فرهاد تراش در منطقه جهانی بیستون کرمانشاهان :
اين صفحه به طول دويست و عرض سی متر در دامنه کوه بيستون، در فاصله سیصد متری جنوب نقش برجسته داريوش اول تراشيده شده است.(تصویر 1) در دامنه اين صفحه، سکويی قرار دارد. در جلوي اين سکوی خاکی ديواری به طول يک صد و پنجاه متر ايجاد شده است. اين ديوار با استفاده از بلوک های سنگی تراشيده و لاشه سنگ به همراه ملاط گچ ساخته شده است. بر روي برخی از اين بلوک های سنگی و نيز برخی از سنگ های پراکنده اطراف آن، علايم سنگ تراشان ساسانی به اشکال مختلف نقش شده است. در دو طرف اين صفحه تراشيده، چند سکوی پله دار خشن در سنگ کنده شده است. اين سکوها برای نشستن به هنگام تراشيدن ديوار صفحه استفاده می شد. بر روي اين صفحه تراشيده، اثر قلم های سنگ تراشان و همچنين گودی های مخصوص قرار دادن گوه های چوبی جهت برش سنگ ها به وضوح ديده می شود . وجود سطوح ناصاف و سکوهای روي صفحه نشان می دهد که اين صفحه ناتمام رها شده است، ولي بخش های فوقانی آن تقريباً رو به اتمام بوده است. در دامنه اين صفحه تراشيده و بر روي صفه خاکی حجم زيادی از بلوک های سنگی، سنگ های کنده شده از کوه، ساقه ستون و پايه ستون های نيمه کاره ديده می شود. اگر چه اهالی محل معتقدند اين صفحه تراشيده اثر «فرهاد سنگ تراش» است که از عشق شيرين ملکه خسرو پرويز کوه را به همان گونه که فردوسي و نظامي گفته اند، تراشيده است؛ ولی شواهد باستان شناختي نشان می دهد منظور از پرداختن اين صفحه، نوشتن و نماياندن يک واقعه تاريخي مهم بوده و اين صفحه توسط خسرو پرويز – شاه ساساني – ايجاد شده است. از سنگ های کنده شده براي ساختن بناهايی چون پل خسرو، کاخ خسرو استفاده کرده اند. اما در میان این صفحه بزرگ نقش بانویی دیده می شود که هنوز با وجود گذر قرنها دلالت بر زیبایی آن دارد.(تصویر 2)به احتمال زیاد این نقش مربوط به شیرین است که طبق گفته نظامی توسط فرهاد بر کوه نقش شده است:
نخست آزرم آن کرسی نگه داشت بر او تمثالهای نغز بنگاشت
به تیشه صورت شیرین برآن سنگ چنان برزد که مانی نقش ارتنگ
همچنین در کنار صفحه بر روی تعدادی تخته سنگ اثرات تیشه مشهود است که ساکنین محلی معتقدند مربوط به فرهاد است اما صحت آن مشخص نیست.
