گروه اقتصاد: شهيد صدر برای تبيين مكتب اقتصادی اسلام، در كتاب «اقتصادنا»، از فقه، فلسفه و اصول فقه در كنار هم استفاده كرده تا بتواند فضای روشنی از اقتصاد اسلامی ارائه كند؛ اين اثر میتواند الگويی برای روش بهرهگيری از علوم مختلف در كنار هم باشد.
عبدالمحمد كاشيان، دانشپژوه مقطع دكتری دانشگاه امام صادق(ع) در رشته اقتصاد، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) با بيان اينكه شهيد آيتالله سيدمحمدباقر صدر دارای شخصيت بسيار جامعی در علوم مختلف بود، اظهار كرد: ايشان علاوه بر اينكه در فقه، فلسفه، اصول، منطق و ديگر مطالب دينی دارای نظرات و ايدههايی نو بود، از نظر سياسی نيز فعاليتهای متعددی داشت؛ بهطوریكه بعد از درگذشت آيتالله حكيم، شهيد صدر بهعنوان رهبر شيعيان عراق مورد توجه قرار گرفت.
كاشيان با بيان اينكه شهيد صدر به علت مبارزاتی كه در مقابل رژيم بعث عراق داشت، چندين مرتبه دستگير و روانه زندان شد، خاطرنشان كرد: نوع مبارزات و فعاليتهای سياسی و همچنين شخصيت علمی وی در شكلگيری تفكرات بعدی ايشان از جايگاه والايی برخوردار است.
وی با اشاره نوع شخصيت و فعاليتهای شهيد صدر عنوان كرد: رويكرد شهيد صدر به اسلام رويكردی حكومتی است و با اسلامی كه در جامعه حضور و ظهور داشته باشد، اما با حكومت كاری نداشته باشد، مخالف است. فعاليتهای سياسی وی در اين نوع طرز تفكر بسيار تأثيرگذار بوده است.
دانشپژوه مقطع دكتری رشته اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) با تأكيد بر تسلط شهيد صدر به تفكر غرب تصريح كرد: آيتالله صدر برخی از مكاتب غربی را نقد میكرد، اين درحالی است كه نقد يك مكتب نياز به تسلط كامل بر آن مكتب دارد؛ لذا احاطه علمی به مكاتب و تفكرات مختلف غربی از ويژگیهای شهيد صدر محسوب میشود.
كاشيان با بيان اينكه شهيد صدر شناختی جامع از نظامهای ماركسيستی و سوسياليستی، خصوصاً در حيطههای اقتصادی آنها داشت، ادامه داد: تسلط وی بر اسلام و مكاتب غربی باعث شد كه بتواند انتقادات سهمگينی نسبت به نظامهای ماركسيستی و سوسياليستی داشته باشد، بهطوریكه هنوز كسی موفق به پاسخگويی در برابر شبهات وی نشده است.
وی در ادامه افزود: اين مطلب بايد امروزه مد نظر دانشجويان و طلاب قرار گيرد و اينطور نباشد كه متخصصان علوم دينی از علوم غربی آگاهی نداشته باشند و پژوهشگران علوم غربی با اسلام بيگانه باشند. اگر كسی به اين مرتبه و جايگاه دست يافت، میتواند ادعا كند كه در راه شهيد صدر قدم نهاده است.
اين محقق و دانشپژوه با بيان اينكه آثار آيتالله صدر جلوهگاه شخصيت جامع ايشان است، اظهار كرد: يكی از مواردی كه نشاندهنده جامعيت علمی شهيد صدر بهشمار میآيد، كتاب «اقتصادنا»ی ايشان است. هنگامیكه وی از اقتصاد اسلامی سخن میگويد، يك نوع تفكر حكومتی را مدنظر دارد؛ به اين معنی كه قصد دارد كه اقتصاد را در حكومت جاری كند.
كاشيان با تأكيد بر اينكه شهيد صدر در كتاب «اقتصادنا» از فقه، فلسفه و اصول فقه در كنار هم استفاده میكند تا بتواند فضای روشنی از اقتصاد اسلامی ارائه كند، عنوان كرد: امروزه اين خلأ برای انديشمندان بهچشم میخورد كه ايشان نمیدانند چگونه از علوم مختلف اسلامی و انسانی در كنار يكديگر استفاده كنند. كتاب شهيد صدر می تواند الگويی برای روش بهرهگيری از علوم مختلف در كنار هم باشد.
وی ادامه داد: يكی از مهمترين ويژگیهای كتاب شهيد صدر، روشی است كه وی برای تبيين اقتصاد اسلامی ارائه میدهد. ابتدا وی ميان علم و مكتب تفكيك قائل میشود؛ بهطوریكه هركدام از اين دو را مقولاتی جدای از هم میداند. شهيد صدر اعتقاد دارد كسانیكه نمیتوانند به درك درستی از اقتصاد اسلامی نائل شوند، تفاوت علم و مكتب را به خوبی درك نكردهاند.
دانشپژوه مقطع دكتری رشته اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)با بيان اينكه شهيد صدر شأن اقتصاد اسلامی را أجل از اين میداند كه صرفاً به حل مسائل علمی و كشف حقيقت بپردازد، خاطرنشان كرد: آيتالله صدر اعتقاد دارد كه اسلام راهی برای زندگی سعادتمندانه افراد بشر ارائه كرده است؛ لذا وی در مكتب اقتصادی اسلام و طريقه و روش زندگی افراد در حيطه مسائل اقتصادی به ارائه نظريه میپردازد.
كاشيان با تأكيد بر اينكه روش شهيد صدر در كتاب اقتصاد ما يك روش كاملاً اجتهادی است، اظهار كرد: آيتالله صدر اعتقاد دارد كه اقتصاد اسلامی بهدنبال اين نيست كه بخواهد مطلب جديدی را كشف كند؛ يعنی ما در اقتصاد اسلامی بهدنبال ابداع و تكوين مسئله جديد نيستيم، بلكه در پی اكتشاف نظام اقتصادی موجود در زمان رسول خدا(ص) هستيم كه در طول زمان در پس پرده غفلت فرو رفته است.
وی با بيان اينكه از نگاه شهيد صدر اقتصاد اسلامی در پرتو آيات قابل درك و بررسی است، تصريح كرد: آيتالله صدر اعتقاد دارد كه اقتصاد اسلامی در ميان آيات و همچنين روايات برجای مانده از رسول اكرم(ص) و ائمه اطهار(ع) وجود دارد، منتهی وظيفه عالم اسلامی است كه آن را از خلال آيات و روايات كشف كند، نه اينكه به دنبال ابداع روشی نو برای اقتصاد اسلامی باشد.
|