آداب تلاوت قرآن در بهارقرآن

آداب تلاوت قرآن

چه خوب است دربهار قرآن آداب تلاوت قرآن را نیز رعایت کنیم:

1- احترام گذاشتن به قرآن و ورق‏هاي آن، لازم و واجب است. نيز شايسته است که به دوستداران و اهل قرآن احترام بگذاريم.

2- بدون وضو يا طهارت نبايد دست يا عضوي ديگر از بدن خود را به نوشته‏هاي قرآن برسانيم. نيز مکروه است که به غير از نوشته‏هاي قرآن، مانند جلد يا برگه‏هاي آن، بدون وضو دست يا عضوي را برسانيم.

3- اگر قرآن به زبان فارسي يا زبان ديگر ترجمه شده باشد، تماس دست يا عضوي ديگر از بدن با آن، بدون وضو يا طهارت اشکال ندارد و جايز است.

البته اگر در ترجمه قرآن، نام خدا يا پيامبران يا امامان يا حضرت فاطمه زهرا(س) وجود داشته باشد، نبايد دست يا عضوي ديگر از بدن - را بدون وضو يا طهارت - به آن نام‏ها برسانيم.

4- هر يک از چهار سوره سَجده (آيه 15)، سوره فُصِّلَت (آيه 37)، سوره نجم (آيه 62) و سوره عَلَق (آيه 19)، يک آيه سجده وجود دارد که به آن‏ها سوره‏هاي «عَزائِم^[i]» مي‏گويند. در قرآن، کنار اين آيه‏ها، عبارت «سجده واجبه» نوشته شده است. هر گاه انسان، اين آيه‏ها را بخواند يا به آن‏ها گوش دهد، بايد فورا سجده کند. اگر اين کار را فراموش کند، بايد هر لحظه که آن را بياد مي‏آورد، سجده کند.

5- در يازده جاي ديگر قرآن نيز آياتي وجود دارد که سجده کردن پس از خواندن يا شنيدن آن‏ها مستحب (مندوب) است و معمولا کنار اين آيه‏ها عبارت «سجده مندوبه» يا کلمه «سجده» نوشته شده است البته در برخي از قرآن‏ها کنار تمام آياتي که داراي سجده واجب يا مستحب هستند، فقط کلمه «سجده» نوشته شده است. اين يازده آيه در سوره‏هاي زير هستند:

اَعراف: آيه 206، رَعد: آيه 15، نَحل: آيه 49، اِسراء: آيه 107، مريم: آيه 58، حَج: آيه 18 و 77، فُرقان: آيه 60، نَمل: آيه 25، ص: آيه 24، انشقاق: آيه 21.

6- براي خواندن قرآن، بايد لباس پاکيزه بپوشيم، وضو بگيريم، مسواک بزينم، عطر بزنيم و رو به قبله بنشينيم.

7- در حال خواندن قرآن، تنها به قرآن و معاني آن توجه کنيم و «حضور قلب» داشته باشيم، يعني ياد خدا و بزرگي او را در ذهن خود تقويت کنيم.

8- درباره آيات قرآن تفکر و تدبر کنيم و به گونه‏اي قرآن بخوانيم که گويه با خدا سخن مي‏گوييم و خدا نيز با ما سخن مي‏گويد.

9- پيش از خواند قرآن، صلوات بفرستيم و دعا بخوانيم، به ويژه دعاهايي که پيشوايان معصوم (ع) به ما آموخته‏اند.

10- پيش يا پس از خواندن هر يک از سوره‏هاي «ضُحي» تا «ناس» که سوره آخر قرآن است و روي هم 22 سوره مي‏شوند، «اَللهُ اَکبَر» بگوييم^[ii]. برخي گفته‏اند که ذکر تهليل «لا اِلهَ اِلَّا اللهُ» را پيش از تکبير، و ذکر تحميد «لِلّهِ الحَمدُ» را پس از تکبير نيز بگوييم. البته مي‏توان فقط ذکرهاي «تهليل و تکبير» و يا ذکر « تکيبر و تحميد» را نيز گفت.

11- پيش از خواندن قرآن بگوييم «اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيم» (از شيطان رانده شده، به خدا پناه مي‏برم^[iii]

). آن گاه بگوييم: «بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ».

به جمله «اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيم» استعاذه گفته مي‏شود.

12- هنگام خواندن قرآن، به کلمات و آيات آن نگاه کنيم، حتي اگر آن‏ها را حفظ کرده باشيم.

13- کلامت قرآن را نه به تندي و نه با فاصله زياد بخوانيم، بلکه آنها را شمرده شمرده  و با دقت و تامل، يعني به صورت «تَرتيل» بخوانيم.

14- بکوشيم تا قرآن را درست ياد بگيريم و درست بخوانيم.

15- اگر مي‏توانيم، قرآن را با صداي زيبا و نيکو بخوانيم.

16- بکوشيم تا غير از خواندن قرآن، معاني آيات را نيز فرا گيريم.

17- هر مقدار که مي‏توانيم آيات و سوره‏هاي قرآن را صحيح حفظ کنيم.

18- بسيار قرآن بخوانيم و به دستورهاي آن عمل کنيم ،به ويژه بکوشيم که در هر روز، چند آيه از قرآن را بخوانيم.

19- هنگامي که صداي قرآن به گوشمان مي‏رسد، ساکت باشيم و به آن گوش فرا دهيم و چيزي نخوريم و ننوشيم.

20-در خانه، يک قرآن داشته باشيم و هميشه همان را بخوانيم.

21- هنگام خواندن قرآن، آن را در جايي بلندتر از زمين (مانند رحل) بگذاريم يا با دست هامان آن را بگيريم.

22- قرآن را با کمال ادب و تواضع بخوانيم. از آغاز تا پايان قرائت، نخنديم و با کسي حرف نزنيم.

23- قرآن را در جاهاي مناسب (مانند خانه، مسجد و حرم ) بخوانيم، نه در جاهاي نامناسب ( مانند محل رفت و آمد مردم).

24- هنگام خواندن قرآن، اگر به نام يا لقب مبارک پيامبر(ص) مانند«محمد» و «احمد» رسيديم، صلوات بفرستيم. و نيز پس از خواندن آيه 56 سوره احزاب «إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَي النَّبِيِّ...» صلوات بفرستيم، حتي اگر اين آيه را پيش از شروع قرائت قرآن بخوانيم.

25- قرآن را با صداي رسا بخوانيم، البته به گونه‏اي که ديگران آزرده نشوند.

26- اگر مي‏توانيم، قرآن را با لهجه عربي بخوانيم.

27- قرآن را پاکيزه و تميز نگاه داريم و آن را در جايي مناسب قرار دهيم.

28- هر گاه به آيات مربوط به بهشت رسيديم، خوشحال شويم و رفتن به بهشت را از خدا بخواهيم و هر گاه به آيات جهنم رسيديم، ناراحت شويم و به خدا پناه ببريم. و هر گاه آيه «فَبِأَيِّ الاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ: کدام يک از نعمت‏هاي پروردگارتان را دروغ مي‏پنداريد.» را خوانديم، بگوييم: «لابِشَيءٍ مِن الائِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ. رَبِ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ: پروردگارا من! هيچ يک از نعمت‏هاي تو را دروغ نمي‏پندارم. پروردگار من! بر محمد و خاندان او درود بفرست»

29- در پايان قرائت قرآن، بگوييم: «صَدَقَ اللهُ العَلِيُّ العَظيمُ» (خداي بلند پايه بزرگ، راست گفته است).

30- پس از قرائت قرآن، دعا بخوانيم، به ويژه دعاهايي که پيشوايان معصوم (ع) به ما آموخته‏اند.

31- هنگام خواندن قرآن، پاهاي خود را دراز نکنيم و پشتمان را به جاي تکيه ندهيم.

آداب تلاوت قرآن

المزمل20>إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنى مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَ الله يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَ النهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضى وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ الله وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الله فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَقْرِضُوا الله قَرْضاً حَسَناً وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ الله هُوَ خَيْراً وَ أَعْظَمَ أَجْراً وَ اسْتَغْفِرُوا الله إِنَّ الله غَفُورٌ رَحِيمٌ

پروردگارت مى‏داند كه تو و گروهى از آنها كه با تو هستند نزديك دو سوم از شب يا نصف يا ثلث آن را به پا مى‏خيزند؛ خداوند شب و روز را اندازه‏گيرى مى‏كند؛ او مى‏داند كه شما نمى‏توانيد مقدار آن را [به دقّت] اندازه‏گيرى كنيد [براى عبادت كردن]، پس شما را بخشيد؛ اكنون آنچه براى شما ميسّر است قرآن بخوانيد او مى‏داند بزودى گروهى از شما بيمار مى‏شوند، و گروهى ديگر براى به دست آوردن فضل الهى [و كسب روزى] به سفر مى‏روند، و گروهى ديگر در راه خدا جهاد مى‏كنند [و از تلاوت قرآن بازمى‏مانند]، پس به اندازه‏اى كه براى شما ممكن است از آن تلاوت كنيد و نماز را بر پا داريد و زكات بپردازيد و به خدا (قرض الحسنه) دهيد [= در راه او انفاق نماييد] و [بدانيد] آنچه را از كارهاى نيك براى خود از پيش مى‏فرستيد نزد خدا به بهترين وجه و بزرگترين پاداش خواهيد يافت؛ و از خدا آمرزش بطلبيد كه خداوند آمرزنده و مهربان است!

القيامة16>لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ

زبانت را بخاطر عجله براى خواندن آن [= قرآن] حركت مده،

القيامة17>إِنَّ عَلَيْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ

چرا كه جمع‏كردن و خواندن آن بر عهده ماست!

القيامة18>فَإِذا قَرَأْناهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ

پس هر گاه آن را خوانديم، از خواندن آن پيروى كن!

القيامة19>ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنا بَيانَهُ

سپس بيان و [توضيح] آن [نيز] بر عهده ماست!

المزمل4>أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلاً

يا بر نصف آن بيفزا، و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان؛

حفظ قرآن

1-قال رسول‏الله صلّي‏الله عليه و آله:

لايُعَذّبُ اللهُ قلباً وَعَي القرآنَ.

خداوند قلبي را که قرآن در خود جاي داده، عذاب نمي‏کند. (أمالي الطوسي1/6؛ و جامع‏الأخبار/48 و 57)

2-قال رسول‏الله صلّي ‏الله عليه و آله:

القلبُ الّذي ليس فيه شيءٌ من القرآن کالبَيتِ الخَرِبِ.

قلبي که در آن چيزي از قرآن نباشد همچون خانه ويران است. (کشف‏الأسرار ميبدي7/405)

3-قال الصادق عليه‏السلام:

الحافظُ للقرآنِ، العاملُ به، مع السَفَرةِ الکِرامِ البَرَرَةِ.

حافظ قرآن که آن را به کار بندد، همراه سفيران الهي که کرم و نيکي پيشه آنهاست خواهد بود. (الکافي2/603؛ و أمالي الصدوق/57)

قرائت قرآن

1-قال رسول‏الله صلّي‏ الله عليه و آله:

أفضلُ العبادةِ قراءَةُ القرآنِ.

برترين عبادت خواندن قرآن است. (مجمع‏البيان1/15)

2-قال رسول‏الله صلّي ‏الله عليه و آله:

مَن کان القرآنُ حديثَهُ، و المسجدُ بَيتَهُ، بَنَي اللهُ لَهُ بَيتاً في الجنّة.

هر که قرآن سخنش باشد و مسجد خانه‏اش، خداوند از براي او خانه‏اي در بهشت بنا کند.)أمالي الصدوق/405؛ ثواب‏الأعمال/47؛ التهذيب3/255)

3-قال رسول‏الله صلّي ‏الله عليه و آله:

إنّ هذه القلوبَ لَتَصدَأُ کما يَصدَأُ الحديدُ، و إنّ جلاءَها قِراءةُ القرآنِ.

براستي اين قلب‏ها زنگار گيرد همانطور که آهن زنگار گيرد و جلاي آنها قرائت قرآن است. (ارشاد القلوب/78)

4-قال رسول‏الله صلّي‏ الله عليه و آله:

إذا أحَبَّ أَحَدُکُم أن يُحَدِّثَ رَبه، فَليَقرَء القُرآنَ.

هرگاه يکي از شما دوست بدارد با پروردگارش سخن بگويد قرآن بخواند. (کنزالعمال1/510)

5-قال عليّ عليه‏السلام:

مَن أَنِسَ بِتلاوَةِ القرآنِ، لم تُوحِشهُ مُفارَقَةُ الإخوانِ.

هر که به تلاوت قرآن انس گيرد، دوري برادران ايماني او را دلتنگ و تنها نسازد. (شرح غررالحکم5/369)

6-قال الصادق عليه‏السلام:

القرآنُ عَهدُ الله إلي خلقه. فقد يَنبَغي لِلمَرءِ المسلم أن يَنظُرَ في عَهدِهِ، و أن يَقرَأَ منه في کلِّ يومٍ خمسينَ آيةً.

قرآن پيمان خداوند است با بندگانش. شايسته آن است که انسان مسلمان در پيمان خود نظر کند، و هر روز پنجاه آيت از آن بخواند. (الکافي2/609)

قرائت از روي قرآن

1-قال عليّ عليه‏السلام:

القِراءَةُ في المصحف أفضلُ من القِراءَةُ ظاهراً.

خواندن قرآن از روي مصحف بر خواندن آن از حفظ فضيلت دارد. (جامع‏الأخبار/48)

2-قال الباقر عليه‏السلام:

أفضَلُ العِبادةِِ، القِراءةُ في المُصحَف.

برترين عبادت، خواندن قرآن از روي مصحف است. (الغايات/187)

3-قال الصادق عليه‏السلام:

ثلاثَةٌ يَشکُونَ إلي اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَسجدٌ خَرابٌ لايُصَلّي فيه أهلُهُ، وَ عالمٌ بَينَ جُهّالٍ، و مُصحَفٌ مُعَلَّقٌ قَد وَقَعَ عليه الغُبارُ لايُقرَأُ فيه.

سه گروه نزد خدا شکايت برند: مسجد ويراني که اهلش در آن نماز نگزارند. دانايي که بين جاهلان تنها بماند. و قرآن رها شده و غبار گرفته که خوانده نگردد. (الکافي2/613؛ والخصال1/142)

4-قال الصادق عليه‏السلام:

قِراءةُ القرآنِ في المُصحَف، تُخَفِّفُ العَذابَ عَن الوالدَين، و لَو کانا کافِرَينِ.

خواندن قرآن با نگاه به آن، عذاب از والدين سبک مي‏سازد؛ گرچه آن دو، کافر باشند. (الکافي2/613)

راسخونی های عزیز التماس دعا