انگشت را می‌گذاریم وسط نقشه ایران، اینجا كویر است، اینجا آسمان آبی آبی است، اینجا انارك است. شهری كه به طول 53 درجه و 41 دقیقه و 45 و 82 صدم ثانیه شرقی از نصف گرینویچ و عرض 33 درجه و 18 ثانیه و 38/ 79 صدم ثانیه شمالی از خط استوا قرار دارد ، ارتفاع آن از سطح دریا 1491 متر است و در 75 كیلومتری شمال شرقی شهر فرش یعنی شهر نائین از توابع استان اصفهان و در راه آسفالته‌ای كه از نائین به سمت شمال شرقی منشعب شده، قرار گرفته است.
اینجا خاك طلاست و این شهر نمایشگاهی است از معادن فلزات مختلف در دل كویر، اینجا شهرك صنعتی نیست، اینجا شهر، شهر فرهنگ است و زمین، زمین كانی ها، اینجا نارسینه است.
از نائین كه رهسپار جاده انارك می‌شوی، تمام مسیر بیابانی است بدون حتی یك درخت. هیچ آبادی و روستایی هم وجود ندارد و اینجاست كه پی می‌بری واقعا آب آبادانی است. نیاز به پرسش و تحقیق ندارد. آب که پیدا شد، مردم «انارک» را ساختند. شهری که در دوره ساسانیان و با هدف برقراری ارتباط بین جنوب و مركز با شمال ایران ساخته شد كه براساس نام محلی آن، «نارسینه» به معنی انارستان و اكنون آن را «انارك» می‌نامند.
انارك را كلكسیونی از هنر معماری و تزئینات كویری است كه در آن، گونه‌های بدیع و نایابی از انواع بادگیر‌ها، پنجره‌های مشبك، درها و پنجره‌های چوبی و سردرهای خشتی و گچی، كتیبه‌های خشتی و گچی و بسیاری دیگر از عناصر معماری بافت و تزئینات با اصلی‌ترین شیوه‌های فنی (به خصوص كار با خشت، كاهگل و سیمگل) و متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی اجرا شده‌اند
برای سفر به انارک باید به 225 كیلومتری اصفهان و حدود 400 كیلومتری تهران سفر کنید. شهری که برای اهالی تاریخ و علاقمندان به بناهای قدیمی، گزینه خوبی برای یک سفر کوتاه یک روزه و سیزده به در گردی به حساب می آید.
خانه هایی گلی با پشت‌بام‌های منحصر به فرد، بهترین چیزی است که در انارک می بینید. روستایی که اگرچه کم کم تخریب می شود و شکل شهر به خود می گیرد، اما هنوز بناهای زیادی در آن خشتی است و بوی کاهگل می دهد.
انارك را كلكسیونی از هنر معماری و تزئینات كویری است كه در آن، گونه‌های بدیع و نایابی از انواع بادگیر‌ها، پنجره‌های مشبك، درها و پنجره‌های چوبی و سردرهای خشتی و گچی، كتیبه‌های خشتی و گچی و بسیاری دیگر از عناصر معماری بافت و تزئینات با اصلی‌ترین شیوه‌های فنی (به خصوص كار با خشت، كاهگل و سیمگل) و متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی اجرا شده‌اند.
بافت قدیمی این روستا، به طور كلی از معماری مناطق كویری الهام گرفته است. در این بافت دیوار‌ها خشتی و بلند و تا ارتفاعی محدود با روكشی از سنگ هستند كه سقف‌های گنبدی، تاق و چشمه، قوسی و مسطح در معماری آن كاربرد فراوان دارد. حیاط خانه‌های اصیل معمولا آجرفرش و سنگفرش است و اتاق‌ها تاقچه و رف‌های متعدد دارند. با توجه به صخره‌ای بودن منطقه، زیرزمین به ندرت در آن دیده می‌شود. بیشتر خانه‌ها بادگیر دارند و پشت‌بام‌ها مانند سایر مناطق كویری با چند لایه كاهگل پوشش داده شده‌اند.
انارک یكی از 4 منطقه مهم كانی ایران محسوب می‌شود و معدن سرب نخلك به عنوان یكی از قدیمی‌ترین معادن جهان که پیشینه هخامنشی دارد در این منطقه فعال است.
یکی از دیدنی ترین جاذبه‌های تاریخی انارك كاروانسرای چهار ایوانی است كه توسط حاج محمد ولی ساخته شده. در ضلع شرقی كاروانسرا كتیبه‌ای بر سنگ مرمر می بینید که با خط نستعلیق نوشته شده است و به تاریخ 1310 هجری قمری و به بانی آن اشاره می‌كند. همین طور رباط مشجری با وسعتی معادل هزار مترمربع از آثار زیبای انارك است كه بین راه قدیم چوپانان به انارك واقع شده و مصالح آن آجر و سنگ و در تاریخ 1301 هجری قمری به دست حاج مهدی اناركی ساخته شده است.
چشمه‌ای به نام بازیاب هم در مسیر مهرجان به چوپانان اندكی دورتر از جاده اصلی، در دامنه كوهی بلند قرار گرفته است. آب این چشمه در میان منطقه خود از شگفتی‌هاست و لیكن گوارایی آن به معجزه می‌ماند. بر دیوارهای كوه بازیاب نیز حفره‌های بسیار صعب‌العبور است كه ظاهرا در قدیم انبار و محل نگهداری اشیاء و كالاهای خاص بود.
مردم انارك لهجه محلی هم دارند كه بسیار شیرین است. این لهجه با كلی تفاوت و غلظت در میان كلمات، مشابه با لهجه مردم نائین و اردستان است و این تفاوت در حدی است كه بسادگی می‌توان تشخیص داد شخص اهل كدام شهر است. این لهجه در بیان وگفتار بی‌شباهت به لهجه زرتشتی‌ها نیست
اما بشنوید از آبادی‌های انارك كه تعداد آن از 40 مورد هم بیشتر است. این آبادی‌ها مكان‌هایی بسیار زیبا و بكر برای گردشگری هستند. به برخی از این اسامی دقت كنید: اسماعیلان، آشتیان، چاه شوره بالا و پایین، چاه گربه و مزرعه مرغاب، چوپانان، عشین، سهل چو و دراز، قبله و... این اسامی هم در نوع خود جالب هستند كه البته با توجه به نوع محصول و درختان آن آبادی یا شرایط اقلیم یا صاحب آن نامگذاری شده‌اند.
مردم انارك لهجه محلی هم دارند كه بسیار شیرین است. این لهجه با كلی تفاوت و غلظت در میان كلمات، مشابه با لهجه مردم نائین و اردستان است و این تفاوت در حدی است كه بسادگی می‌توان تشخیص داد شخص اهل كدام شهر است. این لهجه در بیان وگفتار بی‌شباهت به لهجه زرتشتی‌ها نیست.
