آيت الله حاج شيخ حسين مظاهرى « دام ظله »
www.almazaheri.org |
 |
ولادت و تحصيلات
حضرت آيت الله حاج شيخ حسين مظاهرى آية‌الله حاج شيخ حسين مظاهرى، در سال 1312 هجرى شمسى در «تيران» يكى از شهرستانهاى استان اصفهان و در خانواده‌اى مذهبى و روحانى و دوستدار خاندان پيامبر گرامى اسلام(ص) پا به عرصة وجود نهاد. تقيد به شريعت و كوشش براى انجام واجبات و ترك محرمات الهى از ويژگيهاى برجستة خانوادة آية‌الله مظاهرى به ويژه والد معظم له، مرحوم حجة‌الاسلام والمسلمين حاج شيخ حسن مظاهرى بود كه اين مسأله، سهم بسزايى در رشد و تعالى روح ايشان و علاقه‌مندى به تحصيل در حوزة علميه داشت.
آية‌الله مظاهرى، با پايان دادن به تحصيلات غير حوزوى، در سال 1326 هجرى شمسى براى تحصيل علوم دينى وارد حوزه علميه اصفهان شد. حوزة علميه اصفهان در دوره‌هاى قبل، بويژه در عصر صفوى، با ظهور عالمانى برجسته و سترگ، و برپايى جلسات علمى درخششى فراوان داشت. در دوره‌اى كه آية‌الله مظاهرى به تحصيلات حوزوى روى آورده بود، حوزه اصفهان اگرچه درخشش پيشين را نداشت؛ اما همچنان از استادان بزرگ و حوزه‌هاى بحث و درس خالى نبود. ايشان در ابتدا به مدرسة مسجد سيد اصفهان، كه مقبرة مرحوم سيد شفتى نيز در آنجاست، وارد شده و مشغول به تحصيل شدند.
آية‌الله مظاهرى دروس دورة ادبيات و نيز بخشى از دروس دوره سطح را در اصفهان، در نزد استادان بزرگ آن ديار، فرا گرفته و در سال 1330 هجرى شمسى، به منظور تكميل تحصيلات خود و بهره‌مندى از محضر استادان حوزة علمية قم، به اين حوزة سترگ پاى نهادند و پس از پايان تحصيلات سطح، در درس خارج فقه و اصول اعاظم حوزة علميه قم شركت جسته و در كنار آن به فراگيرى دروس فلسفه، همانند اسفار و شفا و نيز دروس تفسير و كلام پرداختند.
ايشان در طى اين سالها، از تدريس دروس حوزوى نيز غافل نمانده و از آغاز تحصيل، دروس فرا گرفته را تدريس مي‌كردند. ايشان، عوامل كاميابى خود در زمينه‌هاى علمى را انتخاب استادان و هم مباحثه‌هاى خوب، تلاش براى مانع نشدن امور دنيوى در تحصيل، منظم بودن و تقويت دروس پايه مي‌دانند.
اساتيد
آية‌الله مظاهرى، با ورود به حوزة علمية اصفهان، دروس ادبيات را خدمت دو عالم اديب، مرحوم حاج آقا جمال خوانسارى و حاج آقا احمد مقدس فرا گرفته و دروس سطح را نزد حضرات آيات خادمى، فياض، طيب، اديب و مدرس و منظومه حاجى سبزوارى را در محضر مرحوم آية‌الله حاج شيخ محمود مفيد آموختند.
با ورود به حوزة علميه قم، كتاب مكاسب و كفاية‌الاصول را نزد مرحوم آية‌الله حاج شيخ عبدالجواد جبل عاملى و مرحوم آية‌الله مرعشى نجفى و مرحوم آية‌الله مجاهدى و مرحوم آية‌الله حاج شيخ مرتضى حائرى و مرحوم آية‌الله سيد محمد باقر سلطاني(ره) خواندند و آنگاه بيش از هشت سال در دروس خارج فقه حضرت آية‌الله بروجردى و ده سال در دروس خارج فقه و اصول حضرت امام خميني(ره) و بيش از دوازده سال در دروس خارج فقه و اصول آية‌الله محقق داماد حاضر گشتند. همچنين اسفار ملاصدرا، شفاى بوعلى سينا و دروس تفسيرى و اعتقادى را نزد علامه طباطبايى فرا گرفتند.
فعاليتهاى سياسى
آية‌الله مظاهرى، در كنار فعاليتهاى علمى و فرهنگى، از فعاليتهاى سياسى باز نمانده و در پيش و پس از انقلاب اسلامى، همگام با ديگر مردم ايران براى نابودى رژيم پهلوى و استقرار حكومت اسلامى تلاش كردند. ايشان از اعضاى با سابقه و عالى رتبة جامعه مدرسين حوزة علميه قم بوده و در زمان مبارزه بر ضد رژيم شاه، با همكارى ديگر اعضاى آن جامعه، به صدور اعلاميه و بيانيه بر ضد شاه و عوامل او و نيز به افشاگري‌هاى فراوان مي‌پرداختند. امضاى ايشان در ذيل بسيارى از اعلاميه‌هاى مهم آن زمان به چشم مي‌خورد. پس از پيروزى انقلاب شكوهمند اسلامى، معظم له با برقرارى دروس اخلاق عمومى براى همة مردم، بويژه نسل جوان و بسيجيان و نيز برگزارى اين دروس در جبهه‌هاى نبرد حق عليه باطل، و با پيروى تامّ از فرمان‌هاى امام راحل عظيم الشأن حضرت امام خميني(ره) ياورى صديق و شاگردى مطيع در خدمت آن امام(ره) بودند.
هجرت به اصفهان
حوزة علمية اصفهان، در طول تاريخ عالمان فرزانه‌اى را به عالم اسلام تقديم كرده بود. عالمانى چون شيخ بهايى، علامه مجلسى، ميرداماد، سيد شفتى و جهانگيرخان قشقايي. اين حوزة با سابقه، در دهه‌هاى اخير به سبب نبود ستارگان درخشان علم و فقاهت و نارسايي‌هاى موجود، رو به افول نهاده بود.
از اينرو علماى آن ديار سالها بود كه به دنبال راهكارى مناسب براى جبران اين خسارت بودند؛ اما اين حركت نيازمند محوريت كارآمد و مركزيت استوار بود. پس از ارتحال مرحوم آية‌الله حاج شيخ حسن صافى اصفهانى «رضوان الله عليه» علماى حوزة علميه اصفهان در آبان ماه سال 1374 طى نامه‌اى مفصل به مقام معظم رهبرى خواستار هجرت آيت الله مظاهرى به آن ديار شدند. پس از اين نامه، مقام معظم رهبرى در تاريخ نهم آذر ماه 1374 در نامه‌اى از آية‌الله مظاهرى خواستند كه به شهر اصفهان عزيمت فرموده، درخواست مردم و علماى آن ديار را اجابت فرمايند. دو روز پس از اين نا مه، يعنى يازدهم آذرماه 1374 و در سالروز تولد حضرت جوادالائمه(ع) حضرت آية‌الله مظاهرى با استقبال فراوان مردم، مسؤولين و علماى بزرگوار اصفهان، وارد اين شهر شده و در آن رحل اقامت افكندند.
آية‌الله مظاهرى، هم اكنون در اصفهان حضور داشته و به ادارة حوزة علمية اصفهان و تربيت طلاب شايسته و رسيدگى به امور مردم مؤمن و مسلمان آن شهر مي‌پردازند.
فعاليتهاى علمى و فرهنگى
حضرت آية‌الله مظاهرى، در سالهاى زندگى پربركت خود خدمات علمى، فرهنگى و اجتماعى فراوانى را به انجام رسانيده‌اند كه تا هم اكنون نيز ادامه دارد. از جمله خدمات وى كه تحول بزرگى در حوزه‌هاى علميه ايجاد كرد، اهتمام ويژه به درس اخلاق و پرورش روحية معنوى فضلا و طلاب جوان بود. ايشان پيش از انقلاب با اصرار و استقبال فضلا و طلاب، درس اخلاق خود را ابتداء در مدرسة فيضية قم آغاز كردند و اكنون بيش از چهل سال است كه اين دروس به طور مداوم تشكيل مي‌گردد و از اين رهگذر، شاگردان و طلاب فاضلى به مكتب شيعه تقديم شده است.
آية‌الله مظاهرى در امر سامان دادن به حوزه‌هاى علميه نيز در پيش و پس از انقلاب خدمات شايانى داشته‌اند. از جمله، در پيش از انقلاب، به همراه بزرگانى چون آية‌الله مصباح يزدى و آية‌الله خرازى در تنظيم و تدوين برنامه‌هاى علمى و آموزشى مؤسسة در راه حق شركت جستند كه بركات بسيار عظيمى را به همراه داشت. در سال 1374 هجرى شمسى نيز با هجرت ايشان از حوزه علميه قم به شهر اصفهان، حوزة علمية اصفهان استقلال يافت. در دورة حضور ايشان در اصفهان نيز خدمات فراوانى به آن حوزة كهن ارزانى گشته كه از جمله مي‌توان به تأسيس «مركز مديريت حوزه علميه اصفهان»، «مركز آموزش‌هاى تخصصى حوزة علميه اصفهان»، «مركز مشاوره حوزه عملهيه اصفهان»، «مركز خدمات حوزه علميه اصفهان با بخش‌هاى مختلف بيمه، مسكن، قرض الحسنه و...»، «مركز تحقيقات رايانه‌اى حوزة علمية اصفهان» و نيز «مركز رسيدگى به امور مساجد استان اصفهان» اشاره كرد.
تدريس و تأليف
آية‌الله مظاهرى، ساليان بسيارى در حوزه‌هاى علميه علاوه بر دروس اخلاق به تدريس دروس مختلف فقهى، اصولى، فلسفى، اقتصادى و... پرداخته‌اند. ايشان چندين بار، شرح منظومه، نهاية‌الحكمه و بخش‌هايى از اسفار اربعه را تدريس نموده و از سال 1356 تاكنون به تدريس دروس خارج فقه و اصول اشتغال داشته‌اند. استاد طى اين سالها بسيارى از ابواب فقهى همانند طهارة، صوم، خمس، زكوة، حجّ، امر به معروف و نهى از منكر، بيع، اجاره، مضاربه، شركت، ضمان، حواله، كفالت، صلح، حجر، قرض، فلس، قضا، ولايت فقيه و... و همچنين بيش از پنج دورة كامل مباحث علمى اصول فقه را در حوزة علميه قم و اصفهان تدريس فرموده‌اند.
حضرت آية‌الله مظاهرى در ضمن تدريس از تأليف و پژوهش نيز غافل نبوده و كتابهاى فراوانى را به ميراث مكتوب شيعه افزوده‌اند؛ از آن جمله مي‌توان به كتب زير اشاره كرد:
الف) در زمينه فقه:
1ـ الحاشية على العروة الوثقي.
2ـ توضيح المسائل.
3ـ مناسك حجّ.
4ـ ولايت فقيه و حكومت ديني.
ب) در زمينه اخلاق:
1ـ دراسات فى الاخلاق و شئون الحكمة العلميه.
2ـ عوامل كنترل غرايز در زندگى انسان.
3ـ جهاد با نفس.
4ـ اخلاق فرماندهي.
5ـ اخلاق در خانه.
6ـ اخلاق در اداره.
7ـ تربيت فرزند.
8ـ جبهه و جهاد اكبر.
9ـ خانواده در اسلام.
10ـ به سوى حق.
11ـ ويژگيهاى معلم خوب.
12ـ شرح و تفسير اخلاقى دعاى كميل.
13ـ شرح و تفسير اخلاقى دعاى سحر.
14ـ شرح و تفسير اخلاقى مناجات شعبانيه.
ج) در زمينه اقتصاد:
1ـ احكام اقتصادى در مورد زمين.
2ـ مقايسه‌اى بين سيستمهاى اقتصادي.
3ـ التوازن الاسلامى بين الدنيا و الاخرة (با همكارى حضرات آيات خرازى، مصلحى، شهيد سلطانى و استادي).
د) در زمينه اعتقادات:
1ـ معارف اسلامى در سورة يس.
2ـ معاد در قرآن.
3ـ الامامه و الولاية فى القرآن الحكيم (با همكارى حضرات آيات محمدى گيلانى، مصباح يزدى و موسوى يزدي).
4ـ برنامة زندگي.
ه) در زمينه‌هاى گوناگون:
1ـ چهارده معصوم.
2ـ الحكومة الاسلامية فى احاديث الشيعة الاماميه (با همكارى حضرات آيات خرازى، مصلحى، شهيد سلطانى و استادي).
همچنين ايشان در زمينه‌هاى ديگر اسلامى نيز تحقيقات و كتب فراوانى نگاشته‌اند كه تاكنون به چاپ نرسيده است كه از آن جمله مي‌توان به تقريرات فقه و اصول اساتيد ايشان، كتب و رساله‌هاى متعدد فقهى و اصولى، كتابى در علم رجال، كتاب ولاية‌الفقيه، دورة كامل اصول فقه، رسالة فى العرفان، رسالة فى المعاد، المالكيه فى الاسلام و... اشاره كرد.
تأليفات
1- زندگانى چهارده معصوم (ع)
2- در ساحل سپيده اخلاص
3- احكام فقهى , اخلاقى
4- اخلاق و جوان
5- عوامل كنترل غرائز در زندگى انسان
6- دراسات فى الاخلاق و شؤون الحكمة العلمية
7- رساله
8- مناسك حج
9- جهاد با نفس (4 جلد)
10- اخلاق فرماندهى
11- اخلاق در خانه (2 جلد)
12- اخلاق در اداره
13- تربيت فرزند
14- جبهه و جهاد اكبر
15- خانواده در اسلام
16- به سوى حق
17- شرح و تفسير اخلاقى دعاى كميل (3 جلد)
18- شرح و تفسير اخلاقى دعاى سحر (2 جلد)
19- شرح و تفسير اخلاقى مناجات شعبانيه (2 جلد)
20- ويژگيهاى معلم خوب
21- احكام اقتصادى اسلام در مورد زمين
22- مقايسه اى بين سيستمهاى اقتصادى
23- التوازن الاسلامى بين الدنيا والاخرة
24- معارف اسلام در سوره ى يس
25- معاد در قرآن
26- الامامة والولاية فى القرآن الكريم
27- الحكومة الاسلامية فى احاديث الشيعة الامامية
