پل‌‌‌‌هاي تاريخي لرستان جهاني نمي‌شوند

حدود 3 سال از نخستين اقدامات سازمان ميراث فرهنگي استان لرستان براي تهيه پرونده ثبت جهاني پل هاي تاريخي اين استان مي گذرد ولي تا كنون اين پرونده در اولويت اين سازمان براي ثبت جهاني قرار نگرفته است.

بسياري از كارشناسان بر اين عقيده اند از آنجا كه كارهاي مرمتي مناسبي براي آماده سازي اين پل ها انجام نشده لذا پرونده اين آثار نيز براي ارسال به يونسكو مسكوت مانده است. هرچند كه رئيس سازمان‌ميراث فرهنگي لرستان نظر متفاوتي دارد و معتقد است كه اقدامات مرمتي پل هاي تاريخي لرستان براي تهيه پرونده ثبت جهاني در سال 1390 با جديت دنبال مي شود.

محمد رحمدل در اين زمينه به خبرگزاري ميراث فرهنگي گفته است: درست است که 3 سال از تصويب مصوبه هيات دولت پس از دور دوم سفرهاي استاني مي‌گذرد، اما بايد گفت که پرونده ثبتي تشريفات گسترده‌اي دارد و در اين مورد هيچ کوتاهي انجام نشده است.

وي افزود: پايگاه‌هاي مرمت و ساماندهي پل‌هاي تاريخي در حال حاضر بسيار فعال است و اگر تاخيري در روند ثبت جهاني پل‌ها ايجاد شده، اين مساله به دليل مراحل سخت و گسترده ثبت جهاني است.

علي مصطفي‌نژاد، نخستين مدير پايگاه‌ پل‌هاي تاريخي با تاکيد بر اين‌که پل‌هاي تاريخي لرستان از درجه اهميت بالايي در تاريخ ايران برخوردارند و معرفي آنها به جهانيان معرفي بخش مهمي از اين مرز و بوم است، گفت: براساس يافته‌هاي باستان‌شناسي، استان لرستان يکي از نخستين سکونتگاه‌هاي قديمي بشر محسوب مي‌شود؛ به گونه‌اي که مفرغ اين منطقه از شهرتي باستان‌شناسي برخوردار است. بر همين اساس، لرستان با توجه به تاريخ غني و پربار خود آثار تاريخي فراواني دارد که نمونه‌اي از آن‌ پل‌هاي تاريخي استان است که از دوران هخامنشيان و ساسانيان به‌ جاي مانده‌اند. پل‌هايي مانند پل دختر، پل کشکان روي رودخانه کشکان، پل شاپوري در جنوب خرم‌آباد ، پل کلهر و... بخشي از اين آثار را شامل مي‌شود.

يكي از پل‌هاي تاريخي كه در حال حاضر با مشكلات بسياري روبه روست ، پل گپ يا صفوي بوده كه به دليل عدم‌رسيدگي مناسب به آن در حال تخريب و ريزش است.

اين پل كه داراي 24 چشمه طاق است، 2 قسمت شرقي و غربي شهر خرم‌آباد را به هم متصل مي‌كند. مواد و مصالح به كار رفته در اين پل كه 350 متر طول، 5‌/‌8 متر عرض و 8 متر ارتفاع دارد، در قسمت پايه‌ها از سنگ‌هاي تراشيده شده با ملات آهك و گچ و در قسمت پايه‌ چشمه طاق‌ها از آجر است.

از ويژگي‌هاي اين پل، طاق نماهاي ستبر آن است كه سبك‌سازي آنها فقط در جهت عرض و مسير حركت آب صورت گرفته است. بخش مياني پل و شاه‌نشين آن هم شباهت زيادي با شاه‌نشين پل خواجو در اصفهان دارد كه البته بر اثر سيل تخريب و مجددا با سيمان مرمت شده است.

يك كتيبه سنگي هم بر سينه شمالي پل نصب شده كه با حروف مقطعه روي آن نوشته شده و به عنوان طلسم در بين محلي‌ها معروف است. پل گپ كه در خرداد 87 به ثبت آثار ملي رسيده است، در دوره قاجار يكي از دروازه‌هاي ورود به شهر قديم خرم‌آباد محسوب مي‌شد و در حال حاضر نيز مي‌تواند به موقعيتي منحصر به فرد براي توسعه گردشگري خرم‌آباد تبديل شود، اما متاسفانه مشكلات اطراف پل، آن را به يك آرزوي دست‌نيافتني تبديل كرده است.

عبور و مرور خودروهاي سبك و سنگين از زير و روي پل از مهم‌ترين عوامل نگران‌كننده تخريب اين اثر ملي است. تجمع معتادان در دهانه‌هاي غيرآب‌روي پل و وجود قهوه‌خانه سنتي در ضلع غربي آن از ديگر عواملي است كه آن را به منظري ناخوشايند تبديل كرده و روند تخريب آن را سرعت بخشيده است.هر چند در چند سال گذشته مقرر شد تردد از روي آن پس از طرح در شوراي ترافيك و در نظر گرفتن مسيرهاي جايگزين به طور كامل قطع شود، اما متاسفانه تاكنون اين امر محقق نشده و به نگراني‌ ميراث‌دوستان استان مبني بر تخريب آن دامن زده است.

مديركل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان درباره علت استقرار قهوه‌خانه در دهانه ضلع غربي پل صفوي به «جام‌جم» گفت: اين مساله مربوط به 7 سال پيش است كه در حال حاضر با پيگيري‌هاي صورت‌گرفته توسط اين سازمان و از طريق محاكم قضايي در حال تخليه است.

محمد رحمدل با بيان اين‌كه در حال حاضر پل، محل تردد عابران پياده و سواره است، با تاييد اين نكته كه تردد خودروها از زير و روي پل افزود: رفع اين مشكل و جلوگيري از آسيب‌ديدن بيشتر پل به آن آسيب مي‌رساند، بر اثر اين عوامل، عزم و تصميم راسخ مسوولان شهري و استاني را مي‌طلبد.

وي همچنين لزوم آزادسازي حريم پل و اتصال آن به عرصه قلعه فلك‌الافلاك، ساماندهي آن و بازسازي سبكي و تاريخي پل با رويكرد گردشگري را امري ضروري دانست و يادآورشد: در زمان استاندار سابق، مصوبه‌اي ارائه شد كه براساس آن مقرر شد از اين پل مانند پل خواجوي اصفهان تنها به عنوان پياده‌رو استفاده شود كه اگر اين طرح عملي شود قطعا عمر پل طولاني‌ترخواهد شد.

رحمدل با بيان اين‌كه 2 جناح پل آثاري تاريخي هستند، به اقدامات اداره ميراث درباره مرمت پل اشاره كرد و افزود: در زمينه مرمت كوله‌هاي شرق و غرب پل در چند سال‌ اخير فعاليت‌هاي خوبي صورت گرفته و از محل اعتبارات سال 90 نيز درصدي به مرمت پل اختصاص داده شده است.

معاون عمراني استانداري لرستان نيز با بيان اين‌كه براي كمك به حفظ اين اثر تاريخي، ساماندهي رودخانه در اطراف پل در حال انجام است، گفت: به اين منظور با حفظ و نگهداري پي‌ها و با ايجاد حوضچه‌هاي آرامش سعي شده است از پي و بدنه آن براساس ضوابط ميراث فرهنگي محافظت شود.

حميد خورشيدوند افزود: براي رفع منظر زشت و ناخوشايند اطراف پل، كف رودخانه و مسير آب‌هاي ثابت، ساماندهي شده است.وي با بيان اين‌كه براي محافظت از بدنه و قسمت‌هاي ماشين‌روي پل نيز با ايجاد موانعي در طرفين پايه‌ها سعي شده از آسيب‌هاي وارده كاسته شود، اظهار كرد: متاسفانه در حال حاضر با توجه به ترافيك سنگين سطح شهر و كمبود اعتبارات، طرح توقف عبور خودروها از روي پل فعلا منتفي است.

فاطمه عزيزپوريان ‌/‌ جام‌جم خرم‌آباد