سیستم عامل بدون شک مهمترین نرم افزار در کامپیوتر است
.
پس از روشن کردن کامپیوتر اولین نرم افزاری که مشاهده می گردد سیستم عامل بوده و آخرین نرم افزاری که قبل از خاموش کردن کامپیوتر مشاهده خواهد شد، نیز سیستم عامل است
.
سیستم عامل نرم افزاری است که امکان اجرای تمامی برنامه های کامپیوتری را فراهم می آورد
.
سیستم عامل با سازماندهی ، مدیریت و کنترل منابع سخت افزاری امکان استفاده بهینه و هدفمند آنها را فراهم می آورد
.
سیتم عامل فلسفه بودن سخت افزار را بدرستی تفسیر و در این راستا امکانات متعدد و ضروری جهت حیات سایر برنامه های کامپیوتری را فراهم می آورد
.
تمام کامپیوترها از سیستم عامل استفاده نمی نمایند
.
مثلا
"
اجاق های مایکرویو که در آشپزخانه استفاده شده دارای نوع خاصی از کامپیوتر بوده که از سیستم عامل استفاده نمی نمایند
.
در این نوع سیستم ها بدلیل انجام عملیات محدود و ساده، نیازی به وجود سیستم عامل نخواهد بود
.
اطلاعات ورودی و خروجی با استفاده از دستگاههائی نظیر صفحه کلید و نمایشگرهای
LCD
، در اختیار سیستم گذاشته می گردند
.
ماهیت عملیات انجام شده در یک اجاق گاز مایکروویو بسیار محدود و مختصر است، بنابراین همواره یک برنامه در تمام حالات و اوقات اجراء خواهد شد
.
برای سیستم های کامپیوتری که دارای عملکردی بمراتب پیچیده تر از اجاق گاز مایکروویو می باشند، بخدمت گرفتن یک سیستم عامل باعث افزایش کارآئی سیستم و تسهیل در امر پیاده سازی برنامه های کامپیوتری می گردد
.
تمام کامپیوترهای شخصی دارای سیستم عامل می باشند
.
ویندوز یکی از متداولترین سیستم های عامل است
.
یونیکس یکی دیگر از سیستم های عامل مهم در این زمینه است
.
صدها نوع سیستم عامل تاکنون با توجه به اهداف متفاوت طراحی و عرضه شده است
.
سیستم های عامل مختص کامپیوترهای بزرگ، سیستم های روبوتیک، سیستم های کنترلی بلادرنگ ، نمونه هائی در این زمینه می باشند
.
سیستم عامل با ساده ترین تحلیل و بررسی دو عملیات اساسی را در کامپیوتر انجام می دهد
:
-
مدیریت منابع نرم افزاری و سخت افزاری یک سِستم کامپیوتری را برعهده دارد
.
پردازنده ، حافظه، فضای ذخیره سازی نمونه هائی از منابع اشاره شده می باشند
.
-
روشی پایدار و یکسان برای دستیابی و استفاده از سخت افزار را بدو ن نیاز از جزئیات عملکرد هر یک از سخت افزارهای موجود را برای برنامه های کامپیوتری فراهم می نماید
.
اولین وظیفه یک سیستم عامل، مدیریت منابع سخت افزاری و نرم افزاری است
.
برنامه های متفاوت برای دستیابی به منابع سخت افزاری نظیر
:
پردازنده ، حافظه، دستگاههای ورودی و خروجی، حافطه های جانبی، در رقابتی سخت شرکت خواهند کرد
.
سیستم های عامل بعنوان یک مدیر عادل و مطمئن زمینه استفاده بهینه از منابع موجود را برای هر یک از برنامه های کامپیوتری فراهم می نمایند
.
وظیفه دوم یک سیستم عامل ارائه یک رابط
(
اینترفیس
)
یکسان برای سایر برنامه های کامپیوتری است
.
در این حالت زمینه استفاده بیش از یک نوع کامپیوتر از سیستم عامل فراهم شده و در صورت بروز تغییرات در سخت افزار سیستم های کامپیوتری نگرانی خاصی از جهت اجرای برنامه وجود نخواهد داشت، چراکه سیستم عامل بعنوان میانجی بین برنامه های کامپیوتری و سخت افزار ایفای وظیفه کرده و مسئولیت مدیریت منابع سخت افزاری به وی سپرده شده است
.
برنامه نویسان کامپیوتر نیز با استفاده از نقش سیستم عامل بعنوان یک میانجی براحتی برنامه های خود را طراحی و پیاده سازی کرده و در رابطه با اجرای برنامه های نوشته شده بر روی سایر کامپیوترهای مشابه نگرانی نخواهند داشت
. (
حتی اگر میزان حافظه موجود در دو کامپیوتر مشابه نباشد
) .
در صورتیکه سخت افزار یک کامپیوتر بهبود و ارتقاء یابد، سیستم عامل این تضمین را ایجاد خواهد کرد که برنامه ها، در ادامه بدون بروز اشکال قادر به ادامه حیات وسرویس دهی خود باشند
.
مسئولیت مدیریت منابع سخت افزاری برعهده سیستم عامل خواهد بود نه برنامه های کامپیوتری، بنابراین در زمان ارتقای سخت افزار یک کامپیوتر مسئولیت سیستم عامل در این راستا اولویت خواهد داشت
.
ویندوز
98
یکی از بهترین نمونه ها در این زمینه است
.
سیستم عامل فوق بر روی سخت افزارهای متعدد تولید شده توسط تولیدکنندگان متفاوت اجراء می گردد
.
ویندوز
98
قادر به مدیریت و استفاده از هزاران نوع چاپگر دیسک و سایر تجهیزات جانبی است
.
سیستم عامل
( Operation System )
با حروف اختصاری
OS
نرم افزاری است که مسئول کنترل و بکار گیری منابع سخت افزاری مانند حافظه ، واحد پردازش مرکزی
( CPU)
فضای ذخیره سازی دیسک و تجهیزات جانبی میباشد
.
سیستم عامل مبنایی است که برنامه های کاربردی مانند برنامه های واژه پردازی و صفحه گسترده ها بر اساس آن ساخته میشود
.
متداولترین سیستم عامل تا کنون
Unix, Windows, OS/2 Mac OS, MS-DOS
بوده اند
.
سیستم عامل
DOS
MS-DOS - Microsoft Disk Operating System
سیستم عامل تک کاربره با خط فرمانی که در سال
1981
برای کامپیوترهای شخصی آی بی ام و سازگار با آن توسط مایکروسافت منتشر شد
.
نسخه اصلی
DOS
توسط یک شرکت کوچک در سیاتل به منظور کارهای آزمایشگاهی ایجاد شده بود
.
از آنجا که مایکروسافت قرار بود سیستم عاملی برای
IBM
تهیه کند لذا آن نسخه را خریداری نمود و برنامه را تهیه کرد
.
مایکروسافت بعدها نگارشهای بالاتری از
MS-DOS
ارائه نمود
. MS-DOS
تا مدتها یکی از گسترده ترین سیستمهای عامل محسوب میشد
.
سیستم مدیریت پایگاه داده ها
سیستم مدیریت پایگاه داده ها (Database Management System ) با حروف اختصاری DBMS یک لایه نرم افزاری بین پایگاه داده ها و کاربر است. این سیستم تمام درخواستهای کاربر نسبت به پایگاه داده ها ( مثلاً پرس و جو و نوسازی ) را کنترل میکند. بنابراین کاربر الزامی به پیگیری جزئیات فیزیکی محل فایلها و قالبها ، طراحی شاخص دهی و غیره نخواهد داشت. علاوه بر این DBMS کنترل تمرکز یافته مربوط به حفاظت داده ها را نیز میسر میسازد. از معروفترین سیستمهای مدیریت پایگاه داده میتوان به دی بیس، فاکس پرو، پارادکس، اکسس، اینفورمیکس و اوراکل اشاره کرد.
سیستم پشتیبانی تصمیم گیری
DSS - Decision Support System
مجموعه ای از برنامه ها و داده های مرتبط است که مدیر را در تحلیل و تصمیم گیری یاری میسازد
.
کمک این گونه سیستمها در تصمیم گیری بیش از سیستمهای اطلاعات مدیریت
(MIS)
یا سیستمهای اطلاعاتی اجرایی
(EIS)
است
.
این سیستمها دارای یک بانک اطلاعاتی ، متشکل از مجموعه دانش موجود درباره یک زبان ، که برای فرموله کردن مسائل و پرسش بکار میرود و یک برنامه مدل سازی برای آزمایش تصمیمات ممکن است
.
سیستم عامل شبكه
سیستم عامل شبکه سر نام عبارت
( Network Operating System )
و مخفف آن
NOS
میباشد
.
در شبکه های محلی معماری سرویس گیرنده سرویس دهنده
NOS
شامل دو بخش است
.
بزرگترین و پیچیده ترین بخش نرم افزار سیستم ، در حال اجرا بر روی سرویس دهنده است
.
این نرم افزار سیستم ، اعمال بسیاری شامل اطلاعات حسابهای کاربردی و دستیابی به شبکه ، امنیت ، به اشتراک گذاری منابع ، اعمال سرپرستی ، نظارت بر
UPS
و توان مصرفی ، حفاظت داده ها و کشف و کنترل خطا را هماهنگ میسازد
.
در شبکه های نظیر به نظیر بخشی از
NOS
بر روی هر
PC
یا ایستگاه کاری متصل به شبکه نصب و در بالای سیستم عامل
PC
اجرا میگردد
.
پردازشگر
مدت زمان انجام یک کار بوسیله کامپیوتر ، به عوامل متعددی بستگی دارد که اولین آنها ، سرعت پردازشگر ( Processor) کامپیوتر میباشد. پردازشگر یک تراشه الکترونیکی در قلب کامپیوتر بوده و سرعت آن بر حسب واحد مگاهرتز (MHz ) سنجیده میشود. هر چه مقدار این پارامتر بیشتر باشد پردازشگر سریعتر خواهد بود و در نتیجه قادر خواهد بود محاسبات بیشتری را در هر ثانیه انجام دهد. سرعت پردازشگر به عنوان یکی از مشخصه های یک کامپیوتر به قدری در تعیین کارایی آن اهمیت دارد که معمولاً به عنوان یکی از اجزای تشکیل دهنده نام کامپیوتر از آن یاد میکنند. تراشه پردازشگر و اجزای الکترونیکی که آنرا پشتیبانی میکنند ، مجموعاً بعنوان واحد پردازش مرکزی یا CPU شناخته میشود.
