رشاد: غربیان راه رفته از جاده سکولاریسم را باز می گردند

نخستین همایش ملی «اسلام و سکولاریسم» به منظور بررسی افول تفکر سکولاریسم و رویش کانونه ای مقاومت در جهان اسلام صبح امروز (سه شنبه 29 آذر ماه) با حضور جمعی از کارشناسان و اندیشمندان این عرصه آغاز شد.
 
حجت الاسلام علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این همایش اظهار داشت: مسئله سکولاریسم در ماه های اخیر اهمیت روزافزونی پیدا کرده است البته سکولاریزاسیون پیشینه تاریخی و طولانی دارد.
 
وی افزود: اصطلاح سکولاریسم بعداز  1648 میلادی که معاهده معروف املاک در اختیار کلیسا از اختیار کلیسا خارج شد رواج پیدا کرد و مفهوم حقوقی سکولاریسم تداعی پیدا کرد.
 
رشاد گفت: اینکه امکانات از اختیار کلیسا خارج شود و در اختیار دولت غیردینی قرار بگیرد به اصطلاح قدسی زدایی شده است و به سمت سکولاریزاسیون نزدیک شده است.
 
وی گفت: با توجه به کاربرد متنوعی که سکولاریسم در ادبیات امروز پیدا کرده سهم این مسئله را به مراتب این کاربرد پیوند داده است. البته هر از گاهی با رخداد بزرگ که در جهان معاصر به وقوع می پیوندد معنای دگرگونه پیدا می کند.
 
رشاد گفت: سکولاریزاسیون چند بعدی شده است که در مراتب و ابعاد گوناگون تحقق پیدا می کند. گاه با یک نگاه هستی شناختی این اصطلاح به کار می رود و گاه در ایران واژه سکولار مترادف با ملحدین می شود.
 
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: واژه سکوریسم در حوزه معرفت شناسی دارای پیشینه تاریخی است و خودبنیادانگاری عقل در حقیقت نفی دین محسوب می شود.
 
وی گفت: این اصلاح و سکولاریسیون با نگاه رفتارشناسی معنا پیدا می کند و نفی شریعت از ادیان به معنای اینکه آموزه های دینی تکلیفی نداشته باشند و جهان بسندگی و جهان انگاری مناسبات است.
 
رشاد گفت: اگر فلسفه یونانی را فلسفه الهی بینگارد و فیلسوفان مسلمان فلسفه یونانی را فلسفه ای الهی می دانند حتی برخی از فیلسوفان احتمال نبوت ارسطو و افلاطون را بعید نمی دانند اما برخی دیگر فیلسوفان یونانی را فیلسوفانی غیردینی و سرمنشاء سکولاریسم می دانند و اگر این تلقی را بر خلاف نظر خودم درست بدانیم سکولاریسم در عرصه هستی شناختی به 23 و 24 قرن پیش برمی گردد.
 
وی گفت: مسیحیت گزارش شده نه مسیحیت واقعی دنیاگریز است ماکس وبر معتقد است مسیحیت کنونی امکان سکولاریسم را فراهم کرده است.
 
وی ادامه داد: 300 تا 400 گونه انجیل های متفاوت داریم که می گویند حضرت مسیح(ع) اعتنایی به امر دنیا نداشته و آخرت بسنده بوده است و به این معنا که دنیا را باید آباد کرد و بین دستگاه دین و آخرت فاصله است.
 
رشاد افزود: همگی آن انجیل ها معتقدند که حضرت مسیح هم و غمی برای تدبیر جهانی داشته است و این بزرگترین امکان را برای سکولاریسیون فراهم آورده است. البته این نگاه با اساس آموزه های دینی ما فرق دارد و مورد قبول ما نیست.
 
مبدع نظریه ابتناء گفت: در منابع دینی ما گفته شده است که بین پیامبران اختلافی وجود ندارد. دکارت اومانیستی کردن معرفت و هستی شناسی انسان را مرکز همه چیز قرار داده است و مدرنیتیه با دکارت آغاز می شود و اگر این مطلب درست باشد برای او باید سهمی عظیم در جریان سکولاریسیون قائل بود.
 
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: کانت از دو جهت سهم وسیع تری برای سکولاریسم دارد و بر حوزه حقوق و افراد تاثیر فراوان گذاشت و انقطاع اخلاق از خداباوری و عجز عقل از درک خداباوری را نهادینه کرد.
 
وی گفت: قطعا بعد از کانت ریشه های سکولاریسم تحکیم شده است و عملا انسامداری بادکارت جرقه زده شد با کانت ژرف و عمیق می شود.
 
رشاد افزود: اکنون به پست سکولاریسم رسیده ایم که در ذهن بشر مقام ثبوت را نیز دارد. غربیان امروز راه رفته را در حال بازگشت هستند و همچنین فرهنگ پیرامونی و غربزدگان نیز در حال برگشت هستند.
 
وی ادامه داد: امروزه تفسیر مدرنی از انجیل مطرح است که مبتنی بر پیوند دین و سیاست است و عنوان پست سکوریسم مسئله جدی شده است.
 
وی گفت: یورگن هابرماس در ایران گفته است انتظار روشنگرانه افراطی مانند دیدگاه افراطی در کلیسا نامحقق مانده است و دین در عرصه زندگی به هیچ روی محو نشده است. بدیهی است که میزان سکولاریسیون در جامعه های گوناگون متفاوت است.
 
رشاد ادامه داد: ندامت از سکولاریسم در همین ایام معنایی دیگری از سکولاریسم را دارد. هر چند که سکولاریسم به سکولاریسم حقوقی و مالی از کلیسا شروع شده است اما کاربرد متنوعی پیدا کرده است و ابعاد آن به صورت تاریخی گسترش پیدا کرده است.