|
گروه انديشه: عيد قربان كه پس از وقوف در عرفات(مرحله شناخت)، مشعر(محل آگاهی و شعور) و منا(سرزمين آرزوها، رسيدن به عشق) فرا می‌رسد، عيد رهايی از تعلقات، رهايی از غير خدا و بازگشت انسان به مقام تقرب الهی است.
و به ياد بياور آن‌گاه را كه چنين خطاب آسمانی بر منا طنين افكند: «ای ابراهيم! رها ساز اسماعيلت را تا صله عطا در دامن وفای تو نهم».
قربانی چيز غريبی است! همه آمدهاند تا تكرار كنند حُرمت اين سوره زيبای صبوری را، اين انفجار خلود، و اين ازدحام توكل راه و چه زيباست آن‌گاه كه فرشتگان فديه میآورند! و چه زيباست آن‌گاه كه خدا قبول می‌كند از تو و میخواندت كه ای برگزيده، قبول شدی!
قربانى كردن، نماد انفاق است؛ انفاق عزيزترينها و بهترينها؛ كه «لَن تَنالُوا البِرَّ حتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّون، هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد (آل عمران/ آيه 92)»، نشانهاى است براى نشان دادن بندگى و «همصدا با حلق اسماعيل» نواى اطاعت سر دادن.
قربانی يعنی تجديد ابراهيم در نَفَسهای ما، تكريم اسماعيل در گلوها و حنجرههای ما، و حضور صبر هاجر در دلهای ما. عيد است، روز شادی از رستن و پيوستن و با او يكی شدن.
هنوز هم شنيده می‌شود صدای ملائك، كه مبهوت، چشم به زمين دوختهاند؛ يا رب! چه می‌شود ابراهيم را؟ اين خنجر تيز، حنجره اسماعيل، نور ديدگانش را خواهد دريد! اسماعيل، يگانه فرزند دلبندش!
و اين بار ابراهيم عاشقی است كه زنجيرهای تعلق را از روح بلندش، باز كرد و بذر ترديد را از خاك دل برچيد. صبورانه، از دل، رشته مهر پدری را گسست و با دشنهای تيز در دست، مهيای قربانی شد؛ بازگرداندن امانتی كه روزگاری نه چندان دور، به وی عطا شده بود.
اينك، میروی؛ امّا خودت را جا گذاشتهای. خنجر بر نفست كشيدهای، حالا تويی و لحظههای آخر اين تشرف نورانی به محضر عشق، قُربانی شو! بقای هر دو جهان را در لحظه يكی شدن درياب! در فنای عشق و در عيدی كه تسليم، اولين شرط شادمانی آن است. عيدی كه فرشتهها را برای بار چندم به سجده عشق وادار می‌كند! عيد انسانی كه به مرتبه ملكوت می‌رسد و از خود می‌گذرد. اما...
اما خدايا! تو قصد نداشتی اسماعيل(ع) قربانی شود؛ بلكه او را بهانه كردی تا ابراهيم(ع) را به خود نزديكتر كنی. تو میخواستی ابراهيم(ع)، همه تعلقات خويش را قربانی كند تا خليل‌الله شود و ابراهيم(ع)، خود را از هر چه غير تو، جدا كرد تا به تو بپيوندد.
ای خدای ابراهيم! من هم قربانی آوردهام؛ میخواهم تمام بدیهايم را قربانی كنم. هوي و هوس توان عروج را از من ربوده است، میخواهم هوی و هوس را ذبح كنم و با بالهای ايمانم به سوی تو پرواز كنم. میخواهم از مرداب گمراهی به درآيم تا در دريای بیكران محبتت، غرق شوم.
پس الهى! حجّ درونىام را با قربانى كردن نفس پايان ده تا اسماعيل وجودم را كه در من به وديعه نهادهاى، با همان معصوميت كودكانه به ديدار تو آورم.
عيد سعيد قربان از اعياد بزرگ اسلام و ميعادگاه پيامبران عظيم الشان، از حضرت ابراهيم تا حضرت محمد(ص)، بنيانگذاران توحيد و عدالت و رهبران صراط مستقيم عبوديت است، اين عيد كه پس از وقوف در عرفات(مرحله شناخت) و مشعر (محل آگاهی و شعور) و منا(سرزمين آرزوها، رسيدن به عشق) فرا می‌رسد، عيد رهايی از تعلقات و رهايی از هرآنچه، غيرخدايی است.
واژه «عيد» به معنای رجوع و برگشتن است و «قربان» به معنای قربانی يا هر آن چه با آن بر پروردگار، تقرب جويند. از اين رو، می‌توان عيد قربان را به معنای بازگشت انسان به مقام تقرّب الهی دانست و اين مقام در سايه مبارزه با هواهای نفسانی و در پرتو تهذيب، خودسازی و بهره‌وری از فرصت‌های ناب به دست می‌آيد.
عيد قربان با تجديد خاطره ابراهيم(ع) و اسماعيل(ع)، سمبلی از تسليم در برابر اوامر الهی را فرا روی مؤمنان حقيقت‌جو به نمايش می‌گذارد و می‌آموزد كه مسلمان راستين، نه تنها بايد كه با زبان و گفتار، وحدانيت خدا و نبوت پيامبرش را تصديق كند، بلكه بايد با تمام وجود خويش، تسليم حق و حقيقت باشد.
در مناسك حج نيز، زائر نمی‌پرسد كه چرا بايد از كوه صفا به سوی كوه مَروه هفت بار بدود، چرا بايد اين چنين گرد خانه خدا بچرخد، چرا بايد شب را در مَشعر به روز آورد، چرا بايد قربانی كند. او با فريادِ «لَبِّیْكَ اللهمَّ لَبِّیْكَ»؛ تسليم بودن خود را اعلام می‌دارد و با ابراهيمِ(ع) كه سرسلسله اسلام آوردگان و تسليم شدگان به حق است، هم زبان می‌شود و رو به كعبه‌ای كه او بنا كرده می‌گويد: همانا نماز من و عبادات من و زندگی و مرگ من، برای خداوندی است كه پروردگار جهانيان است، او شريكی ندارد و به من چنين امر شده است.
اعمال روز عيد قربان شامل غسل و خواندن نماز عيد می‌شود كه مستحب است افطار بعد از نماز، از گوشت قربانى باشد، چرا كه قربانی كردن در واقع نماد اصلی عيد قربان است.
خواندن دعای ندبه و خواندن دعاى چهل و هشتم صحيفه كامله و همچنين خواندن تكبيرات «اللّهُ اَكْبَرُ اللّهُ اَكْبَرُ لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَكْبَرُاللّهُ اَكْبَرُاللّهُ اَكْبَرُ ولِلّهِ الْحَمْدُ اللّهُ» و «الله اَكْبَرُ عَلى ما هَدانا اَللّهُ اَكْبَرُ عَلى ما رَزَقَنا مِنْ بَهيمَةِ الاْنْعامِ» و «وَالْحَمْدُلِلّهِ عَلى ما اَبْلانا» هم از ديگر اعمال اين روز است.
|
