نجران

مختصات: ‏۵۶″ ۷′ ۴۴°شرقی ‏۳۰″ ۲۹′ ۱۷°شمالی (نقشه)

چشم‌اندازى از نجران

قلعه نجران

وادى نجران

طبيعت نجران

قصر محمد الماضى ـ نجران

قصر سعدان ـ نجران

آثار اخدود نجران

آثار شهر تاریخى اخدود ـ نجران

نَجران نام شهری است در منطقه نجران در اقصی جنوب غربی عربستان سعودی در حدود مرزی کشور یمن. شهر نَجران درپایهٔ کوه عسیر واقع شده‌است. این منطقه در گذشته اُخدود نامیده می‌شده‌است.

این شهر مرکز استان نجران است. این شهر در سال ۱۹۶۵ به عنوان یک شهر جدید از سوی حکومت سعودی اعلام شده‌است، وهم اکنون یکی از مناطق مهم کشاورزی و بازرگانی عربستان و دارای یک فرودگاه داخلی است. مساحت شهر نجران در حدود ۱۱۹۰۰۰ متر مربع می‌باشد. براساس اطلاعات موجود در مرکز آمار عربستان سعودی در ۴۴ درجه و ۵۲ دقیقه طول شرقی و ۱۷ درجه و ۲۰ دقیقه عرض شمالی از نصف‌النهار مبدأ واقع شده‌است. پست ترین نقطهٔ شهر نجران با ارتفاع ۲۴۰۰ متر از سطح دریا در بخش‌های غربی منطقه نجران می‌باشد. شیب عمومی منطقه از مغرب به مشرق بوده وهرچه به سمت مشرق برویم از میزان ارتفاع آن کاسته می‌شود، و در نزدیکی صحرای ربع‌الخالی به ۱۱۰۰ متر می‌رسد. منطقهٔ نجران شامل شهرهای زیر است: شرورة، الخرخیر، حبونا، یدمه، بدر الجنوب و خباش.

وضعیت توپوگرافی  

توپوگرافی نَجران در منطقه‌ای ناهمگون از نیمه ناهمواری واقع است. ارتفاعات کوه سرسبز (جبال السروات) که در شمال غربی نجران واقع است منظر وطبیعت زیبایی به شهر داده‌است. نَجران در دوران گذشت و تا امروز یکی مشهورترین واحات عرب بوده ونام «نجران» در بسیاری از قصائد شعراء عرب در عصر جاهلی وعصر حالی آمده‌است. همچنین تپه‌های ماهوارهایی که از جانب شرقی واقع شده‌است به جمال و طبیعت آن افزوده‌است. بطور کلی منطقه نجران منطقهٔ شبه کوهستان است، واز دوطرف بواسطهٔ کوه احاطه شده ولی قسمت‌های داخلی وجنوبی آن هموار بوده وبه نواحی پست جلگه‌ای منتهی می‌گردد. در منطقهٔ نجران چشمه‌های گوارا، باغ‌های نخل خرما، مزارع مرکبات و باغ‌های میوه به وفرت وجود دارد، خانه‌های کاه گلی تاریخی، آثار باستانی، و دژهای زیبایی وجود دارد که شاهد برقدمت تاریخی این شهر است، همچنین قرار داشتن صحرای ربع‌الخالی و تپه‌های شنی و تلماسه‌های طلایی رنگش در قسمت شرقی نجران بر زیبایی منطقه افزوده‌است و رونق خاصی از جمال طبیعت به منطقهٔ نجران بخشیده‌است.

جمعیت 

این شهر اکنون از پررشدترین شهرهای عربستان است و جمعیت آن از ۴۷۵۰۰ نفر در سال ۱۹۷۴ به ۹۰۹۸۳ نفر در ۱۹۹۲ رسید. سرشماری سال ۲۰۰۴ جمعیت این شهر را ۲۴۶۸۸۰ نفر نشان می‌دهد. بیشتر مردمش پیشهٔ کشاورزی دارند. سد بزرگی در شمال شهر وجود دارد که بنام «سد وادی نجران» معروف است، ظرفیت این سد در حدود ۸۵ میلیون متر مکعب است که برای آبیاری باغات مرکبات و میوه جات ونخل خرما وصیفی جات و شتوی جات استفاده می‌شود.

پیشنهٔ تاریخی  

«نجران» از شهرهای بسیار قدیمی است، ویکی از واحات مشهور یمن السعید (یمن خوشبخت) بوده‌است. وسبب تسمیت آن به نَجران نسبتاً به نجران بن زیدان بن سبأ بن یعرب بن قحطان بر می‌گردد. «نجران» آخرین نقاطی بوده که بعد از تأسیس کشور عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲ میلادی به کشور تازه تأسیس در سال ۱۹۳۴ میلادی پیوسته‌است. همچنین عربستان سعودی همین سال ۱۹۳۴، عسیر و جیزان را که پیش از آن جزء یمن بودند ضمیمه خود کرد. البته ضمیمه این شهر بعد از خلاف طولانی مابین حکام عربستان سعودی وحکام (امامیه یمن) منظور از امامیة در اینجا لقب حاکمان یمن است که بر این کشور حاکم بوده أند، در دوران حکم الامام یحیی بن حمیدالدین لشکر بزرگی گسیل داشت و مناطق مختلفی از منطقهٔ نجران اشغال نمود وتحت فرمان روایی خود قرار داد من جمله واحات شمالی آن: حبونة، یدمه، هدادة واز بهترین وآبادترین محله‌های آن: «أبا السعود»، «الفیصلیه»، «الخالدیة» و «حی المفرق».پس از ورود جیش الامام یحیی بن حمیدالدین به منطقه نجران، یکی از زعماء قبیلهٔ الیامی بنام جابر بن حسین ملقب به (بأبی رجل) «أبو ساق»، گروهی از اهالی مردم منطقه دور خود جمع آوری نمود وبه مقاومت واخراج جیش الامام یحیی بن حمیدالدین پرداخت. شهر نجران به‌خاطر اهمیت باستان‌شناسی خود شهرت دارد. مردمش به دعوت مبشر و عابد و زاهد وصاحب معجزات فیمیون به دیانیت نصرانیت مسیحی گرویدند، بعد از آنکه مشرکین وثنی و بت پرست بودند. در آن دوران پادشاه یمن یکی از ملوک یهودی بنام یوسف ذی نواس بود، همچمنین گفتند نامش زرعة بن تبان اسعد أبو کرب ولقبش ذی نواس بود، این پادشاه مردم یمن به زور وادار نمود که پیرو دین یهودی شوند. ذی نواس مسیحیان یمن در اخدودی که در قرآن ذکر شده‌است سوزانده وکشته‌است. چنانکه در آیه کریمه آمده‌است: (قُتلَ أصَحاب اَلأُخدُودَ. اَلناَر ذاتَ اَلوُقُودَ). شاه ذی نواس مؤمنین مسیحیان به دین یهودیت فراخواند، وخطاب به آنان گفت: فقط دو راه در پیش دارید، یا اینکه مذهب ودین من بپذیرید ویهودی شوید و مسیحیت رها کنید، ویا اینکه شماهارا در آتش اخدود می‌سوزانم. مؤمنین مسیحیان راه دوم را اختیار نمودند، ودر آتش سوزان اخدود بدستور پادشاه یمن ذی نواس در سال ۵۲۴ میلادی سوزانده شدند. در هنگام سوزاندن مردم در اخدود، یکی از مسیحیان به نام دوس بن ثعلبان توانست از این کشتار وحشتناک فرار کند ونجات یابد، اسب سواران شاه خواستند اوار دستگیر کنند، أما موفق نشدند. دوس بن ثعلبان خودرا به قیصر روم رساند، وبرای انتقام جویی قربانیان أخدود از قیصر طلب کمک نمود. چندی بعد قیصر روم با همیاری پادشاه حبشه جیشی به سرپرستی ابرهٔ أشرم به سوی یمن گسیل داشت و یمن را اشغال نمود. پس از آن یمن مدت ۷۰ سال تحت نفوذ اشغالگران احباش بود. نجران تا زمان ظهور اسلام نیز سکونتگاه جامعه‌ای از مسیحیان بود که با محمد، پیغمبر اسلام، در ستیز بودند. از نقاط باستانی آن نقش‌های برجسته أخدود است که در منطقهٔ آن استخوان‌های مردگان نیز دیده می‌شود. در موزه منطقه سر برنزی شیری نیز به نمایش گذاشته.

قبیله‌های ساکن نجران  

قبیله‌های ساکن نجران عبارت‌اند از:

• بنی الحارث بن کعب (جمرة العرب)
• قبیلة یام
• قبیلة ولد عبدالله (این نام پیمانی است بین وادعه و آل عباس).
• قبیلة وادعه (الوادعی)
• قبیلة ال عباس
• قبیلة الاشراف
• قبیلة المکارمة

قصائدی در وصف نجران  

در نجران بنایی وجود داشته بوده‌است موسوم به کعبه نجران، این بنا توسط «بنو عبدالمدان بن الدیان الحارثی» ساخته شده بود علی هیئت بنای کعبه معظمه، و آن را تعظیم وتبجیل می‌نمودند، واطراف آن را طواف می‌کردند، وآن را کعبه نجران نامیده بودند. شاعر جاهلی میمون بن قیس (اعشی) در وصف آن چنین سروده‌است:

همچنین یکی از شعراء فحول عرب می‌سراید:

از پیامبر اسلام روایت است که قریه‌های محفوظ چهارند:

• مکه
• مدینه
• ایلیا (بیت المقدس)
• نجران

بزرگان نجران  

مشاهیر اعلام نجران در دوران قدیم عبارتند از:

• عبیدالله بن العباس بن الربیع النجرانی.
• محمد بن ابراهیم البیلمانی.
• محمد بن بکر بن خالد النیابوری.
• بشر بن رافع النجرانی.
• ابوالأسباط الیمانی.
• حاتم بن اسماعیل النجرانی.

آثار باستانی  

در نجران آثار باستانی گوناگونی وجود دارد، آثار برجسته أخدود، نقوش و سنگ نبشته‌های مختلف از دوران باستان، قلعه‌ها، وکاخ‌های شاهان پیشین یمن، هزارها مواقع تاریخی وشگفت انگیز، واحات سر سبز وزیبا واماکن گردشگری مختلف که نظر گردشگران از سایر نقاط دنیا جلب می‌کند و به سوی خود می‌کشاند.وروستای ذی عین یکی مناطق تاریخی و گردشگری منطقه‌است.

هفوف

مختصات: شرقی′۳۵°۴۹ شمالی′۲۳°۲۵ (نقشه) هفوف ، (به عربی: الهفوف)، شهری در ناحیهٔ شهر احساء از توابع استان احساء در منطقه شرقی عربستان سعودی ودر نزدیکی صحرای نفوذ، در ناحیهٔ مغرب، در جنوب غربی شهر ریاض و در شمال شرقی شهر ظهران واقع شده‌است. «شهر هفوف» به وفرت چاه‌های نفت مشهور است. همچنین باغ‌های نخل خرما وباغ‌های لیموترش، انگور . در باغ‌های این شهر بهترین أنواع گل کاشت وتهیه می‌شود. «الهفوف» یکی از شهرهای قدیمی است، در دوران قدیم مدتی مرکز حکم قرامطه بوده‌است. در این شهر قلعه بزرگی که به قلعه ابراهیم مشهور است وجود دارد، این قلعه از موقعیت بسیار عالی سوق الجیشی بر خوردار است.

جمعیت  

دکترین شیعه از جمعیت ۷۰ ٪ سنت و ۳۰ ٪

وجه

مختصات: شرقی′۲۷°۳۶ شمالی′۱۵°۲۶ (نقشه) وجه ، (به عربی: مدینة الوجه)، شهری است در کشور پادشاهی عربستان سعودی واقع در شبه جزیره عربستان. «شهر وجه» از شهرهای ساحلی کرانهٔ دریای سرخ است که در أقصی جنوب عربستان سعودی قرار دارد. این شهر مابین شهر ینبع از ناحیهٔ جنوب، و شهر تبوک در ناحیهٔ شمال واقع شده‌است. دارای یک باند فرودگاه است که از هواپیمهای داخلی استقبال می‌کند.

جمعیت  

جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۴ میلادی ۳۰ هزار نفر نشان می‌دهد که از اهل سنت و از شاخه مالکی هستند . همچنین دارای اسکلهٔ کوچک است که ماهی گیران از آن استفاده می‌کنند.تجارت تجزءه نیز از این بندرگاه به کشورهای همسایه رواج دارد.

آثار باستانی  

این شهر دارای آثار باستانی گوناگونی است که در دوران حکم عثمانی باقی مانده‌است. از جمله آثارهای موجود قلعهٔ بزرگی است که به قلعه زریب معروف است. قلعه در ضلع شمالیبه روی تپهٔ تپه‌ای به بس بلند واقع شده‌است.

ابها

مختصات: ‏۰″ ۳۰′ ۴۲°شرقی ‏۰″ ۱۲′ ۱۸°شمالی (نقشه) ابها (به عربی: مدینة أبها)، شهری است کوهستانی در کشور پادشاهی عربستان سعودی واقع در شبه جزیره عربستان. این شهر مرکز فرمانداری منقطهٔ عسیر است. شهر ابها در قلهٔ کوه جبال سروات قراردارد، ودر أقصی جنوب غربی مملکت عربستان سعودی واقع شده‌است.

محدودهٔ ابها 

از سمت‌های: شمال ومشرق: استان خمیس مشیط، و از سمت شمال غربی: استان النماص، واز جهت غرب وجنوب غربی: به استان حائل محمد می‌گردد.

پیشینهٔ تاریخی  

در سنگ نبشته‌ها ودر بعضی کتب تاریخی وهمچنین از گفتار پژوهشگران آمده‌است که این شهر در دوران قدیم: (أبقا) می‌نامیده أند، ویکی از نقاط تحت نفوذ مکملت سبا بوده‌است، واز همین جا قافلهٔ شتر هدایایه ملکهٔ بلقیس ملکهٔ مملکت سبا به سوی سلیمان پیامبر برده شده‌است. در این شهر صدها أبنیه و قلعه‌های تاریخی وجود دارد که خود شاهد بر قدمت دیرینهٔ این شهر است. همچنین شهر ابها یکی از قدیمی‌ترین مکان تجمع مردم وساکنان منطقهٔ جبال السراة و سهول تهامه بوده‌است، ویکی از مشهورترین بازارهای آن دوران در این شهر قرار داشته بوده‌است که هنوز آثار آن باقی مانده‌است.

مساحت و ارتفاع  

مساحت ابها در حدود ۵۰۰۰ هکتار است، وارتفاعش از سطح دریا در حدود ۲۲۰۰ متر است. منطقهٔ ابها مانند حوضچه أی می‌ماند، چنانکه از بیشتر جهات کوه آن را احاطه نموده‌است، منتها از سمت شمال وشمال شرقی انخفاض کوه مشاهده می‌شود که استان خمیس مشیط واقع شده‌است.

آب و هوای ابها 

ابها از لحاظ آب دمای هوا در زمستان سرد، و تابستان معتدل است. حراره در تابستان معتدل و از ۳۰ درجه سانتیگراد تجاوز نمی‌کند. أما در زمستان حراره به ۵ درجه سانتیگراد، وحتی در بعضی نقاط مانند السوده تا صفر وزیر صفر نیز می‌رسد. در ابها بادهای موسمی که منشأ آن اقیانوس هند است، وباد دیگر که به نام (غربی) نزد مردم مشهوراست، ومنشأ آن دریای سرخ است، ظاهر وباران می‌بارد. در فصل زمستان در ابها میزان بارندگی افزایش می‌یابد.

جمعیت 

جمعیت ابها ومراکز توابع آن در حدود ۱۶۰۰۰۰ نفر می‌باشد، بیشتر آنان در شهر ابها زندگی می‌کنند، أما بقیه در مراکز تابعه که شامل پنج مرکز به شرح زیر می‌باشند:

• السُّودَة
• الشًّعَف
• طَبَب
• حِجْلا (مدینة سلطان)
• مَرَبَة

این مراکز پنجگانه شامل (۴۲۷) روستا می‌باشند که از پیروان اهل سنت و از شاخه حنبلی هستند. بیشتر مردم کوه نشین وروستاها به کشاورزی و دامداری ودام پروری اشتغال دارند، وتعدادی نیز در ادارات دولتی مشغول به کار هستند. در تعطیلان آخر هفته وهمچنین تعطیلات اعیاد بیشتر مردم از شهر بیرون می‌روند ودر دامنهٔ کوهای تهامه و جبال السرات تعطیلی خودشان می‌گذرانند.

ینبع

مختصات: شرقی′۰۰°۳۸ شمالی′۰۵°۲۴ (نقشه)

نگارهٔ ماهواره‌ای ينبع

ینبع (به عربی: مدینة یَنبع)، شهری است ساحلی در کشور پادشاهی عربستان سعودی واقع در شبه جزیره عربستان. «شهر یَنبَع» از شهرهای ساحلی کرانهٔ دریای سرخ است، ویکی از بنادر مهم عربستان سعودی در ساحل دریای سرخ است بعد از بندرگاه جده. دارای یک باند فرودگاه است که از هواپیمهای داخلی استقبال می‌کند. این شهر به صید ماهی و کشتی سازی وتجارت مشهور است. همچنین «شهر یَنبَع» به تجارت: «حنا» ، «مطاط» ، «خرما» و «میوه» شهرتی فراوان دارد. شهر ینبع از شهرهای قدیمی نوار ساحلی دریای سرخ است، وذکر نام «یَنبَع» در أشعار شاعران قدیم و حدیث آمده‌است. یَنبَع مسکن «أنصار» و «جهینه» بوده‌است، در ضلع جنوبی شهر آثار قلعه بزرگی به چشم می‌خورد. شاعر (کثیر عَزّة) شاعر مشهور العذری، می‌سراید:

جمعیت  

جمعیت شهر ینبع بر پایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۲۰۰۴ میلادی، برابر با ۲۵۰ نفر بوده‌است، که ۸۰٪ آن‌ها از تابعیت عربستان سعودی هستند. وشامل سه منطقهٔ أصلی است: «ینبع النخل» ، «ینبع البحر» ، «ینبع الصناعیة». «شهر ینبع» در فاصلهٔ ۲۵۰ کیلومتری جنوب شهر مدینه، ودر ۳۵۰ کیلومتری شهر جده ،، و در ۲۵۰ کیلومتری جنوب شهر وجه واقع شده‌است.