هر يك ساعت سه نفر در اثر حوادث جاده اي در جهان جان خود را از دست مي دهند اما ما مي توانيم با رعايت قوانين و استفاده از جاده هاي ايمن و نيز خودروهاي استاندارد و ايمن از بروز حوادث رانندگي پيشگيري كنيم.
دومين عامل مرگ و مير در بين جوانان، سوانح و حوادث است و از اين ميان حوادث جاده اي، بيشترين سهم را داراست. عدم رعايت سرعت مجاز و اصول ايمني و نبود جاده و خودرو هاي ايمن موجب افزايش آن مي شود. اما خصوصيات جاده هاي استاندارد چيست؟
خط كشي جاده ها، وجود علائم راهنمايي و رانندگي و علائم هشداردهنده پيش از رسيدن به محل هاي خطرآفرين ضروري است و فقدان آنها موجب پايين آمدن ايمني جاده ها مي شود.
از سوي ديگر جاده ها نياز به نگهداري دارند، و در واقع جاده ها برخلاف ساختمان ها نياز به نگهداري دارند و از اين طريق مي توان عمر و ايمني آنها را ارتقا داد.
قشري از مصالح سنگي با مشخصات فني در حد معين و به ضخامت محاسبه شده مشخص بر روي بستر جاده به منظور تحمل بارهاي وارده قرار گيرد اين قشر معمولا اولين لايه از ساختمان روسازي راه را تشكيل مي دهد. اين مسئله جاده ها را در برابر سرما و گرماي شديد و جلوگيري از ايجاد حفره ها محافظت مي كند.
قبل از اجراي عمليات بستر روسازي راه بايد عاري از هر گونه مواد زائد و اضافي بوده و طبق خط كشي هاي طولي و عرضي براي عبور انواع خودروها با سرعت هاي مختلف آماده شده باشد.
به طور كلي موضوع ايمني جاده ها تنها مربوط به وضعيت جاده نيست. و اين موضوع به فرهنگسازي هم نياز دارد. رانندگان بايد با احتياط بيشتري در جاده ها حركت و قوانين رانندگي را رعايت و متناسب با ميزان سرعت مجاز در هر جاده، رانندگي كنند.
همچنين بايد به موضوع تربيت نيروي انساني، براي توسعه و نگهداري تخصصي آن هم توجه ويژه اي شود.
تلفات تصادفات جاده اي براي سال 2011 ميلادي در دنيا حدود هشت ميليون نفر تخمين زده شده است و پيش بيني مي شود در سال 2020 ميلادي تلفات تصادفات جاده اي در جايگاه دوم از عوامل تلفات انساني قرار گيرد در حالي كه در سال گذشته در جايگاه چهارم بود.
اين معضل از مسائل مهم جهاني است و اين امر در كشورهاي در حال توسعه در ايمني حمل و نقل در موقعيت وخيم تري قرار دارد.
معضلات ناشي از نابساماني حمل و نقل جاده اي و خطرات بالقوه آن باعث شده كه تصادفات از حيث پيامدها و عوارض ناشي از آن از اهميت ويژه اي برخوردار باشند.
آمار چه مي گويند؟
بررسي ها نشان مي دهد در بين كشورهاي مختلف هندوستان با 110 هزار كشته در سال بيشترين آمار قربانيان حوادث جاده اي را در جهان دارد، پس از آن، چين با 91 هزار كشته در سال در رتبه دوم قرار دارد. اما ايران با ثبت آمار 27 هزار كشته در سال در مقايسه با جمعيت 70 ميليون نفري خود، به لحاظ سرانه قربانيان حوادث رانندگي، رتبه اول را در دنيا به خود اختصاص داده است.
اين آمار در برخي كشورهاي ديگر نظير ايالات متحده آمريكا با 43 هزار كشته، روسيه 33 هزار كشته، مصر 13 هزار كشته، امارات متحده عربي 6900 كشته، بلغارستان 1006 كشته، نروژ 541 كشته و بلژيك 383 كشته مي رسد.
آمارها نشان مي دهد كه كشور هند با ايمن كرده جاده ها و خودروهايش به نسبت 6 سال قبل تصادفات جاده اي اش را 40 درصد و چين و روسيه هم با همين كار تصادفاتشان را به ترتيب 33 و 27 درصد كاهش داده اند.
بررسي ها در كالج سلطنتي لندن نيز نشان مي دهد ايمن سازي يك جاده 200 كيلومتري مي تواند سالانه جان چهار هزار نفر را نجات دهد. و جالب اين كه توليد هر 100 هزار خودروي ايمن هم از مرگ 10 هزار انسان مي كاهد.
تصادفات رانندگي جاده اي روزانه حدود 20 ميليون دلار و سالانه بالغ بر 9 ميليارد دلار خسارت به كشورهاي در حال توسعه وارد مي كند و خسارت اقتصادي ناشي از حوادث رانندگي سالانه هفت درصد توليد ناخالص ملي آن كشورها را شامل مي شود. حال آن كه با نيمي از اين سرمايه مي توان جاده و خودرويي امن ايجاد كرد.
وسيله نقليه ايمن چه تاثيري دارد؟
به ندرت اتفاق مي افتد كه تصادفي فقط تحت تأثير يك علت رخ دهد و نقش خودرو هم دست كمي از وضعيت جاده و راننده ندارد.
اگر چه آمار نشان مي دهد درصد قابل توجهي از علل تصادفات مربوط به خطاي راننده است اما درحقيقت در بسياري از موارد، ويژگي و خصوصيات وسيله نقليه نقش مكمل عملكرد راننده را در راستاي تكوين حادثه برعهده داشته است.
ايمني ماشين و امنيت سرنشينان آن همواره يكي از عمده ترين مسايل مورد توجه خوردوسازان بزرگ جهان بوده است. با افزايش تعداد خودروها و متعاقب آن حوادث رانندگي و نقش موثر وسيله نقليه در فرايند تكوين تصادف، نياز به خودروهايي است كه ضريب ايمني بالاتري در اختيار راننده مي گذارد.
امروزه سازندگان خودرو بايد مورد ستايش قرار بگيرند زيرا اين افراد توانسته اند خلاقيت و عملكرد بالا را با فناوري هاي امنيتي بسيار قوي تركيب كنند. به گونه اي كه اين سيستم ها در جاده همواره يك گام جلوتر از تمامي رانندگان باشند.
بسياري از سامانه هاي ايمني كه درحال حاضر براي خودروها به كار مي روند، زماني به نظر بسيار دور از دسترس مي آمدند. همان طور كه سپرهاي بي ضرر براي عابرين پياده و خودروهايي كه مي توانند به صورت اتوماتيك رانندگي كنند، درحال حاضر به نظر دور از دسترس مي رسند.
سازمان ملي امنيت عبور و مرور اتوبان ها در ايالات متحده، از سازندگان خودرو خواسته است تا تمام وسايل نقليه مسافربري با وزن حدود 10 هزار پوند يا كمتر از سال 2009 مجهز به سيستم كنترل فشار چرخ ها كنند. با اين حال، هم اكنون بسياري از خودروهاي مدل هاي پايين تر نيز از اين ويژگي برخوردار هستند.
مثلا خودروي بي ام و اين سامانه را در تمام مدل هاي خود ارائه كرده است. حسگرهاي كار گذاشته شده در چرخ ها مي توانند با توليد صدايي مشخص يا روشن شدن چراغي در مقابل راننده (يا هر دوي اين روش ها)، او را از كم بودن فشار هوا در چرخ ها مطلع سازند. همچنين، خودروهايي كه توانايي حركت با لاستيك پنچر را دارند، نيز در آينده ديده خواهند شد.
كنترل كننده هاي جديد مسير، كارهاي بيشتري از ثابت نگه داشتن سرعت انجام مي دهند. اين كنترل كننده ها با استفاده از حسگرها و رادار مي توانند دريچه كنترل بنزين و ترمزها را به گونه اي تنظيم كنند كه اگر تغييري در سرعت عبور و مرور رخ داد يا مثلا راننده اي بسيار محتاط در مقابل خودرو قرار گرفت، همواره فاصله مطمئن با خودروي مقابل حفظ شود.
اگر اين سامانه متوجه احتمال وقوع تصادف شود، به صورت خودكار ترمز كرده و كمربندها را نيز محكم مي كند و اگر متوجه خالي شدن جاده يا افزايش سرعت خودروها شود، به صورت خودكار در صورت تغيير در سرعت عبور و مرور يا مثلا قرار گرفتن راننده اي بسيار محتاط در مقابل خودرو، به سرعت اوليه باز گردانند.
بيشتر سازندگان، خودروها را به سيستم كنترل پايدار الكترونيكي مجهز كرده اند. در عين حال، بعضي از سازندگان نيز سامانه هاي آماده سازي (مانند محكم كردن كمربندها) را پيشنهاد مي كنند.
با اين حال سامانه مورد بحث در اينجا از اين سامانه ها بسيار پيشرفته تر است. اگر اين سامانه متوجه احتمال چپ كردن خودرو شود (مانند حالتي كه راننده با سرعت مي پيچد يا با سرعت زياد از مسير منحرف مي شود) ترمزها و دريچه بنزين را كنترل كرده و در كنترل وضعيت خودرو به راننده كمك مي كند.
هم اكنون كيسه هاي هواي جلوي راننده كه با ترمز سريع فعال مي شوند هم درحال پيشرفت هستند تا بتوانند با چند مرحله اي شدن و حساسيت نسبت به وضعيت سرنشينان، اين تفاوت ها را جبران كنند. با فناوري جديد ايربگ ها مي توانند اندازه، وزن، وضعيت كمربند، طريقه نشستن سرنشينان (مثلا اگر راننده در حال تنظيم راديو يا برداشت چيزي از روي زمين باشد) را تشخيص دهند و حتي سرعت خودرو را تشخيص دهند. با توجه به اينكه ايربگ هاي راننده، مسافرين و ايربگ هاي كنار پنجره، امري جديد نيستند، ايربگ هاي حساس مي توانند در هر قسمت از ماشين به كار روند.
ديد جاده در شب، مي تواند به صورت هاي مختلفي مثل استفاده از چراغ هاي جلوي مادون قرمز و يا دوربين هاي حرارتي صورت بگيرد. با اين حال، هر سامانه اي كه استفاده شود هدف كمك به افزايش ديد راننده به گونه اي است كه بتواند حيوانات، انسان ها و يا درختان طول مسير را از فاصله اي حتي در حدود 1000 فوت دورتر، تشخيص دهد. اين سامانه تصويري از جاده درپيش روي راننده قرار مي دهد و اشيايي را كه تشخيص آنها با چشم غيرمسلح مشكل است، روشن تر مي سازد.
چراغ هاي جلوي قابل انطباق براساس جهت حركت خودرو تنظيم مي شوند (براي مثال در پيچ ها نور را به صورت خميده مي تابانند). همچنين، ممكن است چراغ هاي حساس به سرعت (با تغيير ارتفاع و طول نور) و يا چراغ هايي كه مي توانند نور زياد محيط را جبران كنند نيز عرضه شوند.
اين فناوري هاي به كار رفته در خودروها مي تواند سفر راحتي براي ما به ارمغان داشته باشد و البته هر روز هم اين فناوري ها درحال رشد هستند، درنهايت مي توان گفت سرمايه گذاري براي ايمني جاده و خودرو سرمايه گذاري براي رفاه ملي در جامعه است.
