زادگاه فردوسي چه شرايطي دارد؟
با وجود اين‌که سال گذشته هزارمين سال پايان سرايش شاهنامه بود، اما در طول سال، آن‌طور که بايد به خالق شاهنامه توجه نشد و علاوه بر پابرجا ماندن دکل‌هاي برق در توس و گازکشي در منطقه، امروز نيز زادگاه فردوسي روزگار خوشي را نمي‌گذراند.
در خراسان رضوي، روستاي تاريخي «پاژ» نقطه‌اي است که به‌عنوان زادگاه حکيم ابوالقاسم فردوسي، حماسه‌سراي نامدار ايران شناخته مي‌شود. با اين وجود، شايد مردم فقط نامش را از رسانه‌ها شنيده باشند و کمتر کسي به قصد ديدن، راهي اين روستا شده باشد.
اين روستاي 800 هکتاري در 15 کيلومتري شمال شرقي مشهد و در تقاطع جاده‌ي کلات و کارده قرار دارد و هرچند از جاده‌ي کناري آرامگاه فردوسي نيز مي‌توان با طي مسافتي طولاني، به‌شکل غيرمستقيم به اين روستا رسيد، اما نه در جاده‌ي اصلي و نه در مسيري که از آرامگاه فردوسي آغاز مي‌شود، هيچ تابلويي براي راهنمايي گردشگران و علاقه‌مندان ديده نمي‌شود. با اين وجود، نکته‌ي مطلوب براي بازديدکنندگان اين است که هر دو مسير، راه آسفالت دارد و اين امر سرعت دسترسي با وسيله‌ي نقليه را بيشتر مي‌کند.
تنها تابلويي که مي‌توان از روي آن از رسيدن به اين روستا اطمينان يافت، تابلويي است که توسط دهياري روستا در حاشيه‌ي مسير کلات به مشهد نصب شده است و ورود به روستاي «پاژ» را خوش‌آمد مي‌گويد.
تنها تابلويي که مي‌توان از روي آن از رسيدن به اين روستا اطمينان يافت، تابلويي است که توسط دهياري روستا در حاشيه‌ي مسير کلات به مشهد نصب شده است و ورود به روستاي «پاژ» را خوش‌آمد مي‌گويد.
مردم منطقه اين روستا را با نام «پاز» مي‌شناسند و به علت پرسش‌هاي گردشگران نام «پاژ» نيز براي‌شان بيگانه نيست. اين روستا يک خيابان اصلي به نام «فردوسي» دارد که از جاده‌ي کلات منشعب مي‌شود و خيابان‌هاي فرعي آن نيز براساس همين خيابان اصلي شماره‌گذاري شده‌اند. به گفته‌ي مردم روستا، اين خيابان‌ها به‌زودي آسفالت مي‌شود تا گذر در روستا نيز راحت‌تر انجام شود.
با گذشتن از حاشيه‌ي جاده‌ي کلات و روستاي پاژ، يک ساختمان کهن بر بالاي تپه‌اي در روستا خودنمايي مي‌کند که همان خانه‌ي منسوب به «فردوسي» است. اين خانه در بلندترين قسمت روستا قرار دارد و مردم آن را به نام «خانه‌ي فردوسي» مي‌شناسند. با اين حال، خانه‌ي پير فرزانه‌ي توس روزگار خوشي را سپري نمي‌کند.
هرچند نيازهاي اوليه مانند آب، گاز و ... در روستا تأمين شده است، اما زندگي به شيوه‌ي سنتي جريان در آن دارد و مردم روستا هيچ بهره‌اي از جاذبه‌ي گردشگري اين منطقه نمي‌برند.
«خانه‌ي فردوسي» بر بلنداي تپه‌ي تاريخي پاژ که اسفند 1379 به شماره‌ي 3241 در فهرست آثار ملي ثبت شد، گردشگران را از هر نقطه‌ي روستا به سوي خود جذب مي‌کند؛ اما در خود روستا نيز مانند جاده‌هاي دسترسي به منطقه، تابلويي که گردشگران را به سمت خانه هدايت کند، وجود ندارد. علاوه بر اين، راه رسيدن به خانه به‌دليل قرار داشتن در بلندي، آسان نيست.
در اطراف خانه نيز هيچ تابلويي براي راهنمايي گردشگران به سمت «خانه‌ي فردوسي» و رد پايي از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري حتي در حد آرم اين سازمان ديده نمي‌شود. به اين ترتيب، گردشگران مجبورند براي يافتن راه خانه از مردم سؤال کنند. آن‌ها نيز تنها در حد شنيده‌ها و براساس حضور گردشگران اطلاعاتي بسيار مختصر دارند. در حالي که اين جاذبه‌ي گردشگري به ارائه‌ي اطلاعات در قالبي بسيار مدون نياز دارد.
با رسيدن به «خانه‌ي فردوسي» منظره‌ي چشم‌نوازي ديده نمي‌شود. يک چهارديواري کوچک با تاقچه و تزيينات گچي ساده که قدمت آن به دوران پهلوي مي‌رسد، تنها دارايي «خانه‌ي فردوسي» است. اين‌جا چيزي که بيش از همه جلب توجه مي‌کند، يادگاري‌هايي است که روي ديوارهاي گچي نوشته شده است و به زحمت مي‌توان در ميان انبوه نوشته‌ها، جاي خالي يافت.
ساختمان خانه نيز روزگار خوشي را سپري نمي‌کند و به مرمت اساسي نياز دارد. قرار گرفتن خانه بر بالاي تپه، جلوه‌اي ديداري براي آن ايجاد کرده است. در حالي که بنا، به جز قدمت کهن آن، ويژگي برجسته‌اي ندارد و تنها نام «فردوسي» است که به آن اهميتي ويژه بخشيده است. در روستاي پاژ که آن را با نام «فردوسي» مي‌شناسند، به‌جز در نام خيابان‌ها، هيچ اثري از زنده‌کننده‌ي زبان پارسي ديده نمي‌شود.
هرچند مرمت و رسيدگي به وضعيت زادگاه فردوسي و اطراف آن در برنامه‌ي سازمان ميراث فرهنگي قرار دارد، اما به گفته‌ي يکي از مردم روستا، اين برنامه چند سال است که در حد حرف باقي مانده و اقدامي عملي در اين راستا انجام نشده است.
به گفته‌ي مردم منطقه، اين روستا به‌شکل غيربرنامه‌ريزي‌شده، بازديدکنندگاني را بويژه در ايامي مانند نوروز از نقاط مختلف و حتي ساير کشورها دارد؛ اما ديدن اين وضعيت در زادگاه يکي از بزرگ‌ترين مشاهير ايران جلوه‌ي خوشي ندارد. بنابراين لزوم سرعت بخشيدن به برنامه‌هايي که براي افزايش ظرفيت گردشگري اين روستا در نظر گرفته شده است، اهميتي دوچندان دارد.
