محبت به كودكان - منتظر بهانه نباشيد

شما والدين وقت زيادي را به تجزيه و تحليل، ارزيابي، دقت و نگراني در خصوص فرزندتان و رفتارهاي او اختصاص مي دهيد .
بسيار حساسيت به خرج مي دهيد تا از راحتي و آرامش وي اطمينان خاطر حاصل كنيد و از زمان خستگي، گرسنگي و ترس وي آگاه شويد .

اما تاكنون به اين نكته توجه كرده ايد كه فرزندتان نيز تمامي حالات و حركات شما را درك مي كند؟ آيا مي دانيد كه فرزندتان نيز از كردار و گفتار شما تفسير خاص خود را دارد؟ آيا تا به حال با عصبانيت بر سر يكي از اعضاي خانواده فرياد كشيده ايد كه «فرياد نزن»؟

كارشناسان معتقدند براي ارتباط با افراد، بويژه فرزندان در سنين كم نبايد منتظر بهانه خاصي باشيم. بدترين حالت اين است كه آنها فكر كنند ديده نمي شوند، شنيده نمي شوند يا اين كه از آنها پرسشي نشود. به عبارت ديگر جدا از زندگي والدين و بزرگترها هستند .

آنچه بايد با دقت نظر بيشتري مورد توجه قرار گيرد، اين است كه شما در هر لحظه با هر كلمه اي كه بر زبان مي آوريد با لحن صدا و حركات بدن - مشغول برقراري ارتباط با كودكتان و ديگر اعضاي خانواده هستيد، بدون اين كه آگاه باشيد. ما در اين بخش قصد داريم به چگونگي ارتباط شما با كودك بپردازيم :

شما با هر كلمه اي كه مي گوييد و به طور حتم با تن صدا و لحني كه به آن مي دهيد، مشغول ابراز فكر و احساسات خود هستيد. وقتي با آرامش سخن مي گوييد، يا شتابزده و مضطرب هستيد، عصباني يا خوشحال هستيد، به شيوه هاي گوناگون با كودك و اطرافيان ارتباط برقرار مي كنيد .

تماس چشمي يا به عبارتي تلاقي نگاه شما بسيار موثر است. وقتي با كودك صحبت مي كنيد، سعي كنيد به چشمانش نگاه كنيد. حتي اگر در آن هنگام مشغول تماشاي تلويزيون هستيد .

به اين نكته توجه كنيد كه آيا حالات صورت شما با آنچه بر زبان مي آوريد، هماهنگ است يا خير .

جالب است بدانيد كودك شما از حالت صورت شما براحتي تشخيص مي دهد كه با اشتياق با او صحبت مي كنيد يا در آن لحظه بخصوص حوصله گفتگو با او را نداريد .

حركات بدن شما نيز زبان خاص خود را ادا مي كنند. وقتي شما به طرف جلو خم مي شويد، به اين معني است كه ميل به ادامه صحبت داريد. و طرز نشستن شما به وقتي كه دست به سينه به صندلي تكيه داد ه ايد يا در هنگام صرف غذا مشغول خواندن روزنامه هستيد، گوياي حالات متفاوت روحي شماست .

چه نوع ارتباطي برقرار مي كنيد؟

از چه نوع كلماتي استفاده مي كنيد؟ آيا از كلماتي كه حاكي از اقتدار، غرور و محبت است استفاده مي كنيد يا از كلماتي كه بيانگر شرم، افسوس و نارضايتي است؟

آيا فرزندتان مي داند به چه علاقه داريد يا چه چيزي برايتان حائزاهميت است؟

آيا يك چيز مي گوييد و كار ديگري مي كنيد؟ به عنوان مثال، مي گوييد «تا چند دقيقه ديگر برايت داستان مي گويم» اما به گونه اي رفتار مي كنيد كه انگار فراموش كرده ايد يا خودتان را با كار ديگري مشغول مي كنيد؟

آيا ممكن است قولي بدهيد و به آن عمل نكنيد؟ يا تهديدي كنيد و متعهد به آن نباشيد؟

هرچند وقت يك بار احساس علاقه و عشق، رنجيدگي، سرگرداني، خشم، هيجان، نااميدي، غرور، لذت و تعجب خود را ابراز مي كنيد و فرزندتان شاهد آن است؟

چه زماني ارتباط برقرار مي كنيد؟

بايد بدانيد ما هميشه و در هر حالي مشغول برقراري ارتباط با اطرافيان هستيم! حتي وقتي مشغول انجام كارهاي روزانه هستيم .

- صبح: از خواب بيدار مي شويد، لباس عوض مي كنيد، صبحانه مي خوريد و آماده خروج از منزل مي شويد .

- عصر: استراحت مي كنيد، چيزي مي خوريد، وقت آزاد داريد و خسته و بي حوصله هستيد .

- شب: پدر به خانه مي آيد، وقت صرف شام، وقتي آماده خواب مي شويد و به رختخواب مي رويد تا وقتي مي خوابيد .

كجا ارتباط برقرار مي كنيد؟

شما هر جايي كه با هم هستيد به نوعي با يكديگر ارتباط برقرار مي كنيد. اما نكته اينجاست كه فرزند شما دقت مي كند و متوجه مي شود كه چه مكان هايي موجب آرامش ، عصبانيت، تنش يا خوشحالي شما مي شود .

براي مثال وقتي در منزل خودتان هستيد، وقتي به مهماني رفته ايد، وقتي در اتومبيل نشسته ايد، به سوپرماركت رفته ايد، به پارك رفته ايد يا وارد مطب پزشك شده ايد. حالات خاص روحي براي شما و فرزندتان ايجاد مي شود و فرزندتان از اين تغييرات بخوبي آگاه است و در مواردي قادر به پيش بيني و تشخيص آنهاست .

كودك شما را مي بيند؟

تصور كنيد در حال صحبت تلفني با فردي هستيد. بايد توجه داشته باشيد كه حتي زماني كه كودك تمام لغاتي را كه شما مورد استفاده قرار مي دهيد درك نمي كند؛ اما از لحن، تن و شيوه صحبت شما احساستان را در آن لحظه درك مي كند و مي فهمد كه آيا از صحبت كردن با شخص موردنظر خوشحال هستيد يا ناراحت يا حتي هيجان زده و عصبي .

كودك شما بخوبي متوجه احساسات ميان شما و همسرتان، دوستانتان، بستگان و پزشكتان است .

حتي به نحوه رفتار و گفتار شما با كودكان ديگر نيز توجه خاصي دارد .

چنانچه به موارد فوق توجه كنيد، شايد فكر كنيد هميشه بايد در موضع دفاعي باشيد. در صورتي كه اين طور نيست .

اما سعي خود را بكنيد تا دقت بيشتري به امور خود داشته باشيد و حتي الامكان شاداب و خوشحال و مثبت باشيد .

شايد هم نگران آنچه تاكنون كرده ايد و تاثير آن بر فرزندتان باشيد. بهتر است آرام باشيد و بدانيد
هيچ كس كامل نيست و شما هم احتمالا تا كنون دچار اشتباه هايي شده ايد. زيرا حالات و احساسات گوناگوني را تجربه كرده ايد .

* نگراني والدين از ارتباطات فرزندان
بسياري از والدين درخصوص مهارت هاي اجتماعي و فعاليت فرزندانشان در جمع نگران هستند. بسياري از كودكان حتي از جمع هاي كودكانه نيز طرد مي شوند؛ زيرا از نظر ظاهر، گفتار، رفتار و حركات با ديگران تفاوت دارند و به عبارتي هماهنگي لازم را ندارند. در بيشتر موارد اين ناكامي كودكان در شركت در اجتماع به ايجاد نوعي استرس و فشار روحي منجر و باعث نگراني والدين مي شود .

به دليل اهميت موضوع در زندگي روزمره و آينده كودك، در اين گونه موارد نكاتي را به شما ارائه مي كنيم :
وقتي مردم در كنار فردي احساس ناراحتي مي كنند كه او تفاوتي با ديگران داشته باشد. چنانچه فرزند شما براحتي نتواند با ديگران ارتباط برقرار كند يا در اجتماعات اختلال ايجاد كند، از طرف ديگران پذيرفته نمي شود. شايد هم چالش هايي ايجاد مي كند كه موجب پذيرفته نشدن از سوي ديگران مي شود. مي دانيم ممكن است شما بگوييد اين طور نيست، اما بپذيريد كه اين موضوع حقيقت دارد .

در جامعه براي هر فردي اتفاق مي افتد كه گاهي در جمعي پذيرفته نشود يا مورد بي مهري واقع شود. در چنين صورتي اول از همه خود فرد احساس راحتي نمي كند .

در بسياري از شرايط نيز خود ما تمايلي به برقراري ارتباط با ديگران را نداريم. شايد اين اتفاق در مهدكودك، دبيرستان، دانشگاه يا حتي محل كار ما و هر جاي ديگري رخ دهد .

بسياري افراد صرف نظر از سن و سال وقتي با افرادي روبه رو مي شوند كه از نظر ظاهري، مادي، تحصيلي و فرهنگي با آنها متفاوت هستند، احساس خوبي ندارند و مايل به برقراري رابطه با آنها نيستند. در مواردي نيز اين تمايل نداشتن به ناديده گرفتن عدم دعوت در بازي و فعاليت هاي گروهي منجر مي شود .

مساله اصلي در اين قسمت واكنش به تفاوت هاست، اما نحوه برخورد با اين تفاوت ها مساله ديگري است كه به طرق و شيوه هاي گوناگوني ابراز مي شود و نقش شما به عنوان والدين در اين ميان بسيار قابل ملاحظه است .

* به قابليت ها و تمايلات فرزندتان بها دهيد
بايد مهارت هاي اجتماعي كودكان را بتدريج پايه ريزي كرد. شايد كودك شما در رشته هايي مانند هنر، موسيقي، بازي يا پياده روي استعداد و قابليت هايي داشته باشد .

گاهي اوقات والدين به اشتباه تصور مي كنند كه براي اين كه جمع فرزندشان را بپذيرد، بايد او را مانند ديگران بار بياورند. در صورتي كه شما بايد آنچه در كودكتان وجود دارد و زمينه رشد دارد را يافته و پرورش دهيد. اگر از فوتبال بدش نمي آيد؛ اما قابليت هاي فعاليت هاي تيمي و گروهي را ندارد، به پرورش آنچه واقعا در وجود اوست بپردازيد، نه اين كه اور ا وادار به فوتبال كنيد .

* موفقيت ها بتدريج حاصل شود
وقتي با توافق فرزندتان هدفي را در نظر مي گيريد، نخواهيد او را وادار كنيد تا بسرعت به هدف برسد؛ زيرا در چنين مواردي اصولا ناكامي ايجاد مي شود. رسيدن به هر هدفي با گام هاي كوتاه اما استوار دائمي و پايدارتر است .
سعي كنيد اهداف كوتاه مدت و دست يافتني را براي فرزندتان تعيين كنيد تا بارسيدن به آنها انگيزه بيشتري براي ادامه مسير پيدا كند. در اين راه نيز نيازهاي او را همواره به ياد داشته باشيد و توقع بيش از توان او نداشته باشيد .

وقتي وارد جمعي مي شود، انتظار نداشته باشيد با همه ارتباط برقرار كند. در گام اول همين كه سلام كند يا حتي بتواند با يك نفر صحبت كند، كافي است بتدريج مي آموزد كه با ديگران چگونه رفتار كند .

* همه نياز به يادگيري و آموزش دارند
ممكن است شما بخواهيد با والدين ديگر، معلمان، مدير و ناظم مدرسه نيز درباره فرزندانتان صحبت كنيد. بسياري افراد در اين زمينه آگاهي لازم را ندارند. شايد هم نگران هستند كه گفتار يا رفتار اشتباهي از آنان سر زند . شايد نمي دانند فرزند شما قادر به انجام چه كارهايي است و از عهده چه كارهايي برنمي آيد .

نحوه صحيح ارتباط نياز به تمرين، تكرار و خوش بيني دارد. در ضمن نياز به صرف زمان بسيار دارد. پس خود شما نيز كه الگوي فرزندان هستيد، با كمترين بي مهري يا اشتباهي از صحنه خارج نشويد .

با هر مشكلي به عنوان يك مانع رفتار نكنيد، بلكه به عنوان يك چالش قابل حل رفتار كنيد. بپذيريد كه برخي افراد گرم و صميمي و آگاه از مهارت هاي اجتماعي هستند و برخي ديگر اين گونه نيستند و هرگز هم نخواهند بود و قابل تغيير هم نيستند. پس جهان و زندگي را همين گونه كه هست بپذيريد و اين موضوع را به فرزندان نيز آموزش دهيد .


* آموزش ارتباطات اجتماعي از سنين كم
برخي والدين تصور مي كنند فرزندشان در كودكي مشكلاتي در زندگي و برقراري ارتباطات اجتماعي دارد كه با گذشت زمان به خودي خود برطرف مي شود. در صورتي كه اين طور نيست و اگر هم باشد، اين مسائل مستلزم پرداخت بهاي سنگين و ضربات روحي بسيار است. پس بكوشيد كودكان را از سنين پايين وارد دنياي اجتماعي كنيد. مهد كودك نيز يكي از اين نمونه هاي گروه هاي اجتماعي است .

* از نكات منفي فاصله بگيريد
بر ناتواني هاي فرزندتان تاكيد نداشته باشيد. اين كار به اعتماد به نفس و عزت نفس او خدشه وارد مي كند. بدانيد كه هر كودكي نقاط قوت و نقاط ضعفي دارد. شايد فرزند شما برخي از كارهاي ديگران را نتواند انجام دهد، اما استعدادهايي نيز دارد كه ديگران از آن بي نصيبند .

سعي كنيد بر آنچه مي خواهد و مي تواند انجام دهد، تمركز و تاكيد داشته باشيد. ممكن است اين موارد براي زندگي او كافي نباشند. اما بقيه موارد را نيز بتدريج خواهد آموخت .