بازیهای محلی استان کهکيلويه و بويراحمد

 بند سرلنگ (band sar leng)
دراین بازی که توسط مردان وپسران برگزارمی شد طنابی را به پای یک  نفر می بستند وعده ای دور او می چرخیدند ویک نفربا کفش و یا وسیله ای او را کتک کاری می کردند و فرد دربند نیزسعی می کرد با پا به پای آنها بزند ٬ اگرکسی را می زد آن فرد جای وی دربند گرفتارمی شد و توسط  بقیه کتک می خورد. این بازی در تحقیقات مردم نگاری شهرستان ایذه ثبت شده است.

 پشکله غار (peshkela ghar)
این بازی توسط دو یا چند نفر انجام می گیرد هر نفر سه گودال نسبتاً کوچک در زمین به اندازه یک عدد پرتغال ایجاد می کنند که گار یا غار معروف است. سپس در درون هر غار 15 عدد فضله گوسفند (پشکل ) قرار        می دهند . اگر بازی را دو نفر انجام دهند هر یک سه غار و درون هر غار 15 عدد پشکل قرار می دهند که جمعاً 90 پشکل می باشند. بازی بدین ترتیب شروع می گردد که :

 ابتدا یکی از بازیگران 14 عدد از پشکلهای یکی از غارهای خود را بر می دارد و یکی را درون آن باقی می گذارد و سپس آنها را زا سمت چپ به ترتیب بین همه غارها تقسیم می کند. اگر آخرین عدد شکل روی یکی از غارهای خود بیفتد آن گار بعنوان ( غوچی ) به حساب می آید . اما اگر آخرین عدد در هنگام تقسیم روی یکی از گارهای طرف مقابل بیفتد آن گار را برداشته و تنها یک عدد در آن باقی گذاشته و به همان شکل اول بازی را ادامه می دهند  و به ترتیب درهر غار یک عدد پشکل می اندازند . چنانچه دوباره آخرین عدد روی یکی از غارهای خودش بیفتد به عنوان غوچی به حساب    می آید. اگر گار غوچی انتخاب شد طرف مقابلش انجام شده به بازی ادامه میدهند به شرط آنکه روی گار غوچی طرف دانه ای نیاندازد. چنانچه اشتباهاً عددی بیاندازد قبل از آنکه طرف مقابل (تتیش پا موچش ) می تواند عددی را که انداخته بردارد و به بازی ادامه دهد. اما چنانچه طرف مقابل زودتر بگوید تیتیش باید هر چه پشکل دارد داخل گار غوچی طرف اول بیاندازد و باز نفر اول دوباره بازی را ادامه می دهد. به همین ترتیب یکی از غارهای خود را به غیر از غوچی را برداشته و به بازی ادامه می دهد. باز چنانچه دانه آخری بکار غوجی رسید باز اعداد را داخل گار غوچی طرف اول بیاندازد و باز نفر اول دوباره بازی را ادامه می دهد. به همین ترتیب یکی از غارهای بغیر از غوچی برداشته و به بازی ادامه می دهد باز چنانچه دانه آخری به گار غوچی رسید باید دانه را داخل آن انداخته و نفر دوم بازی را ادامه می دهد. بازی به همین نحو ادامه پیدا می کند تا اینکه به جز غارهای غوچی در بقیه غارها فقط یک عدد پشکل وجود داشته باشد . بعد هر نفر دانه هایی را که در غارهای خود وجود دارد برداشته و در غار غوچی می اندازد. بعد از این کار هر نفر تعداد پشکلهای داخل گار غوچی خود را شمارش می کند. پس از شمارش معلوم می شود که کدامیک از دو نفر پشکل بیشتری را جمع آوری نموده اند. طریقه شمارش بدین صورت است که هر فرد تعداد 45 عدد پشکل متعلّق به خود را کنار گذاشته و بقیه را شمارش کرد بر تعداد پشکلهای خود اضافه می نماید. بعد به ازای تعداد پشکلی که هر نفر مازاد بر پشکلهای خود بدست آورده به همان میزان طرف مقابل بازی را باخته و بازی به همین منوال ادامه پیدا می کند تا اینکه طرف بازنده باخت خود را جبران نماید

چوب‌بازي

تعداد بازیکنان چوب بازی دو نفر است و ابزار بازی شامل دو چوب یکی به طول تقریبی یک و نیم متر ( درک)و چوب دیگر کمی کوتاهتر از آنست(ترکه) . در شروع کار توشمال با زدن ساز مردان را به بازی چوب بازی فرا می خواند. دو نفر بازی را شروع می کنند و افراد زیادی به دور چوب بازها حلقه می زنند و تماشا می کنند.یکی از بازیکنان درک و نفر دیگر ترکه را بدست گرفته و مقابل یکدیگر به حمله و دفاع می پردازند . بازیکنان سعی می کنند هنگام بازی با آهنگ ساز و دهل نیز برقصند ، فردی که ترکه را بدست دارد باید به دارنده درک حمله نماید و قبل از وارد نمودن ضربه به چوب وی ابتدا چند دور می رقصد و ناگهان به دارنده چوب بلند یورش می برد . دارنده چوب بلند نیز باید از خود دفاع نماید . حمله کننده هنگام یورش با صدای بلند فریاد می زند و سعی دارد با این کار روحیه حریف را تضعیف نماید . چوب باز باید با چرخاندن چوب و نعره کشیدن و تهدید حریف و فریب حریف چوب بازی کند.
حمله کننده هنگام یورش چوب را با دو دست پیش روی خود گرفته و هنگام کوبیدن بر چوب حریف انرا با دست خود می چرخاند و سپس با در نظر گرفتن پاهای او بر چوب وی ضربه وارد می آورد ، البته ترکه باز سعی می کند حریف را گمراه کند تا بتواند بهترین ضربه را بزند. بازیکن حمله کننده فقط یکبار حق زدن ضربه را دارد ( چه به پای حریف مقابل بزند چه نزند)، سپس بازیکنی که چوب بلندتر را دارد ، چوب کوتاهتر را در دست گرفته و فرد دیگری چوب بلندتر را در اختیار می گیرد . و بعد از چند دور بازی نفرها عوض می شوند .بازی تا آخر به همین منوال ادامه می یابدمعمولا اگر حریف ها از بستگان نزدیک یا دوستان هم باشند. به پای هم ضربه محکم نمی زنند.اما در موارد دیگر ضربات محکمی زده می شود که بسیار درد آور است. در چوب بازی احتمال صدمات جدی به پا هست و احتمال شکستگی پا و قوزک. اما مگر غیرت جوانان اجازه می دهد که بازی نکنند. آنها با شهامت کامل وارد میدان می شوند و هیچگونه باکی از درد و رنج ندارند. زیرا این ریشه در سنت دلاوری و بی باکی لرها دارد و همینطور با شنیدن نوای توشمال به سبک چو بازی که به انسان شجاعتی وصف نشدنی می دهد. توشمال چو بازی یا اصطلاحا ساز چوب بازی با دستمال بازی فرق دارد. ساز چوب بازی معمولا دارای ریتم تند و حالت رزمی است، اما ساز دستمال بازی دارای ریتمی ملایم است.
 چوکلي (cho keli)
بنارانهاین بازی شیوه های مختلفی داشت و به روش های گوناگونی بازی می شد. یکی از شیوه هایی که بازی می شد بدین گونه بود که افراد به دو تیم 6یا7 نفری تقسیم می شدند بعد برای مشخص شدن تیمی که می بایست به« کلی»1 ضربه بزند اقدام به ضربه زدن های متوالی توسط « دار»(چوبی که بازیکنان کلی را با آن به مسافتی طولانی پرتاب می کردند) به کلی می کردند(مانند روپایی زدن به توپ) افراد هر تیم که تعداد بیشتری ضربه به کلی می زدند و مدت بیشتری آن را بدون اینکه به زمین بیفتد در هوا نگه می داشتند، می توانستند به عنوان تیم برنده آغاز گر بازی باشند. به این نحوه شروع بازی« کلم کلو»2 می گفتند، آنگاه دایره ای بزرگ به قطر حدودی شش متر ترسیم می کردند که تیم شروع کننده بازی درون دایره قرار می گرفت و یک نفره از تیمی که می بایست ضربه های تیم شروع را بگیرد(به اصطلاح زیر آب بود) کلی را به هوا پرتاب می کرد و یک نفراز تیم شروع کننده بازی(تیمی که به اصطلاح روآب بود) با دار کلی3( چوبی از نخل یا درخت) می بایست به کلی ضربه بزند به گونه ای که تیم مقابل قادر به دریافت کلی نباشد چنانچه ضربه به صورتی زده می شد که قبل از رسیدن کلی به زمین نفرات تیم رقیب می توانستند کلی را در هوا بگیرند( در اصطلاح بازی به این ضربه «بُل»4 می گفتند) تیم مقابل بازنده می شد می بایست جای دو تیم عوض شده اما اگر تیم رقیب قادر به گرفتن کلی نبودند و کلی به زمین می افتاد می بایست آن را برداشته و به سمت دایره پرتاب نمایند چنانچه کلی پرتاب شده در دایره می افتاد، نفر ضربه زننده می سوخت(کنار می رفت) و نفری دیگر از تیم شروع کننده می بایست به کلی ضربه بزند اما اگر نفر ضربه زننده می توانست قبل از افتادن کلی به آن ضربه بزند و مانع از افتادن آن درون دایره گردد، همچنان بازیگر بود این بازی تا زمانی که تمامی نفرات تیم رو آب سوخته شوند یا اینکه تیم زیر آب بتواند بُل بگیرد و جای تیم ها عوض شود ادامه داشت و در نهایت تیمی که زمان بیشتری رو آب بود(آغازگر بازی بود) برنده بازی محسوب می گشت.

 چوگو (چوب و توپ)

اين بازی در فضای باز در دو گروه مساوی (حداقل شش نفره) اجرا شده و ابزار آن تعدادی توپ پشمی و چوب گردی به قطر 5 سانتيمتر و طول يک متر است.
دو نفر سردسته به نام «سَلار» انتخاب می شود و اين دو سردسته يارگيری می کنند. نقطه ای را به عنوان محل شروع بازی مسخص می کنند و در فاصلة چهل متری آن ، جايی را به نام «دَک» انتخاب می کنند. سپس به روش «برانداختن» مشخص می کنند کدام گروه بايد بازی را آغاز کند. گروه برنده ، توپ را دراختيار می گيرد و گروه بازنده در داخل زمين جای می گيرد. از گروه بازنده يک نفر به نقطه ای شروع بازی که گروه برنده از آنجا توپ را پرتاپ می کند ، می رود تا توپ را به زنندة توپ پاس دهد. بازيکن گروه برنده که چوب در دست دارد ، بايد توپی را که بازيکن گروه بازنده به او پاس داده است ، با چوب بزند و بازيکنان گروه پايين تلاش می کنند بی آنکه توپ به زمين اصابت کند آن را در هوا بگيرند. اگر موفق شوند جای دوگروه عوض می شود. بازيکنی که توپ را با چوب زده است بايد بلافاصله با حالت دويدن خود را به «دک» برساند و برگردد. در اين فاصله افراد گروه پايين که توپ را به دست آورده اند ، سعی می کنند او را بزنند که اگر موفق شوند جای دو گروه عوض می شود. ولی اگر گروه بازنده نتواند دونده را بزند ، نوبت به يک نفر ديگر از اعضای همان گروه می رسد که توپ را با چوب بزند.

 خناتپک(khenatapak)

اهداف بازي : پرورش اعتماد در كودكان به هنگام تنهايي ، زايل كردن ترس در تاريكي ، تقويت جسماني
تعداد بازيكنان : 5 الي 10 نفر
سن بازيكنان : 6 ساله به بالا
ابزار : ندارد
محوطه بازي : مكاني مانند كوچه باغ . حتي اتاق هاي ساختمان
شروع بازي : بچه هاي دواطلب بازي ، ترجيحاً در تاريكي عصر ، در محوطه كه داراي كمينگاه و درخت و كنج و غيره …. جهت قايم شدن ، باشد دور هم جمع شده و به قيد قرعه ، مانند سنگ انداختن ، يا شير و خط يكي را به عنوان شروع كننده بازي انتخاب مي كنند .
شروع كننده در محلي كه توسط همه ي بازيكنان مشخص مي شو.ند ، روي ديوار يا روي تنه درخت پشت به بچه ها ايستاده و چشمانش را مي بندد و با كف دست چشمان خود را مي گيرد تا جايي را نبيند و بنابر قرار داد مثلاًُ از 1 تا 20 مي شمارد تا ساير بازيكنان در اين فرصت خود را مخفي كنند .
سپس مي گويد : قايم شدين ؟ بيام يا نه ؟ چنانچه جوابي نشنيد به اين مفهوم است كه همه قايم شده اند و شروع به جستجو مي كند و هر كدام را كه پيدا كند بايد دست به همان بازيكن بزند تا او را بسوزاند و اگر نتواند كسي را بسوزاند آن شخص جايش را با شروع كننده بازي عوض مي كند و باز بازي از اول شروع مي شود . لازم به ذكر است موقعي كه بازيكن به جستجوي سايرين مشغول است ، بازيكن ديگر سريعاً خود را به محلي كه روي ديوار علامت زده اند مي رسانند و با كف دست خود محل مورد نظر را لمس مي كنند و با گفتن كلمه « جور » برنده شدن خود را اعلام مي كند .
قديمي ترين نام اين بازي خناتپک است كه قدمت هفتصد ساله دارد . در بعضي مناطق اين بازي توسط بزرگسالان نيز اجرا مي شود .

کله روانک (kela royanak)

نوع بازی گروهی ورزشی است. تعداد بازی کنان بین6تا 10 نفر است. این بازی یک نوع رقابت گروهی است. بازی در میدان ده یا صحرای خارج از آبادی برگزار می گردد. نحوه بازی بدین شکل است که گروه به دو دسته مساوی تقسیم می گردند. یک گروه در زمین به صورت پشت به هم می نشینند. گروه دیگر به صورت ایستاده در بالای سر شان قرار می گیرند. دسته ایستاده سعی می نمایند که کلاه دسته نشسته را برداشته و فرار نمایند و به جایگاه مخصوصی که "دک "نام دارد می برند.گروه نشسته نیز باید با پا به پای آنها تا زانو بزنند. اگر پا به پای یکی از افراد ایستاده بخورد باید جای گروه عوض شود. هم چنین اگر کلاه ربوده شده قبل از رسیدن به دک توسط گروه صاحب کلاه باز پس گرفته می شد نیزجای گروه عوض می شد.اگر کلاه به دک می رسید گروه رباینده باید بر گروه صاحب کلاه تا میدان بازی سوار می شدند. پس از رسیدن گروه به جایگاه بازی گروه نشسته همچنان باید بنشیند تا از یکی از طرقی که گفته شد موجب تغییر وضعیت می شد.
 گرنا
ازی کنان بعد از اینکه به دو گروه تقسیم شدند دایره ای را به اندازه ای که همه افراد در آن جای گیرند روی زمین می کشند. سپس چند طناب یا کمربند به تعداد  یک گروه از افراد بازی ، به موازات شعاع دایره گذاشته می شود. دو گروه ابتدا قرعه کشی می کنند و قرعه به نام هر گروهی که درآمد آن گروه وارد دایره شده و گروه دیگر به دور دایره جهت بردن طنابها ( کمربند ها ) حرکت می کنند . افرد داخل دایره باید از طنابها مواظبت نموده تا بوسیله افراد بیرون از دایره برده نشود. و بازیکنان خارج از دایره هم باید مراقب باشند تا بوسیله افراد و بازی کنان داخل دایره زده نشوند. اگر افراد داخل دایره فردی از گروه دیگر را با پا بزند در صورتی که فرد زننده از دایره بیرون نیاید ( یعنی حتماً یکی از پاهایش باید بیرون از دایره باشد) و به هنگام زدن پایش از نشیمنگاه به پائین فرد مذکور بخورد. جای دو گروه عوض می شود. اما اگر چنانچه افرد بیرون از دایره موفق شوند یکی یا تعداد بیشتری از طنابها را بر بایند با تمام توان افراد گروه داخل دایره را مورد حمله و کتک کاری قرار می دهند و تا زمانی که یکی از آنها زده نشود این وضع ادامه می یابد . بنابراین ممکن است تمام طنابها ربوده شوند که در آن موقع وضع افراد داخل گروه وخیم تر خواهد بود.

کپروشک (kaparoshk)

تعداد بازیکنان بیش از8 نفر است. این بازی ویژه پسران می باشد.
شرح بازی: بعد از یارگیری و تعیین آغاز کننده بازی دسته بازنده دستهای خود را روی شانه یکدیگر می اندازند و به صورت دایره می ایستند و از جلو خم می شوند، که سرهای همه با هم تماس داشته باشد. یک نفر به عنوان «سلار» در حالی که دستش به پشت گردن و کمر افراد خم شده تماس دارد، دور آنها می چرخد و از آنان دفاع می کند. گروه برنده می کوشند، بر پشت افراد بازنده سوار شوند. اما باید مراقب باشند که «سلار» با پا آنها را نزند. زدن به کف دست و پای حمله کنندگان قابل قبول نمی باشد ولی به هر جای دیگر بدن حمله کنند گان ضربه وارد شود باید فورأ جای برنده ها و بازنده ها عوض گردد. افراد مهاجم به محض یافتن فرصت به پشت بازنده ها می پرند و به سواری ادامه می دهند. زدن افراد سوار مجاز نیست. سواره ها هر چقدر مایل باشند به سواری ادامه می دهند و هرگاه تصمیم بگیرند  می توانند به زمین بپرند و از خطر دوری جویند. اما باید مواظب باشند که هنگام پریدن «سلار» آنها را نزند . بازیکنان مهاجم و تماشاچیان با راه انداختن سر و صدا باعث تشجیع بازیکنان می شوند.
در این هنگام بازیکنان مهاجم می گویند: هدر، هدشک و سلار در پاسخ آنها جواب می دهد: اوشه تیت ، سی طوم شلت.
تا وقتی که یکی از حمله کنندگان توسط «سلار» زده نشود دسته برنده به حمله و گریز و سواری ادامه می دهند. اگر تمام حمله کنندگان موفق شوند که هرکدام بر پشت یک نفر از بازنده ها سوار شوند در ان صورت «سلار» باید مواظب باشد که به محض پریدن به زمین، یکی از آنها را بزند. بعضی از افرادی که سوار شده اند، برای اینکه شجاعت و چالاکی خود را به رخ حاضرین بکشند می کوشند به طور متناوب بر پشت افراد سوار شوند و به زمین بپرند و مجددأ در فرصت مناسب بر روی پشت بازنده ها سوار شوند

 ليلى‌بازي

 اهداف کلی:  حفظ تعادل، تقویت عضلات پا، ایجاد هماهنگی بین دست و پا و چشم ها، ایجاد روحیه فداکاری
 اهداف جزیی: افزایش ضربان قلب و در نتیجه بهبود جریان خون
 تعداد بازیکن: محدودیتی ندارد
 سن بازیکنان: 8 الی 15 ساله
 ابزار لازم: کفش مناسب ورزشی
 محوطه بازی: یک مربع 6 × 6 متر
 شرح بازی: ابتدا دو بازیکن به عنوان سرگروه تعیین می شوند و سایر بازیکنان را به طور مساوی تقسیم می کنند. بعد به قید قرعه (مانند شیر و خط) گروهی داخل زمین بازی قرار می گیرند و گروه دیگر در بیرون زمین به عنوان مهاجم.
بازی بدین ترتیب آغاز می شود که به پیشنهاد سرگروه مهاجم، یکی از یاران با یک پا وارد زمین بازی می شود و به صورت لی لی به طرف بازیکنان داخل زمین حمله کرده و با دست آنها را لمس می کند که موجب سوختن و خارج شدن آنها از داخل زمین بازی می شود.
البته در این میان فردی که لی لی می رود سعی دارد با سرعت بیشتر و حفظ تعادل، وضیفه اش را انجام دهد و بازیکنان داخل زمین نیز سعی بر این دارند که با فرار کردن، از دسترس حریف مهاجم دور بمانند.
حال چنانچه اگر بازیکن مهاجم خسته شده و پای دیگرش را نیز روی زمین بگذارد خواهد سوخت. و بایستی نفر دیگری بنا به پیشنهاد سرگروه داخل زمین بیاید و رَوَند بازی را حفظ کند. این بازی تا لی لی رفتن آخرین نفر از گروه مهاجم ادامه می یابد چنانچه اگر توانسته باشند تمام بازیکنان داخل زمین را لمس کنند، در دور بعدی جای دو گروه عوض می شود و آنها داخل زمین قرار می گیرند و گرنه در دور بعدی نیز به عنوان گروه مهاجم بازی خواهند کرد.
هر بُرد یک امتیاز دارد و در آخر بازی، هر کدام از گروه ها بتواند امتیازات خود را به حد نصاب براسند برنده بازی اعلام می گردد.
● نکات: محوطه بازی را می توان به شکل دایره نیز خط کشی کرد. در بعضی مناطق بازی فوق با این چاشنی توأم است که بازیکنان داخل مین می توانند پای بالایی بازیکن مهاجم را به سطح زمین برسانند و از بازی برکنار کنند.
● نتیجه بازی: این بازی نه تنها باعث تحرک و نشاط جسمی کودکان می شود، بلکه موجب می گردد، حس نیکی و از خود گذشگی در آنها به اوج برسد، به طوری که ملاحظه می شود هر بازیکن سعی دارد خستگی لی لی را تحمل کند و تعدادی را از گروه مقابل لمس کند تا سایر بچه های گروهش کمتر خسته شوند و شانس بیشتری برای برنده شدن و نهایتاً داخل زمین قرار گرفتن داشته باشند که این موارد باعث افزایش سرعت و بهبود عمل ها و عکس العمل ها خواهد گردید

هفت سنگ

اهداف کلی: ایجاد روحیه همکاری، تقویت و مهارت در نشانه گیری و بهبود سرعت
 اهداف جزیی: پرورش روحیه ایثار، ایجاد رقابت سالم و تمرکز حواس
 تعداد بازیکن: 4 الی 16 نفر
 سن بازیکنان: 6 الی 15 ساله
 ابزار لازم: یک عدد توپ تنیس
 محوطه بازی: جایی مانند حیاط مدرسه
شرح بازی: افراد به دو گروه مساوی تقسیم شده و هر کدام یکی از بازیکنان خود را به عنوان سردسته و رهبر برمی گزینند. یک گروه در فاصله ی معینی از محل هفت سنگ، که روی هم چیده شده اند قرار می گیرند تا به نوبت با توپ تنیس سنگها را مورد هدف قرار داده و بزنند.
گروه دوم نیز در پشت هفت سنگ، منتظر نتیجه اند تا هرگاه توپ پرتاب شده توسط گروه اول به هفت سنگ برخورد نکرد، فوراً جایشان را با آن گروه عوض کنند. ولی اگر برخورد کرد و آرایش آنها را برهم زد، توپ را بردارند و با پاسکاری و هدف گیری سعی کنند نفرات گروه اول را با توپ بزنند که اگر اصابت کند، از دور بازی اخراج می شود.
و همچنین نفرات گروه اول در هر فرصتی که به دست آورند به سراغ سنگها می روند تا انها را روی هم بچینند و یک امتیاز بگیرند و مشخص است که برای انجام چنین کاری، یکی از دوستان بایستی خود را به خطر انداخته و یارش را در مقابل ضربات توپ پوشش دهد و چنانچه اگر باز هم مورد ضرب توپ قرار گرفت و از بازی اخراج شد، دیگری کار را به اتمام می رساند ولی اگر دیگر بازیکنی نمانده باشد، بازی تمام و در دور بعدی جای و نقش گروه ها عوض می شود.
در پایان، گروهی که زودتر 7 امتیز را کسب نماید برنده است.
نکات : این بازی در شکل دیگری با شرایط فوق درون یک دایره ی بزرگ اجرا می شود در مرکز همین دایره دایره ایی کوچیکتر که محل چیدن هفت سنگ است رسم شده است همه بازیکنان در خارج از دوایر هستند بعد از برخورد توپ گروه اول و ریختن آنها یکی از افراد گروه دوم تمام اعضای گروه اول را در داخل دایره تعقیب میکند تا آنها را با دست بزند و مانع از چیدن سنگ ها روی هم شود و هر گاه خسته شد نفر بعدی مسئولیت تعقیب را به عهده می گیرد...

نتیجه بازی : این بازی دسته جمعی است پس رشد اجتماعی و طبیعی کودک را فراهم و سرعت انجام و عکس العمل هایش را بالا می برد.ضمنا با مفاهیمی نظیر رهبری - همکاری - شکست - پیروزی آشنا می شود.

 هليلگو
هیلو (تاب)
 مالادا
 هَپرو
 هِدرَسه
هَورسه
 هسوم راش
 گرو
 گل پوچ
 کبريت‌بازي
 کروشکلي
 کلاغ‌فر
 کل‌کله
 کللي
 دُردري
 رنجيله
 سنگ داغک
 شال‌شالک
 شالکو
 که بود که بود
 کيوکيو
 گرگ موزيک
 چوفرنا
 بازى عروسک
 بندپا
 تارتنبول
 تقله‌بازي
 تيّه بندون
 چندرهوا
اسب کى در ميدان

بازی های بومی محلی شهرستان ممسنی

بازي الختر :

ين بازي در فصل بهار بصورت گروهي است . دو گروه برابر از نظر تعداد با يك دست انگشت شصت پا را مي گيرند و با دست ديگر در حالت ايستاده افراد تيم مقابل را هل مي دهند . فردي كه دستش از پايش جدا شود و يا به زمين بيفتد بازنده است .
 

بازي خناثيك يا خنا ثين : 

اين بازي همان قايم موشك بازي است . بازي به صورت دو گروه مساوي انجام مي شود . برنده بازي تيمي كه افراد تيم مقابل را كه مخفي شده اند در زمان كمتري پيدا كند .

بازي چوگو : اين بازي همان چوگان بازي قديم است و ابزار آن چوب و گوی به معني توپ است . بازي به صورت گروهي و در دو گروه مساوي انجام مي شود .

بازي گرنا : اين بازي به نام شال كو يا گرنا دوال هم معروف است . بازي به صورت دو گروه از مردان تقريباً هم قد و قواره صورت مي گيرد . وسيله طناب است و يك تيم در ميدان از طنابهاي خود محافظت مي كنند. تيم مقابل سعي دارد طنابهاي تيم داخل ميدان را بازور ويا زيركي بر بايد . افراد درون ميدان با پاي خود به پاي افراد بيرون از دايره مي زنند . برنده بازي تيمي است كه فرد بيرون از ميدان يا دايره را بزند . در غير اين صورت تيم بيرون دايره با طنابهايي كه ربوده اند افراد درون دايره را تا ناحيه زير زانو مي زنند 
 

بازي اسوم رأس : اين بازي مانند قايم موشك است با اين تفاوت كه افراد جوينده چنانچه فردي از تيم مخفي شونده را پيدا كنند ، يكي از آنان بر دوش شخصي مخفي شده تا محل جايگاه داوري سوار مي شود . در غير اينصور تيم مخفي شونده كه موفق شده خود را به جايگاه داوري برساند و از سوي تيم مخالف پيدا شده اند بر تيم جوينده سوارمي شوند و به سوي خانه اي راه مي افتند . از صاحبخانه مي پرسند كه سوار سواره ؟ يا پياده سواره ؟ صاحبخانه احتمال دارد بگويد سوار سواره . در اين صورت مجدداً تا محل داوري سوار بر تيم مخالف بر مي گردند 

بازي بند پا : اين بازي در بهار انجام مي شود . ابتدا گودالي حفر مي كنند يكنفر با طناب پاي خود را مي بندد و در گودال مي نشيند . شخصي هم با طنابي كه در دست دارد از نزديك شدن ساير افراد نجات دهنده فرد نشسته جلوگيري مي كند . افراد براي نجات شخص درون گودال سعي مي كنند بند پاي وي را بر يابند . چنانچه طناب نگهبان به يكي از آنان برخورد كرد آن شخص به جاي فردي كه در گودال مانده مي نشيند .
 

چو بازي يا تركه بازي : اين بازي نوعي رقص مردانه است و در مراسم عروسي و ختنه سورون و جشنها برگزار مي شود . بازي كن همراه با آهنگ ساز و نقاره حركت پاهاي خود را تنظيم مي كند . شخصي كه تركه را در دست گرفته سعي مي كند آن را به پاي حريف خود بزند حريف نيز با چوب بلند و كلفتري كه دارد سعي مي كند مانع برخورد تركه به پاي خود شود . برنده كسي است كه چوب را به پاي حريف بزند با آنكه مانع از كتك خوردن خود شود .

كل يا كل كل برد : ابزار اين بازي سنگ است . معمولاً دو گروه رقيب هر كدام تعداد هفت تخته سنگ را انتخاب و شش تخته سنگ را در يك رديف و يكي را در جلو آنها با فاصله 20 متر از مقابل حريف قرار مي دهند . رقبا سعي مي كنند كه سنگهاي حريف را با سنگهاي كوچك و سنگپراني بزنند . برنده آن است كه تعداد بيشتري از سنگها را بزند .

گوشتيل يا كشتي : در اين مسابقه ورزشي مهم كه معمولاً در حضور جمع كثيري از افراد محل برگزار مي شود دو نفر به شيوه سنتي كشتي مي گيرند . هر كدام از آنان يكدست خود را زير دستان ديگري عبور مي دهند و دست ديگر خود را بر بالاي دست ديگري قرار مي دهند . آنگاه با فشار وزور بي امان سعي مي كنند كه كمر همديگر را به زمين آشنا كنند . اگر چنانچه يكي از كشتي گيران دستهايش باز شود و يا پاي حريف را بگيرد بازي مجدداً شروع مي شود . گرفتن لباس سر و صورت و پا ممنوع است .