آموزش تعمير و نگهداري كامپيوتر هاي كيفي

حافظه، هارد ديسك و اسلات هاي ميني PCL در كامپيوترهاي كيفي غالبا از طريق دريچه هاي باز شو قابل دسترسي هستند و ارتقاء اين قطعات بدون باز كردن كل سيستم امكان پذير است. از همين رو، خيلي از كارهاي معمول از قبيل اضافه كردن حافظه، تعويض هارد ديسك، يا افزودن DVD درايو( در بعضي سيستم ها كه سيني افزودن درايو دارند) ظرف چند ثانيه انجام مي شود. افزودن قطعات ديگري از جمله اينترفيس شبكه، پورت USB 2.0، يا iLink هم مي تواند از طريق كارت هاي PCL صورت بگيرد. مشكل تعويض ساير قطعات در كامپيوترهاي كيفي اين است كه سخت افزار در اين حوزه كمتر عموميت دارد(نسبت به سخت افزار در اين حوزه كامپيوترهاي روميزي). البته موارد استثناء هم وجود دارد كه شامل حافظه، هارد و كارت هاي افزودني موسوم به PC Card مي شوند. خريد و استفاده از قطعه اي كه دقيقا براي استفاده در سيستم شما ساخته نشده باشد معمولا با ريسك بالايي همراه است.
گاهي اوقات اين مشكل ناسازگاري ناشي از سياست هاي فني شركت ها است . سازندگان لپ تاپ صدها قطعه الكترونيكي را در يك جعبه كوچك جا مي دهند، و گاهي اوقات با برداشتن يك قطعه قديمي، جاي كافي براي افزودن قطعه جديد خالي نمي شود. اين وضعيت به طور خاص در مورد قطعاتي مصداق پيدا مي كند كه بايد از بيرون قابل دسترسي باشند(مثل فلاپي درايو يا سي دي درايو). صفحه كليد و مانيتور(آسان ترين قسمت هاي قابل تعويض در كامپيوتر هاي روميزي)، آن چنان در ساختار لپ تاپ در هم تنيده شده اند كه فقط خود شركت سازنده مي تواند به تعويض آن ها بپردازد. گاهي اوقات ارتقاء قسمت هاي مختلف لپ تاپ با گزينه هايي كه در BIOS سيستم ارائه شده محدود مي شود. به عنوان مثال، بسته به تاريخ و اصلاح BIOS ، ممكن است نتوانيد هارد ديسكي با هر ظرفيتي انتخاب كنيد، كه اين موضوع در مورد سيستم هاي روميزي هم مصداق دارد. خوشبختانه، بيشتر كامپيوترهاي كيفي از BIOS ROM فلشي استفاده مي كنند كه قابل اصلاح است، مشروط بر آن كه شركت سازنده اصلاحيه BIOS را عرضه كرده باشد. هنگام خريد لپ تاپ، دقت كنيد ببينيد شركت سازنده وب سايتي را براي بروزرسانيBIOS يا درايوهاي سخت افزاري ممكن است در آينده مانع ازنصب سيستم عامل جديد شود يا حداقل شما را با دردسرهايي مواجه سازد.
بيشتر اوقات لپ تاپ با ارائه شماره مدل سيستم فروخته مي شوند، حتي وقتي شكت هاي ديگر به عرضه قطعه پرداخته باشند. مثلا اگر كاتالوگ هاي قطعات PC را براي خريد RAM نگاه كنيد، مي بينيد كه عموما مشخصاتي چون سرعت تراشه، تكنولوژي به كار رفته و parity/non-parity در كاتالوگ نوشته شده اند. اما در كاتالوگ هاي لپ تاپ، معمولا فهرستي از اسامي شركت هاي سازنده همراه با مدل هاي سيستم و ميزان ظرفيت هر قطعه حافظه ذكر مي شود. البته در بعضي لپ تاپ هاي مدرن اين مشكل با استفاده از استاندارد صنعتي SO-DIMM بر طرف شده است، ولي هميشه استثناء هم وجود دارد. به هر ترتيب، خريد سخت افزاري كه با ساير قسمت ها سازگاري داشته باشد، قطعا براي لپ تاپ دشوارتر از دسكتاپ است.

جدول شماره 1

Motherboard : مدل هاي غير استاندارد قابل ارتقا نيستند.

CPU : نصب CPU سريعتر از همان نوع و مدل معمولا امكان پذير است، اما به خاطر مسائل مربوط به ولتاژ، حرارت، يا BIOS ممكن است محدوديت هايي وجود داشته باشد. افزايش سرعت كلاك هم معمولا زياد نخواهد بود.

Memory: معمولا فقط يك يا دو اسلات SIMM/DIMM خالي خواهد بود. براي همين هنگام ارتقا مجبوريد ماجول هاي قبلي را برداريد.

Vide adaptor/chipset: در مادربوردهاي غيرقابل ارتقا، ويدئو به صورت مجتمع عرضه مي شود.

Video display: مدل هاي غير استاندارد و اتصالات جدا نشدني مانع از ارتقا مي شوند. معمولا مي توان يك نمايشگر اكسترنال را به سيستم متصل نمود.

Keybord/pointing device: مدل هاي غير استاندارد و اتصالات جدانشدني مانع ازارتقا مي شوند. معمولا مي توان يك صفحه كليد اكسترنال را به سيستم متصل نمود.

Hard disk :سيستم هاي قديمي تر ممكن است هاردهاي بالاتر از 8.4 گيگا بايت را نشناسند. بسياري از سيستم ها فقط هاردهاي بالاتر 9.5 يا 12.5 ميلي متري را مي پذيرند. براي نصب معمولا به سيني يا قفسه درايو احتياج است.

Removable – media drive: اين قطعات از طريق محفظه هاي ماجولار(فلاپي يا CD/DVD) به صورت دروني قابل نصب هستند. مي توانيد از cd_rw/dvd+rw يا USB اكسترنال يا Ilink نيز استفاده كنيد.

USB,IEEE,1394(FireWire/i.LINK),serial(RS-232),parallel(IEEE1284),SCSI): اين قطعات را از طريق PCCard يا cardBus نصب كنيد.

10/100/1000Mbps Ethernet LAN: اين قطعات را از طريق PCCard يا cardBus نصب كنيد.

Wireless 802 .11a/b/g Mini- PCI (Wi-Fi),Bluetooth(internal)cards,Modem Daughter Cards (MDCs)
اين قطعات را از طريق PC Card يا cardBus نصب كنيد. كارت هاي اينترنال ممكن است به آنتن از پيش نصب شده احتياج داشته باشد.

سيستم باز شده
به طور كلي پيچ هاي يك كامپيوتر كيفي خيلي بيشتر از كامپيوتر روميزي است و شكل و اندازه آنها هم متفاوت است. پيچ ها معمولا زير بر چسب ها يا درپوش ها پنهان هستند . جعبه لپ تاپ غالبا از دو قسمت پلاستيكي تشكيل شده كه داخل همديگر قفل شده اند، اما با مهارت و حوصله مي توان آن ها را طوري از هم جدا كرد كه آسيب نبينند. برخلاف كامپيوترهاي روميزي كه اصولا درون شان شبيه يكديگر است، كامپيوترهاي روميزي از نظر داخلي خيلي با هم متفاوت هستند و نه تنها محصولات شركت هاي مختلف، بلكه حتي مدل هاي مختلف يك محصول با هم فرق دارند. به همين دليل، براي باز كردن لپ تاپ، بهتر است مستندات همان دستگاه را از شركت سازنده اش داشته باشيد .
من معمولا براي يافتن مستندات و قطعات اضافي يك سيستم سعي مي كنم مستقيما به سراغ سايت سازنده بروم. همين امر يك راز جالبي را در دنياي لپ تاپ براي من افشاء كرده كه كمتر راجع به آن صحبت مي شود و آن اين است كه اكثر لپ تاپ هاي با مارك معروف كه خيلي ها مي شناسند، در اصل توسط تعدادي شركت تايواني ساخته مي شوند، شركت هايي چون Quanta نشاني(www.quantaw.com)، يا Compal نشاني(www.compal.com)، يا Acer نشاني(global.acer.com) و غيره. اين شركت ها سيستم ها را به اسم خودشان نمي فروشند، بلكه طراحي و ساخت لپ تاپ ها را براي شركت هاي ديگر انجام مي دهند. كوانتا و كامپال دو شركت برتر سازنده لپ
شركت كوانتا براي دل،HP، كامپك،eMachine، Best Buy و اپل لپ تاپ مي سازد. البته Dell از دو شركت Compal و Acer هم لپ تاپ مي خرد(خودش را به يك تامين كننده محدود نكرده است). به همين دليل است كه مي بينيد اين همه لپ تاپ با مارك هاي مختلف هم شبيه به يكديگر هستند، زيرا عملا تمام آن ها را دو شركت Quanta و Compal مي سازند. يكي از معايب اتخاذ چنين سياستي اين است كه بعضي شركت ها نمي توانند يا برايشان دشوار است كه از سيستم هايي كه مي فروشند حمايت كامل به عمل آورند. زيرا سازنده اصلي آن ها نيستند و به قطعات دسترسي مستقيم ندارند . اگر بتوانيد سازنده اصلي لپ تاپ هاي خود را پيدا كنيد و به سراغ سايت آن برويد، اطلاعات دقيق تري درباره سيستم خود به دست خواهيد آورد و مي توانيد درايوهاي جديد را به روز رساني BIOS را مستقيما از همان شركت بگيريد. اما اگر نتوانيد سازنده اصلي سيستم خود را پيدا كنيد و شركت فروشنده هم پشتيباني نداشته باشد، آن وقت در تعمير و ياقتن قطعات يدكي لپ تاپ خود دچار مشكل خواهيد شد. وقتي يك سيستم كامپيوتر كيفي را باز مي كنيد، بايد تنظيمات و پيكر بندي هر قطعه را ثبت كنيد، مخصوصا وضعيت جامپرها و سوئيچ ها، جهت كابل هاي مختلف معمولي روباني محل سيم ارت، محل آنتن هاي WiFi، و حتي جاي بورد آداپتور. تمام اين موارد را در يك جا ياداشت كنيد تا موقع سوار كردن مجدد در سيستم، بتوانيد هر چيزي را به حالت اول برگردانيد حتي اگر بتوانيد قبل از برداشتن هر قطعه، از نزديك عكس ديجيتال بگيريد، خيلي بهتر است.
جهت كابل ها و قطعه اي كه به آن متصل بوده است خيلي مهم هستند. كاپل ها در لپ تاپ معمولا در يك سر، سيمي با رنگ هاي قرمز، سبز، آبي يا سياه دارند كه پين شماره يك را مشخص مي كند. روي كانكتور هم معمولا علامت(مثلا يك مثلث) يا حتي شماره 1 گذاشته اند. روي قطعاتي كه اين كابل ها را به آن ها وصل كنيد نيز به طريقي جاي پين يك مشخص شده است . غالبا يك نقطه يا عدد 1 يا علامتي ديگر در كنار پين شماره يك كانكتور ديده مي شود. با اين كه جهت و محل كابل ها ظاهرا ساده به نظر مي رسد، اما كمتر ديده شده كه كسي در اولين تجربه اشتباه نكند. خوشبختانه، سر و ته زدن كابل هاي روباني(اما نه كابل برق) تقريبا براي هيچ يك از قطعات مشكل خرابي ايجاد نمي كند. ولي اگر باتري CMOS را برعكس جا بزنيد، احتمال دارد تراشه آن را خراب كنيد،و چون چيپ هم معمولا به مادر بورد را تعويض كنيد. اگر چه كامپيوترهاي كيفي به اندازه كامپيوتر هاي روميزي استاندارد شده و قاعده مند نيستند، اما به نظر مي رسد در لپ تاپ هاي جديد خيلي چيزها مشترك هستند. باز كردن، تعمير و ارتقا دادن لپ تاپ ظاهرا كار دشواري است، اما چيزي نيست كه با كمي دقت و تجربه فني نتوانيد از عهده آن برآييد.

چند نكته
1-عوامل يا قطعات نامرتبط به مشكل را در نظر نگيريد.
2-هر دفعه، فقط يكي از قطعات را جابه جا يا تعويض كنيد.
3-بعد از هر تغيير، سيستم را تست كنيد.
4-هر مرحله و اقدامي كه انجام مي دهيد را يادداشت كنيد.
5-به سادگي تسليم نشويد. هر مشكلي راه حلي دارد.
6-اگر به بن بست رسيديد، كمي استراحت كنيدو به سراغ مشكل بعدي برويد.
7-هر چيز بديهي و ساده اي را هم چك كنيد.
8-يادتان باشد كه باتري و آداپتور برق، بيشتر از بقيه قطعات آسيب پذير هستند. هميشه يك آداپتور يدكي براي تست سيستم داشته باشيد. اگر سيستم بدون باتري كاركرد و با گذاشتن باتري لز كار افتاد، پس اشكال از باتري است.
9-كابل ها و اتصالات هم زياد خراب مي شوند. از هر كدام يك يدكي داشته باشيد.
10-حتما از يك كارشناس كمك يا راهنمايي بگيريد. شايد با زحمت و تلاش بسيار بتوانيد هر مشكلي را در يك كامپيوتر روميزي حل بكنيد، ولي كامپيوترهاي كيفي گاهي اوقات بدون تماس با شركت سازنده يا فروشنده و كمك گرفتن از يك كارشناس تامين نمي شود.