حيوانات در قرآن
حداقل نام شش سوره در قرآن ، نام حيوانات است و نزديك به نود آيه آن به حيوانات اشاره مىكند بنابراين حيوانات در فضاى آيات قرآن دورنمايى درخور توجه و دقت دارند ؛ براى روشن نمودن اهتمام قرآن ، نامهاى حيواناتى كه در قرآن است برمىشماريم تا مشخص شود كتاب تكوين و كتاب تدوين ناظر به يكديگرند . قرآن مجيد گاه به نام و گاه با صفت به حيوانات اشاره مىبرد بدان گونه كه ملاحظه مىكنيد :
ابل : شتر ، ماده شتر ؛ بُدْن ( جمع بَدَنَه ) : شتر قربانى ، بعير : شتر ، جِمالَه ( جمع جمل ) شتران ، حام : شتر نر ، حمولة : شتر باركش ، سائبه : شترهاى نذرى ، العشار ( جمع عَشَرَاءَ ) : شتران آبستن ، فرش ( جمع است و مفرد ندارد ) : شتر يا شتران خرد ، الناقة : شتر ماده ، هيم : شتران تشنه ؛
الانعام : چارپايان ، بهيمة : چارپايان ، المنخنقة : چارپاى خفه شده ، الموقوذة : چارپاى به چوب مرده ، النطيحة : چارپاى مرده به زخم شاخ ، هدى : چارپايى كه براى ذبح به مكه برند ؛
بقرات ( جمع بقرة ) : ماده گاوان ، بكر : گاو جوان ، العجل : گوساله ، عوان : گاو ميان سال ، فارض ، گاو پير ؛
الغنم : گوسفندان ، الضأن : ميش ، المعز : بزان ، النعجة : ميش ، وصيلة : گوسفند ماده ؛
الجياد ( جمع جواد ) : اسب نيك ، خيل : اسبان ، الصافنات : اسبانى كه به هنگام ايستادن تك پاى خود را بر زمين مىگذارند ، العاديات : اسبان دونده ، الموريات : اسبان به سم خويش آتش فروزننده ، بغال ( جمع بغل ) : استر ، حمر ( جمع حمار ) : خران ، الحمير : خران ؛
جوارح : سگ ـ مرغ شكارى ، الذئب : گرگ ، قسوره : شير ، الكلب : سگ ، خنازير ( جمع خنزير ) : خوكها ، القردة ( جمع قرد ) : بوزينگان ، الفيل : پيل ؛
طائر : پرنده ، طير : مرغ پران ، ابابيل : دستههاى پرندگان ، الغراب : كلاغ ؛ هدهد : شانه به سر ؛
دواب ( جمع دابه ) : جنبنده ، بعوضه : پشه ، ثعبان : مار بزرگ ،الجان : مار خرد ، جراد : ملخ ، الحوت : ماهى ، حيّة : مار ، حيتان ( جمع حوت ) : ماهىها ، دابة الارض : موريانه ، الذباب : مگس ، الْعَرِم : موش كور ، العنكبوت : تارتَنَك ، فراش ( جمع فراشه ) : پروانهها ، النحل : زنبور عسل ، القمل : ملخ پياده ، النمل : مور ؛ نون ، ماهى ؛
بدين ترتيب خواننده مىبيند كه پرداختن به جانوران در قرآن بازتاب فراگير و در خور تأمل دارد با آن كه قرآن كتاب جانورشناسى نيست . جانداران در قرآن تحقير نشدهاند بلكه گاه به جانور قسم ياد شده چنانكه به نفس انسانى كه اشرف مخلوقات است قسم ياد مىشود و اين منتهاى مهرورزى و احترام به حيوان است .
در سوره عاديات آمده :
وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحاً * فَالْمُورِيَاتِ قَدْحاً * فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحاً * فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعاً * فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعاً.
سوگند به اسبان دوندهاى كه همهمه كنان [ به سوى جنگ ] مىتازند * و سوگند به اسبانى كه با كوبيدن سمشان از سنگها جرقه مىجهانند * و سوگند به سوارانى كه هنگام صبح غافلگيرانه به دشمن هجوم مىبرند * و به وسيله آن هجوم ، گرد و غبار فراوانى بر انگيزند . در اين سوره خداى متعال سه بار به اسب قسم ياد كرده به عنوان :
عاديات ، موريات و مغيرات .
