نصیحت های رمضانی

1- بکوش تا این ماه نقطه عطفی برای محاسبه نفس و تقویت اعمال و برگشت از گناهان و تصحیح زندگیت باشد.

2-برای شرکت در نماز تراویح حریص باش.(نماز تراویح در اصل نوافل شبهای ماه رمضان ، 20 تا 30 ركعت است كه فریقین آن را قبول دارند در اصل این نماز ها اختلافی  نیست بلکه بدعت در به جماعت خواندن آن هاست که این بدعت در زمان عمر به وجود آمده است.)

3 -از اسراف در مال و دیگر چیزها بپرهیزید زیرا اسراف حرام است و نصیبت را از صدقات کاهش میدهد.

4 -عزمت را جزم کن تا آنچه را که در رمضان انجام میدهی استمرار داشته باشد.

5- گذشت زمان و روزها را به عنوان سپری شدن عمر در نظر بگیر.

6- این ماه در واقع ماه عبادت و عمل است نه ماه خواب و کسالت.

7- زبانت همیشه به وسیله ذکر خداوند تر باشد و از جمله کسانی مباش که خداوند را یاد نمی کنند مگر اندکی.

8- هنگامی که احساس گرسنگی و تشنگی کردی به یاد بیاور که تو همیشه به غذا و دیگر نعمت های خداوند محتاجی.

9- این ماه رابه عنوان فرصتی برای رها کردن امور غیر ضروری و بیهوده غنیمت بشمار.

10- بدان که عمل امانتی است و نفست را محاسبه کن که آیا این امانت را به نحو شایسته بجای آورده یا نه.

 11- برای طلب ببخش از کسانی که ظلمی در حق آنها کرده ای بشتاب قبل از این که از حسناتت برداشته شود.

12- برای افطاری دادن یه روزه دار حریص باش تا از اجر او بی نصیب نگردی.

13- هر گاه گناهی انجام دادی و خداوند آن را پوشاند بدان که این فرصتی است برای توبه پس بشتاب و بر ترک کردن این گناه عزمت را استوار گردان.

14- بدان که خداوند بزرگوارترین بزرگواران و آمرزنده ترین آمرزندگان است و توبه کنندگان را می پذیرد و همچنین شدید العقاب است که مهلت میدهد اما رها نمی کند.

15- برای یادگیری و شناخت تفسیر قرآن و احادیث رسول اکرم صلی الله علیه و سلم, زندگانی پربارش و علوم دین کوشا باش زیرا طلب علم عبادت است.

16- از همنشینان بد بر حذر باش و در هنشینی با صالحان و نیکان بکوش.

17- مدوامت بر رفتن اول وقت به مساجد سبب ازدیاد شوق و خشوع در عبادات و مناجات پروردگار می باشد.

18- بکوش تا به زیر دستانت مسایل دینشان را بیاموزی زیرا آنان به سخن تو بیش از دیگران گوش فرا می دهند.

19- سفره افطارت را زیاد رنگین مساز زیرا این کار سبب مشغولیت اهل خانه در هنگام روز رمضان می شود و آ نها را از قرائت قرآن و عبادات دیگر باز می دارد.

20- از زیاد رفتن به سوی بازار در شبهای ماه رمضان مخصوصا شبهای آخر بر حذر باش تا این اوقات گرانبها از دستت نرود.

21- بدان که این ماه مبارک میهمانی است، پس مهمان نواز خوبی باش.

22- بر قیام ده شب آخر رمضان حریص باش زیرا این شب ها شب های با ارزشی هستند و شب قدر که بهتر از هزار ماه می باشد در این ده شب است.

23- بدان که روز عید روز سپاسگزاری از پرودگارت است پس آن را نقطه شروع کارهایی که نفست را از آن باز می داشتی قرار مده.

24- در روز در حالی که شاد هستی به فکر یتیمان و افراد نیازمند و تنگدست هم باش و بدان کسی که تو را به آن برتری داده قادر است که این احوال را دگرگون سازد پس برای شکرگزاری و همدردی با آنها شتاب کن.

25- از خوردن روزه بدون عذر بر حذر باش زیرا هر کس یک روز از روزهای رمضانش بدون عذر فوت شود، روزه دهر هم نمیتواند آن را قضا یا جبران کند.

26- برای نفست بهر ه ای هر چند اندک از اعتکاف باقی بگذار.

27- در شب عید فطر و روزه آن تا قبل از بر پایی نماز با صدای بلند تکبیر بگو.

28- برای نفست بهره ای از روزه های سنتی هم بگذار و تنها در رمضان روزه نباش.

29- بدان که خداوند نعمت فراغت را به ما ارزانی داشته تا در امور حلال بکار ببریم و اگر ما تمام وقتمان را صرف تفریح بکنیم خیر زیادی را از دست داده ایم.

30- نفست را در تمام امور محاسبه کن از جمله: نماز، جماعت، زکات، صله رحم، نیکی به والدین، احوال پرسی همسایه، آشتی با کسی که بین تو و او کدورتی وجود دارد، عدم اسراف، تربیت زیر دستانت، اهتمام به امور مسلمانان، عدم استفاده از اموالی که به دست تو داده شده برای امور شخصی، قبول کردن نصیحت از دیگران، دوری از ریاء، برای دیگران آن را بپسند که برای خویش می پسندی، کوشش برای اصلاح، پرهیز از غیبت، تلاوت قرآن و تدبر در معانی آن خشوع در هنگام شنیدن قرآن . 

                        انشاء الله که بکار بندیم و ماه نورانی خدا را قدر بدانیم ، به امید یاری حق تعالی.

حکم روزه داری و فرزند داری

عسلی ترین ماه خدا از راه رسید، سفره ضیافت خدا گشوده شد و نسیم رحمت خداوندی وزیدن گرفت .

ناگهان منادی ندا در داد: گوارایتان باد روزه داری، نخورید و نیاشامید تا رستگار شوید.

حلول ماه بندگی و طلوع فصل سر سپردگی را به شما روزه داران و دعوت شدگان خوان رحمت خدا تبریک می گوییم.

و اما بعد...

از جمله مباحثی که طرح آن در ماه مبارک رمضان ضرورت دارد احکام روزه داری و مفطرات روزه است.

اما از آنجا که احکام روزه، فروعات گسترده ای دارد و پرداختن به همه مسایل آن از حوصله این مختصر بیرون است از این رو بر آن شدیم تا سر حد امکان به تبیین فتاوا و استفتاءات مراجع درباره عده ای از مکلفان که روزه داری بر آنها واجب نیست، یعنی بانوان شیرده، بپردازیم.

در شریعت اسلام چند دسته از روزه گرفتن در ماه رمضان معاف شده اند و روزه بر آن ها واجب نیست. به همین خاطر مراجع تقلید در احکام روزه «عنوانی» را به این دسته اختصاص داده و احکام روزه آنان را بیان کرده اند. بنا به فتوای مراجع که برگرفته از قرآن و نیز روایات است، عمده کسانی که روزه رمضان بر آنها واجب نیست به 4گروه تقسیم می شوند، که عبارت است از: پیران، بیماران، زنان حامله و مادران شیرده. البته اینها احکام یکسانی ندارند و برخی از آنان مانند زنان حامله و یا مادران شیرده و برخی از بیماران باید پس از رمضان و در زمان مناسب قضای روزه را به جا آورند و برخی دیگر که به طور کلی توانایی روزه گرفتن ندارند، قضای روزه هم بر آنان واجب نیست. وجه مشترک کسانی که روزه رمضان بر آنها واجب نیست، مشقت و یا ضرر داشتن روزه برای آنهاست، البته به جز مسافر که بنا به نص قرآن کریم، روزه بر مسافر واجب نیست و باید قضای آن را پس از رمضان به جا آورد. به همین خاطر مراجع تقلید، مسافر را جزو آن دسته از کسانی که روزه بر آنان واجب نیست قرار نداده و به طور مستقل احکام آن را یادآور شده اند.¹

نفى عسر و حرج و نیز نفى ضرر در شریعت اسلامى به عنوان یک قاعده قطعى فقهى که علاوه بر قرآن از پشتوانه قوىّ سنت برخوردار است، در روزه نیز باعث شده نه تنها براى دسته هایى خاص، روزه، واجب نباشد بلکه گاه حرام هم باشد. آنچه به عنوان بیماران، سالخوردگان، زنان باردار و یا شیرده مطرح شده است، هر چند روایات و ادله خاص خود را نیز دارد اما زیر مجموعه دو قاعده یاد شده به شمار مى روند. برخى از این عناوین مشترک میان زن و مرد است، اما دشوارى و ضرر روزه دارى براى زنان باردار یا شیرده معلوم است که موضوع ویژه آنان است.

زنانى که باردارند و وضع حمل آنان نزدیک است، اگر روزه دارى براى خودشان یا جنین یا هر دو ضرر داشته باشد، نیز زنان شیرده که روزه دارى مایه کاهش شیر و ضرر به شیرخوار مى گردد، جزء صاحبان عذر به شمار مى روند و روزه بر آنان واجب نیست، هر چند هر صاحب عذرى، کراهت دارد بیش از نیاز بخورد و بیاشامد.

مسئله قضا و کفاره تابع احکامى است که در متون فقهى آمده است. اما اصل موضوع در واقع همراهى با جایگاه مادرى زن و کمک به مسئولیت وى در پرورش فرزند و رشد جسمى کودک است. مسئله جویدن غذا براى کودک و یا چشیدن غذاى بدون فرو بردن توسط زن روزه دار که در برخى روایات آمده با این نگاه نیز مى تواند مورد توجه قرار گیرد، هر چند امرى ویژه بانوان نیست، و در برخى از این احادیث تصریح به عمومیت شده است و صرف جویدن و چشیدن نیز مایه بطلان نمى باشد، هر چند مى تواند باعث کاهش ثواب باشد. اما وقتى براى کودک باشد یا به خاطر طبخ درست غذا، همین نقیصه و کاهش ثواب نیز وجود نخواهد داشت.²

در ادامه به تبیین احکام مربوط به بانوان شیرده از دیدگاه مراجع عظام تقلید می پردازیم:

حکم کلی مساله

زنی که بچه شیر می دهد خواه مادر باشد یا دایه یا شخص دیگری که بی اجرت شیر می دهد، اگر روزه برای بچه ای که شیر می دهد ضرر دارد و یا اگر برای خود شیر دهنده ضرر داشته باشد، در هر دو صورت روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و روزه هایی را که نگرفته است، قضا کند. البته آیت الله مکارم و آیت الله صافی گلپایگانی گفته اند: در صورتی که روزه برای شیردهنده ضرر داشته باشد، لازم نیست کفاره بدهد و امام خمینی(ره) و آیت الله نوری همدانی هم دادن کفاره را احتیاط واجب دانسته اند.(در موردی که مرجع تقلید فتوا به احتیاط واجب بدهد می توان از مرجعی که به احتیاط فتوا نداده مراجعه کرد).

 این مساله 3 صورت دارد³ :

امام خمینی ( ره ) :

1. زنی كه بچه شیر می دهد و شیر او كم است ، چه مادر بچه یا دایه او باشد، یا بی اجرت شیر دهد، اگر روزه برای بچه ای كه شیر می دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یك مد طعام ، یعنی گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد.

2.  اگر برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست ، و بنابر احتیاط واجب باید برای هر روز یك مد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزه هایی را كه نگرفته باید قضا نماید.

3. اگر كسی پیدا شود كه بی اجرت بچه را شیر دهد، یا برای شیر دادن بچه از پدر یا مادر بچه یا از كس دیگر كه اجرت او را بدهد اجرت بگیرد، احتیاط واجب آن است كه بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.

 مرحوم آیت الله تبریزی :

ایشان در صورت دوم می فرمایند : ...بنا بر احتیاط مستحب برای هر روز یك مد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزه هایی را كه نگرفته باید قضا نماید.

در صورت سوم می فرمایند : واجب است كه بچه را به او بدهد و روزه بگیرد. و همچنین است بنابر احتیاط اگر مادر بتواند بچه خود را از شیر خشك معمولی غذا دهد.

مرحوم آیت الله بهجت :

در صورت دوم می فرمایند : ... واجب است  برای هر روز یك مد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزه هایی را كه نگرفته باید قضا نماید.

در صورت سوم می فرمایند : واجب است كه بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.

 مرحوم آیت الله فاضل :

ایشان فقط در صورت دوم می فرمایند : باید برای هر روز یك مد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزه هایی را كه نگرفته باید قضا نماید.

 در صورت دوم: واجب است كه بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.

 آیت الله مکارم:

در صورت اول: زنانی كه بچه شیر می دهند، خواه مادر بچه باشند یا دایه ، اگر روزه گرفتن باعث كمی شیر آنها و ناراحتی بچه شود، روزه بر آنها واجب نیست ، ولی برای هر روز همان كفاره (یك مد طعام ) واجب است . بعدا نیز باید روزه را قضا كنند.

در صورت دوم : اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه كفاره ، ولی باید بعدا روزه هایی را كه نگرفته اند قضا نمایند.

1. استفتاء از مقام معظم رهبری

س 746: زنى كه كودك خود را شیر مى‏داده و باردار هم بوده و در همان حال روزه ماه رمضان را هم گرفته است، و هنگام زایمان فرزندش مرده به دنیا آمد، اگر از ابتدا احتمال ضرر را مى‏داده و در عین حال روزه گرفته است:

1 - آیا روزه‏اش صحیح است یا خیر؟

2 - آیا دیه بر ذمه او هست یا خیر؟

3 - اگر احتمال ضرر نمى‏داده، ولى بعدا معلوم شده كه روزه گرفتن براى جنین ضرر داشته، چه حكمى دارد؟

پاسخ معظم له:

اگر با وجود خوف از ضررى كه داراى منشاء عقلائى است، روزه گرفته باشد و یا بعدا برایش معلوم شود كه روزه براى وى یا براى جنین‏اش ضرر داشته، روزه‏اش صحیح نیست و قضاى آن بر او واجب است، ولى ثبوت دیه جنین متوقف بر این است كه ثابت شود فوت جنین مستند به روزه گرفتن وى است.

س 747: من به لطف خداوند متعال داراى فرزندى هستم كه شیرخوار است. إن شاء الله تعالى بزودى ماه مبارك رمضان فرا خواهد رسید. در حال حاضر مى‏توانم روزه بگیرم ولى در صورت روزه گرفتن، شیرم خشك خواهد شد. با توجه به اینكه داراى بنیه ضعیفى هستم و كودكم هر ده دقیقه شیر مى‏خواهد، چه وظیفه‏اى دارم؟

پاسخ معظم له:

اگر به دلیل كم یا خشك شدن شیرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشید، روزه‏تان را افطار كنید، ولى براى هر روزى باید یك مد طعام به فقیر بدهید و قضاى روزه را هم بعدا بجا آورید.⁴

استفتاء آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی(مدظله العالی)

زن شیردهی که فرزندی دارد که علاوه بر خوردن غذا، از شیر مادر نیز استفاده می‌کند و مادر به علت شیردهی، ضعف کرده و چند روز را روزه نگرفته، وظیفه‌اش چیست؟

پاسخ معظم له:

در فرض سوال، چنانچه روزه براى بچه یا مادر او به خاطر شیر دادن ضرر داشته یا احتمال عقلایى ضرر مى‌داده که قهرا موجب خوف ضرر می‌شود، خوردن روزه اشکال نداشته ولى باید براى هر روزی که خورده یک مد طعام مانند گندم و جو و برنج به فقیر غیر سید بدهد و دادن پول اینها کفایت نمى‌کند و باید قضاى روزه‌ها را نیز بگیرد.

استفتاء از آیت‌الله العظمی وحید خراسانی(مدظله العالی)

آیا زنی که بچه شیر می‌دهد می‌تواند روزه بگیرد؟

پاسخ معظم له:

اگر شیر او کم باشد و روزه برای بچه یا برای خودش ضرر داشته باشد جایز نیست روزه بگیرد بلکه باید بعدا قضای آن را بجا آورد و این حکم در صورتی است که شیر خوردن این بچه از راه دیگری میسر نباشد و اگر میسر باشد واجب است آن زن روزه بگیرد و در صورتی که روزه برای بچه‌اش ضرر داشته باشد علاوه بر قضا باید فدیه هم بپردازد یعنی برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و احتیاط مستحب این است که در صورتی که روزه برای خودش ضرر داشته باشد برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.

آیت الله العظمی سیدعلی سیستانی(مدظله العالی)

زنـى كـه بـچه شیر مى‌دهد و شیر او كم است چه مادر بچه یا دایه او باشد، یا بى‌اجرت شیر دهد اگـر روزه بـراى خودش یا بچه‎اى كه شیر مى‎دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید براى هر روز یـك مـد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزه‌هایى را كه نگرفته باید قضا نماید ولى بنابر احتیاط واجـب ایـن حـكـم اخـتصاص به موردى دارد كه شیر دادن بچه منحصر به همین راه باشد و اما اگر راه دیـگـرى بـراى شـیر دادن بچه باشد - مثلا این كه چند زن در شیر دادن او شركت كنند - ثبوت این حكم محل اشكال است.

آیت‌الله العظمی سیدمحمد حسینی‌شاهرودی(مدظله العالی)

زنى که بچه شیر مى‌دهد و شیر او کم است چه مادر بچه و یا دایه او باشد، یا بى اجرت شیر دهد، اگر روزه براى او و یا بچه‎اى که شیر مى‌دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید براى هر روز یک مد طعام یعنى گندم یا جو یا نان و مانند اینها به فقیر بدهد و روزه‌هایى را که نگرفته باید قضا نماید، ولى اگر کسى پیدا شود بى اجرت بچه را شیر دهد، یا براى شیر دادن بچه از پدر یا مادر بچه یا از کس دیگرى که اجرت او را بدهد اجرت بگیرد، اقوى آنست که بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.

آرایش کردن و روزه داری!

در به در دنبال کسی می‌گشت که سؤال مهمش را از او بپرسد؛ سؤالی که ذهنش را بسیار مشغول کرده بود. نمی‌دانست با این همه زحمتی که به خود می‌دهد و با این همه صبری که می‌کند، آیا از او می‌پذیرند؟ دودلی مثل خوره در جانش رخنه کرده بود: نکند قبول نباشد؟! نکند باطلش کند؟!

و بعد سیل توجیه‌ها و دلایل: نمی‌شود که! مگه می‌شود بدون آنها بیرون رفت؟! اصلاً خدا هم زیبایی را دوست دارد!

بالاخره بعد از کلّی پرس و جو و گشتن در اینترنت، سایتی را پیدا کرد که توانست جواب سؤالش را آنجا پیدا کند.

بهترین کار؛ ترک محرمات

«گناه و عمل حرام» ریز و درشت ندارد، همه‌اش گناه است و ترک اوامر الهی! امیرالمؤمنان علی(علیه‌السلام) فرمودند: به کوچکی گناهتان نگاه نکنید بلکه به بزرگی کسی بنگرید که در مقابل او معصیت کرده‌اید!(1)

گویی انسان در مقابل شخص عزیز و گرانقدری، عملی بسیار سخیف و بی ارزش را مرتکب شود! حتماً جز پشیمانی و ندامت بهره‌ای برای او حاصل نخواهد شد. امام خمینی(ره) می‌فرمودند: عالم محضر خداست، در محضر خدا گناه نکنید.(2)

حال، اگر این عزیز گرانقدر از روی مهربانی و لطف، مهمانی ترتیب داد و ضیافتی با شکوه برپا ساخت و آن وقت دعوتمان کرد که به مهمانی او قدم بگذاریم ... .

حال و روز نادمان و پشیمانان در آن مهمانی دیدنی است که از سر شرم، سر به زیر انداخته‌اند. اما میزبان، مهربان‌تر و بزرگوارتر است! شاید اصلاً به رویشان نیاورد و امیدوار باشد که مهمانانش پس از این، قدر خود را می‌دانند و دیگر مرتکب کارهای زشت و ناپسندی نمی‌شوند! حداقل می‌توان مطمئن بود در طول مهمانی کسی حرمت شکنی نکند! میزبان مهربان جز این نمی‌خواهد. آنچنان که:

در روایات وارده از معصومین(علیهم‌السلام) بهترین اعمال در این ماه، دوری از گناه و ترک محرمات شمرده است.(3)

یک گناه؛ هزاران هزار پشیمانی

در روایتی از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده است که حضرت فرمودند:

«هر زنی که به خداوند سبحان و روز قیامت ایمان دارد، زینت خود را برای غیر شوهر آشکار نمی‌کند و همچنین موی سر و مچ خود را نمایان نمی‌سازد و هر زنی که این کارها را برای غیر شوهرش انجام دهد، دین خود را فاسد کرده و خداوند را نسبت به خود خشمگین ساخته است.»(4)

میزبان مهربان بسیار صبور است، اما اگر او را خشمگین کردیم باز هم رویمان می‌شود در ضیافتش قدم گذاریم؟ روزه و صبر و تحمل گرسنگی و تشنگی و خشمگین کردن میزبان مهربان؟!

چگونه اینها با هم جمع می‌شوند؟! چرا باید کاری کنیم که سرافکنده و سر به زیر و شرمنده بر سر خوان رحمت بنشینیم؟! چرا مثل نور چشمی‌ها به صدر مجلس دعوتمان نکنند؟! کسانی که با افتخار و سربلند دعوت میزبان را لبیک گفته‌اند و حالا با احترام و تکریم وارد ضیافت الهی می‌شوند؛ کسانی که میزبان آمدنشان را جشن می‌گیرد! چرا خود را از آن دسته از مدعوین قرار ندهیم؟! مگر ما چه چیزی از آنها کمتر داریم؟!!

آخر گفته...

حالا جوابش را یافته بود! او که صبر روزه‌داری را در جانش شیرین کرده بود و با افتخار در ضیافت الهی وارد شده بود، برای او حیف بود که اسباب خشم و ناراحتی میزبان مهربان را فراهم کند! دیگر مطمئن بود و شک نداشت که آن توجیه‌ها هم، همه بازی و فریب شیطان بوده است که همچون رقیبی همیشه در کمین نشسته است تا پای مدعوین عزیز ضیافت با شکوه رمضان را از جاده‌ی راست بلغزاند! شاید چون او را به آن مهمانی راه نمی‌دهند، حسودیش می‌شود!

نگوئید رمضان رفت و رمضان آمد

ماه رمضان نهمین ماه از ماههاى سال قمرى است. در قر آن كریم از ماههاى سال قمرى ، جز ماه رمضان نام هیچ ماه دیگرى نیامده است

و این یكى از فضایل و امتیازات ماه رمضان است كه از میان ماههاى سال قمرى فقط از ماه رمضان در قر آن ، در سوره بقره آیه 185 نام برده شده است . كلمه رمضان اسمى از اسماى الهى است و نباید به تنهایى و بدون كلمه شهر كه به معناى ماه است ذكر شود .

هشام بن سالم از سعد نقل مى كند كه گفت ما هشت نفر در محضر امام محمد باقر(علیه السلام) بودیم ، رمضان به یاد ما آمد و از آن سخن گفتیم . امام باقر (علیه السلام) فرمودند :

نگوئید این رمضان است، نگوئید رمضان رفت و رمضان آمد . زیرا رمضان اسمى از اسماى الهى است كه نمى آید و نمى رود . سخن از آمدن و رفتن براى آن صحیح نیست . فقط آنچه كه زوال پذیر و نابود شدنى است مى آید و مى رود. و در ادامه فرمودند :

بلكه بگوئید ماه رمضان ، پس ماه را در تلفظ به اسم اضافه كنید كه اسم (رمضان) اسم خداست ²

در این رابطه روایت بسیارى از معصومین علیهم السلام به ما رسیده است كه مرحوم كلینى در فروع كافی بابى جداگانه و مستقل در این زمینه با عنوان :

‹‹باب نهى از گفتن رمضان بدون كلمه ماه ››³ گشوده است .

مرحوم شیخ حر عاملى نیز در كتاب الصوم وسائل الشیعه بابى با این عنوان دارد :

باب ‹‹مكروه بودن گفتن رمضان بدون اضافه به ماه و حرام نبودن گفتن رمضان به تنهایى و كفاره گفتن رمضان به تنهایى ››در روایتى در بحار الانوار و وسائل الشیعه از امام موسى بن جعفر (علیهماالسلام) از پدران گرامى ایشان از قول حضرت على(علیه السلام) آمده است كه گفتن رمضان به تنهایى بدون اضافه كلمه شهر(ماه) كفاره دارد باید صدقه بدهد و روزه بگیرد.⁴

از ناحیه علمای عامه (اهل سنت) نیز روایاتى از پیامبر گرامى اسلام در زمینه نهى از گفتن رمضان به تنهایى وارد شده است.⁵

در این مقاله اشاره اى كوتاه به برخی از امتیازات و اوصاف بر اساس روایات و احادیث معصومین (علیهم السلام) مى شود.

گرچه اجزاى زمان و مكان از نظر معنوى هیچ تفاوتى در ذات با یكدیگر ندارد ، ولى به واسطه امورى ، یك مكان همچون كعبه یا مساجد و مشاهده ، یا یك زمان همچون ماه رمضان و به ویژه لیلة القدر ، ارزش ، اعتبار و اهمیت پیدا مى كند و مبارك مى گردد . در میان ماهها ، ماه رمضان ، ‹‹شهر الله ›› و ماه خداست ، زمانى است كه براى عبادت تعیین شده ، مردم همه در آن عبادت مى كنند و زمینه رشد و تكامل معنوى و تربیت استعدادها و سیر و سلوك و تخلق به اخلاق الله در این ماه بیشتر فراهم است . درهاى آسمانها به روى انسانها باز است . در این ماه ، زمینه برقرارى ارتباط بین زمین و آسمان فراهم مى شود . در كلمات معصومین (علیهم السلام) بارها ماه رمضان ‹‹شهر الله›› نامیده شده است. مطابق نقل امام صادق ( علیه السلام) پیامبر گرامى اسلام(صلی الله علیه و آله) فرمودند :

‹‹ماه رمضان ماه خداست ، ماهى است كه در آن حسنات و كارهاى خوب را چند برابر ثواب دهند.⁶

رسول گرامى اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) در چند روایت ، شعبان را ماه خود و ماه رمضان را شهر الله (ماه خدا) نامیده اند.⁷

امام زین العابدین علیه السلام در دعاى وداع با ماه رمضان در ‹‹صحیفه سجادیه ››مى فرماید :

‹‹السلام علیك یا شهر الله الاكبر و یا عید اولیائه ›› درود بر تو اى بزرگترین ماه خدا و اى عید (روز جشن و شادى) دوستان خدا .

امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمودند :

‹‹ماه رمضان ماه خداست در این ماه زیاد ذكر خدا لا اله الا الله ، الله اكبر الحمدلله و سبحان الله بگو ئید››.⁸

در سخنان معصومین (علیهم السلام) ، ماه رمضان ماه صبر ، نامیده شده است . پیامبر اسلام در توصیف ماه رمضان فرمودند:

«ماه رمضان ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است.»⁹

مولى الموحدین على بن ابی طالب (علیه السلام) فرموده اند:

«روزه ماه صبر (ماه رمضان) و روزه سه روز در هر ماه ، زنگارها و غم و اندوه و وسواس را از قلب بیرون مى برد. ¹⁰

به بیان رسول الله (صلی الله علیه و آله) خداى متعال در حدیث قدسى مى فرماید :

همه اعمال بنى آدم ده برابر تا هفتصد برابر ثواب و پاداش دارد ، جز صبر كه براى من است و من پاداش آن را مى دهم . پیامبر گرامى اسلام ادامه مى دهند :

پس ثواب صبر فقط در نزد خدا روشن است و در پایان مى فرمایند : «والصبر الصوم» مقصود از صبر، روزه است.¹¹

مرحوم علامه طباطبائى مى نویسد :

‹‹هر گاه پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) از امرى محزون و غمگین مى شد از خواندن نماز و گرفتن روزه براى دفع آن غم و حزن ، كمك مى گرفت.¹²

صبر در زندگانی فردى و اجتماعى هر انسان و در زندگانى است ، یك ضرورت است ، صبر در دین به منزله سر نسبت به بدن است . همانگونه كه انسان بدون سر ، انسان نیست و بى اثر است دین هم بدون صبر و استقامت ، دین و ایمان نیست.¹³

ماه رمضان راه وصول به صبر، تمرین صبر و تقویت آن است. در ماه رمضان انسان با هواهاى نفسانى مبارزه مى كند، بدون هیچ قید و شرط سرگرم لذتهاى جسمى و شهوانى نمى شود خود را بزرگتر از آن مى داند كه زندگى مادى و شكمى و حیوانى را هدف قرار دهد، امساك و خوددارى از شهوات، خوددارى از خوردن و آشامیدن در ماه رمضان حتى در همان سطح كه در ماههاى دیگر نه تنها حلال و جایز بلكه مستحب است، ورزش و تمرینى است كه اراده انسان را تقویت میكند، به خویشتندارى عادت مى دهد و بر نفس خود مسلط مى كند .

انسان در ماه رمضان با روزه ، صبر عادت مى كند تا در زندگى و جامعه در برابر مشكلات و سختیها و مصیبتها شكست نخورد . روزه صبرى طولانى است بر جدایى و فراق از مهمترین عادتهایى كه همواره با زندگى انسان همراه است .

پیامبر گرامى اسلام در وصف ماه رمضان فرموده اند: ‹‹ماه رمضان ماه همدرى است.››

مواسات، یارى كردن، به هم كمك كردن و مساعدت و همراهى نمودن با مال و ثروت است . ماه رمضان ماه همدردى با پا برهنگان، مستضعفان، محرومان، گرسنگان، تشنگان، فقرا، مساكین، نیازمندان و بى بضاعتهاست. همه مردم ثروتمند و فقیر در گرسنگى و تشنگى مساوى اند. هیچ كدام در حال روزه چیزى نمى خورند و نمى آشامند و این راهى است براى اینكه عموم مردم به ویژه ثروتمندان و پولدارها و توانگران و سرمایه داران ، درد گرسنگى و تشنگی پا برهنگان را درك كنند و به فكر و یاد آنها باشند ، شریك غم و غصه آنها شوند ، به یارى آنها بشتابند ، یا مال و ثروت و امكانات خود به آنها كمك كنند ، حقوق سائل و محروم را بپردازند و از دادن خمس و زكات اموال خویش دریغ نورزند .

روایات بسیارى در این زمینه وارد شده كه فلسفه تشریح و وجوب روزه ، همدردى و مواسات ثروتمندان با پابرهنگان و محرومین است . هشام بن حكم از امام جعفر صادق (علیه السلام) پرسید : فلسفه تشریح روزه چیست ؟ امام در پاسخ فرمودند :

خداى متعال روزه را واجب كرد تا ثروتمند و فقیر مساوى شوند زیرا ثروتمند درد گرسنگى را نمى چشد تا به فقیر رحم كند. چون هر چه بخواهد و اراده كند قدرت فراهم نمودن آن را دارد ، پس خداى متعال اراده كرد بین انسانها مساوات بر قرار كند و به ثروتمند ، طعم گرسنگى را بچشاند تا بر ضعیف و ناتوان رقت آورد و بر گرسنه رحم كند. ¹⁵

فضل بن شاذان مى گوید امام رضا(علیه السلام) فرمودند :

به انسانها روزه داده شد تا درد گرسنگى و تشنگى را بشناسند و به فكر فقر در آخرت بیفتند … ، ‹‹شدت اثر فقر و گرسنگى را بر نیازمندان و بیچارگان درك كنند تا حقوقى را كه خداوند بر آنها در اموالشان واجب گردانده است ادا كنند.»¹⁶

پیامبر گرامى اسلام در سخنان خویش، ماه رمضان را بهار فقیران خوانده اند. ¹⁷ 

به حقیقت ماه رمضان بهار فقیران است زیرا همه همچون فقیران در روز هنگام روزه یكسان هستند . بهار پابرهنگان است كه به صورت طبیعى عموم مردم درد و رنج و سختى آنها را درك و لمس مى كنند .

اسرار نهفته در روزه

در رابطه با اهمیت روزه روایت ها وارد شده است و بسیار بر آن اصرار شده خوب مگر این تشنگی و گرسنگی چه اهمیتی دارد که در قرآن و فرمایشات پیامبر اکرم و ائمه معصومین تا به این حد سفارش شده در پس این پرده و رنج روزه چه پنهان است؟

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود :روزه سپر آتش است  ¹و نیز فرمودند :

روزه دار تا آن زمان که غیبت مسلمانی را نمی کند در حال عبادت است ، هر چند که در بسترش خوابیده باشد.²

و در حدیث قدسی آمده :

روزه برای من است و من به آن جزا میدهم و برای روزه دار دو شادی است ، هنگامی که افطار می کند ، و هنگامی که پروردگار عزوجل خویش را ملاقات می کند. قسم به کسی که نفس محمد صلی الله علیه و آله در دست اوست دهان بدبوی روزه دار در نزد خداوند معطر تر از عطر مشک است.³

امام موسی کاظم علیه السلام فرمود :

اگر روزه دارید قبل از ظهر بخوابید زیرا که خدای تبارک و تعالی ،‌روزه دار را به هنگام خواب اطعام می کند و می نوشاند.⁴

برخی از بزرگان گفته اند :

اگر روزه هدفی جز ارتقاء از پستی های نفس حیوانی به اوج روحانیت ملکوتی نداشت انسان را از این فضل و بزرگی کفایت می کرد. در حالی که روزه سپری از آتش جهنم است . زیرا که روزه ،‌آتش شهوت و غضب را که آتش درون انسان در دنیا بوده و منشاء آتش اخروی می باشد را خاموش می کند. و به همین جهت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیث فوق فرمودند : تا زمانی که غیبت مسلمان را نکند، در عبادت است. به خاطر این که غیبت خوردن گوشت مرده است .⁵  پس نوعی خوردن و اکل می باشد که به واسطه آن بدن قوی می گردد.

و با وجود اینکه همه عبادات از آن خداست ، ‌خداوند فرموده که : روزه از برای من است. به همانگونه که زمین از آن خداست ،‌ولی خداوند ،‌کعبه را نیز اختصاصا برای خود می داند. سر این مطلب دو نکته است:

نکته اول : همه عبادات ،‌در نظر گاه مردم است ولی روزه از آنجا که فقط ترک کردن و خود نگهداری است و در آن عمل نیست که به مشاهده دیگری در آید و نیتی درونی می باشد بدین جهت جز خداوند بر آن آگاه نیست.

نکته دوم : شهوات که ابزار شیطانند ، با خوردن و آشامیدن قوت می یابند و چون روزه ،‌خودداری از خوردن و آشامیدن است، پس در حقیقت روزه قهر دشمنی با دشمن، شیطان و شهوات می باشد. به همین منظور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:

شیطان در رگهای فرزندان آدم به مانند خون جریان می یابد . پس مجاری آن را به وسیله گرسنگی سد کنید.⁶

شهوات مرتع و چراگاه شیطان است . و دیگر ، ‌بوی بد دهان است که در نزد خداوند مطبوع تر و خوشبوتر از بوی مشک می باشد.

برای آنکه روزه و بدبویی دهان به دنبال آن ،‌سبب پاکی روح است که نزد خداوند می باشد ، زیرا که آنچه در نزد انسان است بدن و جسم انسانی است نه روح او و خدای تبارک و تعالی در این آیه به آن اشاره فرموده است:

آنچه نزد شماست همه نابود خواهد شد، آنچه نزد خداست باقی می ماند.⁷

مرتبه پاکی روح کجا و پاکی و خوشبویی مشک؟! زیرا که پاکی روح ، روحانی و عقلی و معنوی است ، و خوشبویی مشک جسمانی و حسی و صوری می باشد.

در باره مراتب روزه، ‌ابو حامد غزالی ، مطالبی را بیان می کند که خلاصه آن این است :⁸

بدان برای روزه سه درجه است : روزه عموم ،‌ روزه خصوص و روزه خصوص خصوص.

1- اما روزه عموم – نگهداری شکم و فرج از شهوات است .

2- اما روزه خصوص نگهداشتن گوش و چشم و زبان و دست و پا و سایر جوارح از گناه است ،‌که شش مطلب کامل می گردد:

اول : پوشاندن چشم و نگه داشتن آن از افتادن به نگاهی که گناه یا مکروه است ، ‌بلکه هر چه قلب را مشغول می دارد و از ذکر خدای متعال منحرف می کند . رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

نگاه تیری مسموم از تیرهای ابلیس است ،‌پس کسی که نگاه را از ترس خدا ترک نماید ،‌ خداوند به ایمانی عطا می کند که حلاوت و شیرینیش را در قلبش می یابد.

و نیز فرمود :

پنج چیز روزه دار را افطار می دهند ، ‌دروغ ، غیبت ، سخن چینی ، سوگند دروغ، و نگاه از روی شهوت.⁹

دوم: حفظ زبان از سخن بیهوده و دروغ و غیبت و سخن چینی و فحش و ستم و خصومت و ریاکاری .

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

روزه سپر آتش است. پس چون یکی از شما روزه دار بود، ‌دشنام ندهد و از سر جهل سخن نگوید و آن هنگامی که کسی با وی به نزاع برخاست یا به او ناسزا گفت بگوید که روزه ام. ¹⁰

سوم: بازداشتن گوش از استماع محرمات. چون هر چه که سخن حرام باشد، گوش دادن آن نیز حرام است ،‌ خدای متعال می فرماید: شنوندگان دروغ و خورندگان مال حرام .¹¹

و پیامبر اکرم فرمودند : غیبت کننده و شنونده هر دو شریک در گناهند.¹²

چهارم : نگاه داشتن بقیه اعضاء بدن از بدی ها و نگاه داشتن شکم از خوردن غذای شبهه ناک به وقت افطار. زیرا که روزه از حلال (بازداشتن خود از حلال) و افطار با حرام ، معنای صحیحی ندارد. مانند این می‌باشد که قصری به پا شود و فورا منهدم شود یا دارویی جهت معالجه خورده شود و بلافاصله سمّ مهلک بنوشد. چون محرمات ، سمومی هستند که دین را هلاک می کنند ،‌و روزه داروی انسان است . و دارو با سم ، ‌نفعی در بر ندارد. پیامبر فرمود: چه بسیار روزه داری که برایش بهره ای از روزه داری غیر از گرسنگی و عطش نیست.

پنجم : در وقت افطار ، ‌در خوردن زیاده روی نکند و شکم را پر نکند زیرا که هیچ ظرفی در نزد خداوند،‌ مغضوب تر از شکم پر – حتی از حلال –نیست . چگونه می شود که فردی روزه داشته باشد ، ‌با دشمن خدا (شیطان) مبارزه کند و با هوای نفس ستیزه کرده ، ‌تقوای الهی را نگه دارد و تا شب، ‌خود را از شهوات نگه داشته، ‌پس از افطار، آن را تهییج نماید و رغبت نفس را بیشتر سازد و آن را از لذات انباشته گرداند؟ و البته بهتر و برتر آن است که نفس را در خوردن از عادت همیشگی برحذر داشته و یا اینکه روزه دار غذای همیشگی خود را بخورد و از پرخوری پرهیز نماید.

ششم : قلب روزه دار بعد از افطار ، ‌مابین امید و ترس ، ‌مضطرب و نگران باشد، چون نمی داند که آیا روزه اش قبول شده است ،‌که از مقربین باشد ، یا اینکه رد شده و مورد خشم الهی قرار گرفته است؟

و اما دنباله سخن ابوحامد غزالی :

3- روزه خصوص خصوص: روزه قلب از توجه داشتن به پستی ها و افطار دنیایی و دور نگه داشتن آن از غیر خدا می باشد. افطار این روزه ،‌به فکر در باره دیگر مسائل دین و آخرت و آن مسائلی از دنیاست که نقص برای دین دارد زیرا که این چنین تعلق دنیوی ، توشه آخرت است.

v

طرحی برای راندن شیطان

با توجه به اینکه روزه با بسیاری از برنامه های مثبت و سازنده پیوند دارد، بی فایده نیست که همگان از ارزش روزه و روزه‌دار آگاه شده ایمان آنان و عشق و محبتشان به این فرمان کم‌نظیر الهی بیش از پیش گردد.

کلمه رمضان از لغت رمض گرفته شده و دانایان لغت رمض را به دو گونه توجیه کرده‌اند.

1_ تابش نور خورشید با حرارت هر چه تمام تر بر ریگ و سنگ

2_ باریدن باران شدید در اواخر پاییز.

اگر رمضان به معنای اول باشد باید گفت: روزه واقعیتی است که همچون حرارت شدید مفاسد و پلیدی ها و تجاوزات و طغیان های غرایز را می‌سوزاند و آدمی را به میدان پاکی نزدیک می کند.

و اگر به معنای دوم باشد باید گفت: روزه همچون بارانی که طبیعت را شستشو می‌دهد روان انسان را از آلودگی پاک کرده و به آدمی نیروی مقاومت داده و جسم را از خطرات رسوبات غذایی به سنگر امان می‌برد و به همین معنا روایتی از رهبر اسلام (ص) رسیده آنجا که فرموده‌اند:

« ارمض الله فیه ذنوب المومنین »؛ رمضان زمانی است که خداوند بخاطر عمل روزه، مردم مومن را شستشو داده و پاک می‌کند.

صوم رمضان یعنی: خودداری کردن از آنچه شرع و مکتب الله اجازه نداده و بی‌تردید گروه خودداران در پیشگاه الهی بخاطر اجرای فرمان دوست از اعتبار خاصی برخوردارند، و نزد پروردگار و وجدان خویش رو سپیدند.

حضرت علی(ع) می فرماید:  به هنگامی که آدم به زمین آمد تابش خورشید چهره‌ی دل آرایش را تیره کرد آدم از این پیش آمد دیگرگون بود. جبرئیل به حضرتش گفت: میل داری رویت سپید گردد؟ گفت آری عرضه داشت روز سیزده و  چهارده و پانزده ماه را روزه بگیر. هر روزی که روزه گرفت یک سوم کبودی پوست از بین رفت و به روز سوم تمام چهره سپید شد اگر در این روایت جای تاویل باشد باید گفت روزه عامل بدست آوردن آبرو و اعتبار در پیشگاه خداست.

رمضان زمانی است که ابتدایش رحمت، و دهه‌ی دومش زمان غرق شدن در رحمت و عاقبتش آزادی از آتش جهنم است، این آزادی از عذاب آخرت، عکس العمل آزادی انسان از سوء خلق طغیان غرایز و شهوات و بد کرداری بوسیله‌ی روزه ماه رمضان است روزه‌ای که همراه با شرایط انجام گرفته باشد.

پیامبر عزیز(ص) در خطبه جمعه آخر شعبان در توضیح برنامه‌های رمضان چنین فرمودند: ماهی بر شما سایه می افکند که در ظرف آن لیلة‌القدر است، شب قدری که از هزار ماه با ارزشتر است.

خدای بزرگ روزه این ماه را بر شما واجب نموده و یک نماز مستحب را در شب آن مساوی با هفتاد نماز در شبهای دیگر قرار داده آن کسی که در این ماه به کار نیکی دست بزند و برنامه خدا پسندانه‌ای انجام دهد ثوابش برابر با واجبی از واجبات خداست، و هر کس عمل واجبی انجام دهد اجرش به اندازه هفتاد واجب در وقت دیگر است.

آری ای مردم، رمضان ماه استقامت و فراهم آوردن نیرو است و مزد مردم با استقامت بهشت است.¹

رمضان ماه مساوات است ماهی که باید ثروتمندان مادی و معنوی به تمام کمبودهای مردم تهیدست رسیدگی کنند، و دردهای معنوی را درمان نمایند، در این ماه نباید گروهی سیر و دسته‌ای گرسنه باشند، عده‌ای غرق در هدایت، و قشری گرفتار ضلالت، در این ماه است که خداوند روزی بندگان فرمان بر را زیاد می‌کند و این مساله واقعیتی است که قرآن از آن خبر داده « آنگاه که مردم خویشتن داری بدست آرند‌ و از گناه و نافرمانی بپرهیزند تمام درهای برکات آسمان و زمین را به رویشان می گشاییم».²

رهبر اسلام(ص) می فرماید: «در رمضان چهار برنامه از خداوند بخواهید دو برنامه برای جلب عنایت حق، و دو برنامه از آن برنامه‌هایی که از آن بی‌نیاز نیستند، اما دو برنامه اول یکی قرار گرفتن در حصار توحید و دور شدن از شرک نیستند یکی طلب بهشت، و دیگری آزادی از آتش جهنم.

پیامبر (ص) می‌فرمود: هر آن کس که ماه رمضان را درک کند و خود را در مسیر آمرزش حق قرار ندهد در کدام زمان می‌خواهد به جبران کمبودها برخیزد!

و نیز فرمود: اگر خداوند به آسمان ها و زمین در چنان زمانی اجازه سخن گفتن دهد. به تمام روزه داران می‌گفتند برنامه شما به بهشت منتهی می‌گردد، و باز فرمودند: برای بهشت دری است به نام ریان و آن اختصاص به روزه داران دارد، آخرین روزه‌داری که از آن وارد شود بسته می گردد.

پیامبر بزرگ می‌فرمود: روزه دار اگر غیبت نکند و بخوابد خوابش عبادت است.

رسول اکرم (ص) به مردم فرمود: طرحی را به شما بیاموزم که انجامش شیطان را از شما دور خواهد کرد به دوری بین مشرق و مغرب پاسخ گفتند: آری فرمودند: روزه رویش را سیاه می‌کند دستگیری از تهیدستان پشتش را می‌شکند دوستی در راه خدا، و تحمل رنج عمل شایسته ریشه‌اش را می‌کند و توبه و بازگشت به حق رگ و پی او را جدا می‌کند برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن روزه است.

پیشوای اسلام فرمود: به هنگام رمضان در تابستان چون رنج تشنگی به انسان روی آورد خداوند هزار ملک را مامور آدمی می‌کند تا بهشت و نعمت الهی را به او بشارت دهند و او را نوازش کنند و چون افطار گردد خطاب می‌رسد چه بوی خوشی داری، سپس به ملائکه می‌فرماید: شاهد باشید مغفرتم را نصیبش کردم.

و نیز فرمود: آن کس که از روی ایمان و عشق به خدا روزه بگیرد و حسابگر باشد و گوش و چشم و زبان را از گناه باز دارد، در حوزه رحمت گذشته و آینده الهی قرار گیرد و اجر ثابت قدمان نصیبش می‌شود.³

امیر المومنین(ع) می‌فرماید: روزه‌ی جسد، خودداری از غذاست ولی با اراده و اختیار خویش البته برای مزد و فرار از عذاب و روزه روان، خودداری حواس پنجگانه است از گناه و پاک داشتن دل از تمام عوامل شر، و روزه‌ی دل نیکوتر است از روزه‌ی زبان و روزه زبان بهتر است از روزه شکم[4].

از مجموع روایات استفاده می‌شود که روزه، عمل ساده‌ای نیست و تنها گرسنگی و تشنگی مایه‌ی بوجود آمدن حقیقت روزه نمی‌باشد، بلکه روزه بزرگترین میدان تمرین برای پاکسازی جسم از امراض گوناگون و تزکیه روان از مفاسد اخلاقی و منور کردن دل به نور خداست.

با چنین روزه‌ای روزی فراوان می‌گردد، و اجتماع سالم گشته و آدمی در پیشگاه حق کسب آبرو می‌کند و در جهان بعد از بهشت بهره‌مند شده و از عذاب جهنم دور خواهد ماند.

پیامک های ماه مبارک رمضان

آمد رمضان هست دعا را اثری

دارد دل من شور و نوای دگری

ما بنده عاصی و گنهكار توییم

ای داور بخشنده بما كن نظری

******

چه جمعه ها که یک به یک غروب شد نیامدی…

چه بغض ها که در گلو رسوب شد نیامدی

تمام طول هفته را در انتظار جمعه ام…

دوباره صبح، ظهر، غروب شد نیامدی

اللهم عجل لولیک الفرج

******

دنبال تو گشتم گل نرگس همه جا را

بر دار برد عشق تو آخر سر ما را

بــردی دل مـــــا را ، دل مــــــــا را !

” اللهم عجل لولیک الفرج ”

******

شب قدر است و من قدری ندارم، چه سازم توشه قبری ندارم

مبادا لیله القدرت سرآید، گنه بر نالم ام افزون تر آید

مبادا ماه تو پایان پذیرد، ولی این بنده ات سامان نگیرد

مارا به دعا کاش فراموش نسازند

رندان سحر خیز که صاحب نفسانند

******

از عــرش صدای ربــنــا می آید

آوای خـــوش خدا خدا می آید

فریاد که درهای بهشت باز کنید

مهمان خدا سوی خدا می آید

یا رب ز تو امروز عطا می طلبم

هشیاری و بخشش خطا می طلبم

مقبــولی روزه و نمــاز و طاعات

از درگــه لطفــت بــه دعا می طلبم

******

یکی ازبهترین وقت های دعا که مستجاب میشه وقتی هست که از همه چیز ناامید

هستیم و یک ذره غرور هم نداریم . بخصوص اگر موقع افطار باشد . . .

******

ز مردم دل بكن یاد خدا كن . خدا را وقت تنهایی صدا كن . در آن حالت كه اشكت می چكد گرم . غنیمت دان و ما را هم دعا كن

******

جویند همه هلال و من ابرویت / گیرند همه روزه و من گیسویت

از جمله ای دوازده ماه تمام / یک ماه مبارک است ، آن هم رویت

******

امام صادق(علیه السلام) :

خواب روزه دار عبادت ،خاموشی او تسبیح ، عمل وی پذیرفته شده

و دعای او مستجاب است .

******

آمد گه آمرزش و شهرُ الله عظمی / توفیق خدایا، تو ز ما سلب مفرما

******

مژده که شد ماه مبارک پدید / به عاصیان وعده ی رحمت رسید

******

ماه مبارک آمد، ای دوستان بشارت / کز سوی دوست ما را هر دم رسد اشارت

آمد نوید رحمت، ای دل ز خواب برخیز / باشد که باقی عمر، جبران شود خسارت . . .

******

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) :

کسی که (بااخلاص) ماه رمضان را روزه بگیرد، خداوند گناهان گذشته اش را می آمرزد .

******

ماه رمضان، برای آن است که یک ماه مرخصی از زمین برای سفر به ملکوت بگیریم .

******

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) :

هرکس در این ماه روزه دار مؤمنی را "افطار دهد"، ثواب آزاد کردن بنده ای به او عطا خواهدشد و گناهان گذشته اش مورد عفو قرار خواهد گرفت .

******

چه شود ای گل نرگس، با تو دیدار کنم / جان و اهل و هستی ام، بر تو گرفتار کنم

روزه ی هجر تو از پای بینداخت مرا / کی شود با رطب وصل تو افطار کنم .

******

خدایا کمکمان کن که در این ماه رمضان تمرین کنیم ترک هرآنچه که درک دوران ظهور را به تأخیر می اندازد .

******

امام صادق(علیه السلام) :

بهترین جهاد، روزه داری در هوای گرم است .

******

یا رب ز تو امروز عطا می طلبم

هشیاری و بخشش خطا می طلبم

مقبولــی روزه و نمـاز و طاعات

از درگــه لطـفــت بـه دعا می طلبم

******

مهم نیست قفل ها دست کیست، مهم این است که کلیدها دست خداست.

******

از بار گنه شد تن مسکـیـنم پست

یارب! چه شود اگر مرا گیری دست؟

گر در عملم آنچه تورا شاید نیست!

انـدر کــرمــت آنچـه مرا باید هست

******

راز یک زندگی زیبا این است:

که امروز با خدا گام برداری و برای فردا به او اعتماد داشته باشی.

******

صدور هیچ گذرنامه و ویزایی لازم نیست وقتی به خدا "پناهنده" می شوید

******

خدایا! تو آنچنانی که ما می خواهیم، مارا آنچنان کن که تو می خواهی.

******

خداوند ، گوش ها و چشم ها را در سر قرار داده است تا تنها سخنان و صحنه های بالا و والا را جستجو کنیم.

******

 بدبخت کسی است که از آمرزش خدا در این ماه عظیم محروم گردد.

******

با گرسنگی و تشنگی در این ماه، به یاد گرسنگی و تشنگی قیامت باشید.

  ******

پیامبر اکرم از وظایف روزه داران ، صدقه بر فقیران، احترام به سالخوردگان، ترحم به کودکان، صله ارحام، حفظ زبان و چشم و گوش از حرام، مهربانی به یتیمان و نیز عبادت و سجده های طولانی، نماز، توبه، صلوات، تلاوت قرآن و فضیلت اطعام در این ماه برشمرده اند.

******

 امام صادق(علیه السلام):

خواب روزه دار عبادت ،خاموشی او تسبیح ، عمل وی پذیرفته شده و دعای او مستجاب است .

******

 ماه مبارک آمد، ای دوستان بشارت / کز سوی دوست ما را هر دم رسد اشارت

آمد نوید رحمت، ای دل ز خواب برخیز / باشد که باقی عمر، جبران شود خسارت . . .

******

گویند كریم است و گنه می بخشد……گیرم كه ببخشد زخجالت چه كنم

******

گنجینه ی نورانــــی قـــــــــرآن رمضان است

آرامش دلهـــای پریشــــــــــان رمضان است

مجموعـه ی گلــــــهاست شب وروز عزیزش

یعنی به حقیقـت که گلســتان رمضان است

******

در دامن این بحــــــــر گرانمــــــایه ببینــــــید

دریای گـــــــــهرهای فـــــراوان رمضان است

با ذکـر مناجـات خـــــــــدا در دل شــــب هــا

بر هستی ما دست گل افشان رمضان است

******

امام سجاد علیه السلام فرمود:‏

یعنی خدایا كیست كه طعم شیرین محبت تو را بچشد و سراغ غیر تو برود

*****

بشکســـــــته پر وبالــــم ومحـــتاج محـــــبت

ای دست کرم موقع احسـان رمضان است.

******

ماه رمضان كه بهترین حال شماست

در سیر و سلوك حق پر و بال شماست 

نــور از صلــوات می ســتاند این ماه

ایــن روشنــی آبروی اعمال شماست

******

ماه رمضان شد می و میخانه بر افتاد

عشق و طرب و باده به وقت سحر افتاد

افطـار بـه مـی ، کـرد بـرم پیر خرابات

گفتــم کـه تو را روزه به برگ و ثمر افتاد

 با باده وضو گیر کــه در مذهب رندان

 در حضـرت حـق ایـن عمـلت بارور افتاد

گزارش رؤیت هلال ماه رمضان منتشر شد

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری، گزارش رؤیت هلال ماه رمضان المبارک 1431 هجری قمری را منتشر کرد.

گزارش رؤیت هلال ماه رمضان المبارک امسال، پس از بررسی گزارش‌های 110 گروه‌ رصدگر اعزامی به سراسر کشور، به شرح زیر منتشر شد که بر اساس آن، پنج‌شنبه 21 مردادماه 89، اول رمضان 1431 خواهد بود.

لازم به ذکر است، نتیجه بررسی گزارش رصدگران و گروه‌های مختلف رصدی از سراسر کشور، در انتهای هر ماه قمری، در قالب گزارش استهلال آن ماه، از سوی این ستاد منتشر می‌شود.

الف ـ مشخصات نجومی هلال در شامگاه سه شنبه 19 مرداد ماه 1389  (29 شعبان المعظم 1431)

1.  زمان مقارنه ماه و خورشید: ساعت 7 و 38 دقیقه سه شنبه 19 مرداد ماه1389

2. زمان غروب خورشید: 20 و 0 دقیقه

3. زمان غروب ماه: 00:00           

4. ارتفاع ماه: 0،649-

5. مدت مکث ماه بعد از غروب خورشید: 00:00

6. سن ماه: 12 ساعت و 22 دقیقه

7. فاصله زاویه‌ای ماه و خورشید: 7،796

ب ـ پیش‌بینی تقاویم

کلیه تقاویم اعم از تقویم رسمی کشور مستخرج مرکز تقویم وابسته به مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تقویم نجومی آقایان مصباح و مصباح‌زاده، تقویم منصور نجومی پیش‌بینی کرده اند هلال ماه در غروب روزسه شنبه 19 مرداد ماه در هیچ ‌نقطه‌ای ازآفاق کشور حتی با چشم مسلح قابل رؤیت نیست. بنابراین ماه شعبان المعظم 30 روزه بـوده و غـرّة ماه رمضان المبارک 1431 روز پنج شنبه 21 مرداد ماه خواهد بود.

ج ـ  نظریه مراکز نجومی جهان و کارشناسان داخلی:

این هلال در غروب سه شنبه 19 مرداد در هیچ یک از کشورهای اسلامی قابل رؤیت نیست.

د ـ اقدامات انجام گرفته:

همانگونه که همه ماهه در غروب روز 29 گروه های رصدی اعزام می شوند برای استهلال این ماه 120 گروه رصدگر که مرکب از کارشناس و افراد مورد وثوق بودند، جهت استهلال با تجهیزات رصدی بسیج شدند.

ذ ـ گزارش‌های رسیده از داخل کشور:

در همین راستا 110 گروه‌ از گروههای رصدگر اعزامی از سراسر کشور به شرح ذیل گزارش دادند:

1) مناطقی که هوا صاف بود و هلال حتی با چشم مسلح رؤیت نشد:

استان هرمزگان: بندرعباس، حاجی آباد، بندرلنگه، جزیره هرمز، پارسیان

استان خراسان: مشهد، قائن، زیرکوه، طرقبه،گناباد، طبس، سبزوار، آشخانه، قوچانف بشرویه، تربت حیدریه، فردوس

استان اصفهان: اصفهان، دولت آباد، شهرکمشته، کاشان، شهرضا، باغ بهادران، نجف آباد (همه مناطق صاف با کمی غباربودند)

استان مرکزی: اراک 2 گروه، آستانه، تفرش، ساوه، گردنه زالیان، زندیه، کمیجان، خمین، محلات، نراق

استان فارس : شیراز، سعادت شهرجهرم، اقلید ، شهرک صدرا و ارسنجان (کمی ابری)

استان سمنان: سمنان، دامغان(با غبار محلی)، گرمسار، شاهرود، مهدیشهر

استان آذربایجان غربی : ارومیه، خوی، ماکو، سلماس، میاندوآب، نقده

استان گلستان: رصد خانه گنبد کاوس، و یک گروه اعزامی به دامغان

استان کرمان : هفت باغ، چترود، مجتمع آموزشی کرمان، سیرجان

استان مازندران : رصد خانه آلاشت سوادکوه

استان سیستان و بلوچستان: زاهدان، چابهار

استان لرستان: خرم آباد، بروجرد

استان یزد:یزد، اردکان، میبد

2) مناطقی که هوا غبارآلود یا ابری و نیمه ابری بود و هلال رؤیت نشد:

استان خراسان : سرایان، فیروزه، سربیشه، بجستان، جاجرم، نهبندان

استان هرمزگان: قشم، کیش، بندر چارک، بندر خمیر

استان سیستان و بلوچستان: زابل، ایرانشهر، سراوان

استان خوزستان:  اهواز، آبادان، دزفول، خرمشهر

استان اردبیل: اردبیل، خلخال، بیله سوار

استان تهران: مرکز نجوم شهر ری

استان زنجان: 30 کیلومتری زنجان

استان ایلام :ایلام، آبدانان، مهران

استان قم:  قم 4 گروه    

و ـ گزارش‌های رسیده از کشورهای خلیج فارس

کشور عمان:  10 گروه 12 نفری که حتی گروه هایی که دارای هوای صاف بودند موفق به رؤیت نشدند و دولت عمان پنجشنبه را اول ماه اعلام کرد.

کشور کویت:  2 گروه با تجهیزات و ابزار نجومی  موفق به رؤیت نشدند.

کشور بحرین:  1 گروه 50 نفری که موفق به رؤیت نشدند.

قطیف: 2 نفر که معمولاً ادعای رؤیت می کنند ادعا کردند که توسط علما رد شد. از احساء هم خبری واصل نشده است.

شرحی بر دعاى افتتاح

سید بن طاووس در كتاب «ألاقبال بالأعمال الحسنه» به سند خویش این دعا را از كتاب دعاى ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید عمرى رضى‏اللّه عنه نقل كرده و مى‏نویسد: در این كتاب دعاهاى بسیارى وجود دارد كه ابوجعفر محمدبن عثمان به خواندن آن اهتمام داشته است.

سّیدبن‌طاووس در کتاب "الاقبال بالاعمال الحسنه" به سند خویش این دعا را از کتاب دعای ابوجعفر محمد بن ‌عثمان‌بن‌سعید عمری رضی‌الله عنه نقل کرده، که در شبهای ماه رمضان خوانده می‌شود.

سیدبن طاووس مى‏گوید: «من از آن كتاب دعاهاى فراوانى را نسخه‏بردارى كردم و از جمله آنها همین دعاى افتتاح است كه در شبهاى ماه رمضان خوانده مى‏شود.¹ نگارنده مى‏گوید گرچه این دعا بر حسب ظاهر از امام معصوم(ع) نقل نشده است لكن با توجه به این كه ابو جعفر محمد بن عثمان بن سعید عَمْرى از نُوّاب خاص² حضرت بقیّه‏اللّه روحى له‏الفداء بوده و به خواندن این دعا مداومت داشته و نیز با توجه به مضامین عالیه دعا و اعتماد مرحوم سید بن طاووس، مى‏توان اطمینان پیدا كرد كه این دعا از ناحیه مباركه امام عصر(عج) و یا از سایر معصومین(علیهم السلام) به دست ایشان رسیده باشد . والله العالم.

نام دعا

دعاى افتتاح در شبهاى ماه مبارك رمضان قرائت مى‏شود و این دعا داراى مضامین عالیه از حمد و ثنای الهى و راز و نیاز عارفانه و صلوات و درود بر معصومین(علیهم السلام) و در پایان، دعا براى ظهور باهرالنور حضرت مهدى ارواحنا له‏الفداء و تشكیل حكومت كریمه آن امام همام است و ترجمه و شرح آن با زبان ساده براى عموم مؤمنان مفید است تا در هنگام قرائت به مفاهیم آن توجه داشته باشند و با حضور قلب با خدا راز و نیاز كنند و با عرفان و شناخت بیشتر و با صفا و اخلاص در پیشگاه ربوبى عرض حاجت نمایند .

ضمنا باید دانست هر چند خداوند سبحان اذن داده است كه ما همه چیز را از كوچك و بزرگ از او بخواهیم ولى شایسته است كه مطالب و هدفهاى عالى را در اولویت قرار داده و حاجتهاى كوچك و ناچیز را در مرتبه دوم از او درخواست كنیم كه در پیشگاه شخص بزرگ از كوچك و خُرد آغاز كردن زیبنده نیست .

 

بخشهای مختلف دعا

دعای افتتاح از سه بخش کلی تشکیل می‌گردد که نخستین بخش آن حمد و ثنای الهی می‌باشد، بسیاری از معارف دینی به زبان حمد و ثنا و تسبیح و راز و نیاز و سوز و گداز بیان می‌شود. در این بخش واژه‌های حمد، مدح، ثنا و تسبیح بیش از نوزده بار تکرار می‌شود. و در واقع این بخش چگونگی راز و نیاز با خدا را در زبان دعا به ما آموزش می‌دهد .

بخش دوم دعا: صلوات بر محمد و آل و محمد با اوصاف ویژه .

بخش سوم: به مساله انتظار فرج و شکایت از غیبت حضرت ولی عصر عجل الله و زیادی دشمنان و کمی دوستان و آرزوی دولت کریمه و آمادگی برای جانفشانی و خدمت در آن دولت می‌پردازد و در آخر با دعای نصرت و عزت برای مسلمانان به پایان می‌رسد .

این دعا، «افتتاح» است. زیرا، این دعا با حمد و ثناى الهى اینگونه آغاز مى‏شود: «اللهم انى افتتح الثناء بحمدك ... . بار خدایا من ثناى تو را با حمدت آغاز مى‏كنم .

 اِنّی اَفْتَتِحُ الثَّناءَ بِحَمْدِكَ َ اَللّـهُمّ

خدایا من ستایش را بوسیله حمد تو مى گشایم

 نام دعا از همین فراز اول گرفته شده افتتاح یعنی گشودن، باز کردن. چه چیز را قرار است آغاز کنیم؟ ثنا را. ثنا یعنی ستایش. ثنا را با چه آغاز خواهیم کرد؟ با حمد خداوند. حمد یعنی چه؟ یعنی ستایش! اما ستایش خاص. حمد یعنی ستایش کسی که کاری را از روی اختیار انجام داده اما مدح از حمد عام تر است. شما زیبایی گل را مدح می کنید اما حمد نمی کنید زیرا گل در این زیبایی از خود اختیاری ندارد .

ما که آفریده‌ی خداوندیم باید او را به نحوی ستایش کنیم که خود فرموده همچنان كه در حدیث مورد اتفاق شیعه و سنى از رسول خدا (ص) رسیده كه مى گفت : «لا احصى ثناء علیك ، انت كما اثنیت على نفسك» (پروردگارا من ثناء تو را نمى توانم بشمارم، و بگویم، تو آنطورى كه بر خود ثنا كرده اى). امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: استر پدر من گم شد (استر: حیوانی که سوار آن می‌شوند), ایشان گفتند كه اگر حق تعالى , آن حیوان گـم شـده را بـه مـن بـاز رسـانـده او را آنطور سـتـایش می كنم كه پسندیده‌ی مقام جلال او باشد. زمان کوتاهی نگذشت که استر را یافتند و با زین و لجام حاضر ساختند. امام سوار شدند و حاضران مـتـرصد بودند كه ببینند ایشان خدا را چگونه ثنا می‌گوید؟  ایشان فقط فرمودند الحمدللّه و  هیچ جمله‌ی دیگری نگفتند. یـكـ نفر از  امام پرسید كه : یابن رسول اللّه , شما شرط كرده بودید كه بعد از یافتن حیوان گمشده خداوند را ثنایى گویید كه موجب رضاى او شود و لایق كبریاى او باشد و جـز به كلمه الحمدللّه تكلم نفرمودید؟ فرمودند كه با این كلمه طیبه همه ثنا و ستایش ها را نثار بارگاه عزت وى كردم.

فصرت ادعوك آمنا و اسئلك مستأنسا لا خائفا ولاوَجِلاً مُدِلاًّ علیك فیما قصدت فیه الیك فان ابطأ عنى عَتَبْتُ بجهلى علیك و لعل الذى أبطأ عنى هو خیرلى لعلمك بعاقبة الامور ...

در این بخش از دعا مى‏گوییم: پروردگارا لطف و رحمت تو موجب شده كه من با این همه گناه با آرامش خاطر تو را بخوانم و با احساس محبت و انس از تو حاجت بخواهم بى‏آنكه بیم و هراسى به خود راه دهم در حالى كه مقصودم را عاشقانه و با ناز و كرشمه با تو در میان مى‏گذارم و اگر حاجتم دیر آید، از روى نادانى با عتاب و خطاب با تو چون و چرا مى‏كنم. با این كه ممكن است دیر شدن اجابت به سود من باشد، زیرا سرانجام كارها را تو مى‏دانى و من از اسرار عالم آگاه نیستم و از آینده چیزى نمى‏دانم .

هر چند لطف خداوند اقتضا دارد كه ما هیچ گاه از درگاهش نومید نباشیم و همواره با امیدوارى عرض حاجت كنیم ولى باید

بدانیم كه لطف او با حكمت و مصلحت همراه است و بسیارى از تقاضاها و حاجتهاى ما به صلاح ما نیست زیرا این عالم، عالم ماده و عالم تضاد و تزاحم است و چه بسیار چیزها كه در محدوده تزاحم و تضاد نه به صلاح ما و نه به صلاح دیگران است و چه بسا در این محدوده امكان وجود ندارد البته خدا دعاى ما را بى‏پاسخ نمى‏گذارد و بى‏درنگ لبیك مى‏گوید و اگر خواسته ما را نمیدهد ولى براى ما پاداشى بزرگ مقدر مى‏فرماید و براى روز گرفتارى (روز قیامت) ما ذخیره مى‏كند .

نخست: خدا را خواندن و او را صدا زدن و اسماء صفاتش را به زبان آوردن. دوم: از او حاجت خواستن. در بعد نخست هیچ دعایى و هیچ ندایى بى پاسخ نمى‏ماند. اما بعد دوم دعا ممكن است گاهى به تأخیر بیفتد .

در این بخش از دعا مى‏توان به چند نكته اشاره كرد:

الف) ادب دعا: كه مبادا لطف و عنایت الهى سبب شود كه ما ادب دعا و ادب حضور را فراموش كرده و در برابر پروردگار خود را طلب‏كار بدانیم زیرا ما هیچگونه حقى بر خداوند نداریم كه آن را مطالبه كنیم .

ب) آنكه دعاهاى ما بى پاسخ نمى‏ماند و وعده الهى به مقتضاى (اذا سئَلَكَ عِبادى عَنّى فإنّى قریبٌ أجیبُ دَعْوةَ الداعِ إذادَعانِ...» عملى خواهد شد .

ج) آنكه مبادا تأخیر در پاسخ سبب نومیدى شود چون بعضى از خواسته‏هاى ما به صلاح ما نیست و خدا صلاح ما را بهتر مى‏داند و آنرا به آینده موكول مى‏كند و این آینده ممكن است روز قیامت باشد چه بسا تقاضایى كه در دنیا عملى نیست، زیرا دنیا دار تزاحم است و بندگان خدا گاهى چیزهاى متضاد مى‏خواهند كه در محدوده این عالم و در جهان ماده قابل تحقق نیست و به قول شاعر :

هر كه نقش خویشتن بیند در آب                       برزگر باران و گازر آفتاب

دو دشمن هر یك پیروزى خود و شكست حریف را مى‏خواهند و جمع پیروزى و شكست براى هر دو امكان ندارد پس خداوند دعاها را بر طبق حكمت و نظام احسن مستجاب مى‏فرماید و در صحنه تزاحم دعاى مؤمنان با پاداش نیك و دعاى كافران با پاداش متناسب به اجابت مى‏رسد و احیانا اگر براى كافران در ظاهرپیروزى دیده مى‏شود این پیروزى به خیر آنها نیست. و این گونه رخ دادها ممكن است در واقع براى مؤمنان آزمایش و براى كافران و املاء و استدراج باشد خداوند در قرآن مى‏فرماید :

والذین كذّبوا بآیاتنا سنستدرجهم من حیث لا یعلمون

آنانكه آیات ما را تكذیب كنند آنها را به تدریج نابود مى‏كنیم .

و نیز مى‏فرماید:

ولایَحْسَبَنَّ الَّذینَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلى لَهُم خیرٌ لانفسهم إنَّما نُملى لهم لِیَزدادوا إثْما و لَهُم عذاب مهین

كافران گمان نكنند كه این مهلت چند روزه به سود آنها است ما آنها را مهلت مى‏دهیم تا به گناه خویش بیفزایند و گرفتار عذابى دردناك شوند .

در برابر اگر مؤمنان دچار درد و رنج مى‏شوند براى آن است كه سره از ناسره (خالص از ناخالص) جدا شود و مؤمنان مخلص از پاداش بیشتر بهره گیرند .

پس دعا و درخواست مؤمنان هیچگاه بى پاسخ نمى‏ماند. در روایات اهل بیت علیهم‏السلام آمده است كه مؤمنان در روز قیامت با پاداشهاى بزرگى روبرو مى‏شوند كه خود نمى‏دانند پاداش كدام عمل آنها است به آنها گفته مى‏شود كه این پاداش دعاهایى است كه در دنیا به اجابت نرسید و خدا آنرا براى روز نیاز و تنگدستى شما ذخیره كرده بود كه اینك به شما اعطا مى‏شود چنانكه در حدیثى از امام صادق (علیه‌‌لسلام) آمده است:

إنَّ المؤمنَ لَیَدْعُو اللّهَ عَزَّوَجلَّ فى حاجته فیقول الله عزوجل أخِّرُوا إجابته شوقا الى صوته و دُعائه فاذا كان یَومَ القیامة قال الله عزوجل: عبدى دَعَوْتَنى فأخَّرْتُ إجابَتَك و ثَوابَكَ كذا و كذا و دَعَوْتَنى فى كذا و كذا فَأخَّرت إجابَتَك و ثَوابَكَ كذا و كذا، قال: فَیَتَمَنَّى المُؤمنُ انه لم یُسْتَجَبْ له دعوة فى الدنیا مما یرى مِنْ حُسْنِ الثواب

براستى مؤمن خداى عزوجل را درباره حاجت خود مى‏خواند و خدا دستور مى‏دهد اجابت او را به تأخیر اندازید بخاطر شوقى كه به آواز او دارم آنگاه كه روز قیامت شود خدا مى‏فرماید اى بنده من تو مرا خواندى (دعا كردى) و من اجابتت را به تأخیر انداختم اینك ثواب و پاداش توچنین و چنان است، و باز در باره فلان چیز و فلان چیز مرا خواندى و من اجابتت را به تأخیر انداختم و پاداش تو چنین و چنان است آنگاه مؤمن آرزو مى‏كند كاش هیچ دعایى از او در دنیا اجابت نشده بود بخاطر ثواب و پاداش نیكى كه مى‏بیند.

پس هیچگاه از دعا خسته نشوید و همواره خدا را بخوانید كه لطف پروردگار مرهون دعاهاى شما است چنانكه مى‏فرماید: قل ما یعبأبكم ربى لولا دعاؤكم؛ بگو اگر دعاهاى شما نباشد پروردگار من به شما عنایتى نمى‏كند.

دعا نشانه بندگى و وسیله عروج بنده به سوى خدا است. با دعا و راز و نیاز ونماز انسان به معراج مى‏رود و به خدا نزدیك مى‏شود و سرّ نماز و حقیقت آن دعا است كه صلوة در اصل به معنى دعا و دعا مغز عبادت است نماز وسیله تقرب هر انسانِ پرهیزكار به خدا است .

فلم ارمولىً كریما اصبر على عبدلئیم منك على یا رب، انك تدعونى فاولى عنك و تتجبب الىّ فاتبغض الیك و تودّد الى فلا اقبل منك كان لى التطول علیك فلم یمنعك ذلك من الرحمة لى و الاحسان الىّ والتفضّل علىّ بجودك و كرمك فارحم عبدك الجاهل وجد علیه بفضل احسانك انك جواد كریم.

خدایا! من هیچ مولاى كریمى را شكیباتر از تو نسبت به بنده لئیم و بخیلى مانند خود ندیده‏ام. پروردگارا! تو مرا مى‏خوانى و من از تو روى مى‏گردانم. تو به من محبت مى‏كنى و من دشمنى، تو نسبت به من اظهار دوستى و مودت مى‏كنى و من پذیرا نیستم گویا كه من بر تو منتى و حقى دارم ولى تمام این برخوردهاى ناشایست من، تو را از رحمت و نیكى و تفضل نسبت به من باز نمى‏دارد. خدایا! رفتار من از روى نادانى است پس بر بنده نادانت مگیر و او را مشمول رحمتت قرار داده و با فضل و احسان و كرمت با او رفتار كن كه تو جواد و كریمى.

و بعد در ادامه می فرماید:

الحمدلله مالك الملك مجرى الفلك مسخّرالریاح فالق الاصباح دیان الدین رب العالمین

در این بخش از دعا مى‏گوییم سپاس خداى را كه مُلك جهان از آن او و نظام عالم با تدبیر و اراده او سامان مى‏یابد. كشتى‏ها در دریاها به اراده او در جریان است و بادها با تسخیر وى در نوسان است. اوست كه سینه افق را شكافته و روشنایى بامداد را از آن بیرون مى‏آورد(و تاریكى شب را به روشنى روز تبدیل مى‏كند) خدایى كه قانونگذار و آغازگر دین و شریعت است. نظام تكوین و تشریع از سوى او و قانون دین و شریعت از جانب او تنظیم و تدوین مى‏شود زیرا او رب‏العالمین و پروردگار جهانیان است.

این بخش از دعا در ارتباط با ربوبیت آفریدگار است از این رو با صفت رب العالمین پایان مى‏یابد .

تلخیص از کتاب شرح دعای افتتاح آیت الله مهدوی کنی

هدیه روزه داران

حكمت روزه داشتـن بگـذار

باز هم گفته و شنیده شود

صبرت آمــوزد و تسلط نفـس

و ز تو شیطان تو رمیده شود

هر که صبرش ستون ایمان بود

پشت‏ شیطان ازو خمیده شود

آفتــــاب ریــاضتی که ازو

میوه معرفت رسیده شود

چه جلایی دهد به جوهر روح

کادمی صافی و چکیـده شود

بذل افطار سفره عدلی است

که در آفــاق گستـــریده شود

فقر بر چیده‏ دارد از خوانـی

که به پای فقیر چیده شود

شب قدرش هزار ماه خداست

گوش کن نکتــه پروریـده شود

از یــکی میــــوه عمـــل کـــه درو

کشته شد، سی هزار چیده شود

گر تکانی خوری در آن یک شب

نخـل عمــر از گنـه تکیـده شود

مفت مفروش کز بهای شبی

عمرهـا باز پـس خـریده شود

روز مهلت گذشت و بر سر کوه

پرتــوی مانـده تــا پریــده شـود

تا دمی مانده سر بر آر از خواب

ور نه صور خــدا دمیـــده شــود

v

و علیک السلام یا رمضان

برگ تحویل می‏کند رمضان  

بار تودیع بر دل اخوان

یار نادیده سیر زود برفت

دیر ننشست نازنین مهمان

غادرالحب صحبة الاحباب

فارق الخل عشرة الخلان

ماه فرخنده روی بر پیچید 

و علیک السلام یا رمضان

الوداع ای زمان طاعت و خیر  

مجلس ذکر و محفل قرآن

مهر فرمان ایزدی بر لب نفس 

در بند و دیو در زندان

تا دگر روز، با حبان آید    

بس بگردد به گونه گونه جهان

بلبلی زار زار می‏نالید       

بر فراق بهار وقت‏خزان

گفتم اندوه مبر که باز آید    

روز نوروز و لاله و ریحان

گفت ترسیم بقا وفا نکند      

ور نه هر سال گل دهد بستان

روزه بسیار و عید خواهد بود     

تیرماه و بهار و تابستان

تا که در منزل حیات بود           

سال دیگر که در غریبستان...

مبارک باد آمد ماه روزه

مبارک باد آمد ماه روزه

رهت‏ خوش باد، ای همراه روزه

شدم بر بام تا مه را ببینم

که بودم من به جان دلخواه روزه

نظر کردم کلاه از سر بیفتاد

سرم را مست کرد آن شاه روزه

مسلمانان، سرم مست است از آن روز

زهی اقبال و بخت و جاه روزه

بجز این ماه، ماهی هست پنهان

نهان چون ترک در خرگاه روزه

بدان مه ره برد آن کس که آید

درین مه خوش به خرمنگان روزه

رخ چون اطلسش گر زرد گردد

بپوشد خلعت از دیباه روزه

دعاها اندرین مه مستجاب است

فلکها را بدرد آه روزه

چو یوسف ملک مصر عشق گیرد

کسی کو صبر کرد در چاه روزه

سحوری کم زن ای نطق و خمش آن

ز روزه خود شوند آگاه روزه

ماه رمضان آمد ای یار قمر سیما

ماه رمضان آمد ای یار قمر سیما

بر بند سر سفره بگشای ره بالا

ای یاوه هر جایی، وقتست که باز آیی

 بنگر سوی حلوایی تا کی طلبی حلوا...

مرغت ز خور و هیضه، مانده‏ست درین بیضه

بیرون شو از این بیضه تا باز شود پرها

بر یاد لب دلبر خشکست لب مهتر

خوش با شکم خالی می‏نالد چون سرنا

خالی شو و خالی به لب بر لب نایی نه

چون نی زدمش پر شو و آنگاه شکر می‏خا...

گر تو به زیان کردی آخر چه زیان کردی

کو سفره نان افزا کو دلبر جان افزا

از درد به صاف آییم و زصاف به قاف آییم

کز قاف صیام ای جان، عصفور شود عنقا

صفرای صیام ار چه، سودای سفر افزاید

لیکن ز چنین سودا یابند ید بیضا

هر سال نه جوها را می‏پاک کند از گل

تا آب روان گردد تا کشت‏شود خضرا

بر جوی کنان تو هم، ایثار کن این نان را

تا آب حیات آید تا زنده شود اجزا...

بستیم در دوزخ یعنی طمع خوردن

بگشای در جنت ‏یعنی که دل روشن

بس خدمت‏خر کردی بس کاه و جوش بردی

در خدمت عیسی هم باید مددی کردن

تا سفره و نان بینی کی جان و جهان بینی

رو جان و جهان را جو، ای جان و جهان من

اینها همه رفت ای جان بنگر سوی محتاجان

بی برگ شدیم آخر چون گل ز دی و بهمن

سیریم ازین خرمن، زین گندم و زین ارزن

این سنبله و میزان، ای ماه تو کن خرمن ...

شب رحمت

سبدی دارم در دست

                   می روم سوی خدا

                                    یا علی می گویم

می روم تا درگه نور و امید

              تا به جایی که ملک ره نبرد

                                   می روم سوی خدا

                                                            سوی حق                                         سوی امید

چون قرارم امشب است

می روم تا که به من تازه براتی بدهند

                    می روم تا در ِ رحم

                                  می زنم در با اشک

                                         و قسم می دهم او را از دل

                         به هم او

                         به محمّد

                         به علی

                         به فاطمه

                         به هر چهارده نور خدا

                         به قائم

                                    و به نور ...

                                                تا که مرا ره بدهد

                                                                        به سوی نور

                                                به چشمه غسل ذنوب

سبدم را به ملائک دادند

می برندش تا در ِ لطف خدا

حال ...

من منتظرم در ره عشق ...

                  و دعا می کنم امشب همه را

                                      زیر لب ذکر خدا می گویم

                                           تشنگی را ز دهان دور کنم من با اشک 

                                  به خدا بوی خدا می آید

آری ...

     نور آمد

           و ملائک سبدم آوردند

                                      لبالب از رحم

                                                سرریز از نور و کرم

و چه زیبا با نرگس فردوس پوشانیده شده

                            شکری می گویم به خدا

                                                می نوشم آب حیات

                                                       با دل و جان آن مبارک سحر آمد

و ز گلدسته دل بانگ اذان می شنوم

                            نیست خدائی جز او ...

                            نیست خدائی جز او

آری

صبح شد

و سبکبال ز جا بر می خیزم به خدا

«ارسطو کروبی (وصال خوانساری)»

رمضان آمد و آهسته صدا كرد مرا

رمضان آمد و آهسته صدا كرد مرا

مستعد سفـــر شهر خدا كرد مرا

از گلستان كرم طرفه نسیـمی بوزید

كه سراپای پر از عطر و صفا كرد مرا

نازم آن دوست كه با لطف سلیمانی خویش

پــــله از سلسـله دیـــو دعــا كـــــرد مـــرا

فیض روح القدسم كرد رها از ظلمات

همرهـی تا به لـب آب بقـا كرد مـرا

من نبودم بجز از جاهل گم كرده رهی

لایـــق مكتب فخــر النجبا كـــرد مـــرا

در شگفتم ز كرامات و خطاپوشی او

من خطا كردم و او مهر و وفا كرد مرا

دست از دامن این پیك مبـارك نكشم

كه به مهمانی آن دوست ندا كرد مرا

زین دعاهاست كه با این همه بیبرگی و ضعف

در گلـستــــان ادب نـغمـــه ســرا كــــرد مـــرا

هر سر مویــم اگـر شـكر كند تـا به ابــد

كم بود زین همه فیضی كه عطا كرد مرا