يادداشت خبرنگار
اهواز؛ شهري با حاشيه هاي بزرگ تر از متن
با وجود دغدغه ها و ابراز نگراني هاي بسيار مسئولان از وضعيت نابهنجار حاشيه نشيني در اهواز به ويژه تاكيد فراوان امام جمعه اهواز و هشدارهاي مكرر ايشان در رسيدگي به مناطق حاشيه نشيني و علي رغم اعتبارات كلان به ستاد حاشيه نشيني ، بعد از اينكه تهران به حاشيه خود سامان داد اهواز به جايگاه اول در كشور صعود كرد.
اهواز كه بعد از مشهد و تهران سومين شهر داراي حاشيه نشين در كشور بود در سال هاي اخير به دليل نداشتن برنامه در ساماندهي مناطق حاشيه نشين و يا كوتاهي در كنترل گسترش حاشيه شهر با بيش از 400 هزار حاشيه نشين اولين شهر و خوزستان دومين استان با بيشترين جمعيت حاشيه نشين در كشور شد. معضل حاشيه نشيني در اهواز كه در طول جنگ به دليل تخريب روستاهاي مرزي به صورت مهاجرت هاي وسيعي صورت گرفت ناشي از عدم امكان ادغام جمعيت حاشيه نشين شهري در بافت اقتصادي، اجتماعي و خدماتي يك زندگي شهري معمولي و نسبتاً مطلوب مي باشد. اهواز از يك مركز و چند حاشيه تشكيل شده كه جمعيت مناطق حاشيه شهر چندين برابر بيشتر از مركز آن است. به نظر مي رسد اهواز تنها شهر كشور است كه تفاوتي بين حاشيه نشين، مركز و مناطق اعيان نشين آن وجود ندارد. زيرا مناطق حاشيه نشين برخلاف تعريفي كه دارند در درون شهر با مسكن هاي ناهنجار شكل گرفته اند. در اهواز حاشيه نشيني ديگر حاكي از سكونت مهاجران جنگزده در محله و يا محدوده اي از اطراف شهر نيست؛ بلكه بحث از مناطق وسيعي در بطن شهر است با مسائل و معضلاتي عظيم و تاثيرات و پيامدهاي سوء كه سالهاست شهر اهواز را متاثر ساخته و موضوع را به يك مسئله بزرگ اجتماعي تبديل كرده است كه هر روزه شهرداري ها و ساير ادارات را مخاطب درخواست هاي متعدد و متنوع خود براي آب لوله كشي، برق، آسفالت، فاضلاب، مدرسه، درمانگاه و... مي سازند.
يكي از مهم ترين تبعات حاشيه نشيني چهره فقير شهر است كه به عنوان برجسته ترين نماد شهري خود را به رخ مهمانان اهواز مي كشد. اهواز اگرچه نسبت به ديگر شهرهاي ايران بخش عظيمي از ثروت و قدرت را در خود جمع كرده اما ناهنجاري هاي اجتماعي و اقتصادي چون افزايش شمار تهيدستان، گسترش حاشيه نشيني، گسترش آلودگي محيط زيست و دامنه دار شدن بيكاري و كجر وي هاي اجتماعي چنان آشكار است كه هر تازه واردي در نگاه نخست فقر، ناهمگوني و نابساماني را در چهره شهر مي بيند.
از سويي ديگر كمبود و يا نقص خدمات شهري مشكلات فرهنگي را به نوعي انحطاط و از هم گسيختگي كشانده كه به صورت تعارض و كشمكش بين شهروندان مشهود است. به طوري كه تاثير فرهنگ دوگانه مهاجرين و دگرگوني روابط اجتماعي شهر را نمي توان ناديده گرفت.
در يك بررسي كلي كه به صورت مصاحبه غيرمستقيم كيهان با اين افراد صورت گرفت درصد بالايي از ساكنان اين مناطق از وضع فعلي خود راضي اند و حاضر به بازگشت به شهر يا روستاي خود نمي باشند، درصد بالايي از بزرگسالان بي سوادند و جوان ترها يا به ادامه تحصيل راغب نيستند يا شرايط خانوادگي امكان ادامه تحصيل را از آنان مي گيرد و يا انگيزه اي براي رشد ندارند و به تقدير معتقدند و براي آينده خود تلاش نمي كنند. لذا به علت مشكلات اقتصادي و مزمني كه دامنگير اكثريت اين افراد است؛ استعداد رشد آسيب هاي اجتماعي در اين قبيل مناطق از ساير نقاط بيشتر است. به طوري كه در بيشتر خانواده ها ازدواج هاي اجباري، بي دوام، براساس مقاصد اندك مالي و منجر به طلاق داريم كه فرزندان اين ازدواج ها يا به مراكز دولتي سپرده مي شوند و يا زنان و خانواده هاي بي سرپرست و آسيب پذير را تشكيل مي دهند و به دليل ريشه كن نشدن مشكلاتشان اين چرخه فقر به نسل هاي بعدي ادامه مي يابد. مصرف و خريد و فروش مواد مخدر و الكل از ديگر معضلات اين محله ها است كه قبح خود را از دست داده و به صورت يك منبع درآمد سودآور محسوب مي شود. بدهي هاي دايمي، فقر مزمن مشاغل كاذب و درآمد كم و سطح پايين بهداشت باعث سوء تغذيه و فلج اطفال در بين اين خانواده ها شده كه تنها در يك خيابان ما شاهد فلج 2 كودك 5 و 6 ساله بوديم.
رشد سريع و بيرحمانه فقر، زنگ خطر را براي مسئولان به صدا درآورده است و به همه شهروندان هشدار جدي مي دهد كه روزبه روز بيشتر در فاجعه خاموش حاشيه نشيني فرو مي رويم و از عواقب اجتماعي و امنيتي آن غافليم و نبايد هرگز اين مسئله بسيار مهم را از نظر دور كنيم كه امنيت سياسي در گرو امنيت اجتماعي است؛ از اين رو مطالعه همه جانبه پديده حاشيه نشيني ضرورتي اجتناب ناپذير براي همه مسئولان شهري محسوب مي شود. در سال هاي گذشته به دليل كشمكش و تعارضات شوراي شهر از اين امر مهم بسيار غفلت شده و همت و توجه دو چندان را مي طلبد. در اينجا لازم است اين نكته مهم به استاندار خوزستان يادآوري شود كه قبل از سفر به كشورهاي جهان اول و توسعه يافته اي مانند آلمان براي جلب سرمايه گذار، با اندكي برنامه ريزي و سرمايه گذاري آثار فقر و نابساماني را از چهره اهواز كمرنگ كنند تا از سرمايه گذاري در اين شهر بحران زده منصرف نشوند و هزينه و دستاورد سفر شما كه مي توانست مشكلي از اهواز را حل كند، تنها زمينه سرمايه گذاري در يك شهر مرفه و برخوردار در استان ديگر شود. بديهي است 2 عامل مهم در سرمايه گذاري، امنيت اجتماعي و امكانات رفاهي هر شهر مي باشد كه مي بايست مديران شهري اهواز به اين دو عامل مهم توجه مضاعف كنند.
خبرنگار كيهان در اهواز
