دانلود مقالات علوم زمين

در نوشتار‌هاي مختلف بر اهميت خاص شكستگي ها و تاثير آنها در كيفيت مخازن هيدروكربني و بويژه مخازن كربناته جنوب غرب ايران تأكيد شده است. در اين مقاله روش پيشنهاد شده توسط شركت (McCord & Associates (1973,1975 موسوم به RFF در خصوص تعيين انبوهي نسبي شكستگيها در ميدان پارسي مورد استفاده قرار گرفت كه عواملي چون سنگ شناسي (Lithology Factor)، اعوجاج محور ساختماني (Sinuosity Factor)، عامل ساختماني با شعاع انحنا (Structure Factore)، عامل محور ساختاري (Structural Axis Factor)، موقعيت چينه شناسي (Asmari Section Factor) و سيمان شدگي (Cementation) را درقالب يك رابطه رياضي معرفي نموده است. بدين منظور 50 مقطع عرضي بر روي نقشه خطوط تراز زير سطحي افق آسماري ترسيم و براي سطوح عمقي مختلف در هر مقطع، مقادير اين رابطه محاسبه گرديد و به نقشه در‌آمد. مشخص شد كه مناطقي متاثر از عملكرد توام انحنا مرتبط با چين‌خوردگي و انحنا ناشي از اعوجاج محور ساختماني از تراكم شكستگي بالايي برخوردار هستند. همچنين زون‌هاي يك و دو به عنوان مناطقي با توسعه شكستگي قابل توجه نسبت به ساير زون ها معرفي مي شوند.

مخازن منابع اصلي پذيرنده مواد جامد محلول به شمار ميروند. بسته به درجه لايه بندي مخازن و همچنين دبي ورودي و خروجي مواد جامد محلول در مخازن، احتمال تجمع اين دسته مواد در آنها وجود دارد.
سد مخزني كرخه با حجمي بالغ بر 4 ميليارد متر مكعب، جزو دسته مخازن بزرگ طبقه بندي شده است. و در صورت تجمع بيش از حد مواد جامد محلول در آن، عملا يكي از اهداف مهم اين مخزن كه تامين آب مورد نياز كشاورزي اراضي پايين دست مخزن ميباشد، بدليل شوري آب تامين نخواهد شد. واين موضوع مي تواند بعنوان يك مساله مهم مطرح باشد. در اين تحقيق جهت بررسي روند كيفي آب مخزن كرخه بااستفاده از داده هاي سازمان هواشناسي و سازمان آب خوزستان و داده هاي پايش كيفي نويسندگان و كاربرد مدل كيفي Ce-Qual-W₂ روند تحليل شده. و در اين شبيه سازي، مخزن كرخه به صورت دو بعدي فرض گرديده است. نتيجه اين مطالعه نشان مي دهد بدليل عدم تعادل بين خروجي ها و ورودي هاي مخزن كرخه به لحاظ خارج كردن مواد جامد محلول از آن در طول زمان، احتمال تجمع مواد جامد محلول در اين مخزن وجود داشته و در صورت عدم كنترل كيفي مناسب، وقوع پديده شوري به مرور زمان در آن محرز خواهد بود .مناسب است كه به منظور كنترل شوري در مخزن كرخه، الگوهاي جديد بهره برداري از مخزن با توجه به جميع مسايل كمي و كيفي, برنامه ريزي مجدد گردد تا بين بارهاي كل مواد جامد محلول خروجي و ورودي در طول يكسال تعادل بهتري برقرار گردد.

احداث تونل به عنوان يكي از روشهاي مفيد جهت انتقال آب از يك حوضه آبريز به حوضه ديگر مي باشد. به همين منظور تونل چشمه لنگان براي انتقال آب از چشمه لنگان و حوزه آبريز آن به زاينده رود اصفهان احداث گرديد. در اين مقاله به تحليل آماري نتايج برداشت هاي صحرايي ناپيوستگي ها توسط نرم افزار DIS پرداخته و سپس طبقه بندي توده سنگ ها (Q ,RMR ,GSI) در مسير تونل پرداخته شده است و سپس با استفاده از رده بندي هاي توده سنگ به پيشنهاد سيستم نگهدارنده در مسير تونل اشاره شده است و سپس با استفاده از وضعيت درزه ها در مسير تونل با استفاده از نرم افزار UNWEDGE به بررسي ناپايداري ساختاري در مسير تونل پرداخته شده و وضعيت گوه ها ايجاد شده را در مسير تونل مورد بررسي قرار داده ايم.

منطقه تکنار در شمال غرب بردسکن، استان خراسان قرار دارد. سنگهاي همبر کانسار شامل واحدهاي رسوبي آتشفشاني دگرگون شده در رخساره شيست سبز و با سن احتمالي پروترزوئيک فوقاني است. مهمترين واحدهاي سنگي ميزبان کانسار، شيستهاي کلريتي، سرسيتي، توفيتي و توالي هاي کربناتي - چرتي است. ساخت کانسار شامل نوارهاي ضخيم، متوسط و ريز مگنتيت و سولفيدها (پيريت - کالکوپيريت) همراه با شيستها، کربنات و چرت است. حضور قطعات معلق و تخريبي درون نوارهاي مگنتيت و سنگهاي همبر، بيانگر رسوبگذاري دريايي - يخچالي همراه با فعاليتهاي متصاعدي آتشفشاني مي باشد و اين کانسار را در گروه آهن نواري - سولفيد نواري راپيتان قرار مي دهد. ژئوشيمي نوارهاي معدني بيانگر مقدار بالاي آهن و سيليسيم و عيار کم آلومينيوم است که خاص کانسارهاي آهن نواري است. با توجه به مگنتيت فراوان در اين ذخيره، نمونه برداري و مطالعه کانيهاي سنگين مي تواند يک روش اکتشافي مفيد باشد. براي اهميت اکتشافي اين منطقه، چندين نمونه آبرفت از آبراهه هاي مختلف منطقه تکنار برداشت شد. نمونه ها به روش طيف سنجي نشري آناليز شدند. بيشترين مقدار طلا (0.040ppm) و مس (250ppm) در نزديک معدن تکنار (ذخيره اصلي) در شمال - شمال غرب روستاي کلاته جمعه است. بر اساس اين مطالعه، مقدار طلا در اين منطقه بسيار پايين بوده و اندازه گيري عيار مس و طلا در چند نمونه مغزه نيز اين مطلب را تاييد مي کند. لذا ارزيابي اقتصادی مس و طلا در اين منطقه، مطالعه بيشتري را مي طلبد.

لكه‌هاي اسكارني شرق سونگون چاي، واقع در 100 كيلومتري شمال شرق تبريز، در امتداد همبري استوك پورفيري گرانيتوئيدي به عنوان سنگ ميزبان كانسار مس پورفيري به سن اليگوسن با سنگ هاي كربناته ناخالص كرتاسه بالايي تكامل و توسعه يافته اند. محاسبات تغيير جرم عناصر اصلي، فرعي و فلزي نشان مي دهد كه در طي فرآيندهاي متاسوماتيك پيشرونده و پسرونده مقادير قبل ملاحظه‌اي از عناصر Pb, Cu, S, Mg, Si, Fe و Zn توسط سيالات گرمابي منشا گرفته از پلوتون به سيستم اسكارني اضافه گرديده و در مقابل مقدار قابل ملاحظه اي از Ca شسته شده و از سيستم اسكارني خارج گرديده است. تغييرات جرم بسيار جزيي الكاليها (Na, K) در طي پروسه اسكارنيفيكاسيون نشانگر بالا بودن غلظت يون ⁺H در سيالات متاسوماتيز كننده مي باشد. بر اساس نتايج بدست آمده، افزايش جرم ناموزون Al و Si بواسطه تغييرات محلي ناخالصي هاي پليتيك در داخل سنگ هاي كربناته مادر بوده است. در مرحله نهايي فرآيند اسكارنيفيكاسيون سيالات متاسوماتيز كننده تاخيري عمدتا ماهيت اكسيدان و هيدروليز كننده بالا داشته و سبب شستشو و خارج نمودن بيشتر ⁺Ca² از داخل كالك سيليكات ها گشته است. 

کانسار قلعه زري يک نهشته رگه اي از نوع گرمابي چند فلزي است. رگه هاي کانه دار در امتداد سطوح گسل ها وزونهاي برشي در درون سنگهاي ميزبان آتشفشاني ترشيري با ترکيب عمدتا آندزيتي نهشته شده اند. سنگهاي آتشفشاني ميزبان از نوع ساب آلکالن با پتاسيم بالا بوده که حاصل فعاليتهاي آتشفشاني درون قاره و به احتمال در ارتباط با فرورانش شرق ايران مي باشد.
سيستم گرمابي و کاني ساز قلعه زري حاصل حرکت آبهاي سطحي به عمق و گرم شدن در جوار توده هاي آذرين عمقي مي باشد که اين آبها مجددا به سمت بالا و مناطق کم دما و کم فشار به حرکت در آمده و در طي حرکت رو به بالا با آبشويي برخي از عناصر از سنگهاي مسير، بخش عمده همنه هاي فلزي خود را تامين کرده است. فعاليت اين سيستم تحت تاثير حرکات تکنونيکي منطقه بطور متناوب انجام شده و منجر به نهشت همپوشاني کاني ها شده است. مطالعه عناصر نادر خاکي نشان مي دهد که دگرساني سنگ ديواره قلعه زري در شرايط نسبت بالاي آب به سنگ (<w/r) و در دماي بالاتر از C^°230 صورت گرفته است.
داده هاي زمين شيميايي حاکي از آن است که تمرکز طلا در افق هاي مياني و بويژه در محدوده نهشته هاي شماره 1 و 2، بيشتر انجام شده است و اين عنصر فقط با مس و اکسيدهاي آهن از ضريب همسنگي مثبت برخوردار است. همچنين اين داده ها نشان مي دهد که نقره ضمن اينکه به سمت افق هاي بالايي از نظر عيار با اندکي افزايش روبرو است، اما با افزايش عيار سرب به سمت شمال غرب منطقه، عيار نقره نيز فزايش قابل توجهي پيدا مي کند. داده هاي زمين شيميايي نشان مي دهد هر چند که عيار سرب و روي در بخش هاي مياني و جنوب شرق رگه هاي کانه دار هرگز فراتر از 0.5 درصد ثبت نشده است، اما غلظت اين عناصر در بخش شمال غرب منطقه (محدوده چاه شماره 6) و در افقهاي بالايي به بيش از 14 درصد مي رسد.

فرآيند کنوني توليد آجر در استان فارس که مبتني بر تامين مواد اوليه از خاکهاي آبرفتي و کشاورزي است، باعث تخريب محيط زيست و تحديد منابع کشاورزي شده است. بمنظور تامين منابع جديد، بخش شيل ارغواني سازند پابده در جنوب شرق شيراز مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس مطالعات زمين شيميايي،SiO₂ ،Al₂O₃ ، Fe₂O₃ ، MgO و CaO به ترتيب فراوانترين سازاهاي اين خاك است. نتايج آناليز XRD نشان مي دهد كانيهاي اصلي اين خاك، مونت موريلونيت، كوارتز، كلسيت، آلبيت و دولوميت است. مقايسه نتايج بدست آمده از آناليز شيميايي و XRD با ترکيب استاندارد و مناسب خاک آجرپزي نشان مي دهد که اين خاک براي ساخت آجر مناسب است. ميزان پايين اکسيد کلسيم نسبت به اکسيد آهن، باعث توليد آجر به رنگ قرمز قهوه اي شده و فقدان کاني هاي سولفيدي مانع از ايجاد هر گونه شوره زدگي مي شود. بررسي حدود آتبرگ و ميزان بالاي کاني هاي رسي نشان مي دهد که اين خاک پلاستيسيته لازم جهت شکل گيري و حفظ شکل ايجاد شده را دارا است.
ارزيابي آجر توليدي از نظر خواص فيزيکي و مکانيکي بر اساس استاندارد ASTM، نشان مي دهد که اين آجر داراي مقاومت فشاري بالا، جذب آب و ضريب اشباع پايين و در نتيجه از استحکام و پايداري بالايي يرخوردار است. پايداري بالاي آجر که ناشي از حضور ميزان بالاي کاني هاي رسي و کوارتز در خاک اوليه است، امکان استفاده از آن در مناطق با درجه هوازدگي بالا را فراهم مي کند. نتايج اين بررسي نشان مي دهد که بخش شيل ارغواني سازند پابده، خاکي ايده ال جهت ساخت آجر است. با توجه به رخنمون اين بخش در نواحي جنوبي استان فارس و بمنظور جلوگيري از تخريب محيط زيست، جايگزيني اين منبع جديد سازندي به جاي منابع آبرفتي توصيه مي شود.

در اين مطالعه که با هدف اکتشافي صورت گرفته است سعي گرديده تا با نمونه برداري سيستماتِيک از رسوبات آبراهه اي در سطح ورقه رونيز و تعبير و تفسير نتايج حاصل شده از آن به معرفي مناطق با پتانسيل معدني بپردازيم که نتيجه آن منجر به شناسايي برخي از نواحي ناشناخته در گستره ورقه رونيز گرديد. از اين موارد مي توان به محدوده هاي تپه زيتوني و زرجان اشاره نمود که پس از بررسي نتايج حاصل شده از رسوبات هاله ثانويه اين نواحي غلظت هاي بالايي از عنصر طلا و پاراژنزهاي مربوط به آن به اثبات رسيد. بطوريکه بر پايه داده هاي غني شدگي غلظتي در حدود 50 برابر حد کلارک عنصر طلا در پوسته زمين در محدوده هاي فوق الذکر گزارش گرديد. همچنين بررسي هاي حاصل شده از نمونه هاي کاني سنگين نيز حضور کاني ها و پاراژنزهايي نظير رآلگار، استيبنيت و ارپيمنت را نشان مي دهند که اثباتي بر گفتار پيشين مي باشد.

كانسار رسي فريادون در 55 كيلومتري جنوب ابركوه قرار دارد. اين منطقه قسمت جنوبي كمربند هورستي شهررضا - آباده - همبست را تشكيل مي دهد. اين كمربند دربرگيرنده بسياري از ذخاير رسي ايران (از جمله ذخاير منطقه آباده) است. در فريادون لايه هاي رسي در ميان سكانس ضخيمي از رسوبات دونين فوقاني به صورت همشيب قرار داشته و لايه بندي و مرزهاي ليتولوژيكي آن به خوبي آشكار است. با توجه به نظريات مختلف ارايه شده در مورد منشا كانسارهاي رسي اين كمربند، در اين مقاله سعي شده كه با استفاده از نتايج كاني شناختي و تركيب عناصر اصلي، فرعي و نادر خاكي منشا کانسار مورد بررسي قرار گيرد. کاني هاي اصلي شامل كائولينيت، ‌كوارتز، ايليت و كلريت و کاني هاي فرعي شامل آلبيت، ‌ارتوكلاز، گونيت و ناتروآلونيت مي باشد. شيمي كل سنگ بيانگر غني شدگي Al₂O₃ و SiO₂ مي باشد كه مشابه با تركيب NASC است. با استفاده از نمودار Fe + Ti به Cr + Nb و مقايسه داده ها با كانسارهاي رسي هيپوژن، منشا سوپر ژن براي فريادون پيشنهاد مي شود. مقادير بالاي CIA، CIW و مقادير پايين عناصر قليايي و قليايي خاكي مويد هوازدگي شديد سنگ هاي فلسيك منطقه منشاء مي باشد. نسبت هاي K/Rb نيز نشان مي دهد كه بيشتر رسوبات رسي اين کانسار در يك حوضه رسوبي دريايي نهشته شده اند الگوهاي REE نرماليزه شده توسط كندريت، مشابه با NASC و ديگر ذخاير كائولين هوازدگي – رسوبي، نمايشگر غني شدگي LREE نسبت به HREE،‌ آنومالي مثبت Ce و آنومالي منفي Eu مي باشد. نهايتا با استفاده از تركيب كاني شناختي، مقادير REE و نسبت هاي عنصري، سنگ مادر کانسار از نوع فلسيك يا شيل تخريبي با تاثير پذيري كمي از سنگ هاي بازيک تعيين گرديد.

در ميان سنگهاي رسوبي پلاژيک و چرتهاي راديولاريتي زون افيوليتي خوي نهشته هاي منگنز و منگنز - آهن چندي يافت مي شود که بيشترشان ذخيره اندکي دارند و در حال حاضر تنها کانسار صفو داراي ذخيره قابل معدنکاري است. در کانسار صفو، انباشتگي منگنز در چند افق و به شکل توده هاي عدسي شکل درون شيل هاي آهکي پلاژيک، چرت و آهک پلاژيک روي داده است. اين کانسار، چينه سان بوده و منشا همزمان با رسوبگذاري دارد. از نظر کاني شناسي از کانه هاي پيرولوسيت، بيکسبيت، براونيت و هماتيت تشکيل يافته است. کلسيت، کوارتز و باريت در مقادير اندک حضور دارند. ساخت و بافت هاي نواري، توده اي و پراکنده در توده هاي معدني قابل تشخيص اند. شواهد زمين شناسي و ژئوشيميايي گوياي نهشت کانه ها از محلول هاي گرمابي زيردريايي (بروندمي) در کف حوضه اقيانوسي نئوتتيس در زمان کرتاسه فوقاني مي باشد. نسبت هاي Mn/Fe در اين کانسار متغيير است و ميانگين آن (8) چندين مرتبه بيشتر از مقدار آن در نهشته هاي رسوبات فلزدار پشته هاي ميان اقيانوسي است. بالا بودن نسبتهاي Mn/Fe و Si/Al، پايين بودن مقادير فلزات کمياب و به ويژه فلزهاي Ni , Co و Cu، پايين بودن مقادير عناصر Y و Ce و بالا بودن مقادير SiO₂، Ba , Fe , Mn و Sr به عنوان شواهدي از غني شدگي و تخليه Mn از سيالات بروندمي بوده و نقش فرآيندهاي هيدروژنز در پيدايش اين کانسار ناچيز است. بررسي ضرايب همبستگي بين تركيب ها و عناصر گوناگون نيز نشان داد كه فلزهاي Ni , Co و Cu ارتباطي با محلول هاي گرمابي سرشار از سيليس، منگنز و آهن نداشته اند.

ناحيه كانه زايي روي و سرب كوهبنان - بهاباد در شمال استان كرمان و جنوب شرق استان يزد در محدوده پهنه تكتونيكي - رسوبي ايران مركزي قرار دارد. در اين ناحيه، تعداد زيادي كانسار و نشانه معدني روي و سرب وجود دارد. براي مثال مي توان به طرز، گوجر، كارونگاه، تپه سرخ، آب حيدر، سنجدو، كوه قلعه، تاجكوه، گيچركوه و بنه انار (احمدآباد) اشاره نمود. كانسارها و نشانه هاي معدني ياد شده عمدتا در داخل افق چينه اي دولوميتي - آهكي پرموترياس قرار گرفته اند و شكل ماده معدني در آنها غالبا از نوع رگه اي و ندرتا همخوان با لايه بندي است. وجود گسلهاي مهمي نظير گسل كوهبنان، بهاباد 1 و بهاباد 2 با راستاي شمال غربي - جنوب شرقي در تكوين تاريخچه زمين شناسي منطقه و كانه زايي آن بسيار موثر بوده است.
قرارگيري كانسارها و نشانه هاي معدني ناحيه در افق چينه اي كربناته پرموترياس به همراه شواهد زمين شناسي ديگر و شرايط مناسب مويد اين مطلب است كه اين كانسارها و نشانه هاي معدني در ابتدا در شرايطي مشابه با كانسارهاي نوع دره مي سي سي پي (Mississippi Valley – type deposits) شكل گرفته اند. از جمله اين شرايط مساعد مي توان به وجود توالي هاي تبخيري و كربناته، نبود و يا عدم تاثير توده هاي آذرين و وجود گسل هاي مهم و كنترل كننده اشاره نمود. در نتيجه مي توان كانه زايي ابتدايي را از نوع لايه كران (strata- bound) دانست و كانسنگ اوليه بر اساس آنچه در بعضي از اين كانسارها قابل مشاهده است (مثلا در تاجكوه) از نوع سولفيدي و شامل اسفالريت، گالن، پيريت و به مقدار ناچيز سولفيدهاي ديگر بوده است.
كانسنگ سولفيدي اوليه در نتيجه قرارگيري در شرايط اكسيدان سطحي و تحمل دگرساني به كانسنگ غير سولفيدي تبديل شده است. در نتيجه كاني هاي سولفيدي اوليه به كاني هايي نظير همي مرفيت، اسميت زونيت، سروزيت، آنگلزيت و ديگر كانيهاي اكسيدي، كربناته و يا سولفاته تبديل شده اند. علاوه بر اين هوازدگي پيريت اوليه سبب تشكيل كلاهك آهني (gossan) شده و به عنوان يك راهنماي مناسب اكتشافي در افق ياد شده خودنمايي مي كند. عمق تاثير هوازدگي و تبديل كانسنگ سولفيدي به كانسنگ غير سولفيدي معمولا تحت تاثير سطح آبهاي زيرزميني و تغييرات آن در زمانهاي مختلف قرار داشته و در كانسار تاجكوه، حد فاصل اين دو نوع كانسنگ درعمق 90 متري (منطبق بر سطح تقريبي آبهاي زيرزميني در اين كانسار) قرار دارد. در نتيجه احتمال وجود كانسنگ سولفيدي در كانسارهاي ديگر ناحيه در عمق مناسب و پايين تر از سطح آبهاي زيرزميني دور از ذهن نيست.
كانسنگ هاي غير سولفيدي كه در محل درزه ها و شكستگي هاي ساختاري تشكيل شده اند، در بسياري از موارد نشانگر بافت كلوفرم مي باشند. بنابراين مي توان پذيرفت كه اين نوع كانسنگ تحت تاثير سيالات با دماي پايين تشكيل شده است. با توجه به آنچه كه در خصوص دسته بندي كانسارهاي غير سولفيدي روي (و سرب) عنوان شده است (Hitzman et al., 2003) مي توان نتيجه گيري نمود كه كانسارهاي مورد بحث در اين پژوهش در گروه كانسارهاي غير سولفيدي روي (و سرب) از نوع جانشيني مستقيم (direct replacement) جاي دارند. در نهايت مي توان عنوان نمود كه وجود كانسارهاي غير سولفيدي روي و سرب در اين ناحيه جغرافيايي مي تواند رويكردي جديد در ارتباط با اكتشاف و بهره برداري از اين كانسارها را فراروي معدنكاران قرار دهد.

منطقه مورد مطالعه در شمال زنجان و در محدوده اي به مختصات '20 48^º تا '30 49^º طول شرقي و '00  36^ºتا'30  37^ºعرض شمالي واقع شده و گستره اي به وسعت 20000 كيلومتر مربع را در بر مي گيرد. در اين منطقه زون هاي دگرساني: يوزباشي چاي، زاجکان عليا و سفلي، نيکوئيه، تاکند، نهران، سيردان و زاجکندي رخنمون وسيع دارند. سنگ هاي ولكانيك و آذر آواري ائوسن - اليگوسن توسط توده هاي نفوذي كم عمق با تركيب عمومي كوارتز سينيت و كوارتز مونزونيت قطع شده است. وضع نسبتا منظمي از آلتراسيون از قاعده به سمت بالا شامل يكان پروپيليتي، يكان آرژيلي بصورت پهنه هاي سفيد رنگ فرسايش پذير، يكان آلونيتي به طور عمده همراه با كوارتز، به صورت نوارگون ستيغ مانند و خشن و در بالاترين افق، يكان سخت سيليسي به شكل كلاهك مقاوم و خشن رخنمون دارد. اثر عوامل ساختاري و عملكرد فرآيند فرسايش سبب شده كه در بعضي مناطق، اين كلاهك ديده نشود. سنگ مادر آلتراسيون طارم، توف هاي آندزيتي، آندزيت بازالتي و توف هاي ريوداسيتي است، در حالي كه در ناحيه تاكستان از نوع گدازه و توف هاي ريوليتي مي باشد. جهت رده بندي زون هاي  آلتراسيون هيدروترمال گستره طرح 50 نمونه از سنگ هاي سالم و دگرسان شده مناطق ياد شده تهيه و جهت آناليز XRD و شيمي مرطوب 12 اکسيد اصلي به آزمايشگاه ارسال گرديد. رده بندي دگرساني هاي گرمابي با معيارهاي كاني شناسي (مطالعات پتروگرافي دقيق و ديفراكسيون پرتو ايكس) 6 نوع دگرساني پروپيليتي، سريسيتي، آرژيلي، آرژيلي پيشرفته، آلونيتي و سيليسي تشخيص داده شد. با توجه به  رفتار شيميايي متفاوت عناصر اصلي در طي دگرساني هاي مختلف، واحدهاي مختلف  دگرسانيدر دياگرام مثلثي AKF، دياگرام Q-P، و دياگرامNa-K ،5  نوع دگرساني پروپيليتي، سريسيتي، آرژيلي، آرژيلي پيشرفته (و آلونيتي) و سيليسي و دو فرآيند متمايز متاسوماتيزم پتاسيمي و سديمي نيز شناسايي و تفکيک شدند، که نتايج آن با بررسي هاي کاني شناسي از مطابقت خوبي برخوردار است. فقدان كاني هاي دياسپور و بوهميت، همراهي با سنگ هاي آذرآواري و ولكانيكي، فقدان سنگ هاي رسوبي، حضور رگه هاي هيدروترمال و لكه هاي باقي مانده سنگ مادر، همجواري با توده هاي نفوذي و بسياري شواهد ديگر نشان مي دهد كه منشا آلتراسيون هاي منطقه از نوع هيدروترمال است. بررسي هاي صحرايي و كاني شناسي و ژئوشيميايي تيپ آلتراسيون هاي منطقه را از نوع اپي ترمال و اسيد سولفات دانسته است.

در کانسار اسکارن منيتيتي بابا علي با سنگ ميزبان ديوريتي توده معدني در بين سنگهاي کوارتز سينيتي وديوريتي واقع شده است.
مطالعات پتروگرافيکي هشت زون اسکارني را از جنوب شرقي به طرف شمال غربي نمايان مي سازد. توزيع ژئوشيميايي عناصر در اين زونها تحت تاثير توزيع کاني هاي اسکارني است. حضور کاني هاي چون آندراديت، ساليت، اکتينوليت و اپيدوت، اسفن و ايدوکراز به عنوان سيليکاتهاي کلسيم از يک طرف و غيبت کانيهاي چون ترموليت، فورستريت، فلوگوپيت، تالک و هوميت و همچنين غيبت کانيهاي تيپ اسکارنهاي منگنزي از طرف ديگر همگي گوياي اين واقعيت هستند که ميتوان اين کانسار را در رده کانسارهاي اسکارني کلسيک رده بندي نمود.
ترکيب شيميايي EMP کانيهاي گارنت و پيروکسن باعث قرار گرفتن اين کانسار در رده اسکارنهاي آهن دار مي شود. محتوي کم گوگرد موجود در اين کانسار (>1.5) گويايي تشکيل شدن اين کانسار در محيط جزاير قوسي (Island Arcs) است.
نسبت بالاي اگزواسکارن به اندواسکارن گوياي عمق کم (<km5) براي تشکيل اين کانسار است. عدم وجود ناخالصيهاي چون Z , NI, Ti, V, Cr در کاني منيتيت، جانشين شدن منتيت و کانيهاي هيدروترمال به جاي کانيهاي حرارت بالا و جانشين شدن منتيت به جاي کانيهاي هيدروترمالي همگي گوياي دماي پايين تشکيل منتيت است. اين شواهد ژئوشيميايي و مينرالوژيکي دماي 350-4000c براي کاني زاي منيتيت در اين کانسار بدست مي دهند.

دشت كوار در 40 كيلومتري جنوب شرق شيراز و مرودشت در 45 كيلومتري شمال شرق شيراز، با داشتن خاك رس آبرفتي، از منابع مهم تامين خاك آجرپزي استان فارس هستند. بر اساس مطالعات زمين شيميايي،SiO₂ ،CaO ، Al₂O₃ ،Fe₂O₃ و MgO فراوانترين سازاهاي اين خاك ها و آجر توليدي آنها است. نتايج آناليز XRD نشان مي دهد كانيهاي اصلي اين خاك ها كوارتز، كلسيت، دولوميت، مونت موريلونيت، كلريت، اورتوكلاز، آلبيت و مسكوويت است. كاني هاي موجود در آجرهاي توليدي اوژيت و ولاستونيت مي باشد. مقايسه نتايج بدست آمده از آناليز شيميايي و تركيب شيميايي استاندارد و مناسب خاك آجرپزي نشان ميدهد كه اين خاك ها براي ساخت آجر مناسب نيستند. بررسي تركيب كاني شناختي بدست آمده از آناليز XRD و كاني هاي پيش بيني شده توسط سيستمهاي سه تايي SiO₂- Al2O₃- CaO، SiO₂- Al₂O₃- MgOو SiO₂- Al₂O₃- K₂O نيز مويد اين مطلب است.مقدار پايين كاني هاي رسي و كوارتز باعث كاهش مقاومت و شكل پذيري آجر مي شود. حضور نسبتا بالاي كلسيت در اين خاك ها باعث تشكيل اوژيت و ولاستونيت شده و مانع از تشكيل ساير كاني ها نظير آنورتيت ،فلدسپار و انستاتيت مي شود. برخلاف تصور رايج و سابقه طولاني استفاده از اين خاك ها در ساخت آجر در منطقه، استفاده از خاك هاي مناسب سازندي به جاي اين خاکها توصيه مي شود.

كانسار مس پورفيري سوناجيل در فاصله 17 كيلومتري شرق هريس قرار داشته و توسط گدازه هاي تراكي آندزيت بازالتي تا تراكي آندزيت، داسيت، و ريوداسيت تا ريوليتي پوشيده شده است. اين گدازه ها جوانترين فعاليت ماگمايي در منطقه محسوب مي شوند و بصورت لكه هاي مجزا و در يك راستاي NW-SE در منطقه توزيع شده اند. بنظر مي رسد كه انواع نقطه اي (اكوزداغي) از محل تلاقي گسلها و انواع خطي از مسير گسلهاي با راستاي NE-SW خارج شده اند. دسته گسلهاي اخير در حال حاضر عملكرد نرمال يا راستالغز دارند. تمامي نمونه ها اشباع از سيليس بوده و در نورم خود كوارتز دارند. نسبت Na₂O/K₂O در نمونه هاي بازيك بزرگتر از يك بوده و در نمونه هاي اسيدي از يك كمتر است. بافت هاي رايج در اين سنگها شامل بافت تراكيتي، بافت ميكروليتي پورفيريك، اينترگرانولار، فلسيتيك و هيالوميكروپورفيريك مي باشد. كاني شناسي تراكي آندزيتهاي بازالتي و تراكي آندزيتها شامل پلاژيوكلاز، كلينوپيروكسن و اندكي سانيدين و اليوين هاي ايدينگزيته است كه با افزايش درجه اسيدي سنگها، بيوتيت نيز در اين سنگها ظاهر مي شود. در ترمهاي اسيدي، فنوكريستهاي غالب شامل پلاژيوكلاز و سانيدين بوده و ميزان كلينوپيروكسن و بيوتيت بشدت كاهش مي يابد. سري ماگمايي اين گدازه ها كالكوآلكالن تا كالكوآلكالن با پتاسيم بالا مي باشد. در تحول ماگماي مولد اين سنگها، پديده هاي تبلور بخشي پلاژيوكلازهاي كلسيك و كلينوپيروكسن بهمراه هضم و اختلاط ماگمايي از عوامل عمده محسوب مي شوند. اين گدازه ها از عناصر LIL غني بوده و آنومالي مثبت و مشخصي از عناصر Th, U, Ba, Rb و تا حدودي عناصر نادر خاكي سبك نظير Nd, Ce, La در آنها مشاهده مي شود. همچنين آنومالي منفي و مشخصي از عناصر Cr و Ni در آنها مشاهده مي شود. الگوي تغييرات يكسان و مشابه دياگرام عنكبوتي گروه هاي مختلف سنگي در اين منطقه نشان مي دهد كه اين سنگها منشا يكساني داشته و تحت شرايط مشابهي تحول يافته اند و در يك محيط قوس ماگمايي پس از برخوردي شكل گرفته اند. دگرساني هاي گرمابي هيپوژن از قبيل آرژيلييك، پتاسيك، فيليك و پتاسيك - فيليك در توده پورفيري ميكروديوريتي كه ميزبان كاني سازي است به خوبي مشهود است. كاني سازي سولفيدي عمدتا از نوع افشان و پر كننده شكستگي ها و ريزشكستگي هاي متقاطع بوده و شامل كالكوپيريت، بورنيت و پيريت در زون هيپوژن و كالكوسيت و كووليت در زون سوپرژن مي باشد. زون هاي مختلف دگرساني و كاني سازي در اين كانسار شباهت زيادي به ساير مس هاي پورفيري از جمله سونگون دارد.