افکار «کوئیلو» با آموزه های عرفان های دروغین هماهنگ است

حجت الاسلام حمیدرضا مظاهری سیف اظهار کرد: بررسی روی محتوای آثار پائولو کوئیلو نشان می دهد که آثار او، ویژگی های عرفان ها و معنویت های نوظهور را دارد و آموزه های معنوی و ارایه یک رویکرد فرامادی، با تاکید بر عباراتی از جمله «ندای درون» و «روح کیهانی» کاملا در آثار او موج می زند.
 
وی افزود: گذشته از این، در سال جاری در دنیا کتابی با عنوان رهبران معنوی جهان منتشر شد که در آن به نام 100 رهبر معنوی اشاره شده است. این نام ها متعلق به کسانی است که افکارشان با منتشرکنندگان این کتاب هماهنگ است و کوئیلو جزو 20 نفر نخست ذکر شده در این کتاب است. این نشان می دهد که او در دنیا به عنوان یک نویسنده و استاد معنوی شناخته شده است. افراد زیادی اصرار دارند که استادشان در سیر و سلوک، کوئیلو باشد، حتی هنگامی که به ایران آمده بود نیز عده زیادی همین درخواست را از او داشتند!
 
این پژوهشگر ادامه داد: با این نگرش و نیز با توجه به آثار او، به این نتیجه می رسیم که کوئیلو وارد قلمرو معنویات شده است. البته این که صلاحیت این کار را دارد یا خیر، قابل بررسی است.
 وی در پاسخ به این سوال که «آیا نمی توان گفت نوشته های کوئیلو تنها بیان تمثیل، افسانه و خیال پردازی است و اشاعه عرفان خاصی را در نظر ندارد؟» گفت: کسی که جریان های شبه معنوی معاصر را بررسی می کند، متوجه می شود که رهبران این جریان ها، در حال ارایه آموزه های مشترکی اند و ارزش های هماهنگی را به جامعه بشری می آموزند. بنابراین، پاسخ سوال شما منفی است. 

حجت الاسلام مظاهری سیف در ادامه بیان آموزه های کوئیلو به عنوان معنویت نوظهور گفت: استخوان بندی اصلی افکار کوئیلو با آموزه های عرفان های دروغین از جمله «فالون دافا»، «حلقه» (در ایران) یا «گفت وگو با خدا» (در آمریکا) و نیز با گردانندگان بسیاری از سازمان ها و موسسات دینی که رهبر معنوی شناخته می شوند، هماهنگ است. سوالی که مطرح می شود، این است که چگونه این رهبران در قالب یک جریان، در مکان های مختلف، یک حرف مشترک را می زنند و اصل حرف ها، مشابه است. وقتی این جریان دنبال شود، به نقاط قابل تاملی می رسیم، از جمله این که این حرف ها و آموزه های مشترک از «کابالای مدرن» (یکی از عرفان های یهودی) ریشه می گیرد.

نویسنده «دنیای معنوی پائولو کوئیلو» ادامه داد: حدود 290 سال است که روی این آموزه های مشترک کار می شود تا به عنوان یک دین جهانی تولید و توسط نظام سرمایه داری تثبیت شود، یعنی دینی هماهنگ با سرمایه داری لیبرال تولید شود. این به اصطلاح دین با هزاران بیان از سوی رهبران معنوی جهان ترویج می شود که پائولو کوئیلو نیز از این افراد است و بسیار هم مورد توجه آن هاست، زیرا صراحت بیشتری در گفتن مطالب مورد نظر این نظام دارد تا جایی که شیمون پرز (رییس جمهور اسرائیل) از او تجلیل کرده است. بنابراین، او با عنوان معنویت، به دنبال ترویج افکار صهیونیستی است.
 
حجت الاسلام مظاهری سیف با اشاره به این که «کوئیلو در رمان کیمیاگر به داستانی از مثنوی معنوی استناد می کند» اضافه کرد: در رمان «کیمیاگر» یک استقبال اساسی از مولانا (در دفتر ششم) شده است و حتی کوئیلو ساختار داستان را نیز چندان تغییر نمی دهد، چنان که «شیطان و دوشیزه پریم» او نیز اقتباس از شخص دیگری است. اساسا کوئیلو سرقت ادبی زیاد دارد که اعتراضاتی را نیز به دنبال داشته است و در داستان «پدران، فرزندان، نوه ها» حتی از گلستان و بوستان استفاده کرده است. اشکال اساسی کار او این است که در پردازش این داستان ها، آموزه های فاسد را وارد کار کرده است. «کیمیاگر» نیز اثر مهمی در راستای ترویج «کابالای مدرن» است، زیرا اوج داستان او، یعنی جایی که چوپان با عالم کائنات احساس یگانگی می کند، در مثنوی وجود ندارد و در حقیقت، کوئیلو در اوج داستان، حرف های تخیلی و مباحثی از عرفان کابالا را پیش می کشد.

این پژوهشگر با اشاره به لزوم توجه بیشتر مسوولان بر ورود و چاپ چنین آثاری در کشور، در پاسخ به سوالی مبنی بر «راهکارهای مقابله ای با جریان عرفان های نوظهور از طریق مکتوبات چیست؟» گفت: در این باره شاید کتاب چندان تاثیرگذار نباشد، هرچند ممکن است کتابی در این راستا مورد استقبال قرار بگیرد و تجدید چاپ هم شود اما اکنون ما نه با کتاب، که با تفکری مواجهیم که هزاران کتاب و میلیون ها شمارگان در حال بیان آنند و نمی توان آن را نادیده گرفت.

حجت الاسلام مظاهری سیف افزود: در این راستا باید تلاش کنیم دست کم با این جریان مقابله به مثل انجام دهیم و با همان شیوه های آنان، یعنی ادبیات داستانی و رمان و استفاده از زبان عامه فهمی که مردم بتوانند با آن رابطه برقرار کنند، آموزه های معنوی صحیح را برای مردم بیان کنیم. یکی از ایرادهای کار ما در این عرصه، آن است که تاکنون، معمولا در کتاب های سخت و دشوار که مورد استفاده و استقبال عموم قرار نمی گیرد، به این امر پرداخته ایم.

وی در پاسخ به این سوال که «چرا در نگارش این کتاب تنها به استفاده از آثار کوئیلو کفایت کرده اید و از منبع دیگری برای اعتبار بخشیدن به کتاب استفاده نکرده اید؟» گفت: این کتاب را برای مخاطبان کوئیلو و خوانندگان آثار او نوشته ام و درصدد نگارش کتابی دشوار نبوده ام، بلکه قصدم این بود که مخاطب عام را پوشش دهم و به همین دلیل از منبع خاصی استفاده نکرده ام و تنها نظرم درباره این آثار را ارایه داده ام. این کتاب در جریان شناسی انتقادی عرفان های نوظهور، کتاب خاصی است زیرا کتاب های این حوزه معمولا حجم های بالا دارند و سخت خوانده می شوند.

نویسنده کتاب «دنیای معنوی پائولو کوئیلو» در مقابل این مطلب که «بنابراین کتاب شما بیشتر از آن که علمی باشد، کتابی شخصی است، زیرا در چارچوب نظریه و مرجع خاصی به نقد نمی پردازد» اظهار کرد: تفاوتی نمی کند که مطالب بیان شده، در چارچوب یک نظریه علمی باشد یا برآمده از اعتقادات شخص. عقیده من این است که این آثار فاسدند و تلاش کرده ام در بیان این عقیده، به کتاب های خود کوئیلو ارجاع دهم.
 
حجت الاسلام مظاهری سیف ادامه داد: وقتی موضوع، نقد آثار کوئیلو است، اگر کسی این نقد را به طور روشن بیان کند، قابل استفاده و استناد است و لزومی به اضافه کردن فهرستی از منابع به طور صوری ندارد. البته این بستگی به موضوع دارد. وقتی موضوع نقد، تفکر یا آثار یک نویسنده است، باید منتقد، تمامی آثار آن نویسنده را خوانده باشد. به عنوان مثال، در نقد عرفان نوظهور «فالون دافا» چون تنها یک کتاب مرجع درباره این فرقه، آن هم به زبان چینی وجود دارد، برای تبیین مطالب ناگزیر بودم از منابع دیگری نیز استفاده کنم اما درباره نقد پائولو کوئیلو، با تعدد منابع مواجه بودم. همچنین در پی ارایه کتابی با حجم کم بودم و به همین دلیل به برخی منابع سر نزدم.