1. مطلب قاطعی در مورد این که اعمال بر جسد انسان پس از مرگ اثر می گذارد، در دست نیست؛ اگر چه نمی توان انکار کرد که مواردی دیده شده که جسد انسانها به حسب اعمالشان تغییر کرده است. مثلا گاهی انسانها بسیار پاک و مطهر جسدشان سالم مانده، و یا انسانهای خیلی بد بدنشان خیلی زود فاسد و متعفن شده است.
بله، در بعضی روایات آمده که مثلا شخصی از اصحاب پیامبر اکرم(ص) درگذشت. ایشان خود عهده دار کفن و دفن او شدند. مادرش که چنین دید گفت: خوشا به حالش که حتما آسوده خواهد بود. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: چیزی را برای خدا حتم نکن، زیرا فرزندت بر اثر اخلاق بدی که بر همسرش داشته، قبر به او فشار می آورد ـ ("سفینه البحار"، واژه قبر) ـ ولی مراد از فشار قبر فشار بر بدن برزخی است. آن بدن خاکی پس از مردن، می گندد و خاک می شود.(ر.ک. به "معاد در قرآن"، تألیف آیت الله جوادی آملی)
2. آیات و روایات ملاک کرامت و حساب و کتاب قیامت را تقوا معرفی می کنند.«إن أکرمکم عند الله اتقاکم».
حکم عقل نیز خداوند را عادل معرفی می کند. این که تفاوت انسانها به سیادت و غیر آن باشد، نه با آن ادله شرعی و نه با حکم عقل نمی سازد.
با آرزوی توفیق.
