اقامه نماز از مهمترین شاخص‌های یك جامعه دینی است و توصیه متون دینی بر توسعه كمی و كیفی اقامه نماز در جامعه اسلامی است و بدون شك اقامه این فریضه دارای رمز و رازی است كه برخی ابعاد وآثار آن جز برای اصحاب معرفت آشكار نگردیده است اما برای اهتمام بیشتر متولیان حكومت اسلامی به این فرضیه و پرداختن به تمام ابعاد آن شایسته است به چند اصل در باب اقامه نماز توجه گردد.
اول آنكه اقامه نماز از جمله مواردی است كه در رأس تمام برنامه‌های پيامبران الهی از صدر تا ختم بوده است.
دوم آن كه نماز تنها عبادتی است كه اسلام در هیچ حالتی اجازه ترك آن را نداده است و تنها متناسب با شرایط و گرفتاری‌ها شكل و شیوه آن متفاوت می‌شود.
سوم نماز این ویژگی منحصر به فرد را دارد كه ظاهر و شكل آن برای همه افراد یكسان است اما باطن آن به اندازه وسعت معنوی اشخاص عمیق است به گونه‌ای كه با همين نماز افراد معمولی با خداوند ارتباط بر قرار مي‌كنند و با همین نماز بزرگان و اولیاء دینی با خداوند سخن می‌گویند و به معراج می‌روند.
چهارم، همان طور كه از آیات، روایات و تفسیر دانشمندان اسلامی بر می‌آید نماز خلاصه و گنجینه‌ای از رموز معارف اسلامی است كه در اذكار و اعمال آن تعبيه و ناظر به زندگي فردي و اجتماعي و زندگي اخروي انسان است.واهل معرفت به اندازه وسع خویش بر رمزگشایی این حقیقت اهتمام نموده اند.
پنجم آن كه قرآن كریم اقامه نماز را از جمله مهمترین وظیفه حكومت اسلامی می‌داند كه به محض برپایی حكومت، می‌بایست اقامه اين مهم توسط مديران و مسئولان حكومت اسلامي به شكلی مهندسي و برنامه‌ريزي گردد تا هرگونه موانع ذهني و عيني در راستاي انجام اين فريضه برداشته شود. و اين خواسته عمومي قرآن كريم از مديران و متمكنان جامعه اسلامي است كه در آيه «الذین ان مكناهم فی الارض اقاموا الصلاة وآتوا الزكاة وامروا بالمعروف ونهوا عن المنكرولله عاقبة الامور»
به روشني متبلور مي‌باشد.
ما عنوان مهندسی اقامه نماز را از دو واژه اقامه وتمكین موجود در آیه استفاده كردیم
دین مبارك اسلام در نماز مفهومی متعالی طلب كرده است و آن اقامه و برپایی نماز است، اقامه از ریشه قیام در مقابل قعود است قیام به معنای ایستادن است و ایستادن نیرومند ترین حالت انسان است و در واقع اقامه به معنای این است كه انسان تمام تلاش خود را برای احیاء این فریضه انجام بدهد و اگر حضرت بقیه ا... الاعظم را قائم می گویند دلیلش آن می باشد كه برای احیاء و توسعه دین تلاش می كند و همه احكام دین را در تمام نقاط جهان مستقر خواهد نمود.
راغب در مفردات می گوید : خداوند هیچ دستور و یا مدحی نسبت به نماز ندارد مگر با لفظ اقامه و فلسفه آن این است كه مقصود از نماز گزاردن ، نماز واجد شرائط ( و با روح) است نه تنها به جا آوردن شكل و هیأت آن.
بنابراین اگر مدیر اسلامی قیام به نماز نداشته باشد و ستون دین بر پا نشود، خیمه دین زمین گیر می شود و سایر احكام دین نیز تضعیف خواهد شد.
در تفسیر نمونه می فرماید: «مكنا» در آیه شریفه از ماده تمكین و تمكین به معنای فراهم ساختن وسائل و ابزار كار است، اعم از آلات و ادوات لازم یا علم و آگاهی كافی و توان و نیروی جسمی و فكری .
به نظر می رسد مهمترین مصداق تمكین در آیه شریفه تمكین فكری و به عبارتی برنامه ریزی و مهندسی فرهنگ اقامه نماز است
حال رهبر معظم انقلاب به عنوان عالی‌ترین مقام حكومت اسلامی كه وظیفه‌اش سیاست گذاری، معماری و تعیین افق‌های روشن برای جامعه اسلامی است در بیانات و پیام‌های مختلف خود درحوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی و اقتصادی مسئولان نظام را هدایت و ارشاد می‌كنند،و یكی از اصولی كه از ابتدا تاكنون با اشاره و یا تفصیل ابراز كرده‌اند و جزو خواسته‌های اساسی معظم له می‌باشد مهندسی فرهنگ است و تاكنون بخش‌های متولی حوزه‌های فرهنگ برای آن گام‌هایی اما نا كافی برداشته‌اند.
ایشان در این خصوص می‌فرمایند: "فرهنگ یك سیستم است و دارای انواع و اجزایی است و مهندسي فرهنگ به عنوان یك مهندس سیستم باید انجام پذیرد، فرهنگ یك جامعه،اساس هويت آن جامعه است.فرهنگ كه مي‌گوئيم اعم از: مظاهر فرهنگي - مانند زبان و خط و امثال اينها و آنچه باطن و اصل تشكيل‌دهنده پيكرة فرهنگ ملي است مثل: عقايد، آداب اجتماعي، مواريث ملي، خصلت‌هاي بومي و قومي اينها اركان و مصالح تشكيل‌دهنده فرهنگ يك ملت است فرهنگ داراي انواعي است و در مهندسي فرهنگ همه اين انواع فرهنگ بايد مهندسي شوند."
همچنین درتعریف مهندسی فرهنگ می فرمایند:" مهندسي فرهنگ اين است كه با رويكرد سيستمي اجزاء فرهنگ اعم از فرهنگ ملي، فرهنگ عمومي، فرهنگ تخصصي ، فرهنگ سازماني ، در مجموعة فرهنگ جانمايي شده و روابط آنها بخوبي تنظيم شود. ضعف‌هاي اجزاء و روابط آنها برطرف شود." (بیانات- 1383)
فرهنگ اقامه نماز یكی از موارد فرهنگ تخصصی می‌باشد كه مقام معظم رهبری در راستای تفكر فراگیر مهندسی فرهنگ به صورت اختصاصی در دهها پیام به اجلاسهای سراسری نمازوسخنرانیهای مختلف به آن توجه نموده و شاخص‌های اصلی مهندسی اقامه نماز را تبیین و گوشزد نموده است.
درهمین راستا تلاش برآن است تا محورهای اساسی پیام و بیانات معظم له در ارتباط با اقامه نماز احصاء و متناسب با شاخص‌های مدیریت و مهندسی فرهنگ تنظیم شود بر این اساس درشماره های بعدی به اهمیت و تبیین رسالت اقامه نماز ، اهداف كوتاه مدت و بلند مدت و همچنین دست آوردها و نتایج قابل پیش بینی ، راهبردها و نمونه‌ای از طرح‌ها اشاره خواهیم كرد
نكته قابل توجه آن است كه قصد ما در تدوین این مباحث اشاره به مدل خاصی از مهندسی فرهنگ در كلام رهبر معظم انقلاب نبوده است واز آنجایی كه عموم محورهای مورد نیاز یك مهندسی كه در تمام مدل‌ها به چشم می‌خورد، در كلام ایشان موجود است بر متولیان است كه مدلهای خاص مهندسی با توجه به افق‌های اشاره شده توسط رهبر معظم انقلاب طراحی و اجرا نمایند.
عین الله عابدی ماهنامه اذان ،خرداد1389
منبع:namaz.namaz.ir
