چین اصلاحات اقتصادی اش را در سال 1978 میلادی آغاز کرد و از آنزمان تا کنون بیشتر از آنچه وارد کرده به جهان صادرات داشته و دارد. در نتیجه چین توانست در مدت 34 سال تریلیون ها دلار ذخیره ارزی انباشته کند. میزان حجم ذخائر ارزی چین هم چنانچه بیشتر نباشد در حد میزان حجم پول در گردش آمریکا تا قبل از شروع بحران اقتصادی در سال 2008 میلادی تخمین زده می شود. شرکت هائی که در چین به کار تولید و صادرات اشتغال دارند طبق قانون ناگزیرند درآمد ارزی شان را به حسابی در بانک خلق چین (The people’s Bank of China) یعنی بانک مرکزی چین واریز کنند و به ازاء آن پول ملی چین که یوآن و یا رن مین بی نامیده می شود و در برابر دلار نرخ ثابتی دارد را دریافت کنند.
در این میان بسیاری این قانون را غیرمنصفانه می دانند. زیرا مردم و تجار چینی زحمت می کشند و کالا تولید و صادر می کنند ولی همه سود و درآمد حاصل از این صادرات به جیب دولت واریز می شود. در سال 1970 میلادی حجم تجارت بین چین وآمریکا زیاد نبود و از همین رو میزان واریز دلار به حساب ارزی چین رقم چشم گیری نبود اما درسال1980 وضع فرق کرد و میزان ذخائر ارزی چین به حدود 5.2 میلیارد دلار رسید. از آنزمان تاکنون این رقم رشد داشت و بنا به برخی گزارش ها به 2.3 تریلیون دلار یعنی 127 هزار و 900 رصد افزایش رسیده است.
پورتر استان بوری (Porter Stanbury) درسایت اینترنتی دیلی ولث (Daily Wealth) مورخ 23 فوریه 2012 نمودار ذخائر ارزی چین به دلار آمریکا را نشان داده و نوشته است در چین گروهی بنام "مدیریت دولتی ذخائر ارزی"(State Administration of Foreign Exchange- SAFE) سیاست های ارزی چین را مدیریت می کنند و به نظر میرسد چین تحت مدیریت این گروه وارد یک جنگ ارزی علیه دلار آمریکا شده است.
چین درصدد تعریف یک ارز جهانی جدید و خارج کردن دلار آمریکا از گردونه تجارت جهانی بعنوان یک ارز ذخیره ای بین المللی است.در واقع حدود 10 سال پیش این صنعت نفت ایران بود که برای نخستین بار پس از شروع تحریم های آمریکائی علیه صنعت نفت ضرورت تعریف یک ارز جدید و استاندارد برای معاملات نفت وگاز در تجارت جهانی را مطرح کرد و برهمین اساس کنسرسیومی متشکل از بورس تهران و یک شرکت اروپائی ویمپل طرح تاسیس بورس نفت ایران در جزیره کیش را مطالعه و بورس مذکور نیز راه اندازی شد، اما متاسفانه به دلائل مختلف از جمله مقاومت آن بخش از نظام پولی و بانکی در ایران که منافع کوتاه مدت شان را در خطر می دیدند،بورس نفت آنطور که مطالعه شد تاکنون فعال نشده است.
اخیرا" نیز ابتکار موسسه مطالعات بین المللی انرژی در تهران برای راه اندازی مرکز مطالعات جهان گاز بنظر میرسد با مشکلاتی روبرو است.
در هرحال رشد منفی اقتصاد آمریکا و اروپا بویژه کاهش چشمگیر قدرت خرید دلار آمریکا مشکلات عدیده‌ای را برای اقتصاد جهانی بوجود آورده است و مدیریت ارزهای خارجی چین (SAFE)نیز برای اینکه ذخائر عظیم ارزی اش "به دلار آمریکا" دچار کاهش ارزش نشود برای جلوگیری از سقوط بیشتر دلار آمریکا با سردرگمی مواجه بود و تصمیم گرفت اوراق قرضه دولتی آمریکا را خریداری کند،در نتیجه بار تریلیون ها دلار بدهی های آمریکا روی دوش خلق چین سنگینی می کند.
در واقع دو سوم ذخائر ارزی چین به صورت اوراق بهادار، اسکناس و اوراق قرضه در آمریکا سرمایه گذاری شد و اینک چین با درخواست کمک برای نجات یورو روبرو است و از آنجائیکه بهره پول در آمریکا نزدیک به صفراست، چین برای پولهائی که به آمریکا قرض داده سودی کسب نمی‌کند.
چینی ها پذیرفته اند به قول ما ایرانی ها بدجوری سرشان کلاه رفته و در دام پولی و مالی که آمریکا برای چین زمینه سازی کرده بود گرفتار شده اند. اگر تصمیم بگیرند و اوراق قرضه ای را که خریده اند در آمریکا بفروشند مثل این است که مالکی دریک مجتمع تجاری تصمیم بگیرد از 10 واحدی که مالک است 5 واحد را یکجا بفروشد،.بدیهی است با این اقدام قیمت پنج واحد باقیمانده بشدت کاهش خواهد یافت و چینی ها هم با وضعیتی روبرو خواهند شد که قیمت اوراق قرضه در آمریکا بشدت پائین خواهد آمد.
چینی ها در نتیجه به بازار سهام روی آوردند و در این بازار به شایعه سازی برای خرید وفروش سهام دست زدند. اما باختند. چین 10 درصد سهام شرکت سرمایه گذاری بلاک استون (Blackstone Group) را در اواسط سال 2007 میلادی خرید ولی ارزش سهام شرکت مذکور از آنزمان تاکنون 46 درصد کاهش یافته است. در مورد سهام بقیه شرکت ها هم همینطور مثلا" سهام شرکت معروف مورگان استانلی (Morgan Stanly) از زماینکه چینی ها خریدند تاکنون 70 درصد کاهش ارزش داشته است.
در نتیجه چین رسما" اعلام کرد قصد ندارد در بورس ها و سهام از طریق شایعه سازی فعالیت تجاری در خرید و فروش سهام داشته باشد و فقط تلاش دارد جلوی کاهش ارزش سرمایه گذاری های خلق چین در خارج از چین ناشی ازافزایش تورم رابگیرد.
به اعتقاد پورتر استان بوری به محض انتشار این خبر کارشناسان اقتصادی حدس زدند چین به خرید طلا روی آورده است. حدس آنها درست بود. درسال 2011 میلادی چین بزرگترین خریدار و وارد کننده طلا به چین در جهان بود و در نتیجه بازار طلا شوک غیر قابل انتظاری را تجربه کرد. در هند بطور سنتی مردم در خرید طلا سرمایه گذاری می کنند ولی در چین بطور سنتی سرمایه گذاری در نقره معمول بوده است ونه طلا.
در هر حال چین در زمان حاضر نه تنها بزرگترین خریدار و وارد کننده طلا است بلکه تولید طلا در چین باستناد گزارش شورای جهانی طلا (World Gold Council) حدود 50 درصد افزایش یافته و به 300 تن درسال رسیده است، بنابراین، بسیاری از کارشناسان پولی حدس می زنند چین که در قرن بیستم ارزش پول ملی اش براساس پشتوانه ذخائر نقره اش استوار بود در قرن 21 ارزش پول ملی چین "یوآن" با پشتوانه ذخائر طلا تعیین خواهد شد.
درمطالعات مقدماتی مرتبط با بورس نفت ایران این نظریه مطرح بود که می توان ارز استاندارد جدیدی براساس ارزش انرژی (نفت و گاز) تعریف کرد و آنرا مثلا" پترو نامید و به جای اینکه ارزش نفت وگاز را دلار آمریکا تعیین کند قدرت خرید دلار آمریکا و سایر ارزها براساس ارزش انرژی نفت و گاز تعیین شود. یعنی ارزش پول ملی ایران "ریال" با پشتوانه طلای سیاه (نفت) وطلای آبی سوز(گاز) ارزش گذاری میشد و نه ذخائر ارزی به "دلار" و یا "یورو" درآمد های حاصل از فروش نفت وگاز.
بانک مرکزی آمریکا(Federal Reserve)اذعان دارد تا سال 2015 میلادی اقتصاد آمریکا به نقطه غیر قابل بازگشت خواهد رسید. به این معنی که هرچه پول آمریکا قرض کرده تا اقتصاد آمریکا را به حرکت درآورد کارائی نخواهد داشت،اما علی رغم این واقعیت بانک مرکزی آمریکا همچنان به چاپ اسنکناسی که پشتوانه آن فقط قول دولت آمریکا به پرداخت مبلغی که روی آن چاپ شده و به این قول هم نمی توان اعتماد کرد ادامه می دهد و امیدوار است افزایش پول در گردش بتواند اقتصاد را به گردش درآورد. نتیجه تاکنون چه بوده است؟ تورم و کاهش قدرت خرید مردم موجب شده که قیمت خانه هائی که مردم خریده اند به نصف و کمتر کاهش پیداکند، ارزش و قدرت خرید پس انداز های نقدی شان از نصف هم کمتر شده ،حقوق بازنشستگان کفاف افزایش هزینه ها را نمی دهد و بیکاری جوانان روبه افزایش دارد، هزینه تحصیل ، هزینه درمان بیماری ها و غیره سربفلک زده است.
چین نگران از افزایش نرخ تورم در آمریکا و اروپا بطور محرمانه با افزایش ذخائر طلا در مسیری حرکت می کند که پشتوانه پول ملی چین "یوآن" را به جای اینکه ذخائر ارزی "دلار" تعیین کند،ذخائر طلا تعیین خواهد کرد.
مشاور امور بین الملل یک موسسه مطالعات بین المللی انرژی در خاورمیانه معتقد است چنانچه کشورهای تولید کننده و صادرکننده طلای سیاه (نفت) و طلای آبی سوز(گاز) به نظریه ای که حدود 10 سال پیش در ماجرای مطالعه بورس نفت ایران مطرح شد بازگردند و در مسیری حرکت کنند که ارزش انرژی (نفت وگاز) پشتوانه تعیین ارزش پول ملی آنها باشد و نه درآمد های نفتی شان (دلارآمریکا). ساختار اقتصاد بحران زده جهانی چگونه خواهد بود؟ تردیدی نباید داشت که اقتصاد جهان را از بحرانی که به آن مبتلا شده و آن بحران دلار و یورو است رهائی خواهد بخشید و ضمن جلوگیری از نوسانات قیمت انرژی (نفت وگاز) سرمایه گذاری و تجارت را رونق خواهد داد،زیرا دلار یک ارز اقتصادی نیست بلکه یک ارز سیاسی است و چین نیز از طلا بعنوان یک ابزار سیاسی استفاده می کند و نه اقتصادی.
بدیهی است افکار و برنامه های سیاسی اهداف کوتاه مدت را مد نظر قرار می دهند و افکار وبرنامه های اقتصادی اهداف بلند مدت را مهم ارزیابی می کنند.بنابراین در رقابت بین اهداف سیاسی و اهداف اقتصادی باید پذیرفت سیاسی کاری سیاست بازان شکست خواهد خورد و اقتصاد برنده و سرنوشت ساز خواهد بود.
محمود خاقانی/ کارشناس بین المللی انرژی
انتهای پیام/م
