کتاب «تفسیر خلاصه منهج الصادقین» مکتوبی آکنده از اطلاعات ارزشمند

اثر حاضر، نسخه تحقیق شده «خلاصه منهج الصادقین» است که به وسیله علامه حسن زاده آملی انجام شده است و در چهار جلد منتشر می شود. مجلد سوم، تفسیر سوره های کهف تا نمل را شامل می شود.
 
درباره ملا فتح الله کاشانی باید گفت که وی از عالمان و مفسران بزرگ سده دهم هجری بود که تلاش های تفسیری او، نقش مهمی در تکامل میراث تفسیری شیعه داشت. تفسیر او با نام «منهج الصادقین فی الزام المخالفین» به زبان فارسی جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است. وی پس از فراغت از تالیف این کتاب، آن را تلخیص کرد و «خلاصه منهج الصادقین» نام نهاد.
 
نام کامل این تفسیر «تفسیر کبیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین» است و از تفاسیر ارزشمند شیعی محسوب می شود که به زبان فارسی روان و سلیس (نسبت به قرن دهم هجری) نگاشته شد و در میان علاقه مندان به قرآن رواج فراوانی دارد.
 
تفسیر حاضر، مانند «روض الجنان» تفسیری جامع است که عهده دار پرداختن به تمامی قرآن است و مولف، از ابعاد مختلف فرهنگ اسلامی سخن رانده و در پرتو آیات الهی، حقایق گوناگونی را عرضه کرده است.
 
ملا فتح اللّه با توجه به تفاسیر معتبری نظیر کشاف زمخشری، انوارالتنزیل بیضاوی، مجمع البیان طبرسی و با استفاده از تفسیر ابوالفتوح رازی آن را تالیف کرده است و از تفسیر اخیر بهره فراوان برگرفته و گاه عبارات را عینا نقل می کند.
 
تفسیر منهج الصادقین، تفسیری جامع و مشتمل بر مباحث مختلف و مطالب متنوع است. مولف آن که شرح حال نگاران، وی را به عنوان عالمی کامل، متکلمی فقیه و مفسری فاضل ستوده اند، با آگاهی گسترده از ابعاد مختلف فرهنگ اسلامی، تفسیرش را از اطلاعات ارزشمند و مباحث گوناگون آکنده کرده است.
 
مولف این اثر در مقدمه کتاب آورده است: «بر اذهان صافیه و افکار زاکیه مخفی نیست که علمی که مثمر سعادت اخروی و مصلح امور دنیوی است علم قرآن است؛ چه آن ماخذ اصول شریعت مصطفوی و مصدر فروغ ملت نبوی است؛ چه عمل کردن به آن سبب رستگاری دنیا و عقبی است. پس دانستن این علم شریف ضروری باشد و چون به تایید ربانی و توفیق سبحانی، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین که محتوی بر پنج مجلد است مرتقی به دویست و هشتاد هزار بیت به ترتیبی کامل و تالیفی شامل سمت اختتام پذیرفت و به نظر کیمیا اثر بعضی از اخوان دینی (حفظهم الله عن جمیع الملاهی والمناهی) رسیده، عز قبول یافت و به خاطر فاتر مولف و جامع آن؛ المفتقر الی غفران ربه اللطیف السبحانی یعنی ابن شکرالله فتح الله الشریف الکاشانی (عفی الله عنهما و اوتی کتابهما بیمینهما) رسید که چون تفسیر مذکور منطوی است بر حل جمیع لغات و تراکیب نحویه و اسرار و نکات عربیه و مبتنی بر کثرت ادله و براهین در بطلان مذهب مخالفین و رفع شبهات معاندین و اثبات مذهب ائمه معصومین(صلوات الله علیهم اجمعین) و ذکر مذاهب علما و فقها در مسائل کلامیه و فروعیه دین مبین و بیان قصص مطوله و حکایات مفصله امم سابقین، و به جهت این، مطالعه آن بر برخی از اهل ایمان که به جهت شواغل و موانع روزگار از تحصیل علوم آداب محروم مانده بودند متعسر بلکه متعذر بودند، و نیز به واسطه کثرت قصص و اخبار، بعضی از مطالعه آن کلال می یافتند، عنان توجه را به جانب انتخاب آن معطوف سازد و اختصار بر ترجمه قرآنی نماید و در این ترجمه مسمی است به خلاصةالمنهج بعد از ملاحظه حذف و اضمار و بیان تخصیص و تعمیم و حقیقت و مجاز، اقوال مشهوره مفسرین در معانی قرآنی که معتمد باشد در مذهب امامیه، سمت تحریر خواهد یافت و از اسباب نزول و قصص انبیا و فضل سوره و ثواب آیات بر وجهی که منقول است به اسانید صحیحه به طریق "خیرالکلام ما قل" مذکور خواهد گشت و از قرائت معتبره به روایت بکر از عاصم که در میان عجم شهرتی تمام دارد اختصار خواهد رفت و به بعضی کلمات که حفص را با او طریق مخالفت و معنی کلام به سبب آن اختلاف تغییر می یابد، اشارتی با او خواهد شد.
 
و پیش از شروع در مقصود، مقدمه ای در سلک تحریر می آید که مشتمل باشد بر بیان احادیث و اخباری که دلالت می کند بر ترغیب قرائت قرآنی و دانستن معانی فرقانی. و چون ذکر احادیث ماثوره در این باب و بیان ترجمه هریک از آن، سررشته کلام به طول می کشد، از این جهت اکتفا به مضمون آن نموده می شود و از الفاظ احادیث که فارسی زبان را از آن حظی نیست فروگذاشته می رود.»
 
ویرایش جدید جلد سوم کتاب «تفسیر خلاصه منهج الصادقین» با شمارگان 1500 نسخه، 548 صفحه و بهای 100000 ریال راهی بازار نشر شده است.