کاوشی در عقاید و آرای معاویه

اثر حاضر، به بررسی آرا و عقاید معاویه می پردازد و با بهره گیری از قرآن، سنت و اقوال بزرگان اسلامی و بر اساس منابع اهل سنت، ضمن ارزیابی شخصیت او، سعی در معرفی چهره حقیقی معاویه دارد.
 
بر اساس مطالب کتاب، «پس از طلوع اسلام و بعثت پیامبر اکرم(ص)، از روزی که آن حضرت دعوت خود را آشکار ساخت و مردم را به اسلام و ترک شرک و بت پرستی فراخواند، مشرکان مکه، از جمله ابوسفیان و گروهی از بنی امیه، با ایشان به مخالفت برخاستند و همواره موجبات ناراحتی آن حضرت را فراهم می آوردند. آنان با در پیش گرفتن شیوه های مختلف، همواره در صدد بودند که پیامبر(ص) را از رسالت خود منصرف کنند و جلوی پیش روی آن حضرت را بگیرند تا عزت و قدرت و شوکت و نفوذ خود را حفظ کنند. ابوسفیان یکی از سردمداران این طایفه و در همه مراحل، مخالف با پیامبر اکرم(ص) بود.
 
یکی دیگر از کسانی که جزء این طایفه بود و در کنار پدر خود برای مقابله با پیامبر(ص) و نابودی دین از هیچ اقدامی فروگذار نکرد معاویه بن ابی سفیان بود. او به همراه دیگر مشرکان در سال هشتم هجری، پس از فتح مکه، بعد از آنکه دیگر توان مقاومت و ایستادگی در برابر رسول خدا(ص) و مسلمانان را نداشت، از روی ناچاری و بدون میل و رغبت، تظاهر به اسلام کرد و از ترس جان، شهادتین را بر زبان جاری ساخت و بدین صورت در سلک مسلمانان قرار گرفت.
 
او پس از رحلت پیامبر(ص)، در زمان عمربن خطاب، به استانداری شام منصوب شد و برای خود زندگی اشرافی و سلطنتی ترتیب داد و به جمع آوری ثروت و فراهم کردن قدرت پرداخت. همان گونه که از زندگی معاویه پیداست، او همواره در پی دست یابی به حکومت بود و از فرصت به دست آمده استفاده کرد و با فراهم شدن زمینه و با بهانه کردن موضوعاتی چون قتل عثمان، با ایجاد شکاف در بین مسلمانان و بر زمین ریختن خون بسیاری از بزرگان اسلام، به هدف شوم خود دست یافت.
 
معاویه به عنوان یکی از افراد تاثیرگذار در دنیای اسلام، همواره مورد توجه بوده است و افرادی به دلایل و بهانه های مختلف درصدد معرفی او به عنوان شخصیتی برجسته و صاحب فضیلت و در خور تعظیم و تکریم بوده اند، در حالی که آنچه موجب فضیلت اصحاب پیامبر(ص) شده است و آنان را شایسته تعظیم و تکریم می کند، پیشی گرفتن به ایمان، مهاجرت، یاری رسول خدا(ص)، قناعت، فداکاری، فهم قرآن و احکام آن، جهاد در راه خدا، پرهیزکاری، زهد و ... می باشد. بر همین اساس، عده ای به معرفی چهره واقعی معاویه پرداخته اند.»
 
در این نوشتار نیز از منظری دیگر، زندگی معاویه بررسی می شود تا مشخص شود که او به راستی بر چه دین و آیینی بوده است و آیا می توان او را مسلمانی معتقد و دارای فضیلت دانست یا نه.
 
این تحقیق پاسخ به این پرسش اساسی را پی می گیرد که باور و اعتقاد معاویه به اصول مهم و اساسی اسلامی چگونه بوده و آیا اعتقادی راستین و پایدار بوده یا تنها تظاهر به این امر می کرده است.
 
با توجه به بررسی های صورت گرفته در میان آثار و پژوهش های ارایه شده در مورد معاویه بن ابی سفیان، «عقاید و باورهای معاویه» به صورت مستقل، منسجم و جامع مورد بررسی و ارزیابی قرار نگرفته اند و تنها در مواردی به تناسب موضوعات دیگر، به صورت پراکنده مطالب مختصری در این باره ذکر شده است.
 
آثار موجود درباره این شخص به صورت مستقل یا ضمنی به بیان تاریخ زندگی و بررسی عملکرد و فعالیت های سیاسی، اجتماعی و ... او پرداخته اند. تعدادی از این آثار به دفاع از شخصیت و عملکرد او پرداخته و درصدد پیراستن و معرفی او به عنوان یکی از صحابه بزرگ پیامبر اکرم(ص) و یکی از شخصیت های بزرگ و قابل احترام اسلامی بوده اند و تعدادی دیگر، با نگاهی نقادانه به بررسی شخصیت و عملکرد او پرداخته اند تا چهره راستین او را به مسلمانان معرفی کنند و حقیقت را برای جویندگان آن روشن سازند.
 
بسیاری از کتاب های تاریخی و روایی فریقین با بررسی زندگی معاویه و معرفی چهره واقعی او و با ذکر ویژگی های اخلاقی و رفتاری او، به بررسی عملکردش پرداخته اند.
 
با توجه به این که معاویه بن ابی سفیان یکی از افراد با نفوذ و تاثیرگذار در تاریخ اسلام بود و در تغییر مسیر جامعه اسلامی نقش به سزایی داشت و در طول تاریخ بخشی از دنیای اسلام شخصیت واقعی او را نشناخته اند و حتی او را یکی از رهبران بزرگ اسلامی و شخصیت های مورد احترام دنیای اسلام می دانند، ضروری به نظر می رسید که برای روشن شدن حقیقت و معرفی چهره واقعی او، کاری نو و مستقل صورت پذیرد. بر این اساس، در این پژوهش با نگاهی متفاوت توسط نویسنده این اثر، شخصیت او مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است.
 
فرضیه ای که این تحقیق در پی اثبات آن بوده، این است که معاویه بن ابی سفیان با توجه به این که پیش از مسلمان شدن، در صف مخالفان اسلام قرار داشت و بر اساس اعتقادات و باورهای جاهلی و مشرکانه خود همانند دیگر مشرکان خواستار نابودی دین اسلام بود، بعد از پذیرش اسلام از روی کراهت نیز از اعتقادات جاهلانه و مشرکانه خود دست برنداشت و به اصول دین اسلام و آموزه های آن اعتقاد و باور یقینی نداشته است، بلکه اظهار دین داری و عمل به ظواهر اسلامی برای او، تنها وسیله ای برای رسیدن به آمال و اهداف مادی و شیطانی بود، به نحوی که با قرار گرفتن در پشت چهره نفاق توانست بر بخش های عظیمی از دنیای اسلام حکومت کند و به آمال و آرزوهای خود دست یابد.
 
راه دستیابی به باورها و اعتقادات واقعی او، مراجعه به فرمایش های پیامبر اکرم(ص) و بزرگان اسلام درباره اوست. بررسی عملکرد او نیز می تواند از دیگر راه های وصول به این مهم باشد. مشخص است که تنها اکتفا کردن به سخنان نقل شده از او کفایت نمی کند، زیرا درباره مسائل بسیار زیادی، سخنان او با عملکردش منافات دارد و با سخنانی که از بزرگان درباره او نقل شده است و حتی با دیگر سخنان خود او سازگار نیست.
 
کتاب حاضر در چهار بخش و 12 فصل، عقاید و آرای معاویه را بررسی کرده است. معاویه پیش از اسلام (مسلمان شدن)، معاویه پس از اسلام (مسلمان شدن)، دین داری و سیاست معاویه و معاویه از نگاه بزرگان، عناوین بخش های چهارگانه این اثرند.
 
در انتهای این اثر، نمایه ای از آیات، روایات و اعلام نیز درج شده است.
 
چاپ نخست کتاب «کاوشی در عقاید و آرای معاویه» با شمارگان 1000 نسخه، 232 صفحه و بهای 38000 ریال راهی بازار نشر شد.