حفر شده در مقايسه با وضعيت آنها در ناوديس هاي مجاور تفاوت چشمگيري دارند. اين تفاوت به گونه اي است كه براي مثال سازند پابده در تاقديس پازنان به نفت زايي نرسيده است در حاليكه در ناوديس شمالي، اين ميدان در پيك فرايند نفت زايي قرار دارد.
تاريخچه هيدروكربن زايي سنگ هاي منشا بدست آمده در اين مطالعه نشان مي دهد كه ميزان هيدروكربن توليدي سنگ منشا پابده و كژدمي در ناوديس ها بسيار بيشتر از تاقديس ها است. همچنين سازندهاي گرو و سرگلو بيش از سنگ هاي منشا پابده و كژدمي نفت زايي كرده اند.

 نسخه قابل چاپ