سید محمد مسعود معصومی
.۱ لباس نمازگزار باید پاک باشد و در مواردى استثنا شده که با لباس نجس هم نماز صحیح است؛ یکى از آن موارد، لباس زنى است که پرستار بچه است و همان یک لباس را دارد و یا اگر لباس دیگرى هم دارد مىپوشد که اگر آن لباس نجس شود و روزى یک بار تطهیر شود کفایت مىکند. البته حضرت آیهالله خوئى(ره) فرمودهاند: باید پرستار، مادر باشد و بچه هم پسر و نجاستش هم بول باشد و براى آن زن نیز تعویض لباس یا تطهیر آن سخت و دشوار باشد و حضرت آیهالله سیستانى فرمودهاند: این مورد داخل در موارد اضطرار است و معیار در بخشودگى، وجود سختى و دشوارى براى شخص است و این منحصر به این مورد نیست. و حضرت امام(ره) و حضرت آیهالله فاضل فرمودهاند: یک مرتبهاى که در روز تطهیر مىکند باید پیش از اولین نمازى باشد که آن لباس نجس شده است و حضرت آیهالله مکارم نجاست را منحصر به بول دانستهاند.(۱)
.۲ در نماز، هنگامى که نامحرم نیست، زن مىتواند قرص صورت و دستها و پاها را تا مچ باز بگذارد ولى پوشیدنِ پاها تا مچ مستحب است؛ اما نسبت به مردها چنین استحبابى نیست.(۲)
.۳ در جنسِ لباس، هرگاه از ابریشم خالص باشد، زن مىتواند چه در نماز و چه در غیر نماز بپوشد؛ اما براى مرد پوشیدن لباس ابریشمىِ خالص، حرام و نماز با آن هم باطل است.(۳)
.۴ پوشیدنِ لباسِ طلاباف براى زن و مرد، مانند لباسِ ابریشمى است.(۴)
.۵ براى زن نماز خواندن درخانه، بلکه در صندوقخانه و اتاق عقب بهتر است، ولى اگر بتواند کاملاً خود را از نامحرم حفظ کند بهتر است در مسجد نماز بخواند.(۵)
.۶ اذان هجده جمله واقامه هفده جمله است، ولى براى زن جایز است که در اذان فقط به گفتن تکبیر و شهادتین و در اقامه نیز به گفتن آن دو اکتفا کند.(۶)
.۷ مستحب است نمازها را اوّل وقت بخوانند و یکى از مواردى که استثنا شده؛ یعنى افضلیّت آن برداشته شده، نمازِ زنى است که فرزند کوچکى را تربیت مىکند، (و براى تطهیرِ لباس هایش مشکل دارد) در این صورت مىتواند نماز ظهر و عصر را آخر وقت بخواند تا بعد از آن بتواند نماز مغرب و عشا را نیز بخواند (که با یک تطهیرِ لباس، هرچهار نماز را خوانده باشد) و این حکم براى مردِ مربّى نیست، که اختلاف اقوال در شماره (۱) بیان گردید.(۷)
.۸ براى زنها مستحب است که زیورهاى خود را در نماز همراه داشته باشند.(۸)
.۹ مستحب است اگر نمازگزار مرد است، هنگام ایستادن، پاها را از سه انگشت باز تا یک وجب فاصله دهد واگر زن است پاها را به هم بچسباند.(۹)
.۱۰ بر زنها مستحب است که درحالِ ایستادن، کفِ دستهاى خود را روى پستانها بگذارند (چون مطلوبتر آن است که حجمِ بدن زن در نماز کمتر مشهود باشد) ولى مردها مستحب است دستها را روى رانها بگذارند.(۱۰)
.۱۱ بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند؛ اما زن مىتواند بلند یا آهسته بخواند؛ ولى اگر نامحرم صدایش را مىشنود بنابراحتیاطِ واجب باید آهسته بخواند. و اما در مورد حمد و سوره نماز ظهر و عصر، بر مردها و زنها واجب است آهسته بخوانند.(۱۱)
.۱۲ در مقدار خم شدن براى رکوع بین زن و مرد تفاوتى نیست و بهتر است که زنها بیش از آن مقدار خم نشوند ولى حضرت آیهالله اراکى(ره) فرمودهاند: اگر زن در رکوع به حدى خم شود که بتواند دستها را روى رانها بگذارد کافى است.(۱۲)
.۱۳ در رکوع، مستحب است مردها زانوها را به عقب بدهند، ولى زنها مستحب است زانوهارا به عقب ندهند.(۱۳)
.۱۴ مردها در رکوع دستها را روى زانوها مىگذارند، ولى زنها بالاتر قرار مىدهند، و حضرت آیهالله مکارم نسبت به گذاردن دستها احتیاط واجب دارند.(۱۴)
.۱۵ مستحب است زنها پس از رکوع، براى رفتنِ به سجده، اوّل راست بنشینند سپس به سجده روند؛ و اما مردها اوّل دستها را به زمین گذارده و سپس زانوها را و بعد از آن به سجده روند.(۱۵)
.۱۶ مستحب است مردها در سجده آرنجها و شکم را بر زمین نچسبانند و بازوها را از پهلوها جدا نگاه دارند؛ ولى زنها آرنجها و شکم را بر زمین بگذارند و اعضاى بدن را به یکدیگر بچسبانند.(۱۶)
.۱۷ مستحب است مردها بعد از سجده بر رانِ چپ بنشینند و روى پاى راست را به کفِ پاى چپ بگذارند؛ اما زنها مستحب است زانوها را بالا آورده و روى قسمتِ بالاى ران بنشینند.(۱۷)
.۱۸ براى مردها مستحب است موقع بلند شدن، اوّل زانوها و سپس دستها را از زمین بردارند؛ ولى زنها به تدریج و راست مىایستند به صورتى که کمتر حجم بدن ظاهر شود.(۱۸)
.۱۹ اگر زن در نماز، عقبتر از مرد بایستد نماز هر دو صحیح است و همچنین اگر برابر یا جلوتر بایستد ولى بین آن دو حایل و مانعى باشد و اما اگر مانع و حایلى نباشد در بیشتر از ده ذراع مانعى ندارد و کمتر از آن تا حدّى که نماز را از باطل بودن خارج نماید (که بعضى از فقها این حد را حدود یک وجب فاصله یا عقبتر قرار دادنِ جاىِ سجده عنوان نمودهاند) مکروه است. در غیر این صور (یعنى مساوى بودن یا جلوتر بودن زن با فاصله کم) اگر با هم وارد نماز شدهاند به فتواىحضرت آیهالله خوئى(ره) و حضرت آیهالله فاضل و حضرت آیهالله سیستانى و حضرت آیهالله مکارم نماز باطل است و همچنین نمازِ کسى که با تأخیر شروع کرده است ولى به فتواى حضرت امام(ره) و حضرت آیهالله گلپایگانى(ره) و حضرت آیهالله اراکى(ره) نماز باطل نیست.(۱۹)
.۲۰ مرد، مىتواند براى مردها و زنها، امام جماعت شود؛ ولى زن براى مردان نمىتواند امام جماعت شود؛ اما براى زنان اختلاف است، بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آیهالله فاضل احتیاط واجب دارند که زن براى زنان امام جماعت نباشد.(۲۰)
سؤال: با توجه به اینکه حضرت امام (ره) احتیاط واجب فرمودهاند که امام جماعت باید مرد باشد و این مسأله در بعضى از رسالهها اشتباهاً احتیاط مستحب ذکر شده است نماز بانوانى که با امام جماعت زن خوانده شده است چگونه خواهد بود؟
جواب: اگر جاهل به مسأله بودهاند و تقصیرى در یاد گرفتن مسأله نکردهاند نمازشان به طور فرادى صحیح است مگر آنکه رکنى کم یا زیاد شده باشد.(۲۱)
.۲۱ در نماز جماعت اگر تعدادى زن و مرد هستند، مستحب است مردها پشتِ سرِ امام و زنها پشتِ سرِ آنها بایستند و همچنین اگر چند مرد یا چند زن باشند مستحب است پشتِ سرِ امام بایستند و اگر یک مرد و یک یا چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راستِ امام، و زن یا زنها پشتِ سرِ امام بایستند و اما اگر مأموم یک مرد باشد حضرت آیهالله خوئى فرمودهاند: بنابراحتیاط واجب باید طرف راستِ امام قدرى عقبتر بایستد، و بقیه فقها فرمودهاند: مستحب است چنین کند، و اما اگر مأموم یک زن باشد مستحب است در طرف راستِ امام طورى بایستد که جاى سجدهاش مساوى با قدم امام باشد، و حضرت آیهالله خوئى (ره) فرمودهاند: یا پشتِ سرِ امام بایستد.(۲۲)
.۲۲ بهتر است زنها نماز عید فطر و قربان را ترک کنند مگر پیر باشند.(۲۳)
.۲۳ زنها مىتوانند در نماز جمعه شرکت کنند و نمازشان صحیح است و از نماز ظهر کفایت مىکند؛ولى به تنهایى (بدون شرکت مردان) نمىتوانند نماز جمعه تشکیل دهند، همچنین نمىتوانند تکمیل کننده عددِ لازم (پنج نفر مرد) باشند؛ زیرا نماز جمعه تنها با شرکت حداقل پنج نفر منعقد مىگردد. (به خلاف نماز جماعت که با حداقل دو نفر که یکى امام و یکى مأموم باشد تشکیل مىشود.(۲۴»
.۲۴ اگر پدر، نماز و روزه خود را به جا نیاورده باشد،(با شرایطش) بر پسر بزرگتر واجب است که پس از مرگش به جا آورد یا براى او اجیر بگیرد، و اما نسبت به مادر، بعضى از فقها فرمودهاند: مانند پدر است و بعضى مانند حضرت امام (ره) و حضرت آیهالله خوئى (ره) و حضرت آیهالله سیستانى فرمودهاند: واجب نیست؛ و اما نسبت به دختر بزرگتر، تمامى این هفت مرجعى که فتوایشان در این کتاب بیان شده است واجب نمىدانند.(۲۵)
.۲۵ اگر زن بخواهد در خواندنِ نماز میّت به جماعت شرکت کند، مستحب است که پشتِ سرِ مردان بایستد. و اگر زنى حائض در میان زنان باشد، مستحب است خودش صف جداگانه تشکیل دهد.(۲۶)
________________________________________
۱- العروهالوثقى، ج۱، فى احکام النجاسات، فصل فیما یعفى عنه فى الصلاه.
۲- همان، فیما یستحب من اللباس «التاسع».
۳- همان، فى شرائط الباس المصلّى «السادس».
۴- همان، فى شرائط الباس المصلّى «الخامس».
۵- توضیح المسائل مراجع، مسأله ۸۹۴.
۶- العروهالوثقى، ج ۱، فى الاًّ ذان والاًّقامه.
۷- همان، فى اوقات الرواتب، مسأله ۱۳ «التاسع».
۸- همان، فى القنوت، مسأله ۱۶.
۹- توضیح المسائل مراجع، مسأله ۹۷۷.
۱۰- العروهالوثقى، ج ۱، فى القنوت، مسأله ۱۶، و فى القیام، مسأله ۳۲.
۱۱- توضیح المسائل مراجع، مسأله ۹۹۲ و ۹۹۴.
۱۲- العروهالوثقى، ج ۱، فى الرکوع، مسأله ۱۰.
۱۳- همان، فى القنوت، مسأله ۱۶؛ توضیح المسائل مراجع، مسأله ۱۰۴۴.
۱۴- العروهالوثقى، ج ۱، مسأله ۱۶، و فى الرکوع، مسأله ۱؛ توضیح المسائل مراجع، مسأله ۱۰۴۴.
۱۵- العروهالوثقى، ج ۱، فى القنوت، مسأله ۱۶ و فى مستحبات السجود «الثالث».
۱۶- العروهالوثقى، ج ۱، فى القنوت، مسأله ۱۶؛ توضیح المسائل مراجع، مسأله ۱۰۹۱.
۱۷- العروهالوثقى، ج ۱، فى القنوت، مسأله ۱۶، و فى مستحبات السجود «الخامس عشر».
۱۸- همان؛ توضیح المسائل مراجع، مسأله ۱۰۹۱.
۱۹- توضیح المسائل مراجع، مسأله ۸۸۶ و ۸۸۷ و ۸۸۸؛ العروهالوثقى، ج ۱، فى مکان المصلى «العاشر».
۲۰- العروهالوثقى، ج ۱، فى شرائط امام الجماعه؛ توضیح المسائل مراجع، مسأله ۱۴۵۳؛ جامعالمسائل حضرت آیهالله فاضل، ج ۲، ص ۱۵۳، سؤال ۳۲۷.
۲۱- استفتا از دفتر استفتاى حضرت امام۱ که نزد نویسنده موجود است.
۲۲- توضیح المسائل مراجع، مسأله ۱۴۸۰؛ العروهالوثقى، ج ۱، فى مستحبات الجماعه.
۲۳- العروهالوثقى، ج ۱، فى صلاهالعیدین، مسأله ۴.
۲۴- توضیح المسائل، شرایط نماز جمعه، مسأله ۱۳.
۲۵- العروهالوثقى، ج ۲، فى قضأالولى؛ توضیح المسائل مراجع، مسأله ۱۳۹۰.
۲۶- العروهالوثقى، ج ۱، فى الصلاه على المیت، مسأله ۱۷.
منبع:http://www.sibtayn.com
