جزوات و مقالات فلسفی

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

يکي از مباحث مطرح در روان شناسي «نوستالژي» است که ارتباطي قوي با حافظه و خاطره دارد. حسرت گذشته هاي شيرين و تقابل زمان حال با اين گذشته، نوستالژي ناميده مي شود. مفهوم نوستالژي، تاريخي به قدمت هبوط حضرت آدم (ع) دارد و از ديرباز، درون مايه بسياري از آثار ادبي را به خود اختصاص داده است. حميد مصدق نيز از جمله شاعران معاصر است که حسرت گذشته هاي خوش از دست رفته، در شعرش به صورتي برجسته ديده مي شود. نوستالژي در شعر مصدق، بيش از همه در عاشقانه هايش و به صورت فردي نمود مي يابد. از سوي ديگر، نوستالژي جمعي را در سروده هاي سياسي - اجتماعي اين شاعر و در يادکردش از روزگار حاکميت دادگري، آزادي و امنيت و همچنين، در حسرت به دوران زندگي آدم (ع) در بهشت و آرزوي بازگشت به دوران نخستين بشر و روزگار دوري از آلودگي و ناپاکي، مي توان ديد. مقاله حاضر بر آن است تا به بررسي نمودهاي نوستالژي در سروده هاي اين شاعر بپردازد.

 نسخه قابل چاپ

منطق گفتگويي از جمله نظريه هايي است که در آن به زبان و سخن به عنوان پديده هايي اجتماعي نگريسته مي شود. اين نظريه که تاثير چشم گيري بر منتقدان و نظريه پردازان بعدي گذاشت، در قالب دو گزاره اصلي چندصدايي و تک صدايي، ظرفيت و افق تازه اي براي خوانش متون گوناگون به دست داد. اين مقاله درصدد است تا با بازخواني منطق الطير عطار بر اساس منطق گفتگويي ميخاييل باختين، ميزان همخواني اين تئوري را با روايت عطار از سير پرندگان به سوي سيمرغ، بررسي و تحليل نمايد. اين بررسي نشان مي دهد که عناصري همچون حقيقت مداري، وحدت گرايي و رابطه مريد و مرادي، از منطق الطير متني تک صدايي مي سازد، اما مواردي وجود دارد که اين متن را چندصدا کرده است؛ از جمله اين موارد، پيشبرد روايت با تکيه بر گفتگوست که موجب مي شود صداي شخصيت هاي ديگر نيز در کنار صداي نويسنده شنيده شود. افزون بر اين، تاکيد هدهد بر حرکت جمعي و پيدايش ديگربودگي که سرانجام، به فروپاشي شخصيت استعلايي هدهد مي انجامد و همچنين، وجود فضايي کارناوالي و نشانه هايي از نقيضه و سبک بخشي، خاصيتي چندآوايي به منطق الطير داده است.

 نسخه قابل چاپ

رکن اصلي و تفکيک ناپذير جمله فعل است و ساختمان آن داراي اشکالي چون: فعل ساده، پيشوندي، مرکب، پيشوندي مرکب، عبارت فعلي و فعل هاي لازم يک شخصه مي باشد. بحث و بررسي هاي زيادي در خصوص ساختمان فعل صورت گرفته است، ليکن درباره ساختمان عبارت فعلي، به صورتي بايسته، پژوهشي جامع صورت نگرفته است. در اين مقاله کوشش مي شود تا با توجه به نظر دستور نويساني چون خانلري، احمدي گيوي، ابوالقاسمي، انوري، فرشيدورد و ارژنگ و زبان شناساني چون مشکوه الديني، باطني، وحيديان کاميار و طبيب زاده، به عبارت فعلي پرداخته شود و با نقد و تحليل هريک از آنها، به درستي و نادرستي و نيز اختلاف ديدگاه ها اشاره و در اين مباحث، نظر نگارندگان ارايه گردد. لذا هدف اين نوشتار، اين است که به تبيين نظرات دستورنويسان سنتي و جديد و تعريف دقيق تر و علمي تري که از سوي آنها ارايه شده است، بپردازد و در نهايت، با تحليل ساخت عبارت فعلي، آن را از دو بعد ساختاري و معنايي مورد بررسي قرار دهد.

 نسخه قابل چاپ

ترکيب از جمله مقوله هايي است که بسياري از زبان شناسان از ديرباز مورد توجه و مطالعه قرار داده اند. شايد زايابودن اين فرايند، دليلي موجه براي اين امر در بسياري از زبان ها، از جمله فارسي است. از آنجا که اين نوع واژه ها هم در زبان محاوره، توسط عامه مردم و هم توسط صاحب نظران ساخته مي شوند، زبان فارسي مي تواند از اين امکان موجود بهره کافي ببرد و بسياري از نيازهاي خود را جهت يافتن برابر نهادهاي مناسب براي واژه ها و اصطلاحات علمي بيگانه، توسط اين نوع ساخت ها مرتفع سازد. در نوشته حاضر، نگارندگان ابتدا سعي در توصيف ترکيب نموده، سپس ماهيت ذاتي آن را مورد بررسي قرار مي دهند تا جايگاه آن را در صرف نشان دهند و در اين راستا از رويکردهاي نظري مختلف بهره مي برند. در ادامه، با ارايه شيوه هاي مختلف رده بندي کلمات مرکب، سعي مي شود جامع ترين رده بندي معرفي گردد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر از منظر شخصيت پردازي و تکوين شخصيت قهرمان، به بررسي تذکره الاولياي عطار نيشابوري مي پردازد و به عنوان نمونه، چهار روايت از اين متن (ابراهيم ادهم، حسن بصري، بايزيد بسطامي و حلاج) را براي بررسي برگزيده است. در اين بررسي که بر اساس نظريه نورتروپ فراي انجام شده است، ذکر مي شود که الگوي قهرمان در تذکره الاوليا به الگوي قهرمان در گونه ادبي رمانس نزديک است و همان گونه که در رمانس، قهرمان صورت دگرگوني يافته حکايت هاي اساطيري است، قهرمانان تذکره (عارفان) نيز صورتي از قهرمانان متون مرجع هستند که در صدر اين متون مرجع، قصه هاي قرآني قرار دارند. بنابراين، قهرمان همان خط سير روايي را طي مي کند که پيش تر در شيوه روايي قرآن وجود داشته است. اين تاثيرپذيري سبب شده است که حکايت هاي موجود در تذکره الاوليا، فارغ از سنديت تاريخي آنها، از ميزان باورپذيري بيشتري برخوردار باشند و حجيت روايي متن نيز برخاسته از آن باشد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

آيروني (Irony) اصطلاحي ادبي است که معاصران کوشيده اند آن را به کلماتي نظير طنز، طعنه، کنايه، کنايه طنزآميز، تهکم، تجاهل العارف، استهزاء، وارونه گويي، پنهان سازي و ... ترجمه کنند، اما در اين مقاله خواهيد ديد که هر کدام از اين واژه ها فقط بخشي از مفهوم آيروني را در نظر مخاطب مي آورد. اين مقاله بر آن است تا تفاوت آيروني را با طنز، طعنه، کنايه و صنايع بديعي و بلاغي مشابه با آيروني توضيح دهد. طنز يکي از انواع ادبي است که با انواع ديگري مثل هزل، هجو، کمدي و شوخ طبعي و فکاهيات مشابهت هايي دارد؛ براي تعريف اصطلاح طنز ناگزير به معرفي اجمالي اين اصطلاحات شده و در ادامه تفاوت بنيادي طنز و آيروني را شرح داده ايم. سپس به شناخت آيروني و انواع گوناگون آن پرداخته ايم و براي شناخت تفاوت آن با اصطلاحات بديعي و بلاغي مشابه، به سراغ علوم بديع، بيان و معاني رفته، صنايع مشابه با آيروني را استخراج و معرفي کرده و تفاوت هر کدام را با آيروني توضيح داده ايم. در پايان، نگارنده به همراه خواننده به شناخت نسبتا خوبي از آيروني مي رسد، زيرا شناخت هر اصطلاح و مفهومي در گرو شناخت تفاوت آن مفهوم با مفاهيم و اصطلاحات مشابه است و بر پايه اين بررسي آيروني را نمي‏توان به طنز، طعنه و کنايه ترجمه کرد.

 نسخه قابل چاپ

محمود دولت آبادي، يکي از داستان نويسان تاثيرگذار ايران، به ويژه در زمينه ادبيات اقليمي است. رمان «جاي خالي سلوچ» نخستين رمان اين نويسنده است. اين رمان از زواياي گوناگون از جمله ويژگي هاي زباني و ادبي، مطالعات جامعه شناختي، انسان شناختي و نيز روايت شناختي شايسته بررسي است. در اين مقاله به بررسي سرعت روايت در اين رمان (با تکيه بر نظريه روايت شناسي ژرار ژنت) و عوامل موثر بر آن پرداخته شده است. سرعت و ضرباهنگ روايت، يکي از مولفه هاي بسيار مهم در روايت و از مهم ترين عناصر در شکل طرح است. بررسي سرعت روايت براي آن است که نشان داده شود در يک اثر ادبي، کنش ها و رويدادها در طول چه مدت زماني رخ داده اند و در سنجش با اين برهه زماني، چه حجمي از کتاب به آن ها اختصاص يافته است. در بيشتر بخش هاي رمان «جاي خالي سلوچ» شتاب، منفي، و سرعت روايت کند است؛ اما سرعت روايت در مجموع رمان (روايت اصلي) متوسط است؛ زيرا مولفه هاي کاهش دهنده و افزايش دهنده سرعت روايت، در اين رمان به شکل متوازن به کار رفته اند و همين ويژگي موجب تعديل سرعت در مجموع رمان شده است. البته نويسنده براي جبران سكون يا کندي سرعت روايت در بخش هاي گوناگون رمان، از شگردهايي براي افزايش تحرک بهره برده است؛ از همين رو، اين رمان با وجود سرعت كند روايت، پر از جنبش و هيجان، پويايي و تحرک، دلهره و التهاب، و كشمكش هاي دروني و بيروني است؛ به بيان ديگر، اين رمان ريتمي كند، اما تمپويي تند دارد. از اين روست که در اين مقاله، افزون بر سرعت روايت و عوامل موثر بر آن، شگردهاي نويسنده براي افزايش تحرک و پويايي روايت نيز، به صورت تحليلي بررسي شده است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

داستان پادشاه و کنيزک آيينه تمام نماي روايت هاي داستاني مثنوي است، روايتي که محل تجلي خاطره نژادي انسان (کهن الگوها) از نماد عشق در ناخودآگاه جمعي مولانا است. نماد عشق در داستان پادشاه و کنيزک، نيرويي است که معناي خودآگاهي، يعني ادراک و صور مواد اوليه را فراهم مي آورد تا پادشاه جان مولانا به ياري اين نماد به فرايند فرديت برسد. در اين جستار سعي بر آن است تا با بررسي عناصر روان شناسي تحليلي يونگ، نمادهاي کهن الگو را که از حافظه جمعي نوع بشر به ناخودآگاه جمعي مولانا ارث رسيده است، در داستان پادشاه و کنيزک تحليل کنيم. حاصل بحث چنين است که کهن الگوي عشق همراه با نماد هاي کهن الگوي من، خود، سايه، نقاب، پير دانا، ناخودآگاه فردي و جمعي در پيوند با خواب و رويا، پادشاه را از حيطه خودآگاهي به ناخودآگاهي مي کشاند و پادشاه در جريان برخورد با درونش با مواجهه خودآگاه و ناخودآگاه در روند کسب فرديت، بار ديگر متولد مي شود و به نقل از مولانا «زاده ثاني» مي گردد.

 نسخه قابل چاپ