حساسیت به پنی ‌سیلین

این روزها رسانه‌ های گروهی از بیماری آنفلوآنزای خوکی زیاد می‌گویند (که البته جای گفتن هم دارد، اما درست و دقیق باید گفت) و باعث شده که مطب پزشکان از روزهای دیگر شلوغ ‌تر شده و خیلی ‌ها با کوچک ‌ترین علامتی که در خود می ‌بینند، به پزشک مراجعه می ‌کنند که: "دکتر! بیماری من آنفلوآنزای خوکی نیست؟"

شاید برای تان جالب باشد که بدانید برخی از این بیماران با اصرار از پزشک درخواست آنتی ‌بیوتیک (مخصوصا پنی ‌سیلین) می ‌کنند.

به همین بهانه، به سراغ دکتر ایرج خسرونیا، متخصص داخلی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رفتیم تا با خطرات تجویز بی ‌رویه پنی ‌سیلین آشنا شویم.

آقای دکتر! به عنوان اولین پرسش می ‌توانید کمی درباره حساسیت به پنی ‌سیلین برای ما توضیح دهید؟

پنی‌سیلین یکی از داروهایی است که زیاد تجویز می‌شود و اغلب در درمان گلودرد چرکی و عفونت‌های گوش استفاده می ‌شود. اما اگر شما به پنی ‌سیلین حساسیت داشته باشید، مصرف این دارو می ‌تواند برای تان خطرناک باشد. واکنش‌هایی که در پاسخ به مصرف پنی ‌سیلین در شخصی که به این دارو حساسیت دارد، رخ می ‌دهد طیف وسیعی دارد و می‌ تواند از تظاهرات پوستی تا واکنش‌های مرگ‌ باری مانند مشکلات حاد تنفسی باشد.

علایم و نشانه‌ های این حساسیت چیست؟

علایم و نشانه‌ های شایع حساسیت به پنی‌ سیلین عبارت‌اند از: تظاهرات پوستی، کهیر، خارش چشم ‌ها، تورم لب ‌ها، زبان یا صورت. اگر شما متوجه هرکدام از این علایم و نشانه‌ ها شدید، پزشک ‌تان را مطلع سازید.

اگر شما دچار یک واکنش حساسیتی شده باشید، پزشک تان می ‌تواند آن را تشخیص دهد و داروی دیگری را به عنوان جایگزین پنی ‌سیلین برای تان تجویز کند.

شدیدترین واکنش حساسیتی به پنی‌ سیلین، واکنش آنافیلاکسی است که می ‌تواند کشنده باشد؛ واکنشی که در افراد بسیار حساس، بلافاصله پس از تماس با پنی‌ سیلین رخ می ‌دهد و می ‌تواند موجب انقباض مجاری تنفسی و دشواری تنفس شود.

فشار خون می‌ تواند تا حد خطرناکی پایین بیاید و موجب سرگیجه یا بیهوشی شود. سایر علایم و نشانه‌ های جدی نیز عبارتند از: شنیدن صدای غیر عادی هنگام نفس کشیدن، احساس سبکی سر، نامفهوم صحبت کردن، نبض تند یا ضعیف، کبودشدن پوست، لب ‌ها یا بستر ناخن، اسهال و تهوع و استفراغ. اگر شما فکر می ‌کنید که خودتان یا شخص دیگری دچار واکنش آنافیلاکتیک شده‌ اید، سریع به اورژانس مراجعه کنید.

اصلا چرا بعضی ‌ها به پنی‌ سیلین حساسیت دارند؟

هنوز به طور کامل مشخص نیست که چرا بعضی از مردم دچار حساسیت به پنی ‌سیلین می ‌شوند و بقیه چنین مشکلی را ندارند. البته احتمال ابتلا در افرادی خاص نسبت به سایرین بیشتر است، که در این میان وراثت ممکن است نقش داشته باشد.

پنی ‌سیلین متعلق به خانواده‌‌ ای از داروها به نام آنتی ‌بیوتیک ‌های بتالاکتام است. این داروها شامل پنی ‌سیلین و آموکسی‌ سیلین هستند که به نسبت ارزان هستند و اصولا در ریشه‌ کنی بسیاری از عفونت‌ های باکتریایی شایع موثرند. این عفونت‌ها شامل عفونت ‌های مجاری تنفسی فوقانی، سینوس‌ ها، گوش و پوست است. پنی‌سیلین چه به صورت خوراکی یا تزریقی، موجب توقف رشد باکتری در بدن تان می‌ شود. انواع گوناگونی از پنی‌سیلین وجود دارد و هر کدام از آن ها روی عفونت و منطقه مجزایی از بدن اثر دارد. شما ممکن است نام بعضی دیگر از اعضای خانواده پنی ‌سیلین را شنیده باشید که شامل: آموکسی ‌سیلین، دیکلوکساسیلین، پنی‌ سیلین V، آمپی‌ سیلین، نفسیلین و پنی ‌سیلین G است.

شما به صورت مادرزادی با این نوع حساسیت به دنیا نمی‌آیید، اما ممکن است پس از تماس با پنی ‌سیلین به آن حساسیت پیدا کنید و پس از آن، با تماس مجدد با این دارو یا سایر آنتی‌بیوتیک ‌های مشابه دچار واکنش حساسیتی شوید. حساسیت به پنی‌ سیلین به این دلایل روی می ‌دهد که سیستم ایمنی شما به پنی ‌سیلین به عنوان یک ماده مضر برای بدن پاسخ می ‌دهد. به دلایلی که هنوز مشخص نیست، بدن شما پادتن‌هایی به نام ایمونوگلوبولین (Ig) تولید می‌ کند که به دارو حمله می‌ کند. در اغلب موارد حساسیت به پنی ‌سیلین، ایمونوگلوبولین مسوول این مشکلات، IgE یا ایمونوگلوبولین E نام دارد.

کی باید برای درمان این مشکل به پزشک مراجعه کرد؟

اگر شما فکر می ‌کنید که به پنی ‌سیلین حساسیت دارید یا دچار یکی از علایم و نشانه‌ های حساسیت به پنی‌ سیلین هستید، باید با پزشک ‌تان مشورت کنید. اگر این امکان برای تان وجود دارد، زمانی که دچار واکنش‌ حساسیتی هستید، باید به پزشک ‌مراجعه کنید، زیرا با این کار به تشخیص علایم‌ تان کمک می‌ کنید. اگر در شما یکی از علایم یا نشانه‌ های آنافیلاکسی به وجود آمد، حتما باید به اورژانس مراجعه کنید.

روش ‌های غربالگری و تشخیص این نوع حساسیت چه هستند؟

پزشک احتیاج به دانستن سابقه علایم و نشانه‌ های حساسیت بیمار به پنی‌ سیلین دارد و ممکن است نیاز به انجام تعدادی از معاینات بالینی برای تشخیص یا سایر علل پزشکی داشته باشد. پزشک‌ ممکن است درخواست تست پوستی برای شما بکند. در این تست مقدار بسیار کمی از پنی ‌سیلین را در پوست ساعد یا پشت ‌تان تزریق می ‌کنند که در صورتی که شما به پنی ‌سیلین حساسیت داشته باشید، در قسمت تزریق یک واکنش یا برآمدگی سفت و قرمزرنگ دیده خواهد شد. تنها مراکز تخصصی ویژه حساسیت قادر به انجام تست‌ های حساسیتی مربوط به پنی ‌سیلین هستند.

این حساسیت‌ ها، درمانی هم دارند؟

بله؛ در صورت ابتلا به یک واکنش حساسیتی به پنی‌ سیلین، می ‌توانید برای کاهش تظاهرات پوستی و خارش از ترکیبات ضد هیستامینی مانند دیفن‌هیدرامین استفاده کنید. واکنش ‌های شدیدتر ممکن است نیاز به درمان با کورتون داشته باشند. واکنش آنافیلاکتیک نیز یک حالت اورژانس است و احتیاج به تزریق فوری اپی ‌نفرین و مراقبت ‌های بیمارستانی برای حفظ فشار خون و حمایت تنفسی دارد.

روش ‌های پیشگیری از این نوع حساسیت ‌ها چیست؟

بهترین راه جلوگیری از ایجاد واکنش حساسیتی به پنی ‌سیلین، خودداری از مصرف پنی ‌سیلین و سایر آنتی ‌بیوتیک ‌های مشابه است. اگر شما به پنی ‌سیلین حساسیت دارید، معنی ‌اش این نیست که شما لزوما به همه آنتی ‌بیوتیک ‌ها حساسیت دارید.

پزشک ممکن است آنتی ‌بیوتیکی را که با خانواده پنی ‌سیلین ارتباطی دور داشته باشد را بدون ایجاد هیچ‌ گونه مشکلی به شما بدهد. البته آنتی ‌بیوتیک ‌هایی هم که هیچ ‌گونه ارتباطی به خانواده پنی ‌سیلین ندارند نیز وجود دارند.

برای بعضی از عفونت‌ ها، مصرف پنی ‌سیلین ضرورت کامل دارد. در این موارد اگر شما سابقه قبلی حساسیت به پنی‌ سیلین را داشته باشید، انجام یک تست پوستی حساسیت ممکن است مهم باشد. اگر در تست پوستی انجام شده، شما به پنی ‌‌سیلین حساسیت داشتید، پزشک ‌تان ممکن است برای شما حساسیت ‌زدایی را تجویز کند. طی فرآیند حساسیت ‌زدایی، مقدار کمی از پنی ‌سیلین که به تدریج بر مقدار آن افزوده می ‌شود، به صورت خوراکی یا تزریقی به شما داده می ‌شود. به دلیل این که خود حساسیت ‌زدایی می ‌تواند موجب شروع واکنش‌های حساسیتی شود، این نوع درمان‌ها باید در بیمارستان‌ و تنها زمانی که مصرف پنی ‌سیلین ضروری است، انجام شود. حساسیت ‌زدایی شما تنها تا زمانی که شما پنی ‌سیلین مصرف می ‌کنید، باقی می‌ ماند. اگر شما مصرف پنی ‌سیلین را قطع کنید و دوباره در آینده به مصرف پنی ‌سیلین نیاز پیدا کنید، باید فرآیند حساسیت ‌زدایی را دوباره انجام دهید. فرآیند حساسیت ‌زدایی اغلب یکی دو روز طول می ‌کشد؛ اگرچه این اقدام در تمام موارد موثر نیست. هنوز علت این که چرا این فرآیند در بعضی افراد موثر است و در بعضی دیگر موثر نیست، مشخص نیست.

و به عنوان آخرین سوال، چه توصیه‌ ای به مبتلایان به این ‌جور حساسیت ‌ها دارید؟

ببینید؛ اگر شما فکر می ‌کنید که در گذشته واکنشی به پنی ‌سیلین داشته ‌اید، باید حتما با پزشک‌ و دندانپزشک‌ تان در این باره مشورت کنید. به پزشک ‌تان هر واکنش جدیدی را که در حین مصرف دارو متوجه آن می ‌شوید، بگویید. اگر او برای شما تشخیص حساسیت به پنی‌ سیلین داد، انجام کارهایی مانند پوشیدن دست‌ بندهای پزشکی یا داشتن کارتی در کیف پول تان که نشانگر وجود حساسیت به پنی‌ سیلین در شما باشد، مفید است.

داروسازان درآرزوی فردایی روشن‌تر

به مناسبت روز داروسازی‌ (5 شهریور)

روز داروسازی به نوعی مهجور مانده است. در روز پزشك یا پرستار، مطبوعات مقاله می‌نویسند و مصاحبه می‌كنند، اما در روز داروسازی، رسانه‌ها كمتر به آن می‌پردازند. شاید این مساله بازتابی از نگاه جامعه به داروسازان باشد. در كشور ما متاسفانه انتظاری كه از یك نسخه پیچ می‌رود، با داروساز یكی است. البته باز هم جای بسی خوشحالی است كه این روز در تقویم وجود دارد تا یادآوری كند نقش و جایگاه داروسازان متفاوت با آن چیزی است كه اكنون دیده می‌شود.

دارو از مهم‌ترین كالاها در تجارت امروزی بشر به لحاظ اثرگذاری آن بر سلامت انسان است. امروزه صنعت داروسازی به عنوان یكی از كلیدی‌ترین و عظیم‌ترین صنایع جهان مطرح است. در اختیار داشتن چنین صنعتی به منزله یكی از معیارهای مهم توسعه یافتگی كشورها شناخته می‌شود. دارو از چنان اهمیتی برخوردار است كه همه دولت‌ها ترجیح داده‌اند كنترل و نظارت بر تهیه و تولید و توزیع آن را خود به عهده بگیرند. كشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست. دولت، نظارت بر امور دارویی را به عهده دارد و حتی برای برخی از داروها، یارانه خاص در نظر می‌گیرد و آنها را با قیمتی متعادل در اختیار عموم قرار می‌دهد. تهیه و توزیع دارو تنها به نظام سلامت ارتباط پیدا نمی‌كند، بلكه بخش‌های مختلفی مثل بازرگانی، روابط خارجی، اقتصاد و ... در آن همكاری مشترك دارند.

در این میان، داروسازان در فرآیند تولید تا مصرف دارو، نقش انكارناپذیری را ایفا می‌كنند.

زكریای رازی بزرگ مردی است كه اعتبار نامش در تاریخ دانش بشری همواره یاد‌آور نگرش اصیل همه دانشمندان اسلامی به ارزش مقوله تحقیق و تجربه بوده و هست. آثار كم نظیری چون الحاوی و طب المنصوری كه در قرون متمادی به عنوان مرجع آموزش پزشكان و دانشمندان در سراسر جهان معتبرترین كتب مورد استناد بوده‌اند، خود یادگار دوران رشد و شكوفایی علم و پژوهش در گهواره تمدن ایرانی اسلامی هستند. 5 شهریور ماه، زادروز حكیم محمدبن زكریای‌رازی است كه روز داروسازی نامگذاری شده است.

از داروسازی تا داروفروشی‌

بسیاری از مردم براین باورند كه با گرفتن دارو، روند درمان بیماری آنها پایان یافته است. در حالی كه درمان با گرفتن دارو آغاز می‌شود. از این نظر دادن اطلاعات دارویی در خصوص نحوه كاربرد داروها و عوارض آنها و اثربخشی آنها از حقوق اولیه بیمار است كه متاسفانه بیماران با این حقوق آشنایی ندارند و در داروخانه‌های كشور نیز این اطلاعات عرضه نمی‌شود. در حقیقت داروخانه‌ها تنها مكانی برای عرضه دارو نیستند، بلكه محل ارائه خدمات دارویی نیز محسوب می‌شوند.

از سال‌ها پیش داروسازان از واگذاری مجوز تاسیس داروخانه به افراد غیرمتخصص گله داشتند و معتقد بودند فقط داروسازان، صلاحیت تاسیس و اداره داروخانه را دارند.

از سوی دیگر، سال‌های سال است گفته می‌شود جامعه پزشكی و بیماران باید از مضرات تجویز و مصرف غیرمنطقی داروها و هزینه‌های اقتصادی ناشی از آن برای نظام سلامت كشور آگاه باشند. این امر موجب شد وزارت بهداشت اقدام به تعیین ضابطه برای تاسیس داروخانه كند. طبق ماده 20 نظام دارویی كشور، تشخیص صلاحیت افراد برای تاسیس موسسات پزشكی از جمله داروخانه، به عهده كمیته‌ای تخصصی مستقر در وزارت بهداشت است. بر اساس این ضابطه، برای تاسیس داروخانه، دكتر داروساز باید ابتدا مسوول فنی داروخانه را معرفی کند و تا صلاحیت متقاضی تاسیس و مسوول فنی مورد بررسی و تایید قرار نگیرد، مجوز تاسیس داروخانه صادر نمی‌شود.

این موضوع نشان‌دهنده آن است كه داروسازان تنها فروشندگان دارو نیستند.

حق فنی برای هیچ‌

داروسازان در قبال دریافت حق فنی، باید نحوه مصرف، نگهداری و چگونگی مصرف هر دارو را به مردم یاد دهند و در واقع آنها موظف به ارائه ی مشاوره دارویی به مردم هستند.

داروسازان همواره از نرخ پایین حق فنی دارو شكایت دارند و معتقدند با میزان تعرفه‌های تعیین شده، حتی هزینه‌های داروخانه‌ تامین نمی‌شود. این در شرایطی است كه لزوم ارائه خدمات جانبی مانند مشاوره دارویی در داروخانه‌ها احساس می‌شود.

اما سوالی پیش می‌آید كه آیا واقعا در قبال این حق فنی، مشاوره‌ای به بیمار داده می‌شود؟ پاسخ این سوال را هر كس كه یك‌بار هم به داروخانه مراجعه كرده باشد به آسانی می‌تواند بدهد.

سوپر ماركت نیست‌

همواره در ایران به داروخانه به چشم یك سوپر ماركت نگاه می‌شود نه یك مركز درمانی! هر چند تا زمانی كه داروسازان ما در داروخانه‌ها نقش چندان متفاوتی با یك فروشنده ساده را ندارند، باید انتظار داشت تا مردم نیز چنین تصوری داشته باشند. در حقیقت جایگاه داروساز در داروخانه هیچ‌گاه در كشور ما تعریف نشده است و تا این مساله روشن نشود نباید انتظار داشت برای سلامت بیماران معجزه‌ای رخ دهد. گرچه ممكن است به ظاهر به حال داروسازان مفید باشد، اما بسیاری از آنان نیز رضایتی از این مساله ندارند و ترجیح می‌دهند به جای فروشندگی به كاری بپردازند كه روزگار جوانی خود را صرف آموختن آن كرده‌اند و در آن تخصص دارند.

وظایفی جدید

داروسازان باید علاوه بر خدمات سنتی كه در داروخانه‌ها به مردم ارائه می‌دهند، مشاوره‌های خاصی را نیز برای بیماران داشته باشند. در شرح وظیفه‌ای كه در حوزه معاونت آموزشی معاونت بهداشت برای یك داروساز تبیین شده و محتوای آموزشی نیز بر مبنای آن است، یك داروساز فارغ‌التحصیل باید قادر باشد بیش از 15 وظیفه مشخص را برای مشاركت در تیم سلامت ارائه كند. امروزه نظام آموزشی ما نیز بر این اساس استوار است كه فارغ‌التحصیلان ما قادر باشند این خدمات را ارائه دهند.

انتظار می‌رود متناسب با این آموزش‌ها اختیارات و وظایف داروسازان نیز بر پایه این توانایی‌ها تبیین شود.

قوانین قدیمی‌

قوانین فعلی امور پزشكی ‌دارویی كشور در سال 1334 شمسی تصویب شده است. قابل انتظار است كه اجرای این قانون پس از گذشت نیم قرن مشكلاتی را به همراه داشته باشد. نمونه آن مشكلی است كه درخصوص داروخانه‌ها ایجاد شده است.

در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب، به دلیل اجرای این قانون، همواره شاهد اختلاف نظر میان موسس داروخانه و مسوول فنی یا داروساز بودیم و در مواردی كار به جایی می‌رسید كه مالك داروخانه می‌گفت به مسوول فنی نیاز ندارد.

به اعتقاد كارشناسان، اگر هدف از تاسیس دانشكده داروسازی، تربیت متخصصان در این رشته است باید تسهیلاتی نیز فراهم شود تا داروسازان بتوانند از طریق آن، توانایی تاسیس و راه‌اندازی داروخانه را داشته باشند، نه این‌كه فردی از راه برسد و چون دارای پول و سرمایه است بتواند داروخانه تاسیس كند و داروساز زیردست او كار كند. این در حقیقت استثمار داروساز است. این سخن كه بر اساس قانون اساسی نمی‌توان جلوی اشتغال هیچ‌كسی را گرفت درست است، اما مگر می‌شود به هر كسی اجازه طبابت داد؟ قطعا منظور قانون اساسی هم چنین چیزی نبوده و هر كاری نیاز به داشتن صلاحیت خاص دارد.

سوال دیگری كه مطرح است، این است كه با واگذاری حق تاسیس داروخانه به غیرداروسازان، فلسفه تربیت داروساز چیست؟

جای خالی داروساز

به‌دلیل جاذبه‌های اقتصادی و اعتباری در بخش تجارت، به ویژه تجارت خصوصی و بخش واردات و صادرات دارو، خود به خود انگیزه داروسازان برای فعالیت در این موقعیت‌ها بیشتر است. این در حالی است كه كشور در موقعیت‌های حرفه‌ای بسیار ضروری، نیاز به داروساز دارد؛ به عنوان مثال می‌توان از داروخانه‌های بیمارستانی نام برد. داروخانه‌های بیمارستانی یكی از حیاتی‌ترین نقاط حضور داروساز است كه می‌تواند به هنجار كردن مصرف دارو در بیمارستان و نظارت علمی بر فرآیند مصرف دارو در بیمارستان كمك كند. اما در حال حاضر در كشور  حضور داروساز در بیمارستان به شدت ضعیف است و این مساله یكی از نقاط تفاوت اساسی ما با سیستم‌های پیشرفته دنیاست.

فرسودگی  صنعت دارو

صنعت دارویی كشور از جمله صنایع پُرسابقه و مهم ایرانی محسوب می‌شود كه از سالیان دور، جایگاهی ممتاز در كشورهای منطقه داشته است. صنعت تولید داروهای بیولوژیك در ایران قدمتی 85 ساله و صنعت تولید داروهای شیمیایی (ورود مواد اولیه و فرموله و آماده سازی كردن آن) قدمتی 55 ساله دارد كه هیچ كدام از كشورهای منطقه دارای چنین سابقه ارزشمندی نیستند. اما متوسط عمر ماشین‌آلات صنعت داروسازی دنیا 10 تا 15 سال و در ایران 20 تا 30 سال است كه این خود عامل مخربی برای كیفیت و رقابت‌پذیری صنعت داروسازی كشور محسوب می‌شود.

فرسودگی زیرساخت‌های صنعت دارو، كمبود نیروی انسانی متخصص، نبود ساز و كار مناسب برای قیمت‌گذاری داروهای تولید داخل، كمبود قدرت رقابت صنعت داروسازی ایران با صنایع داروسازی روز دنیا و منطقه، عمر بالاتر ماشین‌آلات صنعت داروسازی ایران در مقایسه با دنیا و ... از جمله مواردی است كه به عنوان چالش‌های صنعت داروسازی ایران از آنها یاد می شود و ضمن آن تاكید می‌گردد كه صنعت داروسازی، نباید در محدودیت نظارت‌های دولتی، محصور و راه توسعه بر آن بسته بماند.

متاسفانه صنعت دارو در ایران در سال‌های متمادی فرصت بازسازی و نوسازی خود را نیافته و قدرت رقابت این صنعت با صنایع داروسازی روز دنیا و منطقه بسیار پایین است.  از سوی دیگر، برنامه‌ریزی مطلوبی در تربیت نیروی انسانی ماهر مورد نیاز صنعت صورت نگرفته كه نتیجه آن كمبود شدید نیروی ماهر متخصص در صنعت، و ضعف شدید و نگران‌كننده ی زیرساخت‌های دستگاهی و ساختمان‌های تولید است.

چنانچه به مقوله بازسازی و نوسازی صنعت داروسازی كشور به عنوان یك ضرورت ملی توجه نشود، نباید انتظار داشت در سال‌های آتی این صنعت ملی و ارزشمند، یارای رقابت با صنایع بزرگ دنیا و ژنریك سازهایی را كه در منطقه در حال شكل گرفتن هستند، داشته باشد.

افق‌های تازه‌

با تمامی كاستی‌های موجود در صنعت داروسازی كشور، موفقیت‌های چشمگیری نیز در این زمینه طی سال‌های اخیر به‌دست آمده است. ارائه تركیبات جدید داروهایی كه برای نخستین بار از سوی دانشمندان ایرانی تولید و به دنیا عرضه می‌شوند، از یك سو موجبات خودباوری هر چه بیشتر جامعه علمی كشور را فراهم می‌آورد و از دیگر سو، توان بالای دانش و صنعت داروسازی ایران را در جامعه جهانی مطرح می‌كند.

در همین زمینه، در سال 1385 داروی "آیمود" برای نخستین بار در جهان به منظور كمك به درمان "بیماری ایدز"، توسط محققان ایرانی تولید شد. در سال 1386 نیز داروی "آنژی پارس" به منظور درمان "زخم پای دیابتی" به دست پژوهشگران ایرانی به دنیا عرضه شد. واكسن هپاتیت B ،اینترفرون آلفا ،اینترفرون بتا، اریتروپوئیتین، كیت تشخیص HIV و انسولین نمونه‌هایی از فرآورده‌های نوتركیب موجود در كشور است كه در حال حاضر به صورت داخلی تولید می‌شوند. تولید این محصولات كه نیاز به فناوری‌های بسیار پیشرفته دارند، نوید افق‌هایی روشن را برای صنعت داروسازی كشور می‌دهد.

فردایی بهتر

حفظ و ارتقای سلامت همنوعان ثمره دانش، مهارت و تجربه تمامی گروه‌های جامعه پزشكی است.

در این میان داروسازان نقش بسیار مهمی در درمان بیماران به عهده دارند و جامعه داروسازی ایران اسلامی با حضور 12 هزار نفر از سرمایه‌های علمی كشور در كنار سایر اعضای خانواده پزشكی، به خدمت رسانی به مردم مشغولند.

بدون شك سامانه تولید، تامین و توزیع دارو با وجود توان، دانش، مهارت و تجربه فراوان جامعه داروسازی كشور تا رسیدن به وضع مطلوب فاصله بسیار دارد. در این خصوص به پشتوانه دیدگاه‌های جامعه داروسازی كشور می‌توان در زمینه اصلاح ضوابط و قوانین ناكارآمد، رفع محدودیت‌های ناعادلانه، ضعف انحصارات و رعایت عدالت در ارائه فرصت‌ها، پرهیز از مداخلات غیر منطقی در مبانی اقتصادی صنعت داروسازی، بازنگری سیاست‌های سازمان‌های بیمه‌گر در زمینه دارو و اصلاح تعاملات بیمه‌ها با داروسازان، بسترسازی برای استفاده از دانش و توانمندی داروسازان برای ارائه خدمات آموزشی و اطلاع رسانی به بیماران در روند عرضه و مصرف دارو، نظارت موثر بر شبكه تهیه و توزیع دارو، قدم‌های موثری برداشت و به فردایی بهتر امیدوار بود.

چند نكته درباره داروهاي ضد افسردگي

متخصصان اظهار مي ‌دارند كه مصرف داروهاي ضد افسردگي يکي از بهترين راه كارها براي مقابله با افسردگي است، اما بايد در نظر داشت كه ما به عنوان يك مصرف كننده، چه توقعي از اين داروها بايد داشته باشيم.

به گزارش سرويس بهداشت و درمان ايسنا، واقعيت اين است که داروهاي ضد افسردگي مانند آنتي بيوتيک ‌ها نيستند که در طي چند روز، عامل بيماري زا را از بدن ريشه کن کنند. داروهاي ضد افسردگي به جاي ريشه کردن عامل بيماري، علايم آن را کاهش مي‌ دهند و در عين حال امکان دارد که بيمار حتي بعد از رهايي از علايم افسردگي، نياز به مصرف دارو داشته باشد.

انجمن روان پزشکان آمريکا توصيه مي ‌كند كه بيمار بايد 4 تا 5 ماه بعد از بهبود علايم از داروهاي ضد افسردگي استفاده کند. اين کار باعث مي ‌شود تا از احتمال بازگشت بيماري کاسته شود.

برخي از بيماران ممکن است به زمان طولاني ‌تري براي مصرف دارو احتياج داشته باشند. افسردگي مي ‌تواند در بعضي از مواقع شبيه بيماري مزمن مانند ديابت و بيماري‌ هاي قلبي باشد. در اين شرايط بيمار به يک روند درماني مداوم احتياج دارد که به آن درمان نگهدارنده گفته مي‌ شود.

بر اساس اين گزارش، طي دو دهه گذشته تعداد زيادي از داروهاي جديد ضد افسردگي روانه بازار شده‌اند که تا حدودي متفاوت از داروهاي قديمي ‌تر عمل مي ‌کنند.

يك نوع از اين داروها، بازدارنده‌هاي انتخابي باز جذب سروتونين (SSRIs) هستند. اين داروها بر روي سطح يک ماده شيميايي در مغز به نام "سروتونين" اثر مي گذارند. از انواع اين ضد افسردگي ‌ها مي توان به اس سيتالوپرام، فلووکسامين، پاروکستين و فلوکستين اشاره کرد. عوارض جانبي اين داروها معمولاً اندک و شدت آن ها کم است و شامل مشكلات معده، مشکلات خواب، مشکلات جنسي، سردرد، اضطراب و تغييرات وزني هستند.

نوع ديگري از داروهاي ضد افسردگي، بازدارنده‌هاي باز جذب سروتونين و نوراپي نفرين (SNRIs) نام دارند.

اين داروها روي ميزان سروتونين و ماده شيميايي ديگري در مغز به نام نوراپي نفرين تأثير مي‌ گذارند و اين داروها شامل دولوکستين و ونلافاکسين هستند. عوارض جانبي اين داروها نيز معمولاً کم و شامل عوارضي مانند به هم خوردگي معده، مشکلات خواب، مشکلات جنسي، سردرد، اضطراب، سرگيجه و ضعف هستند.

نوع سوم اين داروها شامل بازدارنده هاي بازجذب نوراپي نفرين و دوپامين (NDRIs) مي‌باشند. اين داروها بر سطح اپي نفرين و دوپامين در مغز تأثير مي گذارند. از ميان اين داروها مي توان به بوپروليون اشاره کرد. عوارض اين دارو نيز کم شدت بوده و مشکلات خواب، سردرد و اضطراب را شامل مي‌ شود.

گروه چهارم سازنده‌هاي نوراپي نفرين و سروتونين (NaSSAs) هستند كه عوارض اين دسته از داروها شامل ميرتازپين عبارت از مشکلات خواب، اضطراب، اغتشاش معده و سرگيجه هستند.

اين چهار گروه جزو داروهاي جديد ضد افسردگي محسوب مي ‌شوند. از جمله اولين داروهايي که در درمان افسردگي استفاده مي ‌شوند مي ‌توان به ضد افسردگي‌ هاي تري سايکليک و بازدارنده‌هاي مونوآمين اکسيداز اشاره کرد که هر دو در تعادل شيميايي مغز موثر هستند.

متخصصان سعي مي ‌کنند از اين داروها با حداقل دوز موثر استفاده کنند، زيرا مي ‌توانند عوارض جدي و شديدي در بدن ايجاد کرده و با بقيه داروها و غذاهاي مصرفي فرد تداخل کنند. با اين وجود داروهاي ذکر شده هنوز هم در بعضي موارد افسردگي به خصوص در مواردي كه داروهاي جديد جواب نداده‌اند، تجويز مي ‌شوند.

اگر براي مدت مناسبي به دارويي اجازه داديد تا فعاليتش را انجام دهد و باز متوجه شديد که احساس خوبي نداريد، حتما با پزشک تان مشورت كنيد.

هم چنين حتما به خاطر داشته باشيد که نبايد هيچ دارويي را بدون نظر پزشک کنار بگذاريد يا تعويض كنيد. حتي اگر احساس کرديد که بيماري تان کاملاً بهبود يافته است، قطع مصرف يک دارو مي تواند مساوي با بازگشت افسردگي باشد.

در نظر داشته باشيد كه مطمئن ‌ترين راه براي يك درمان صحيح به ويژه‌ از نوع دارويي، مراجعه به متخصص است.

مکمل‌ ها را به جا مصرف کنيد

شايد آقاي کازيمير فانک، کسي که اولين بار واژه ويتامين را به جهان عرضه کرد، نمي‌ دانست در مدت زماني کمتر از 100 سال، ديگر به جاي نگراني از بروز بري ‌بري و اسکوربوت (بيماري هاي ناشي از کمبود ويتامين ها)، بايد نگران اضافه دريافت ويتامين ‌ها و يا تداخلات آن ها با ساير داروها بود.

امروزه ويتامين‌ ها و مکمل‌ هاي گوناگون با نام‌ هاي تجاري مختلف بازار را قبضه کرده‌اند و از قفسه سوپر مارکت ها تا داروخانه ‌ها مي ‌توان آن ها را در اشکال قرص و کپسول و در بسته ‌بندي ‌هاي گوناگون يافت.

مکمل‌ها در واقع ترکيباتي هستند که هدف از توليد و مصرف شان، تکميل رژيم غذايي و رفع کمبود‌هاي تغذيه‌ اي يا استفاده از اثرات مفيد آن ها در پيشگيري از بيماري ‌هاست و دربردارنده يک نوع يا انواع ويتامين‌ها، املاح، اسيد‌هاي آمينه و ديگر ترکيبات مغذي هستنند.

مکمل‌ها داراي دوز و غلظت بالاتري از ويتامين و املاح موجود در غذاها بوده و به صورت خوراکي در اشکال قرص، کپسول، شربت، پودر و... توليد شده و به مصرف مي رسند.

آثار سوء مصرف

هستند افرادي كه به طور خودسرانه اقدام به مصرف مکمل‌ هاي ويتاميني مي‌ کنند و به نظرشان، خوردن حتي اضافه بر نياز آن ها خطري ندارد.

ولي همان‌طور که کمبود اين ويتامين‌ ها آثار سوء جدي به همراه مي ‌آورد، اضافه دريافت شان نيز مشکل‌ ساز خواهد بود. بايد در نظر داشت که عوارض جانبي ناشي از مصرف ناصحيح مکمل‌ها در برخي موارد بسيار جدي و يا حتي کشنده است. مصرف ‌کننده بايد اين نکته را در نظر بگيرد که مولتي ويتامين‌ ها فقط زماني که کمبودي در بدن وجود داشته باشد، سودمندند. مثلا بسياري از افراد براي داشتن پوست و مويي بهتر، اقدام به مصرف خودسرانه انواع ويتامين ‌ها مي ‌کنند، غافل از اين که مصرف بالاي اين مواد مغذي باعث بهبود وضعيت پوست و موي ‌شان نخواهد شد، مگر اين که بدن آن ها دچار کمبود باشد.

خطر آسيب به کبد و کليه‌ها نيز از دلايلي هستند که موجب پرهيز از مصرف زياد مكمل ‌ها مي ‌شوند.

برخي از ويتامين ‌ها محلول در آب هستند و مقادير بيشتر از حد نيازشان از طريق ادرار دفع مي ‌شود، ولي برخي از ويتامين ‌ها يا املاح به کبد رفته و در آن جا ذخيره مي ‌شوند.

اضافه دريافت برخي از آن ها مثل مصرف زياد مکمل آهن، با رسوب در کبد به مرور موجب تخريب اين عضو مي ‌شود.

همچنين دريافت ويتامين‌هاي محلول در چربي در مقادير بالا (مثل ويتامين A) زمينه ساز مسموميت و ضايعاتي جدي در کبد و کليه خواهد بود، يا مصرف زياد مکمل کلسيم مي‌ تواند باعث آهکي شدن اندام‌ها و ايجاد سنگ‌ هاي کليوي شود.

حتي مکمل هاي گياهي

در مورد مکمل‌ هاي گياهي نيز وضع به همين گونه است. اين تفکر که مکمل‌ هاي گياهي مانند بابونه، سير، جينسنگ و ... بي ضررند، کاملا اشتباه است. اين مکمل‌ ها داراي ترکيبات فعالي بوده و به واسطه وجود همين ترکيبات از زمان قديم در طب سنتي به آن ها اثرات درماني نسبت داده مي ‌شد، ولي استخراج اين ترکيبات و دوز بالاي شان در برخي از مکمل ‌ها مي ‌تواند خطرساز باشد و آسيب‌ هاي جدي قلبي، کبدي و کليوي را به همراه آورند. چنان که در چند سال اخير سازمان غذا و داروي آمريکا دستور منع توليد چند نمونه از اين مکمل ‌ها را صادر کرده است. به طور مثال، در نظر بگيريد فردي پس از اين که در برنامه ‌هاي آموزشي تغذيه متوجه شد که سير نقش به ‌سزايي در کاهش چربي خون دارد، اگر خودسرانه و بدون مشورت با متخصص اقدام به مصرف مکمل ‌هاي آليسين (سير) کند، به عنوان عارضه جانبي ممکن است دچار افزايش زمان خونريزي شود و اين موضوع به ويژه زماني که فرد از داروهاي رقيق ‌کننده خون مانند آسپيرين نيز استفاده مي ‌کند، خطرناک ‌تر خواهد بود.

براي چه كساني؟

جالب است بدانيد طبق تحقيقات انجام گرفته، بيشتر کساني كه از مکمل‌ ها استفاده مي ‌کنند داراي وضعيت غذايي مناسبي هستند و نياز به مکمل ندارند و در عوض افرادي که به علت وضعيت اقتصادي اجتماعي بد، وضعيت تغذيه شان ضعيف ‌است و بيشتر نيازمند مکمل درماني هستند، از آن بي ‌بهره‌اند.

به طور کلي، در صورتي که علايمي دال بر کمبود ويتامين يا املاح ديده شد، يا در اثر پيشرفت بيماري احتمال كمبود ماده مغذي وجود داشت، مصرف مکمل با در نظر گرفتن وضعيت فرد، سوابق پزشکي و داروهاي مصرفي اش، توسط پزشک توصيه مي‌ شود.

گروه‌هاي در معرض خطر که ممکن است بيش از همه در معرض کمبود ريز مغذي ‌ها قرار داشته باشند و نياز به مصرف مکمل ‌ها پيدا کنند عبارتند از سالمندان، زنان باردار و شيرده و شيرخواران.  زنان باردار و شيرده نيازمند مکمل اسيد فوليک، آهن و کلسيم هستند و ويتامين‌هاي A+D و قطره آهن نيز به شيرخواران داده مي ‌شود.

افراد معتاد به مواد مخدر و همچنين مصرف‌ کنندگان الکل نيازمند مصرف مکمل ويتامين‌ها هستند و افراد سيگاري در اغلب موارد نياز به ويتامين C بيشتري دارند.

همواره در نظر داشته باشيد که طبق نظر متخصصان تغذيه، بهترين، مطمئن ‌ترين و صحيح ‌ترين راه براي تامين نيازهاي تغذيه‌ اي در افراد سالم، غذايي است که مي ‌خورند، زيرا با مصرف ويتامين‌ها و املاح به صورت مکمل، ممکن است مقدار جذب ساير املاح در روده پايين بيايد.

انتخاب بهتر

يک مکمل بايد حتما داراي تاييديه وزارت بهداشت باشد. نام و تاييديه کشور توليد کننده روي آن ديده شود، تاريخ توليد و انقضا و نيز سري ساخت بر روي آن درج شده و بسته‌ بندي آن مناسب باشد.

به علاوه آن ها را حتما از داروخانه خريداري کنيد، زيرا برخي از مکمل ‌ها به صورت قاچاق وارد کشور مي ‌شوند و ممکن است تاريخ مصرف ‌شان گذشته باشد و يا شرايط نگهداري شان نامطلوب باشد، مثلا در نور و گرما نگهداري شده و در نهايت ارزش محتويات‌شان افت کرده باشد.

حتي در مورد مکمل ‌هاي روغني مانند روغن ماهي امكان فساد وجود دارد. بنابراين، خريد مکمل ها از اماكن مطمئن مثل داروخانه ها، به اندازه مصرف متعادل آنها حايز اهميت است.

افزایش حافظه با دارو

دستكاری در كار مغز همواره فكر دانشمندان و حتی مردم عادی را به خود مشغول كرده است.

از وقتی كه انسان پی به فعالیت پیچیده و توانایی‌های بالای مغز برد، همواره برای رسیدن به قدرت هوشی بالاتر در تلاش بوده است.

میان تلاش دانشمندان، مردم عادی نیز خود را از قافله عقب نگه نداشته‌اند.

بعضی‌ها با مصرف مواد غذایی و به خصوص برخی گیاهان سعی در افزایش حافظه دارند. بعضی دیگر از داروهای مصنوعی برای افزایش حافظه و توانایی مغز استفاده می‌كنند.

شاید شما هم در شب‌های امتحان از این داروها مصرف كرده باشید یا حداقل كسانی را می‌شناسید كه قبل از امتحان برای تقویت قوای فكری خود دارو مصرف می‌كنند.

داروهایی كه برای افزایش حافظه مورد استفاده قرار می‌گیرند

یكی از فواید اصلی داروهای محرك (مانند كوكائین، افدرین و آمفتامین‌هایی چون ریتالین)‌ توانایی آنها در افزایش انرژی مغز و تمركز است. آنها تمركز روی كار و درس خواندن را برای مدت طولانی افزایش می‌دهند.

در مطالعه‌ای كه در سال 2008 روی 1400 نفر انجام شد و در مجله Nature به چاپ رسید، 20 درصد از افراد تحت مطالعه عنوان كرده بودند كه از داروها برای افزایش تمركز و حافظه استفاده می‌كنند. این مطالعه ، سه دارو را مورد بررسی قرار داد: ریتالین، داروی ضدخواب پروویجیل و مهاركننده‌های گیرنده بتا كه هم برای درمان ناراحتی‌های قلبی استفاده می‌شوند و هم اثر ضداضطراب دارند.

ریتالین دارویی است كه برای درمان بیش‌فعالی در كودكان استفاده می‌شود، اما افراد سالم از آن برای افزایش تمركز و دقت استفاده می‌كنند.

بیشتر این افراد دوست دارند، به جای تلاش بیشتر برای درس خواندن، با مصرف قرص، راحت‌تر درس بخوانند. دانشمندان همواره در مورد استفاده ی غیرپزشكی از این داروها هشدار می‌دهند و عنوان می‌كنند كه عوارض جانبی داروهای افزایش حافظه، آنقدر مهم است كه نباید بدون دلیل از آنها استفاده كرد.

ریتالین و سایر داروهای محركی چون متادات، استراترا و ... برای درمان اختلال كمبود توجه در كودكان مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما این داروها توسط 15 تا 30 درصد دانشجویان دانشگاه برای پیشرفت تحصیلی مورد استفاده قرار می‌گیرند كه البته همه این داروهای محرك می‌توانند موجب واكنش‌های روانی مثل توهم، جنون، سوءظن و فقدان بصیرت (پارانویا)‌، هذیان و افكار آشفته شوند.

در مارس 2006،FDA  (اداره غذا و دارو) دریافت كه 6 درصد از کودکان بعد از مصرف این داروها دچار واكنش‌های روانی به صورت توهم‌های بینایی و حسی (احساس حركت حشره، مار و كرم روی بدن) می‌شوند.

عوارض داروهای افزایش تمركز

پروویجیل به اندازه ریتالین شناخته شده نیست و گزارش‌های كمی مبنی بر وابستگی به آن منتشر شده است. این دارو موجب بیدار ماندن شخص می‌شود و برای درمان اختلالات خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد. از عوارض این دارو می‌توان به سردرد، گیجی، آبریزش بینی، تهوع و لرزش اشاره كرد. همچنین این دارو موجب تغییرات فشار خون و اختلال در ریتم قلب می‌شود. بنابراین نباید در افرادی كه ناراحتی قلبی دارند، مورد استفاده قرار گیرد.

 استفاده از داروهای تقویت‌كننده حافظه برای مدت طولانی، موجب تضعیف توانایی شخص در به فراموشی سپردن خاطرات ناگوار می‌شود و به دنبال آن شخص دچار آزارهای روحی ناشی از حوادث ناگوار زندگی خواهد شد كه در بعضی موارد موجب ابتلای شخص به بیماری‌های روانی مانند اختلال اضطراب پس از حادثه‌ و... می‌شود.

ریتالین كه بیش از سایر داروها مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیز بدون عارضه نمی‌باشد. سرگیجه، لرزش، تاری دید، تغییرات فشار خون، بی‌اشتهایی، خشكی دهان، تپش قلب و... همگی از عوارض ریتالین هستند كه می‌توانند اشخاص را بر خلاف هدفشان، از فعالیت بیشتر بازدارند.

تفكرات اشتباه درباره داروهای افزایش حافظه

مطالعات اندكی روی این مساله كه آیا داروهای افزایش تمركز، واقعا موجب افزایش قدرت ذهنی افراد سالم می‌شوند یا خیر، صورت گرفته است.

مطالعه‌ای در سال 2003 نشان داد كه پروویجیل اثرات مثبتی در حد آزمایشگاهی داشته است. در این مطالعه كه روی 60 نفر انجام شد، نشان داده شد كه این دارو موجب افزایش فعالیت در بعضی تست‌های شناختی مانند حافظه و طرح‌ریزی‌های سه‌بعدی می‌شود. افرادی كه پروویجیل استفاده می‌كردند، احساس تمركز بیشتری داشتند.

مطالعات روی دانشجویان موجب نتایج نگران‌كننده‌ای شده است.  مطالعه‌ای كه در سال 2003 روی دانشجویان سال اول یكی از دانشگاه‌های بزرگ آمریكا انجام شد، نشان داد كه 5/13 درصد آنها حداقل یك بار برای دلایل غیرپزشكی از داروهای تقویت‌كننده حافظه استفاده كرده‌اند. در بعضی دیگر از مطالعات نشان داده شده است دانش‌آموزانی كه از دارو استفاده می‌كنند، حتی نمره‌های پایین‌تری نسبت به همكلاسان خود كسب می‌كنند. بیشتر آنها فكر می‌كنند این داروها هوش آنها را بیشتر می‌كند و به عنوان یك میانبر برای رسیدن به مدارج بالاتر تحصیلی از آنها استفاده می‌كنند، ولی واقعا این طور نیست.

در ضمن بیشتر مردم فكر می‌كنند كه عوارض این داروها خیلی هم جدی نیست، ولی باید بدانید كه این تصور هم اشتباه است. مصرف كوكائین گاهی اوقات با پارگی عروق بزرگ همراه می‌باشد. همچنین باید بدانید كه كوكائین و آمفتامین‌ها (مانند ریتالین)‌ با ایجاد التهاب در عروق مغز، خطر سكته مغزی را افزایش می‌دهند.

همچنین یك مطالعه كه در سال 2005 به انجام رسید، نشان داد كه ریتالین می‌تواند اثرات مخربی روی DNA داشته باشد.

راه های جایگزین مصرف این داروها:

دانشمندان توصیه می کنند:

* از آنجا كه داروهای محرك با افزایش كاتكول آمین‌هایی مانند دوپامین بر مغز اثر می‌كنند و ورزش‌های هوازی (مثل شنا، پیاده روی، دوچرخه سواری) نیز با اثر بر نوراپی‌نفرین، دوپامین و اپی‌نفرین می‌توانند اثرات این داروها را تقلید كنند.

بنابراین به جای استفاده از دارو، به ورزش روی آورید كه همان اثرات را بدون عوارض دارد.

*به مقدار كافی ماهی یا روغن ماهی كه سرشار از چربی امگا 3 می‌باشد و برای تقویت حافظه مفید است، را مصرف كنید.

* از همه مهم‌تر تنبلی را كنار بگذارید.

مصرف دارو در ایران بالاست

رییس بیستمین کنگره جامعه متخصصین داخلی با اشاره به مصرف بالای دارو در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان، تاکید کرد: الگوی مصرف دارویی در کشور نیازمند تغییر و تحول است.   

دکتر "ایرج خسرونیا" در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا با بیان این مطلب گفت: فرهنگ غلط مصرف دارو در کشور در کنار ارزان بودن داروها باعث شده است، ایران در مقایسه با بسیاری از کشورها ، مصرف داروی بیشتری را داشته باشد.

وی گفت: متاسفانه شیوه درمان متداول در کشور مبتنی بر دارو درمانی است، به طوری که بیمار تصور می کند با مراجعه به پزشک، هرچه داروی بیشتری برای او تجویز شود، روند درمان هم بهتر پیش می رود.

خسرونیا افزود: این امر باعث می شود چنانچه بیماری به پزشک مراجعه کند و پزشک تشخیص دهد نیازی به دارو ندارد ، بیمار اعتماد خود را به او از دست می دهد و به پزشک دیگری مراجعه نماید.

رییس جامعه متخصصین داخلی گفت: تصور بیمار بر این است که درمان صرفا با دارو صورت می گیرد. باید این آموزش به مردم داده شود درمان همیشه دارو نیست، گاهی فقط صحبت کردن و به عبارتی، "گفتار درمانی" بهتر از هر دارویی در بهبود حال بیمار موثر است.

خسرونیا با اشاره به اینکه بسیاری از داروها مثل آنتی بیوتیک ها و مسکن ها را نباید داروخانه ها بدون نسخه در اختیار مردم قرار دهند، خاطر نشان کرد: هم اکنون این نوع داروها که مصرف خودسرانه آنها عوارض بسیاری را به دنبال دارد، از مصرف بسیار بالایی در کشور برخوردار هستند.

رییس جامعه متخصصین داخلی با اشاره به اینکه با فرهنگ سازی و الگوی صحیح درمان و پیشگیری ، مردم کمتر بیمار می شوند، افزود: با توجه به اینکه پیشگیری بسیار ارزان تر از درمان است، باید مردم هر شش ماه یک بار به پزشک مراجعه کنند و با انجام معاینات دوره ای از ایجاد بسیاری از بیماری ها پیشگیری نمایند.

خسرونیا اضافه کرد: بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان روده بزرگ و سرطان دستگاه گوارش را اگر بتوان در همان روزهای اول تشخیص داد، به راحتی قابل کنترل و درمان است که متاسفانه بیشتر بیماران زمانی برای درمان مراجعه می کنند که بیماری بسیار پیشرفت کرده است.

وی یادآور شد: همچنین 50 درصد از بیماران دیابتی از ابتلای خود به دیابت اطلاعی ندارند و به طور اتفاقی با دادن یک آزمایش خون، پی به بیماری خود می برند و حتی در مواردی هم بعد از پی بردن به بیماری خود، نسبت به آن کم اهمیت هستند.

مزایای قرص‌های جوشان

سال‌هاست كه افزایش اثربخشی دارو‌ها و فرآورده‌های شبه دارویی از قبیل مكمل‌های غذایی موضوع تحقیقات وسیع و بررسی‌های جهانی است. بدون تردید اثربخشی دارو رابطه مستقیمی با شكل دارو و راه مصرف آن دارد.

یكی از انواع اشكال دارویی كه امروزه به دلایل مختلف مورد توجه قرار گرفته است، قرص‌های جوشان هستند. شاید قرص‌های جوشان ویتامین ث معروف‌ترین نوع از انواع قرص‌های جوشان باشند. امروزه انواع مختلفی از داروها نظیر آسپیرین‌ها، آنتی‌اسیدها، تركیبات آهن، مكمل‌های دارویی نظیركلسیم و گلوكز آمین نیز به صورت جوشان تولید می‌شوند كه بنا به توصیه داروسازان در بسیاری از بیماری‌ها مانند آرتریت، التهاب و كنترل درد، زخم‌ها ، ناراحتی‌های معده و روده‌ای، آلرژی‌ها و پوكی استخوان كاربرد داشته و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جوشش قرص‌های جوشان از چیست؟

فرآیند جوشش این قرص ها از واکنش یك اسید آلی با یك قلیا نظیر بی‌كربنات یا كربنات در مجاورت آب حاصل می‌شود كه نتیجه آن ایجاد گازکربنیک (CO2) است. گاز کربنیک حاصل، سبب انهدام قرص و ایجاد محلولی می‌شود كه حاوی مواد موثر داروی مورد نظر است.

مزایای استفاده از قرص‌های جوشان در مقایسه با سایر اشكال دارویی به شرح زیر است:

1- كاهش احتمال بروز عوارض گوارشی

یكی از شایع‌ترین عوارض جانبی داروها و مكمل‌های دارویی، ایجاد عوارض گوارشی است. بهترین مثال برای این موضوع، قرص‌های كلسیم هستند. هرچه سن افراد بالاتر می‌رود، مقدار اسید معده شان كمتر می‌شود و این موضوع ممكن است سبب شود كه كلسیم در معده حل نشده باقی بماند و پس از مدتی دست نخورده از معده بگذرد. این مساله علاوه بر عدم جذب كلسیم، به بروز یبوست در فرد نیز منجر می‌شود. از سویی دیگر، زمانی ‌كه كلسیم در معده حل می‌شود، گاز تولید می‌كند، در صورتی كه با استفاده از شكل جوشان قرص‌های كلسیم، كلسیم پیش از مصرف، در آب حل می‌شود. بنابراین نه احتمال ایجاد یبوست وجود دارد و نه ایجاد گاز در معده.

2- جلوگیری از تغییر ماهیت دارو در دستگاه گوارش

جلوگیری از تغییر ماهیت دارو در دستگاه گوارش یكی از دغدغه‌های همیشگی داروسازان بوده است. این موضوع ممكن است به دلیل پایین بودن PH معده یا تداخلات دارویی یا غذایی بروز كند.

PH پایین (اسیدی) معده باعث می‌شود مواد فعال دارویی ماهیتشان عوض شود، یا فعالیت خود را از دست بدهند. قرص‌های جوشان به واسطه خاصیت بافری كه دارند، PH معده را افزایش می‌دهند (باعث می‌شوند محیط معده كمتر اسیدی باشد)، بنابراین از تجزیه و غیرفعال شدن مواد موثره دارویی جلوگیری می كنند. این خصلت بافری (كربوناسیون) قرص های جوشان باعث می‌شود معده به سرعت تخلیه گردد. محتویات معده معمولا در عرض 20 دقیقه به داخل روده ی كوچك می‌ریزند و منجر به جذب حداكثر مواد فعال دارویی می‌شوند.

3- افزایش ظرفیت انتقال ماده موثره دارویی

معمولا ظرفیت یك قرص 500 میلی‌گرم است. به عبارت دیگر یك قرص، 500 میلی‌گرم ماده موثره دارویی را همراه خود دارد.

در صورتی كه یك قرص جوشان با قطر 5/2 سانتیمتر و وزن 5 گرم به راحتی می‌تواند بیش از 2 گرم مواد موثر دارویی محلول در آب را همراه خود داشته باشد.

4- افزایش اثر درمانی

تحقیقات نشان داده است كه قرص‌های جوشان نسبت به قرص‌های معمولی جذب بسیاری از مواد فعال دارویی را تقویت می‌كنند (نظیر كافئین و دی‌سولفیرام) چرا كه گاز کربنیک حاصله از واكنش اسید و باز می‌تواند نفوذپذیری مواد فعال دارویی را افزایش دهد. همچنین به حل شدن مواد دارویی كه خیلی کم حل می‌شوند ، كمك می‌كند.

5- افزایش سرعت اثرگذاری

از نظر داروسازی، محلول‌های دارویی عموما دارای جذب سریع‌تری در مقایسه با اشكال جامد می‌باشند. بر این اساس می‌توان گفت جذب ماده دارویی موجود در قرص‌های جوشان سریع‌تر از قرص‌های معمولی است و افزایش سرعت جذب دارو به معنای تاثیرگذاری سریع تر آن است.

6- عدم نیاز به بلع

تعداد افرادی‌كه قادر به بلع قرص‌ها نیستند، یا اصولا علاقه‌ای به بلع مواد دارویی ندارند، زیاد است. با توجه به این‌كه قرص‌های جوشان به شكل محلول استفاده می‌شوند، لذا استفاده از آنها آسان‌تر است. این موضوع خصوصا در رابطه با بیماران مسن یا كسانی كه از عوارض دهان و دندان رنج می‌برند، شایع‌تر می‌باشد.

7- دلپذیری مصرف

بیشتر قرص‌های جوشان، طعم بهتری نسبت به مایعات، مخلوط‌ها یا سوسپانسیون‌های دارویی دارند. پوشاندن طعم بد داروها با افزودن طعم‌دهنده‌ها به دست می‌آید. قرص‌های جوشان بعد از نگهداری طولانی مدت، طعم مناسب خود را حفظ می‌كنند. ضمن آن‌كه به نظر مصرف‌كننده، قرص‌های جوشان ظاهر مناسب تری نسبت به قرص‌های معمولی دارند.

آیا مردان سالمند باید تستوسترون مصرف كنند؟

مردان با گذشت سال‌ های زندگی دست كم با 2 واقعیت ناخوشایند رو به ‌رو می ‌شوند:

- افزایش قطر شكم

- كاهش میزان تستوسترون

اغلب ما از خطرات بزرگ شدن شكم آگاه هستیم. اما آیا كاهش تستوسترون(هورمون جنسی مردانه) با افزایش سن هم عوارضی دارد؟

پژوهشی كه اخیرا در اجلاس سالانه متخصصان غدد درون ‌ریز آمریكا منتشر شد، نشان داد كه مردانی كه میزان تستوسترون در آن ها پایین است نسبت به هم سالان شان با میزان‌ های طبیعی تستوسترون، 33 درصد بیشتر در معرض خطر مرگ هستند.

آیا این یافته‌ها به معنای آن است كه باید برای این مردان درمان جایگزین با تستوسترون تجویز كرد؟ گرچه مصرف مكمل‌ های تستوسترون از دهه 1990 در آمریكا رشدی انفجاری داشته است.

خانم گیل لافلین، استادیار پزشكی پیشگیری و خانواده در دانشگاه كالیفرنیای "سن‌دیه‌گو" و سرپرست این تحقیق در این مورد چندان مطمئن نیست.

او در مصاحبه‌ای به پرسش ‌ها در این زمینه پاسخ می‌ دهد:

مردان سالمندی كه دچار كمبود تستوسترون هستند، میل جنسی كمتر، انرژی كمتر، توانایی كمتر برای تمركز و

پایین ‌تری دارند. آن ها همچنین دچار تجمع چربی در اطراف قسمت میانی بدن می ‌شوند و در معرض خطر بالاتر مقاومت به انسولین،

و

هستند.

در بررسی ما با در نظر گرفتن سایر عوامل خطرزا؛ مردان با میزان پایین ‌تر تستوسترون نسبت به افراد با تستوسترون طبیعی، 33 درصد بیشتر در معرض خطر مرگ قرار داشتند. البته توجه داشته باشید میانگین سنی افراد مورد بررسی ما 71 سال بود، یعنی این مردها در گروه سالمندان قرار داشتند.

* و شما از این یافته ‌ها شگفت‌زده شدید؟

شگفت‌زده؟ نه. خب ما انتظار دیگری نداشتیم. میزان پایین تستوسترون با ایجاد تعدادی از بیماری ‌ها در مردانی همراه است كه زمینه قبلی ایجاد آن را نداشته‌اند، مانند دیابت.

مردانی كه دچار بیماری عروق تغذیه ‌كننده قلب یا عروق كرونری هستند نیز میزان تستوسترون پایین‌تری دارند، بنابراین ما می ‌دانیم كه میزان تستوسترون با این بیماری ارتباط دارد؛ البته ما هنوز مطمئن نیستیم كه كاهش احتمال بقا در مردان با تستوسترون پایین به همین علت باشد.

* آیا از طرف دیگر، افراد با میزان بالای تستوسترون احتمال بقای بیشتری دارند؟

نكته بسیار مهمی است. ما شواهدی نیافتیم كه داشتن میزان بالاتر تستوسترون اثری حفاظتی داشته باشد. به عبارت دیگر درصد احتمال خطر مرگ در مردهای با میزان تستوسترون بالاتر، نسبت به میانگین خطر مرگ، تفاوتی نداشت.

ما پیشنهاد نمی‌ كنیم كه مردان در سنین بالا مصرف تستوسترون را آغاز كنند(حتی گروهی كه میزان تستوسترون در آن ها پایین است) چرا که به ‌طور قطع نمی‌ دانیم كه آیا مصرف مکمل تستوسترون مفید و کاملا بی ‌خطر است.

ما در حال جمع ‌آوری اطلاعات هستیم. در حال حاضر كارآزمایی بالینی كنترل‌ شده ای با تعداد افراد كافی و با قدرت آماری كافی برای نتایج معنادار،  در این زمینه انجام نشده است.

كم كردن چربی ‌های اضافی در اطراف شكم و

ممكن است به افزایش تستوسترون کمک کند.

چاقی مركزی یا همان چاقی شکمی با میزان پایین تستوسترون ارتباط دارد و نشان داده شده است كه مردان دچار چاقی شکمی، وقتی از رژیم های کاهش وزن استفاده می کنند، میزان تستوسترون در آن ها افزایش می ‌‌یابد. البته در حال حاضر ما علت این امر را نمی ‌دانیم.

جالب این است كه چاقی مركزی در مردان(چاقی سیبی شکل) با كاهش میزان تستوسترون همراه است، در حالی ‌كه چاقی مركزی در زنان با افزایش میزان تستوسترون در ارتباط است.

*و شما اعتقاد دارید كه مردان دارای میزان پایین تستوسترون كه دچار چاقی اطراف شكم و كمر هستند، می ‌توانند تا حدی میزان آن را كنترل كنند؟

بله می ‌توانند و این امر به شرطی ممكن است كه آن ها تغییراتی را در شیوه زندگی‌ شان اعمال کنند. یعنی بیشتر ورزش کنند و تغذیه مناسب ‌تری داشته. با انجام این كارها بسیاری از عملکردها در بدن آن ها بهبود پیدا می ‌كند كه میزان تستوسترون تنها یكی از آن ها است.

درست است. تستوسترون با افزایش سن به ‌طور كلی كاهش می‌ یابد. بسیاری از كارشناسان معتقدند در حوالی 60 سالگی، حدود 30 درصد مردان دچار کمبود تستوسترون می شوند.

در حال حاضر پژوهش‌های بسیاری در این زمینه در جریان است؛ البته آنچه مورد نیاز است یك كارآزمایی بالینی بزرگ با كنترل دارونما است تا در آن، آثار استفاده از مكمل‌های تستوسترونی به آزمون گذاشته شود.

داروی كتوپروفن

Ketoprofen

- كتوپروفن یك داروی ضد التهابی غیراستروییدی رایج است. از این دارو برای تسكین درد و كاهش التهاب آرتریت روماتویید و استئوآرتریت (آرتروز) در بالغین استفاده می‌شود.

- موارد دیگر مصرف این دارو عبارت‌اند از: سردردهای عروقی (مثل میگرن)، مشكلات قاعدگی، حملات حاد نقرس و دیگر مشكلات التهابی غیرروماتیسمی.

- قرص‌های كتوپروفن را باید همراه غذا و یك لیوان پُر از آب خورد.

- 15 تا 30 دقیقه پس از مصرف دارو نباید دراز كشید چرا كه ممكن است به بیمار آسیب بزند. قرص‌های طولانی رَهِش را باید یكجا بلعید و خرد كردن، شكستن، یا جویدن آنها ممنوع است.

- اگر روزی یك بار كتوپروفن مصرف می‌كنید و یك نوبت را فراموش كرده‌اید، اگر بیش از 8 ساعت تا نوبت بعدی باقی مانده است، نوبت فراموش شده را مصرف كنید. در غیر این صورت آن را رها كرده و به برنامه دارویی منظم تان بازگردید، یعنی مقدار دارو را دو برابر نكنید. اگر بیش از یك نوبت در روز كتوپروفن می‌خورید، به محضی که نوبت فراموش شده را به یاد آوردید آن را مصرف كنید، مگر اینكه تقریباً موقع نوبت بعدی رسیده باشد.

- در صورت وجود هر یك از موارد زیر پیش از مصرف كتوپروفن، پزشك خود را مطلع سازید:

حساسیت به آسپیرین یا دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی، بارداری یا شیردهی، مصرف داروهای دیگر به ویژه دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی (مثل ناپروكسن، آسپیرین)، ضدانعقادها (رقیق‌كننده‌های خون مثل وارفارین)، آنتی‌بیوتیك‌ها، داروهای ضد سرطان، تریامترن یا داروی ضد تشنج، سابقه ابتلا به پولیپ‌های بینی مرتبط با آسم، زخم یا التهاب دستگاه گوارش،هموفیلی یا دیگر مشكلات خون‌ریزی دهنده، نارسایی مغز استخوان، زخم‌های دهانی، فشار خون بالا یا بیماری‌های كبدی یا كلیوی.

- پیش از هر نوع عمل جراحی یا كارهای دندانپزشكی ، پزشك را از اینكه كتوپروفن مصرف می‌كنید مطلع سازید.

- اگر دچار خشكی دهان شدید، با جویدن آدامس یا مكیدن آب نبات یا نوشیدن چند جرعه آب آن را تسكین دهید.

- اگر حساسیت به نور مشكل ساز شده است، از تابش نور مستقیم آفتاب طی ساعات 10 صبح تا 3 بعدازظهر اجتناب كنید و از لوسیون‌های ضدآفتاب با SPF (فاکتور حفاظتی) حداقل 15 برای قسمت هایی از پوستتان که در معرض آفتاب هستند، استفاده كنید.

- تا پیش از مشخص شدن پاسخ بدنتان به دارو رانندگی نكنید، یا در فعالیت‌های خطرناك شركت نكنید. این دارو در برخی افراد، موجب گیجی، سرگیجه یا خواب آلودگی می‌شود.

ایندومتاسین؛ مسکّن درد مفاصل

INDOMETHACIN

- ایندومتاسین مسكن غیرمخدری است كه برای تسكین آرتریت‌ها یا التهاب و درد مفاصل استفاده می‌شود.

- به سبب خواص ضدالتهابی‌اش، در درمان بیماری‌هایی مثل آرتریت روماتویید، اسپوندیلیت آنكیلوزان، آرتروز، آرتریت نقرسی ، التهاب مفصل و التهاب تاندون بسیار مؤثراست. ایندومتاسین از داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی است.

- ایندومتاسین را همیشه با غذا، بلافاصله پس از غذا، یا با آنتی اسید بخورید تا به معده‌تان كمتر آسیب بزند و موجب سوزش معده نشود. پیش از ریختن سوسپانسیون آن، شیشه دارو را به خوبی تكان دهید. برای جلوگیری از تحریك و آسیب مری، پس از خوردن قرص و كپسول ایندومتاسین، 15 تا 30 دقیقه دراز نكشید.

- در صورت بروز هریك از علایم زیر مصرف ایندومتاسین را قطع كنید:

درد قفسه سینه، خستگی یا خواب‌آلودگی شدید، سردرد شدید هنگام صبح، تغییرات خلقی یا گیجی، گزگز انگشتان دست‌ها و پاها، خون‌ریزی از مقعد (در موارد استعمال شیاف)، درد یا سوزش معده، تهوع یا استفراغ، مدفوع سیاه و قیری شکل، لرز، تب، درد عضلانی، به ویژه اگر درست قبل یا هم‌زمان با بروز بثورات جلدی رخ دهند، افزایش وزن، كبودی یا خون‌ریزی غیرعادی، بثورات جلدی ، زخم‌های دهانی یا تب یا گلودردی كه پیش از مصرف ایندومتاسین وجود نداشته است.

- افراد مسن بیشتر از سایرین در معرض خطر مشكلات گوارشی و دیگر مشكلات خون‌ریزی دهنده‌ هستند.

- یك واكنش حساسیتی نادر به ایندومتاسین، آنافیلاكسی (شوک آلرژیک) است كه به مراقبت فوری پزشكی نیاز دارد. آنافیلاكسی به سرعت پیشرفت می‌كند. در صورت بروز تورم لب‌ها و اطراف چشم، كهیر یا تورم‌های روی پوست، ضربان قلب تند، خس‌خس سینه یا مشكل در تنفس، مصرف ایندومتاسین را قطع كرده، با یك مركز اورژانس پزشكی تماس بگیرید.

- در صورت وجود هریك از موارد زیر پیش از مصرف ایندومتاسین، پزشكتان را مطلع سازید:

حساسیت به آسپیرین یا دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی، سابقه ابتلا یا ابتلا به پولیپ‌های بینی مرتبط با آسپیرین، زخم‌های یا التهاب‌های دستگاه گوارش، هموفیلی یا دیگر مشكلات خون‌ریزی دهنده، زخم‌های دهانی یا بیماری‌های كبدی یا كلیوی.

- هنگام مصرف ایندومتاسین، برچسب همه داروهای مجاز بدون نسخه ای را که مصرف می کنید،به دقت بخوانید تا مطمئن شوید جزء داروهای ضد التهابی غیراستروییدی (مثل ایبوپروفن یا ناپروكسن) یا داروهایی كه با ایندومتاسین تداخل ایجاد می‌كند، نباشد.

به خاطر داشته باشید كه آسپیرین یك داروی ضدالتهابی غیراستروییدی است.

- پیش از انجام هرگونه عمل جراحی یا كارهای دندانپزشكی، پزشك را از اینكه ایندومتاسین مصرف می‌كنید، مطلع سازید. این دارو ممكن است موجب كبودی یا خون‌ریزی شدید شود.

روغن کبد ماهی؛ فواید و خطرات

(Cod Liver Oil)

روغن کبد ماهی دارای یک سری فواید و یک سری مضرات است.

مهم‌ترین فایده‌ روغن کبد ماهی مربوط به اسیدهای چرب امگا - 3 موجود در آن است، اما باید گفت روغن ماهی (Fish Oil) که از گوشت آن استخراج می‌شود نه از کبد آن، نیز دارای چربی امگا- 3 است، بدون اینکه خطرات روغن کبد ماهی را داشته باشد.

اسیدهای چرب امگا- 3 برای حفظ سلامت مغز ، قلب ، مفاصل ، دستگاه گوارشی و بسیاری از اندام های دیگر بدن مفید هستند.

فایده دیگر روغن کبد ماهی مربوط به ویتامین E موجود در آن است. ویتامین E یک آنتی اکسیدان قوی است و بدن را از آسیب رادیکا‌ل‌های آزاد حفظ می‌کند. همچنین به فرآیند اسیدهای چرب در بدن کمک می‌کند و سلامت موها و پوست را افزایش می‌دهد.

فواید روغن کبد ماهی

اسیدهای چرب غیراشباع امگا- 3 که برای حفظ سلامت بدن ضروری هستند، در داخل بدن نمی‌توانند ساخته شوند، لذا باید آنها را از طریق غذاها یا مکمل‌ها به دست آورد.

بهترین و مهم‌ترین منبع تامین اسیدهای چرب امگا- 3، ماهی است که در انواع چرب آن بیشتر است.

دو نوع اسید چرب امگا-  3 وجود دارد که برای حفظ سلامتی انسان ضروری‌‌اند:

الف) دو کوزاهگزنوئیک اسید یا (DHA).

ب) ایکوزا پنتانوئیک اسید یا (EPA).

بدن می‌تواند سایر اسیدهای چرب امگا- 3 مانند آلفا لینولینک اسید یا (ALA) را به DHA و EPA تبدیل کند، اما این فرآیند، کافی نیست. کارشناسان معتقدند برای دستیابی به فواید DHA و EPA باید مقدار خیلی زیادی ALA مصرف نمود.

روغن تخم ‌کتان دارای اسید چرب ALA است و بعضی افراد معتقدند، این روغن همان فواید روغن کبد ماهی را دارد، بدون اینکه ضرری برای بدن داشته باشد. اما این موضوع جای بحث دارد، زیرا معلوم نیست که ALA دقیقا همان فواید DHA و EPA  را داشته باشد.

خطرات روغن کبد ماهی

روغن کبد ماهی دارای مقدار زیادی ویتامین‌های A و D است. همچنین امکان دارد حاوی مواد مضری مثل جیوه و آفت‌کش باشد.

مصرف مقادیر کافی ویتامین‌‌های A و D برای حفظ سلامتی بدن ضروری است، ولی مصرف مقادیر بیش از حد آنها مضر است.

ویتامین D به مقدار کافی در غذاهای طبیعی وجود ندارد، ولی بسیاری از غذاهای فرآیند شده و کارخانه‌ای به طور مصنوعی با ویتامینD غنی شده‌اند.

قبلا فواید روغن کبد ماهی را مربوط به ویتامین‌های A و D موجود در آن می‌دانستند. ولی این موضوع قبل از شناخت اسیدهای چرب امگا- 3 و غنی سازی مواد غذایی با ویتامین و املاح بود.

* ویتامین D:

مقدار مورد نیاز ویتامین D برای افراد کمتر از 50 سال سن و کودکان، 200 واحد در روز است. ولی افراد بالای 50 سال باید بیشتر دریافت کنند.

برای مردان بالای 50 سال، 400 واحد در روز و برای زنان بالای 50 سال، 600 واحد در روز است.

برای اینکه بدن بتواند کلسیم را مورد استفاده قرار دهد، نیاز به ویتامین D دارد، لذا این ویتامین در جلوگیری از پوکی استخوان و حفظ سلامت آنها موثر است.

اما هر قاشق مرباخوری روغن کبد ماهی، دارای 4000 تا 5000 واحد ویتامین D است که خیلی بیشتر از مقدار مورد نیاز افراد در روز است.

* ویتامین A:

بیشترین حد مجاز مصرفی ویتامین A ، برای یک مرد 25 ساله 10000 واحد بین‌المللی است. خانم‌ها باید کمتر از نصف این مقدار را مصرف کنند. خانم‌های باردار نباید مکمل‌های حاوی ویتامین A را مصرف کنند، زیرا خطر بروز نقایص مادرزادی در نوزاد وجود دارد.

از آنجایی که ویتامین A برای رشد جنین و حفظ سلامت او لازم است، لذا در سلول‌های چربی ذخیره می‌شود و نیاز به مصرف اضافی آن از طریق مکمل نیست.

همچنین مصرف بین از حد ویتامین A باعث پوکی استخوان می‌شود.

هر قاشق مرباخوری روغن کبد ماهی حاوی 4000 تا 5000 واحد بین‌المللی ویتامین A است.

اگر این مقدار به مقدار ویتامین A که از طریق مصرف سایر مکمل‌ها و غذا به بدن می‌رسد، اضافه شود، فرد را در معرض خطر مصرف بیش از حد مجاز ویتامین A و مسمومیت ناشی از آن قرار می‌دهد.

در حالی که فایده مصرف روغن کبد ماهی به دلیل اسیدهای چرب امگا- 3 موجود در آن گفته شده است، ولی عوارض مصرف بیش از حد ویتامین A که این فواید را از بین می‌برد، هنوز گفته نشده است.

مکمل بهتر برای تامین ویتامین A، مکمل بتاکاروتن و سایر کاروتنوئیدهاست. کاروتنوئیدها در بدن تبدیل به ویتامین A می‌شوند و عوارض بدی ندارند. تنها عارضه مصرف بین از حد کاروتنوئیدها، زرد شدن رنگ پوست بدن است که «کاروتنوزیس» نام دارد. این عارضه هیچ خطری برای بدن ندارد و فقط از ظاهری برای فرد خوشایند نیست.

مواد جایگرین روغن کبد ماهی

روغن ماهی نیز مانند روغن کبد ماهی ، دارای چربی امگا- 3 است، ولی فاقد ویتامین های A و D می باشد. این ویتامین‌ها معمولاً به مقدار کافی در مکمل‌های مولتی ویتامینی و مواد غذایی غنی شده مثل شیر وجود دارند.

اگر چه افراد بالای 50 سال نیاز به مکمل ویتامین D دارند، ولی این ویتامین فقط در روغن کبد ماهی نیست، بلکه مکمل های بهتری برای تامین این ویتامین وجود دارند.

چه كسانی باید مكمل غذایی مصرف كنند؟

یك مطالعه كشوری در سال 86 نشان داد كه بیش از 40 درصد از داروهای قاچاق، مربوط به مكمل‌ های غذایی است كه به لحاظ پزشكی، مصرف و یا عدم‌ مصرف آنها ضرورتی ندارد.

علت اصلی تولید مكمل‌ها نیاز انسان‌هاست و بخش زیادی از مكمل ‌های غذایی و دارویی با هدف كمك به ارتقای سلامت افراد تهیه می ‌شود و از این نظر تولید این محصولات، خود ارزش بالایی دارد.

‌مكمل‌های غذایی خصوصا در مناطق محروم كه سوء‌ تغذیه رواج دارد و هنگام وقوع بحران‌های طبیعی مثل زلزله و سیل كه ممكن است مردم منطقه‌ای را برای مدتی در معرض خطر كمبودهای تغذیه ‌ای قرار دهد، بسیار حیاتی و ارزشمند است.

علاوه بر این، مكمل‌ها اگر درست مصرف شوند، می ‌توانند تا حد زیادی به توانمندی بهتر افراد در سال ‌های بعدی زندگی كمك كنند؛ برای مثال در بسیاری از كشورها، مصرف مكمل كلسیم همراه با ویتامین D به ‌صورت همگانی توصیه می ‌شود.

 مصرف مكمل‌هایی غذایی اغلب برای سنین بالای 60 سال در نظر گرفته می‌ شود كه بدن افراد با كمبود هایی مواجه است. ولی هیچ ضرورتی در مورد مصرف مكمل‌های غذایی برای جوانان وجود ندارد، اما علاقمندی مردم به مصرف این مكمل‌ها، موجب رونق بازار این قبیل محصولات در داخل كشور شده است.

مكمل وقتی به كمك فرد می ‌آید كه مواد غذایی نتواند كامل‌ كننده نیازهای سلولی انسان به ویتامین ‌ها یا املاح باشد. در حقیقت پزشكان، مكمل‌ های دارویی یا غذایی را با توجه به جنبه ‌های مختلف فرد، شامل وضعیت سلامت، رشد، ‌سن و عوامل دیگر تجویز می‌ كنند. به‌ دلیل این كه مواد موجود در مكمل ‌ها، اغلب از ویتامین‌ها و املاحی هستند كه معمولا در غذا وجود دارند.

مكمل‌های دارویی، بخشی از مواد غذایی فشرده‌ هستند كه تغذیه روزانه ما را كامل می ‌كنند.

این مواد كه به ‌صورت قرص، دراژه، كپسول یا پودر در اختیار مصرف‌ كننده قرار می ‌گیرند که ما را به یاد داروهای شیمیایی می‌ اندازند، ولی نقش دارویی ندارند و برای درمان بیماری یا تسكین درد استفاده نمی‌ شوند.

محققان بعد از سال ‌ها پژوهش به این نتیجه رسیده‌اند كه مكمل‌های غذایی در سال‌های اخیر بیشتر مصرف می ‌شوند. بنا بر آمار، یك‌ سوم از مردم، مصرف‌ كننده این مواد هستند.

خانم ‌های میانسال بیشتر از این مواد استفاده می‌ کنند.

آنچه جالب است، لیست این مواد و كاربرد آنهاست:

مکمل ویتامین C در سرما‌خوردگی كمك می‌ كند.

مکمل A-C-E تقویت‌ كننده سیستم ایمنی بدن، قلب و دستگاه گردش خون است.

كلسیم ضد‌پوكی استخوان است.

سِلن (سلنیوم )بر ضد‌ سرطان عمل می‌ كند.

آلرژن برای اندام‌ سازی‌ و محافظت پوست استفاده می ‌شود.

دلایل زیادی برای استفاده از این مواد وجود دارد. این مواد می ‌توانند قابلیت یادگیری و كارآیی فرد را افزایش داده و خستگی و سستی بدن را كاهش دهند. همچنین می ‌توانند از بدن در مقابل بیماری ‌های مختلف محافظت كنند و به خاطر کامل ‌كردن تغذیه روزانه، انسان را دیرتر به مرحله افسردگی و پیری می‌ رسانند.

این نكته روشن است كسانی كه تغذیه غلط دارند، نمی‌ توانند با استفاده از این مواد، بدن خود را سالم نگه ‌دارند؛ برعكس اگر تغذیه مناسب و مقوی باشد، تمام مواد لازم از جمله ویتامین‌ها و مواد معدنی به بدن می ‌رسند و نیازی به مصرف مكمل ‌های غذایی نیست.

از طرف دیگر در بعضی از بیماری ‌ها می ‌توان از این مواد استفاده كرد. در این مورد می‌ توانیم بیماری‌ هایی مثل دیابت، پوکی استخوان، بیماری‌ های دستگاه گوارشی و سرطان را نام ببریم.

همراه داروهای شیمیایی كه عوارض جانبی ناگواری مثل حالت تهوع، استفراغ و بی ‌اشتهایی دارند، نمی‌ توان از هر مکمل تغذیه ای استفاده كرد، در این مورد باید با متخصصین تغذیه مشورت كرد.

در بعضی از مراحل زندگی و در شرایط ویژه، مواد غذایی لازم نمی ‌توانند به ‌طور كامل به بدن برسند؛ خانم‌های باردار و شیرده و اشخاص مسن در این گروه قرار دارند.

ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد تغذیه‌ ای در فرم قرص یا دراژه می‌ توانند در این مراحل تكمیل ‌كننده تغذیه روزانه باشند.

نتیجه اینكه یك تغذیه ی کامل و متنوع، تمام نیازهای بدن را برطرف خواهد كرد.

كسانی كه به مقدار كافی میوه، سبزی، نان و غلات سبوس‌دار، شیر و لبنیات كم‌ چربی مصرف می‌ كنند مشكلی از نظر تغذیه نخواهند داشت.

یك غذای مقوی به همراه ادویه و سبزیجات كافی بیشتر از مصرف قرص‌ و پودر برای بدن سودمند خواهد بود.

داروی لووستاتین برای چربی خون

LOVASTATIN

* لووستاتین یک داروی کاهنده چربی خون است كه سطح LDL كلسترول یا کلسترول بد را پایین می ‌آورد و در نتیجه به پیشگیری از بیماری قلبی كمك می ‌كند.

* لووستاتین افزایش كلسترول خون را درمان نمی ‌كند، بلكه آن را مهار می ‌كند. برای افزایش تأثیر این دارو، باید از دستور پزشك تان مبنی بر كاهش مصرف چربی اشباع و كلسترول در برنامه غذایی، شروع یك برنامه ورزشی، كاهش وزن تا محدوده مناسب و ترك سیگار(اگر سیگاری هستید) پیروی كنید.

* لووستاتین باید با غذا مصرف شود. اگر روزی یك بار آن را مصرف می‌ كنید توصیه می‌ شود با غذای عصر خورده شود. اگر یك نوبت را فراموش كردید، به محض این كه یادتان آمد، آن را مصرف كنید. اگر تقریباً موقع نوبت بعدی فرارسیده است، نوبت فراموش شده را كنار بگذارید. مقدار دارو را دو برابر نكنید.

* در صورت بروز هریك از علایم زیر بلافاصله با پزشك تان تماس بگیرید: تاری دید، تب، درد یا گرفتگی عضلانی، ضعف یا خستگی غیرعادی.

* علایم زیر در صورتی كه مشكل ساز شدند، لازم است با پزشك در میان گذاشته شوند: اسهال، نفخ، یبوست، سوزش سردل، تهوع، سرگیجه، سردرد، بی‌ خوابی، بثورات جلدی یا كاهش توانایی ‌های جنسی.

* در صورت وجود هریك از موارد زیر پیش از مصرف لووستاتین، پزشك تان را مطلع سازید:

- حساسیت به لووستاتین یا دیگر داروهای كاهنده كلسترول

- مصرف داروهای دیگر، به ویژه سیكلوسپورین یا دیگر داروهای مهاركننده ایمنی، ژمفیبروزیل، ایتراكونازول، اریترومایسین، نیاسین یا ضد انعقادهای خوراكی مانند وارفارین، بیماری كبدی، یا دارای عضو پیوندی.

* هنگام مصرف لووستاتین توصیه می ‌شود به‌ طور منظم به پزشك تان مراجعه كنید تا بهبودی تان را تحت نظر داشته باشد.

* از دستورات تغذیه ‌ای و دیگر توصیه ‌های پزشك تان پیروی كنید.

* پیش از انجام هر گونه عمل جراحی و كارهای دندانپزشكی، سایر پزشكان را از این كه لووستاتین مصرف می‌ كنید، مطلع سازید.

* لووستاتین را دور از دسترس كودكان، دور از گرما، نور مستقیم و حرارت مرطوب نگهداری كنید، زیرا در این شرایط لووستاتین فاسد می ‌شود.

* لووستاتین تاریخ مصرف گذشته را دور از دسترس كودكان در توالت دور بریزید.

* هنگام مصرف لووستاتین نباید بدون مشورت با پزشك مصرف دارو را قطع كنید. با قطع دارو چربی‌های خون ممكن است به شدت افزایش یابند.

دارو را با معده خالي بخوريد

"نيم ساعت قبل از غذا، نيم ساعت بعد از غذا، روزي يک عدد و ..." ، اين ها جملاتي است که هميشه روي بسته داروها مشاهده مي‌کنيم. اما آيا اهميت اين جملات را در خوردن داروها مي‌دانيد؟ آيا تا به حال پزشک يا داروسازي به طور دقيق نحوه مصرف داروها را براي شما توضيح داده است؟

دکتر عبدالمجيد چراغعلي، داروساز، متخصص داروشناسي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي بقيه‌الله‌الاعظم(عج) ما را با يکي از مهم ترين نکات مربوط به مصرف دارو، يعني تداخل آن با غذا آشنا مي‌کند.

آقاي دکتر! تداخل دارو و غذا تا چه اندازه اهميت دارد؟

غذايي که مي‌خوريم، ترکيب بسيار پيچيده از مواد معدني، مواد آلي، پروتئين‌ها، ويتامين‌ها و ... است. زماني که يک دارو را مصرف مي‌کنيم، مواد متعددي وارد بدن ما مي‌شوند، يعني علاوه بر مواد اصلي دارو، ترکيبات ديگري هم در فرمولاسيون آن وجود دارد.

قاعدتا زماني که غذا و دارو با هم مصرف مي‌شوند، واکنش‌هايي را ايجاد مي‌کنند و در اغلب موارد، اين واکنش‌ها باعث كاهش اثر داروها در بدن مي‌شوند.

بنابراين به عنوان يک قانون کلي بايد گفت: "داروها نبايد همراه با غذا استفاده شوند، مگر اينکه پزشک گفته باشد، يعني بايد نيم ساعت فاصله زماني بين خوردن غذا و مصرف دارو وجود داشته باشد."

پس به ‌طور کلي بهترين زمان مصرف دارو چه مدت قبل يا بعد از غذا خوردن است؟

بهترين زمان مصرف داروها، زماني است که معده خالي مي باشد، زيرا در اين حالت بين غذا و دارو تداخلي پيش نمي آيد و دارو بهتر جذب مي شود.

نيم ساعت قبل و بعد از غذا، معده خالي است.

مهم‌ترين و شناخته شده‌ترين تداخلات غذا و دارو در مورد رايج‌ترين داروهاي مصرفي کدام‌ها هستند؟

شايد مهم ترين اين تداخلات، مصرف بعضي از آنتي‌بيوتيک‌ها با فرآورده‌هاي لبني يعني شير و ماست و ... است، به خصوص خانواده تتراسايکلين‌ها که خانواده بزرگي از آنتي‌بيوتيک‌ها هستند. اين آنتي‌بيوتيک‌ها اگر همراه با غذا مصرف شوند، جذب‌شان به شدت کاهش پيدا مي‌کند، به طوري که آنتي‌بيوتيک‌ اثر درماني خود را از دست خواهد داد. به دليل اينکه کلسيم موجود در لبنيات با آنتي‌بيوتيك ترکيبي را ايجاد مي‌کند که اجازه نمي‌دهد دارو جذب بدن شود، در نتيجه دارو در دستگاه گوارش مي ماند و سپس دفع مي‌شود. در اين موارد بايد آنتي بيوتيك را با معده خالي و همراه با آب مصرف نمود.

پس کساني که قرص کلسيم هم مي‌خورند بايد مراقب باشند؟

بله حتما. کساني که آنتي‌اسيد مي‌خورند نيز بايد حواس‌شان باشد، زيرا آنتي‌اسيدها هم حاوي کلسيم هستند. يک مثال ديگر بيماراني هستند که از فرآورده‌هاي هورموني استفاده مي‌کنند. اين داروها اگر همراه با غذا مصرف شوند جذب‌شان كاهش مي‌يابد. در نتيجه ممکن است بيماري‌شان کنترل و يا درمان نشود و علاوه بر اين پزشک هم دوز دارو را افزايش ‌دهد. همين بيمار اگر دفعه بعد با معده خالي دارو را مصرف کند، جذب دارو به شدت افزايش پيدا کرده و بيمار را با مسموميت دارويي مواجه مي‌کند.

بنابراين اگر زماني دارو را همراه غذا و زماني با معده خالي مصرف كنيم، موجب به ‌وجود آمدن غلظت‌هاي خوني متفاوت دارو و ايجاد اختلال در درمان بيماري مي‌شود.

براي اينکه اين اتفاق نيفتد چه توصيه‌اي به بيماران داريد؟

اول اينکه دارو را با معده خالي مصرف کنند. دوم اينکه اگر به دلايلي مجبورند دارو را با غذا مصرف کنند بايد يک روال ثابت داشته باشند، يعني اگر قرار است دارو را با صبحانه بخورند، هميشه سر يک ساعت معين با صبحانه ميل کنند، نه اينکه يک روز ساعت 7 دارو را مصرف كنند و روز بعد ساعت 10 ، زيرا بدن ما به ميزان جذب دارو همراه با غذا عادت مي‌کند و اگر اين شرايط دايما تغيير ‌کند، بدن دچار مشکل خواهد شد. اين مسئله به‌خصوص در مورد داروهايي که به صورت طولاني‌مدت استفاده مي شوند، بايد رعايت شود، مانند داروهاي ضد ديابت، داروهاي هورموني مانند لووتيروكسين و بعضي از داروهاي قلبي و عروقي.

آقاي دکتر، چه استثنا‌هايي در رابطه با مصرف داروها همراه با غذا وجود دارد؟

يک استثنا آب است. درست است که آب هم يک ماده غذايي است اما توصيه مي‌کنيم که دارو حتما با آب استفاده شود. علتش هم اين است که اگر دارو را بدون آب بخوريم، ممکن است در مري باقي بماند و مشکلاتي را ايجاد کند.

اما به جاي آب نمي توانيم با چاي بخوريم! چون چاي کافئين دارد و با برخي داروها به‌خصوص بعضي از داروهايي که در بيماري‌هاي تنفسي مصرف مي‌شوند، تداخل ايجاد مي‌کند.

استثناء دوم اين است که بعضي از داروها زماني که با معده خالي مصرف ‌شوند، فرد را دچار حالت تهوع و استفراغ و مشکلات گوارشي ديگر مي‌کنند. در اين حالت فرد مجبور است براي كاهش اين عوارض گوارشي، دارو را همراه با غذا استفاده کند. درست است که در اين حالت ممكن است جذب دارو کاهش پيدا ‌کند ولي چاره‌اي نيست.

يکي ديگر از استثناها، مصرف داروهاي ضد درد است. با مصرف داروهاي ضددرد شايع مانند آسپيرين، مفناميک اسيد، ايندومتاسين، ايبوبروفن، ديکلوفناک، پيروکسيکام و ... ، چون احتمال بروز اختلال گوارشي وجود دارد، بايد همراه با غذا مصرف شوند تا مشکل کمتري ايجاد کنند، حتي اگر کسي مشکل گوارشي نداشته باشد.

داروهاي كورتيكواستروئيدي يا همان کورتون‌ها مانند دگزامتازون و پردنيزولون نيز همين گونه اند و بايد با معده پُر مصرف شوند.

خيلي‌ها ممکن است فکر کنند ويتامين‌ها موادي هستند که به راحتي در مواد غذايي يافت مي‌شوند، پس مصرف قرص هاي ويتاميني نمي‌توانند تداخلي با غذاها ايجاد کنند، نظر شما چيست؟

درست است غذايي که مي‌خوريم حاوي ويتامين است، ولي مقدار ويتامين هاي‌ موجود در قرص‌ها و کپسول‌ها با مقدار آنها در غذاها متفاوت است، لذا اگر با غذا مصرف شوند ممكن است جذب‌شان دچار اختلال ‌شود.

بنابراين اگر کسي نياز به مصرف مکمل‌هاي ويتاميني دارد بهتر است آنها را با معده خالي مصرف کند.

آيا در مورد مکمل‌ آهن هم همين‌طور است؟

ببينيد! جذب آهن خيلي کم است، يعني بيشتر از 10 تا 15 درصد آهن موجود در مواد غذايي و مکمل ها، حتي با معده خالي هم جذب نمي‌شود. بنابراين بايد آهن را حتما با معده خالي مصرف کرد، اما يکي از عوارض بسيار مهم و شايع مصرف مکمل آهن با معده خالي، بروز اختلالات گوارشي است. در اين افراد چاره‌اي جز مصرف آهن همراه با غذا نيست و اين يکي از استثنايي‌هايي است که گفتيم.

خواص شگفت‌انگيز دارويي قديمي

آسپيرين از آن داروهايي است که همه مي شناسند. اما اگر از هر کدام ما بپرسند اين دارو به چه درد مي‌خورد شايد نتوانيم جواب درستي بدهيم.

اين موضوع به جز ناآگاهي ما(!) علت ديگري هم دارد؛ اين‌که خواص آسپيرين به اندازه اي زياد است که هيچ کس آن‌ها را درست و کامل نمي‌داند. هنوز هم محققان در مورد خواص آسپيرين مطالعه مي‌كنند و چيزهاي تازه‌اي كشف مي‌كنند؛ مثل اين‌كه هفته گذشته اعلام شد مصرف روزانه يك عدد قرص آسپيرين، از بيماري‌هاي قلبي عروقي در زنان پيشگيري مي‌كند.

آسپيرين چيست؟

آسپيرين يا استيل ساليسيليک اسيد که به اختصار به آن آ.اس.آ (ASA) هم مي گويند در اصل يک داروي مسکن ، ضد تب و ضد التهاب است.

آسپيرين اولين دارويي بود که از خانواده داروهاي ضدالتهابي غير استروئيدي يا NSAID ها کشف شد.

اين خانواده شامل ايبوپروفن، ناپروکسن، ديکلوفناک و ديگر مسکن‌ها هستند که همگي اثراتي مشابه آسپيرين دارند و نحوه عملکردشان کمابيش شبيه آسپيرين است.

آسپيرين عمدتا به عنوان مسکن مورد استفاده قرار مي گيرد، اما تاثيرات بسيار ديگر آن باعث شده تا يکي از پرمصرف‌ترين داروها در سراسر جهان باشد؛ به طوري که سالانه 80 ميليارد عدد از اين دارو در دنيا به فروش مي رسد.

آسپيرين براي تسکين دردهاي ملايم تا متوسط، سردرد ، ميگرن ، درد دندان و درد استخوان‌ها و عضلات و کاهش تب و التهاب به کار مي رود.

همچنين اين دارو با داشتن خاصيت ضد انعقاد خون مي تواند به عنوان رقيق‌کننده خون به کار رفته و براي پيشگيري از لخته شدن خون و جلوگيري از وقوع سکته قلبي يا مغزي در کساني که سابقه آن را داشته‌اند مفيد واقع شود.

چگونه عمل مي‌کند؟

قضيه ظاهرا خيلي هم پيچيده نيست. بدن انسان درد را به وسيله اعصاب حس مي‌کند. وقتي قسمتي از بدن آسيب ببيند، سلول هاي آن ناحيه نوعي ماده شيميايي به نام پروستاگلاندين توليد مي‌کنند که به اعصاب کمک مي‌کند درد را حس کنند. آسپيرين مانع از ساخته شدن اين مواد شيميايي مي شود و به اين ترتيب ما درد را حس نمي‌کنيم.

پروستاگلاندين‌ها باعث ايجاد التهاب در بدن نيز مي شوند، يعني موجب مي‌شوند تا عضو آسيب‌ديده قرمز و متورم شود. آسپيرين با ممانعت از ساخت پروستاگلندين‌ها التهاب را نيز کاهش مي‌دهد.

مطالعات جديد

گفتيم آسپيرين خواص زيادي دارد که روز به روز بر تعداد آن‌ها افزوده مي‌شود.

بر اساس تحقيقات متعدد دانشمندان دريافتند استفاده از اين دارو و ديگر داروهاي خانواده NSAID مي تواند از بزرگي پروستات و پيشرفت آن در مردان مسن جلوگيري کند. بزرگي پروستات بيماري خوش‌خيمي است که اغلب مردان بالاي پنجاه سال را گرفتار مي‌کند و باعث بروز مشکلات ادراري در آن‌ها مي شود. به اين ترتيب معلوم شد استفاده از آسپيرين و ديگر اعضاي خانواده آن مي‌تواند به سلامت سيستم ادراري مردان کمک کند.

بحث درباره اثرات آسپيرين بر سيستم قلبي عروقي نيز تا کنون موضوع پژوهش‌هاي بسياري بوده است. متخصصين قلب و عروق مرکز پزشکي دانشگاه دوک در يک بررسي دريافتند آسپيرين مي‌تواند خطر بروز سکته مغزي را در زنان تا حد چشمگيري کاهش دهد.

همچنين چندي پيش دانشمندان موسسه تحقيقات شنوايي دانشگاه ميشيگان خاصيت جالب ديگري از اين دارو را کشف کردند.آن‌ها متوجه شدند آسپيرين مي‌تواند مانع از بروز عارضه‌هاي شنوايي گروهي از آنتي بيوتيک‌ها شود. شايد شنيده‌ايد كه برخي از آنتي‌بيوتيک‌ها مانند جنتامايسين داراي اثرات جانبي نامطلوب و برگشت‌ناپذيري بر شنوايي انسان هستند. محققان به اين نتيجه رسيدند كه استفاده از آسپيرين مي‌تواند مانع از بروز يا پيشرفت اين عارضه در بيماران شود.

عوارض جانبي آسپيرين

اگرچه اکثر استفاده‌ها از آسپيرين مثبت و مفيد هستند، اما سالانه چند هزار نفر در اثر مصرف بيش از حد آسپيرين مسموم شده يا جان خود را از دست مي‌دهند. با اينکه آسپيرين بدون نسخه نيز قابل تهيه است، اما اين موضوع دليلي بر مصرف خودسرانه آن نيست؛ مثلا مصرف آسپيرين در سه ماهه آخر بارداري و دوران شيردهي ممنوع است؛ يا در صورتي که به مشکلات گوارشي يا ناراحتي معده مبتلا هستيد بهتر است از اين دارو و مسکن‌هاي ديگر هم خانواده آن که در بالا نام برديم استفاده نکنيد.

اين داروها خطر خونريزي و زخم شدن معده را چند برابر افزايش مي‌دهند. فراموش نكنيد كه براي پيشگيري از ناراحتي معده بهتر است دارو را همراه با غذا‌، يا با يک ليوان پُر آب يا شير ميل کنيد.

عوارض جانبي اصلي آسپيرين به ويژه در دوزهاي بالا شامل آسيب ديدگي، درد، خونريزي و زخم شدن معده، استفراغ و وزوز گوش است.

همچنين آسپيرين به دليل داشتن خاصيت رقيق‌کنندگي و جلوگيري از انعقاد سريع خون مي‌تواند باعث خونريزي بيش از حد در دوران عادت ماهيانه خانم‌ها شود.