دانلود مقالات علوم زمين

گسل کوهبنان يکي از گسل هاي بنيادي ايران مرکزي است که فعاليت هاي لرزه اي و شواهد زمين ريخت شناختي قابل توجهي را با جنبش مورب لغز خود به نمايش مي گذارد. بر اساس شواهد کينماتيکي (نظير تغيير موقعيت هندسي گسل، وجود پله هاي کششي و خميدگي هاي تحت واتنش، نقاط تلاقي يا انشعاب گسل ها، تغييرات اساسي سنگ شناختي در طول گسل) و شواهد ديناميکي (مانند زمان - طول گسيختگي و ميزان جا به جايي زمين لرزه هاي گذشته، نحوه توزيع و طبيعت رويدادهاي مهلرزه اي، تراکم و ژرفاي کهلرزه ها) پهنه گسلي کوهبنان در منطقه مورد مطالعه به 3 قطعه (S₉, S₁₀, S₁₁) تقسيم گرديده است. ميزان S_mf  تمامي قطعات پهنه گسلي کوهبنان نزديک به يک بوده که نشانگر زمين ساخت جنباي اين منطقه جهت ايجاد يک جبهه کوهستان مستقيم است. نتايج بدست آمده نشانگر آن است که براي هر قطعه گسلي بين مقادير S_mf و facat% هماهنگي وجود دارد. با توجه به مقادير S_mf به دست آمده، نرخ بالاآمدگي (فرايش) براي پهنه گسلي کوهبنان در اين منطقه بين 4-2 ميلي متر در سال برآورد شده است. به علاوه، دامنه تغييرات مقادير V_f در اين ناحيه بين 1.30-0.58 محاسبه شده است. مقدار زياد V_f در قطعه S₉ که با وجود آبراهه هايي پهن و کم ارتفاع مشخص مي شود و هم چنين ميزان بيشتر S_mf براي اين قطعه گسلي مويد نرخ بالا آمدگي کمتر اين پاره گسلي نسبت به ساير قطعات گسل کوهبنان است.  تمرکز رويدادهاي کهلرزه اي  و هم چنين قرارگيري پهنه رومرکزي زمين لرزه زلزله 19/12/1977 باب تنگل (5.8=M_w) و زلزله 22/02/2005 داهوييه زرند (6.4=M_w) بر قطعات گسلي S₁₀ و S₁₁ نيز بر زمين ساخت جنباي اين منطقه نسبت به نواحي هم جوار خود دلالت مي کند.

اطلاع از مكانيسم حركت گسلها به عنوان مهمترين چشمه هاي لرزه زا در تعيين جنبش آنها و نيز ميزان كاهندگي جنبش آنها اهميت اساسي دارد. از سوي ديگر بررسي پديده هايي از قبيل تاثير فراديواره و فروديواره در گسلهاي با شيب زياد و اثر جهت يافتگي در گسلهاي امتداد لغز بر كاهندگي جنبش بدون شناخت مكانيسم حركت امكان پذير نيست. موارد بسياري وجود دارد كه شناخت مكانيسم حركت به سختي صورت مي گيرد. در اين گونه موارد استفاده از نقشه هاي مغناطيس هوايي مي تواند بسيار سودمند باشد. در اين مقاله پنج گسل واقع در چهارگوش قائن مورد بررسي قرار گرفته و مكانيسم آنها با استفاده از نقشه هاي مغناطيسي هوايي تعيين و سپس با اطلاعات حاصل از مطالعات زمين شناسي و سايسموتكتونيكي مطابقت داده شدند. نتايج نشان ميدهند كه استفاده از بررسيهاي هوا مغناطيسي مي تواند براي تعيين مكانيسم غالب حركت، در كل عمر گسل بسيار مفيد باشند. اين راهكار مي تواند براي بررسي چشمه هاي لرزه زاي تاريخي داراي اهميت بيشتري باشد.

ورقه راندگي طزره در شمال دامغان يکي از هشت ورقه ساختاري است که البرز شرقي را در برش دامغان - گرگان شکل داده است. اين ورقه که به عنوان ضخيم ترين ورقه اين برش شناسايي شده به سبب داشتن ليتولوژيهاي مناسب جهت مطالعات ريزساختاري انتخاب گرديده است. دگر شکلي اين ورقه، از طريق مطالعه ريزساختارهاي تشکيل شده در کانيهاي کوارتز و فلدسپات تحليل شده است. بر مبناي نمونه برداريهاي انجام شده در راستاي برش عرضي از ورقه در مسيري از فروديواره تا فراديواره آن، روند تغييرات اين ريزساختارها به صورت کاهش ميزان و شدت دگر شکلي بلورهاي کوارتز و فلدسپات و کاهش تبلور مجدد از قاعده ورقه به‌سمت فروديواره و فراديواره آن، شناسايي شده است. اين بررسيهاي ريزساختاري نشان مي دهد که ورقه راندگي طزره، گر چه از ورقه هاي پيش بوم در البرز شرقي محسوب مي شود، اما داراي خاستگاهي عميق تر نسبت به ديگر ورقه هاي راندگي در برش ساختاري دامغان - گرگان است.

براي شناخت تاثير لايه بندي غير يکنواخت در هندسه دگرريختي وکينماتيک در يک رژيم فشارشي در تکتونيک نازک پوسته يکسري آزمايشات در جعبه ماسه اي که ديواره هاي شيشه اي دارد انجام شد که طراحي آن بگونه اي است که سطوح دگر ريختي را مقابل رمپ دگرريخت نشده اي قرار مي دهد. چينهاي گسل خورده اي که در سطوح مختلف detach شده اند هندسه اصلي را تشکيل ميدهند. تاقديسهاي تراستي، هندسه هاي ساب تراستي، جدايش درون لايه اي و واحد هاي ايمبريکيت قابل شناسايي هستند. اين ساختارها بصورت گسترده اي دگر ريختي piggy back را نشان مي دهند. دگر ريختي از سمت Hinterland به سمت Forland انتشار مي يابد. نتيجه گيري حاصل از تحليل مدلها تاييد مي کند که لايه بندي مکانيکي کليد کنترل کننده کنيماتيک و هندسه دگرريختي است.

نهشته هاي سيليسي آواري سازند جيرود (دونين پسين) در شمال شرق تهران (دره مبارك آباد، با مختصات جغرافيايي"10´47 ^°35 شمالي و "25 ´58 ^°51 شرقي) براي تشخيص محيطهاي رسوبي بررسي شده اند. اين نهشته ها با ناپيوستگي همشيب روي سازند ميلا و زير نهشته هاي كربناته و شيلي خاكستري تيره سازند مبارك (كه به پيشروي دريا وابسته اند) جاي دارند. بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد كه سازند جيرود در محيط هاي خليج دهانه اي ميكروتايدال زير نفوذ موج و درياي باز نهشته شده اند. نهشته هاي خليج دهانه اي دربردارنده گروه هاي رخساره اي بخش  آغازين (رخساره هاي رودخانه اي مه آندري تحت تاثير جريانهاي دريايي)، بخش مياني (لايه هاي ماسه سنگي و شيلهاي رنگارنگ) و بخش خارجي (ماسه سنگ هاي ساحلي و كانال جزر و مدي) است و نهشته هاي درياي باز دربردارنده رخساره هاي ماسه سنگي داراي فسيل هاي دريايي و آثار فسيلي (Trace fossil)، شيل  هاي تيره، لايه هاي فسفاته و نهشته هاي طوفاني است. به طور كلي رسوبات سازند جيرود نشان دهنده پيشروي دريا هستند.

به منظور اكتشاف ذخاير هيدروكربوري، عمليات گراني سنجي در طول 28 پروفيل در 1115 ايستگاه در منطقه طبس انجام شده است. پس از آن با اعمال تصحيات و پردازش هاي لازم و حذف اثرات ناحيه اي، نقشه آنومالي باقي مانده گراني تهيه شد. با توجه به وجود آنومالي هاي طاقديسي و نقش آنها در تجمع ذخاير هيدروكربوري، تعيين پارامترهاي هندسي آنها از مسايل مهم در تفسير كمي نتايج گراني سنجي جهت تصميم گيري هاي بعدي است. از اين رو در مقاله حاضر امكان پذيري مدل سازي دو بعدي معكوس جهت نيل به اهداف مورد نظر بررسي مي شود. براي مدل سازي از نرم افزار Modelvision  Pro استفاده شده است. نتايج مدل سازي نشان مي دهد كه پارامترهاي هندسي آنومالي هاي زير سطحي در اكثر موارد مانند طاقديس هاي B و C مطلوب به نظر مي رسند در حالي كه اين نتايج در برخي موارد منجمله در مورد ساختارهايي كه بيشتر حالت سه بعدي دارند (مثل طاقديس A) منطقي به نظر مي رسد.

در اين مطالعه با استفاده از مقاطع نازک ميکروسکوپي 36 حلقه چاه، توزيع گلاکونيت در رخساره هاي آهکي مخزن بنگستان مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور سهولت مطالعه، ميدان به سه بخش شمال غرب، مرکزي و جنوب شرقي تقسيم گرديد. سپس مشاهده گرديد که رخداد گلاکونيت تنها در چاههاي بخش شمال غرب ميدان نفتي اهواز محدود مي شود. در اين چاهها گلاکونيت به صورت انواع پرکننده حجرات فرامينيفرها، پلت و پرکننده حفرات قابل شناسايي است. اين حالتها در رخساره آهکي وکستون - پکستون قابل رديابي است. در اين مخزن، گلاکونيت در عمق حفاري کمتر از 3500 متر يافت مي گردد. بر اساس نقشه هم تخلخل مخزن مشخص گرديد که تخلخل کل در بخش شمال غرب بطور نسبي بيشتر است و موجب کيفيت بهتر مخزن شده است. انتشار رخساره هاي آهکي نشان داد که شرايط محيط فلات قاره در بخش شمال غرب حاکم بوده در حالي که عمق به سمت جنوب شرق افزايش يافته است. بنابراين با توجه به انتشار گلاکونيت، مي توان نتيجه گرفت که شرايط مناسب براي تشکيل گلاکونيت، محيط کم عمق (نريتيک) پر انرژي بوده است. به نظر مي رسد علاوه بر عامل تغييرات بافتي رخساره هاي آهکي، عامل تخلخل نيز در چگونگي توزيع گلاکونيت نقش داشته باشد.

سازند دالان با سن پرمين مياني تا بالايي داراي رخساره هاي کربناته با ميان لايه هاي تبخيري است که در نواحي زاگرس چين خورده و بخشهاي وسيعي از خليج فارس به عنوان اصلي ترين سازند کربناته گازدار محسوب مي شود. مطالعات رسوبشناسي نشان مي دهد که رخساره هاي مخزني (به ويژه االيتي) اين سازند عمدتا به واحد دالان بالايي محدود ميگردد.
بررسي پتروگرافي نمونه هاي بخش بالايي سازند دالان در اين منطقه نشان ميدهد که مهمترين فرايندي كه روي اين بخش از سازند تاثيرگذار بوده دولوميتي شدن مي باشد. فرايندهاي دياژنتيکي ديگري که به طور عمده باعث تغيير در ميزان تخلخل در اين بخش شده تراکم مکانيکي, تراکم شيميايي, سيماني شدن است که باعث کاهش تخلخل شده اما شکستگي، انحلال و دولوميتي شدن باعث افزايش آن شده است.
مطالعه ميکروسکوپي نمونه هاي اين سازند سبب تشخيص 7 نوع دولوميت شده كه به قرار زير مي باشد:
1- دولوميکريت: ريز بلور بي شکل و هم اندازه، داراي لاميناسيون، قالب کانيهاي تبخيري و فابريک فنسترال.
2-  دولوميکرواسپاريت: ريز تا متوسط بلور (64-16ميکرون) متراکم و هم اندازه.
3- دولوميتهاي پراکنده در ماتريکس آهکي: حاوي بلورهاي شکلدار تا نيمه شکلدار با بافت پورفيروتوپيک.
4- دولوميتهاي جانشيني تقليد کننده فابريک (mimic): ريز بلور، با حفظ بافت اوليه جاشين آلوکم، ماتريکس و سيمان شده است.
5- دولوميتهاي جانشيني غير تقليدي (nonmimic):ريز بلور، انتخاب کننده تا تخريب کننده فابريک.
6- دولوميت پرکننده حفره: درشت بلور,روشن (limpid) اغلب شكلدار تا نيمه شکلدار.
7- دولوميت زين اسبي: درشت بلور، بي شکل، با خاموشي موجي پركننده حفرات و شکستگيها.
سه مدل دولوميتي شدن در اين بخش شامل: مدل سبخا، مدل تراوش - نشت مربوط به محيط تدفين کم عمق و مدل تدفيني عميق مي باشد.

حفاري افق هاي شيلي و مارلي سازندهاي آسماري، پابده و گورپي ميدان نفتي مارون كه يكي از بزرگترين ميادين نفتي جنوب غرب ايران مي باشد با مشكلاتي نظير ريزش ديواره، تنگي چاه، گير لوله ها و ... همراه است كه شناخت تركيب و رفتار شيل و مارل هاي مورد نظر مي تواند در كاهش اين مشكلات موثر باشد.
بر اين اساس، افق هاي شيلي و مارلي مورد نظر در محدوده ميدان مورد بررسي قرار گرفتند كه نتايج حاصله نشانگر حضور غالب اين افق ها در بخش قاعده آسماري (لايه هاي 4 و 5) و مرز تدريجي آن با سازند پابده است كه به سمت شمالغرب بر ميزان آنها افزوده مي شود. بررسي كانيهاي رسي اين افق ها بيانگر حضور كانيهاي رسي ايليت، مونت موريلونيت، مخلوط لايه و مقادير كمي كائولينيت و ورميكوليت مي باشد كه ايليت فراوانترين آنهاست. هم چنين تطابق عمقي نقاط تنگي چاه و گير لوله ها بيانگر ارتباط اين موارد با تركيب كانيهاي رسي از نوع مونت موريلونيت است در حاليكه در موارد شستگي چاه (Washout) تاثير ايليت بيشتر است و بيشترين ميزان ريزش ديواره در لايه هاي با تركيب ايليت و مونت موريلونيت ديده مي شود. ميزان هرزروي در لايه هاي شيلي و مارلي به مراتب كمتر است.

سازند دالان با سن پرمين مياني تا بالايي داراي رخساره هاي کربناته با ميان لايه هاي تبخيري است که در نواحي زاگرس چين خورده و بخشهاي وسيعي از خليج فارس به عنوان اصلي ترين سازند کربناته گازدار محسوب مي شود. مطالعات رسوبشناسي نشان مي دهد که رخساره هاي مخزني (به ويژه االيتي) اين سازند عمدتا به واحد دالان بالايي محدود ميگردد.
بررسي پتروگرافي نمونه هاي بخش بالايي سازند دالان در اين منطقه نشان ميدهد که مهمترين فرايندي كه روي اين بخش از سازند تاثيرگذار بوده دولوميتي شدن مي باشد. فرايندهاي دياژنتيکي ديگري که به طور عمده باعث تغيير در ميزان تخلخل در اين بخش شده تراکم مکانيکي, تراکم شيميايي, سيماني شدن است که باعث کاهش تخلخل شده اما شکستگي، انحلال و دولوميتي شدن باعث افزايش آن شده است.
مطالعه ميکروسکوپي نمونه هاي اين سازند سبب تشخيص 7 نوع دولوميت شده كه به قرار زير مي باشد:
1- دولوميکريت: ريز بلور بي شکل و هم اندازه، داراي لاميناسيون، قالب کانيهاي تبخيري و فابريک فنسترال.
2-  دولوميکرواسپاريت: ريز تا متوسط بلور (64-16ميکرون) متراکم و هم اندازه.
3- دولوميتهاي پراکنده در ماتريکس آهکي: حاوي بلورهاي شکلدار تا نيمه شکلدار با بافت پورفيروتوپيک.
4- دولوميتهاي جانشيني تقليد کننده فابريک (mimic): ريز بلور، با حفظ بافت اوليه جاشين آلوکم، ماتريکس و سيمان شده است.
5- دولوميتهاي جانشيني غير تقليدي (nonmimic):ريز بلور، انتخاب کننده تا تخريب کننده فابريک.
6- دولوميت پرکننده حفره: درشت بلور,روشن (limpid) اغلب شكلدار تا نيمه شکلدار.
7- دولوميت زين اسبي: درشت بلور، بي شکل، با خاموشي موجي پركننده حفرات و شکستگيها.
سه مدل دولوميتي شدن در اين بخش شامل: مدل سبخا، مدل تراوش - نشت مربوط به محيط تدفين کم عمق و مدل تدفيني عميق مي باشد.

سازند فهليان به سن نئوکومين، در منطقه فروافتادگي دزفول، زون ساختماني زاگرس (جنوب غرب ايران) واقع شده است. در اين پژوهش سازند فهليان در برش سطحي تاقديس خامي با ضخامت 340 متر مورد بررسي قرار گرفته است. بر اساس مطالعات ميکروسکپي رخساره هاي سازند فهليان در برش مذکور و تشخيص و تفکيک اين رخساره ها، چهار کمربند رخساره اي پهنه هاي جزر و مدي، لاگون، سد و درياي باز شناسايي شده است. بررسي تغييرات عمودي رخساره هاي سازند فهليان در برش مورد مطالعه نشان داده است که رسوبات اين سازند به سمت بالا به صورت يک توالي پيشرونده و عميق شونده نهشته شده اند. با توجه به ويژگي رخساره هاي ميکروسکپي فوق، يک رمپ کربناته کم عمق با شيب ملايم به عنوان محيط رسوب گذاري سازند فهليان در برش مورد مطالعه پيشنهاد مي شود.

سازند بهرام باسن فرازنين (داستانپور 1996 و 1995) با ليتولوژي غالب سنگ آهك و شيل در قسمتهاي مختلفي از نواحي كرمان از جمله در شرق زرند گسترش دارد.
در اين منطقه سازند بهرام بطور هم شيب و تدريجي بر روي سازند سيب زار و با يك ماسه سنگ شروع و در مرز بالا نيز به صورت تدريجي توسط سازند شيشتو پوشيده مي شود.
در اينجا شناسايي رخساره ها و محيطهاي رسوبي سازند بهرام مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به بررسي هاي صحرايي و مطالعات آزمايشگاهي بيست و يك زير رخساره در چهار دسته رخساره اي شناسايي گرديد. دسته رخساره اي A شامل زير رخساره هاي درياي باز، دسته رخساره اي B شامل زير رخساره هاي سدي، دسته رخساره اي C شامل زير رخساره هاي لاگوني و دسته رخساره اي D شامل زير رخساره هاي ساحلي مي باشد. بر اساس بررسي رخساره هاي سازند بهرام و تغييرات عمودي و جانبي رخساره ها و مقايسه با محيطهاي امروزي مدل رسوبي سازند بهرام ارايه شده است. در اين مدل رسوبي چهار زير محيط درياي باز، سدي، لاگوني و ساحلي را كه سازند بهرام در آنها نهشته شده، نشان مي دهد. با توجه به بررسي هاي انجام شده مي توان گفت پلاتفرم کربناته اين سازنداز نوع فلات قاره اي مشابه فلوريدا مي باشد.

سنگهاي دونين بالايي (سازند بهرام) شرق ناوديس هجدك با ستبراي 307 متر رخنمون دارد. سازند بهرام در اين منطقه شامل آهكهاي خاكستري تيره فسيل دار، آهكهاي دولوميتي زرد رنگ متوسط تا نازك لايه در تناوب با شيلهاي تيره و ماسه سنگ مشاهده مي شود كه به طور هم شيب و ناگهاني بر روي دولوميتهاي سازند سيب زار قرار داشته و بطور تدريجي توسط آهكهاي كربنيفر پوشيده مي شود. بررسي هاي صحرايي و ميكروسكوپي در اين منطقه منجر به شناسايي 14ميكروفاسيس گرديده است كه مركب از 1 ميكروفاسيس تخريبي و بقيه كربناته مي باشند اين ميكروفاسيس ها در چهار مجموعه  رخساره اي قرار مي گيرند و شامل مجموعه رخساره اي محيطهاي ساحلي، لاگون، سد يا باركربناته درياي باز مي باشند. اين مطالعات نشان ميدهد كه سنگهاي دونين بالايي در منطقه مورد مطالعه در يك پلانفرم كربناته نوع رمپ نهشته شده است و ستون رخساره سنگهاي دونين بالايي در اين ناحيه نشانگر چهار سيكل رسوبي پس رونده به طرف بالا درشت شو است.

بسياري از رخدادهاي طبيعي که انجام مي شود از نظر اکوسيستم و حفظ تعادل ژئوسيستم لازم و ضروري است و با توجه به تکنيک و فناوري هر کشوري ميزان خسارات ناشي از آن شدت و ضعف دارد. هر جا بشر نتواند با آن مقابله نمايد و امنيت روح و روان او به مخاطره بيفتد براي او بحران و گاهي به دليل وسعت رخداد بلا محسوب مي شود و به منظور حفظ نظم در طبيعت انجام مي گردد. مانند رانش که در حاجي آباد فشم رخ داد و چون به مسايل عمراني خلل و خسارت وارد نمود بحران تلقي گرديد ولي در ذات خود پديده اي طبيعي محسوب مي شود که در حريم طبيعي بستر رودخانه هر از گاهي رخ مي دهد. هدف از تدوين اين مقاله معرفي منطقه از نظر لغزندگي است که با توجه به جنس زمين، شيب زياد دامنه و ريزش هاي جوي قابل توجه، انواع فرسايش و انواع مخاطرات طبيعي به علت موقعيت آن در گسل مشا - فشم بايد مورد توجه مسوولين قرار گيرد و تدابير مهمي جهت هر گونه تصميم گيري در زمينه کاربري اراضي، رعايت حريم رودخانه، حفظ منابع طبيعي، استفاده از مصالح ساختماني سبک و ايجاد شبکه هاي ارتباطي، تدفين زباله و ضايعات شهري نظارت کامل داشته باشند. روش مطالعه، کتابخانه اي و ميداني است و طول دوره آماري 10 سال است (سال هاي 1372-1382).

سدهاي شميل و نيان از نوع خاکي سنگريزه اي با هسته رسي مي باشند، که در 80 کيلومتري شمال خاوري بندرعباس قرار دارند. فاصله اين دو ساختگاه از هم حدود 10 كيلومتر مي باشد. در ناحيه مورد نظر سازندهايي از کرتاسه بالايي تا پليوسن در گستره ساختگاه اين سدها گسترش يافته اند، گسترده ترين سازند اين ناحيه که گستره ساختگاه و درياچه مشترک سدها را بوجود آورده است، سازند آغاجاري مي باشد. در اين مقاله به بررسي پارامترهاي ژئوتکنيکي و زمين شناسي مهندسي ساختگاه سدهاي شميل و نيان پرداخته شده است که هدف اصلي از بررسي اين پارامترها بدست آوردن ويژگي هاي توده سنگ در ساختگاه سدهاي شميل و نيان براي طراحي سدها و ديگر سازه هاي وابسته مي باشد. به منظور ارزيابي ويژگيهاي زمين شناسي و ژئوتكنيكي توده سنگهاي ساختگاه سدهاي شميل و نيان بررسي هاي ژئوتکنيکي شامل: حفاري هاي اکتشافي، مطالعات ژئوفيزيکي نظير لرزه نگاري، آزمايشات برجاي درون گمانه اي، آزمايشات آزمايشگاهي صورت گرفته است.