شيرجه در اعماق آب و فرار از
چنگ شكارچيان آن هم در يك چشم به هم زدن. سفره‌ماهي‌ها 150 ميليون سال است
كه اين گونه در اقيانوس‌هاي جهان زندگي مي‌كنند، اما به نظر نمي‌رسد در
برابر خطراتي كه بشر امروزي براي آنها ايجاد كرده همچنان چالاك و سرحال
باشند.
دنياي پرراز و رمز اين آبزي كه
گونه‌اي از آن حتي توانايي پرواز در سطح آب را هم دارد دانشمندان را بر آن
داشته تا در تلاش براي كشف يكي از بزرگ‌ترين اين رازها يعني طول عمر قابل
توجهشان باشند.
در اعماق آب دسته‌اي از سفره‌ماهي‌ها با خال‌هاي ريز
و روشن نقش بسته بر پشت‌شان تصويري جذاب از صور فلكي را تشكيل داده‌اند،
با اين تفاوت كه ديگر خبري از آسمان بيكران نيست. اينجا اعماق آب‌هايي است
كه بيش از 150 ميليون سال است سفره‌ماهي‌ها بدون كوچك‌ترين سر و صدايي به
حيات خود ادامه داده‌اند. آنها به همراه كوسه‌ها به كلاسي از ماهي‌ها موسوم
به
Elasmobranchii
سفره‌ماهي از اسكلتي
برخوردار است كه بيشتر از آن كه از استخوان باشد از جنس غضروف است. در
نتيجه حيوان از وزن بسيار كمي برخوردار بوده و در عين حال هنگامي كه نزديك
به بستر اقيانوس و دريا شنا مي‌كند با انعطاف قابل توجهي كه به بدن خود
مي‌دهند از كنار موانع مختلف به راحتي عبور مي‌كند. مطالعات جديد نشان
مي‌دهد ساختار اسكلتي سفره‌ماهي بيشتر از آنچه كه تصور مي‌شد از استحكام
برخوردار است. به عنوان مثال مطالعات دقيقي كه درخصوص آرواره اين حيوان
انجام شده نشان مي‌دهد سفره‌ماهي از رباط قدرتمند و مخصوصي در اين قسمت
برخوردار است كه گاز گرفتن آن را در حالي كه استخواني در ميان نيست بسيار
قدرتمند مي‌سازد. در نتيجه حيوان مي‌تواند پوسته سخت نرم‌تنان را در آب‌هاي
اقيانوس اطلس كه زادگاه اصلي آن به شمار مي‌آيد در هم خرد كند. گذشته از
آن وجود غضروف به جاي استخوان سفت و سخت به سفره‌ماهي اين امكان را مي‌دهد
تا ابعاد وسيع خود را به راحتي در آب حركت دهد. اين نكته درخصوص نوعي
سفره‌ماهي كه تا 5/1 تن وزن دارد بيشتر به چشم مي‌آيد. مطالعات دانشمندان
نشان مي‌دهد ماهي‌هايي كه حجم قابل توجهي از استخوان‌هاي سفت و سخت دارند
در مقايسه با همتايانشان كه عمدتا از ساختار غضروفي برخوردارند چندان
نمي‌توانند خود را در آب به حالت شناور نگاه دارند.
تعلق دارند كه معادل
يوناني عبارت آبشش روكشدار است. برخلاف ساير ماهي‌ها، در سفره‌ماهي‌ها خبري
از كيسه هوا براي معلق شدن در آب و بالا آمدن نيست و اگر باله‌هاي خود را
كه بيشتر به بال‌هاي خفاش شباهت دارد باز نكند در اعماق اقيانوس غرق خواهد
شد. از اين رو مي‌توان اين ماهي شگفت‌انگيز را ماهي هميشه بيدار و هوشيار
به شمار آورد.
در
دنيا بيش از 500 نوع سفره‌ماهي شناخته شده است كه اكثرا از نرم تناني نظير
حلزون‌ها و همچنين خرچنگ‌ها و پلانكتون‌ها و ماهي‌هاي نيزه‌اي تغذيه
مي‌كنند. زيست‌شناسان دريايي به تازگي متوجه شده‌اند حفره‌هاي بزرگي كه در
سر سفره‌ماهي‌ها وجود دارد به حيوان اين امكان را مي‌دهد تا سيگنال‌هاي
الكتريكي ضعيف را شناسايي و رديابي كند. اين سيگنال‌ها مشابه سيگنال‌هايي
است كه از ضربان قلب آبزيان كوچك يا همان طعمه‌ها در آب منتشر مي‌شود. به
اين ترتيب سفره‌ماهي مي‌تواند غذاي خود را از فاصله‌اي دور شناسايي كرده و
به دست آورد.
سفره‌ماهي‌ها
براي در امان ماندن از حمله شكارچياني نظير كوسه‌ها و وال‌ها داراي پوستي
مجهز به بي‌شمار دندان كوچك هستند. شايد در نگاه نخست اين زائده‌ها شبيه
فلس باشد، اما در حقيقت دندان‌هايي هستند كه نه‌تنها ريشه و تاج بلكه ماده
مينا شكلي نيز دارند، اما شهرت اين ماهي بيشتر به خاطر شيوه دفاعي مرگ‌آور
ديگرش است. نيش زهرآلود اين حيوان در بسياري از گونه‌هاي آن به عنوان سلاحي
مرگبار در دم باريك و دراز حيوان قرار دارد.
Mantas
توانايي خيره‌كننده‌اي در پرواز در ارتفاع چند متري از سطح
آب دارد. اين ماهي نه‌تنها در زير آب بلكه در بالاي سطح آب نيز شناگر و
پرنده‌اي(!) ماهر است، اما اين كه چرا ماهي دست به اين كار مي‌زند هنوز
براي دانشمندان به عنوان يك راز باقي مانده است. با اين حال يك نظريه در
اين خصوص مطرح شده است: سفره‌ماهي با ضربه سريع به آب انگل‌هاي آزاردهنده
جمع شده در پوست خود را از بين مي‌برد.
اما
اين پايان توانايي‌هاي سفره‌ماهي نيست. حس قوي بويايي، توانايي ديد در شب و
استفاده از ميدان مغناطيسي زمين براي جهت‌يابي، زيست‌شناسان دريايي را به
حيرت آورده است. حتي نوعي از سفره‌ماهي‌ها موسوم به
طي
سال‌هاي گذشته نگراني‌هاي زيادي درخصوص زندگي و جمعيت اين حيوان مطرح شده
است. افزايش بي‌رويه صيد از يك سو و بالا رفتن سطح آلاينده‌ها در
اقيانوس‌ها در سوي ديگر موجب شده تا جمعيت اين ماهي به تدريج كاهش يابد.
مطالعات اخير نشان مي‌دهد افزايش تردد كشتي‌ها و قايق‌هاي تجاري در
اقيانوس‌هاي جهان موجب شده تا از هر 5 گونه سفره‌ماهي‌ها يكي در معرض
انقراض نسل قرار گيرد.
SCIENEILLUSTRATED / مترجم: مهدي پيرگزي
چهار راه برای رسیدن به آرامش:
1.نگاه کردن به عقب و تشکر از خدا 2.نگاه کردن به جلو و اعتماد به خدا 3.نگاه کردن به اطراف و خدمت به خدا 4.نگاه کردن به درون و پیدا کردن خدا
پل ارتباطی : samsamdragon@gmail.com
تالارهای تحت مدیریت :
مطالب عمومی کامپیوتراخبار و تکنولوژی های جدیدسیستم های عاملنرم افزارسخت افزارشبکه
